Nếu Không Có Tình Yêu...
Nếu Không Có Tình Yêu...
Lm. Giu-se Tạ Xuân Hòa
Hà Nội (WTGPHN 06-08-2025) - Kính thưa quý vị và các bạn, sau gần một tháng điều trị tại bệnh viện, Ðức cha Lô-ren-sô Chu Văn Minh, nguyên Giám mục Phụ tá Tổng Giáo phận Hà nội đã được Chúa gọi về nhà Cha vào lúc 23h00 ngày 04 tháng 08 năm 2025, hưởng thọ 83 tuổi. Ðức cha là một mục tử nhân hiền đã cống hiến trọn cuộc đời để phục vụ Chúa và tha nhân trong tình yêu. Sáng nay, khi lên mạng, tôi đã thấy một bài viết rất dài và rất hay về cuộc đời và sứ vụ của Ðức cha, có cả hình ảnh minh họa. Công nghệ AI khiến mọi thứ trở nên dễ dàng. Tôi cảm thấy hơi do dự. Nhưng rồi tôi vẫn quyết định viết về ngài trong góc nhìn đơn sơ chân thành của tôi. Ngài yêu tôi và tôi cũng yêu ngài. Trong bài viết này, tôi sẽ không gọi ngài là Ðức cha mà gọi ngài là cha cho thân thương và gần gũi.
Nếu không có tình yêu
Thì Thiên Chúa cũng cô liêu
Và chòm sao lấp lánh
Giống khăn liệm trời chiều
Con không rõ mấy vần thơ trên do Cha sáng tác hay của một ai đó nhưng con vẫn thường nghe được qua môi miệng Cha. Những vần thơ đơn sơ ấy chỉ nghe một vài lần thôi thì chúng cũng đã in sâu vào trong sâu thẳm lòng con để không bao giờ con quên được. Nó như một giai điệu nhẹ nhàng và sâu lắng. Thánh Gio-an định nghĩa "Thiên Chúa là tình yêu" (1 Ga 4,8). Ðiều đó có nghĩa rằng nếu không có tình yêu thì Thiên Chúa không thể là Thiên Chúa được. Và con người được tạo dựng giống hình ảnh của Thiên Chúa, nên nếu con người không có tình yêu thì cũng chẳng thể là người đúng nghĩa. Một triết lý thật đơn sơ và dễ hiểu nhưng để thực hiện được điều đó thì lại không hề đơn giản với mỗi người chúng ta.
Nếu không có tình yêu...
Từ khi đóng cửa Tiểu Chủng viện, Cha đã sống ba mươi hai năm trong gia đình và phục vụ tại Giáo xứ Nam Ðịnh. Ba mươi hai năm chờ đợi, một con số đủ nói lên tất cả. Từ một chàng trai trẻ 17 tuổi đến một người trung niên bốn mươi chín tuổi, Cha đã sống những ngày chờ đợi quá dài để được về lại Ðại Chủng viện thực hiện giấc mơ linh mục. Chứng kiến bạn bè cùng trang lứa, thậm chí cả lớp đàn em của mình cũng đã trở thành linh mục, còn mình thì vẫn chỉ là một chú giúp việc cho cha xứ Nam Ðịnh, con không thể hình dung những gì diễn ra trong nội tâm của Cha? Chắc chắn một cuộc chiến đấu nội tâm phải vô cùng ghê gớm. Chắc hẳn cũng đã có những tiếng mời gọi Cha từ bỏ ơn gọi linh mục để xây dựng gia đình. Có thể cũng đã có những khoảnh khắc xao lòng trước những cám dỗ của thế gian. Thế nhưng, Cha đã vượt lên trên tất cả. Cha đã giữ vững ơn gọi của mình bởi Cha luôn tin ở tình yêu Thiên Chúa. Cha luôn nuôi dưỡng niềm hy vọng. Những điều tốt đẹp nhất vẫn đang chờ đợi Cha ở phía trước. Chỉ có tình yêu mới giúp Cha làm được điều đó.
Nếu không có tình yêu...
