Bài giảng của Ðức Phanxicô
trong Thánh lễ Khai mạc Phiên họp Thường lệ lần thứ 16
của Thượng Hội Ðồng Giám Mục về tính đồng nghị
Bài giảng của Ðức Phanxicô trong Thánh lễ Khai mạc Phiên họp Thường lệ lần thứ 16 của Thượng Hội Ðồng Giám Mục về tính đồng nghị.
Vũ Văn An chuyển dịch Việt ngữ
Vatican (VietCatholic News 04-10-2023) - Theo tin Tòa Thánh, sáng ngày 4 tháng 10 năm 2023 tại Quảng trường Nhà thờ Thánh Phêrô, Ðức Phanxicô đã long trọng cử hành Thánh Lễ khai mạc Phiên đầu tiên của Phi6n họp Toàn thể lần thứ 16 của Thượng Hội Ðồng Giám Mục với sự tham dự của Hồng Y đoàn, trong đó có 20 tân Hồng Y, nhiều giám mục và chừng 500 linh mục. Trong bài giảng Thánh Lễ này, ngài đã nhấn mạnh chúng ta hãy hướng nhìn lên Thiên Chúa vì Chúa Thánh Thần là nhân vật chính của Thượng Hội Ðồng.
Sau đây là bản dịch Việt ngữ toàn văn bài giảng của ngài, dựa vào bản tiếng Anh do Tòa Thánh cung cấp:
Bài Tin Mừng chúng ta vừa nghe được bắt đầu bằng câu chuyện về một thời điểm khó khăn trong sứ vụ của Chúa Giêsu, mà chúng ta có thể gọi là một trong những "sự hoang tàn mục vụ". Thánh Gioan Tẩy Giả nghi ngờ rằng Chúa Giêsu thực sự là Ðấng Mêxia; rất nhiều thành phố Người đã đi qua, bất chấp những điều kỳ diệu Người đã thực hiện, vẫn không hoán cải; người ta buộc tội Người là kẻ háu ăn và say sưa, trong khi họ phàn nàn về vị Tẩy Giả vì ngài quá khắc khổ (x. Mt 