Người ta bảo từ nhỏ đến năm mươi tuổi là thời gian leo núi. Còn từ năm mươi tuổi trở lên là thời gian xuống núi. Ðiều đó muôn nói lên rằng công danh sự nghiệp con người phải cố gắng đạt được trước ngưỡng tuổi năm mươi. Còn khi đã ngoài năm mươi thì chẳng làm được gì nữa. Cha thì khác, Cha đi theo quy luật ngược lại. Cha được truyền chức linh mục khi đã năm mươi mốt tuổi. Một năm sau, Cha được bề trên sai đi du học. Ở tuổi của Cha, Cha có quyền từ chối vì tuổi đã cao, làm sao mà học được? Nhưng Cha đã vâng lời để lên đường đi du học khi tròn năm mươi hai tuổi. Con đi du học khi mới ba mươi ba tuổi, thế mà con đã không đủ kiên nhẫn để ở lại. Con đã bỏ cuộc giữa chừng. Còn Cha, Cha đã hoàn thành việc học của mình và lấy được văn bằng tiến sĩ sau năm năm du học. Chỉ tình yêu với Chúa và Giáo hội mới khiến Cha vượt qua mọi rào cản khó khăn về ngôn ngữ, về trí nhớ kém đi vì tuổi tác để theo đuổi con đường học tập đến cùng. Cha muốn nói với con rằng không gì là không thể khi có tình yêu.
Nếu không có tình yêu...
Sau khi đi du học về, Cha đã hoàn toàn gắn bó với Ðại Chủng viện. Ngay cả khi đã nghỉ hưu, Cha vẫn chọn ở lại với các thầy. Là linh mục, hầu hết ai cũng thích được đi coi xứ bởi đi coi xứ vẫn có nhiều niềm vui hơn ở chủng viện. Cha đã kinh qua các chức vụ từ giám học, phó giám đốc đến giám đốc Ðại Chủng viện. Dù vẫn còn những giới hạn của con người, Cha đã luôn hoàn thành mọi trọng trách được giao. Cuối cùng, Ðức Thánh Cha Bê-nê-đíc-tô XVI đã chọn Cha làm Giám mục Phụ tá Tổng Giáo phận Hà nội. Ở tuổi sáu mươi lăm, một lần nữa Cha lại vâng lời. Cha đã chọn khẩu hiệu cho đời Giám mục của mình là "phục vụ trong đức ái". Khẩu hiệu nói lên tất cả con người của Cha. Mọi công việc phục vụ nếu không bởi tình yêu và trong tình yêu thì cũng chẳng đem lại ích lợi gì. Cha không chỉ chu toàn mọi công việc được giao phó trong đức ái mà còn trong sự khiêm nhường thẳm sâu. Con có nói vui với anh em linh mục rằng Cha là giám mục son sẻ. Cha không truyền chức linh mục hay phó tế cho người nào. Cha đã không bon chen, không xu nịnh, không đòi hỏi bất cứ điều gì. Cha không dính bén với những thứ mà thế gian vẫn hay tìm kiếm. Vì thế mà Cha chẳng có bất cứ thị phi gì. Cha kết thúc sứ vụ mục tử thật êm ái nhẹ nhàng. Con mới chỉ làm linh mục thôi nhưng đôi khi vẫn còn ham hố chuyện này chuyện nọ. Có nhiều khi con làm việc như một công chức. Giáo dân đến xin việc này việc nọ không đúng ngày quy định, con đã không tiếp họ. Con coi thường và hạch sách họ nhiều hơn là yêu thương họ. Mọi chuyện xảy ra âu cũng vì con chưa có tình yêu đủ lớn như Cha.
Nếu không có tình yêu...
Cha vừa là thầy vừa là thế hệ chú bác của con nhưng lại cư xử với con như một người bình đẳng ngang hàng. Cha gọi con bằng một từ ngữ thật gần gũi "chú em". Cha hiện diện trong Thánh lễ mở tay của con và đã dẫn con đi nhận sứ vụ ở Giáo xứ Trung Kỳ. Con còn nhớ khi con làm quản lý ở cơ sở 2 của Ðại Chủng viện là Nhà Ðức Mẹ La Vang Cổ nhuế, có một lần đi uống cà phê, Cha đã rất hồn nhiên cùng anh em linh mục trẻ chúng con hút thuốc và thi nhau thở ra xem ai có thể thở được làn khói tròn. Cha luôn dành tặng con những chai rượu ngon, những món quà nho nhỏ. Ðặc biệt khi ở trước các đấng bậc bề trên, Cha luôn là người bênh vực con. Cha luôn nghĩ tốt và nói tốt cho con. Cha cũng luôn khuyến khích con hãy luôn can đảm nói lên sự thật và sống sự thật cho dù có gặp phải chuyện gì chăng nữa. Con cứ tưởng sẽ không kịp thăm Cha lần cuối. Các bác sĩ nói rằng khi từ bệnh viện về Tòa Giám mục, Cha chỉ có thể sống thêm vài giờ. Thế mà Cha đã sống thêm được hơn hai ngày. Vì thế mà con đã kịp lên thăm Cha lần cuối vào buổi trưa ngày thứ hai. Con tham dự giờ cầu nguyện với mọi người. Khi Cha Bruno Phạm Bá Quế tiến lên nói vài lời với Cha và vỗ nhẹ vào vai Cha, con cũng tiến lên nhưng con không nói gì, thậm chí không nghĩ gì, con chỉ thinh lặng nhìn cha. Ðó là khoảnh khắc con cảm nhận được tình yêu của cha dành cho con và con dành cho cha. Mấy người gặp con nói rằng có lẽ cha chờ con lên rồi mới đi. Con không biết sự thật thế nào nhưng tối hôm đó, Cha đã ra đi thật sau nhiều tin đồn thất thiệt.
Trên chuyến xe đi lên viếng Cha, con nghe các thầy và các sơ nói chuyện rằng có cái gì Cha cũng cho hết. Khi Cha cho tiền đi du lịch hay ăn uống gì thì Cha luôn yêu cầu phải làm đúng mục đích đó, không được dùng số tiền đó vào mục đích khác. Các sơ đã yêu mến Cha và tặng cho Cha một danh hiệu thật gần gũi thân thương là ông nội. Ðó là từ ngữ diễn tả trọn vẹn tình yêu và lòng biết ơn mà họ dành cho Cha bởi Cha đã yêu thương và cho đi tất cả, không giữ lại gì cho riêng mình.
Những dấu chỉ của hy vọng
Hà Nội những ngày này, thời tiết thật oi bức. Hôm qua, con lên viếng và dâng Thánh lễ cho Cha cùng với Giáo hạt Phủ Lý, con thấy đã có cơn mưa giông. Hôm nay Hà Nội tiếp tục có những cơn mưa để xua đi cái nóng oi ả của tháng tám. Những giọt mưa như những giọt nước mắt của Trời khóc thương một cây đại thụ vừa nằm xuống. Cha ra đi trong ngày lễ kính thánh Gio-an Ma-ri-a Vianey, một vị thánh đơn sơ và khiêm nhường. Dù chẳng có tài cán gì nhưng Chúa đã sử dụng ngài trở nên khí cụ hòa giải biết bao tội nhân với Chúa. Tên thánh của Cha là Lô-ren-sô, một vị phó tế tử đạo luôn hết mực yêu thương người nghèo nhưng cũng rất âm thầm. Khi còn làm việc ở Chủng viện, con hay nói đùa với Cha và Ðức cha Cosma Hoàng Văn Ðạt rằng có lẽ khi nào về Thiên đàng, có khi các vị thánh mà các Ðức cha đã nhận làm bổn mạng phải cám ơn các Ðức cha vì nhờ các Ðức cha mà người ta biết đến các vị thánh đó. Hôm nay, con nghĩ Thánh Lô-ren-sô cũng sẽ đến đón Cha, bắt tay và cám ơn Cha. Con gõ những dòng cuối của bài viết này trong ngày lễ Chúa Hiển Dung. Con xác tín rằng thân xác Cha cũng sẽ được biến đổi trở nên sáng láng tốt lành bên tòa Chúa. Ngày mai, sau Thánh lễ an táng ở nhà thờ Chính Tòa, thân xác Cha sẽ được đưa về Nam Ðinh để mai táng. Con nguyện cầu Chúa tha thứ mọi lỗi lầm cho Cha và ban cho Cha sớm được về hưởng Nhan Thánh Chúa. Khi nào Cha được ở bên Chúa, xin Cha cũng hãy nhớ đến và cầu bầu cùng Chúa cho con và cho mọi người.
Lm. Giu-se Tạ Xuân Hòa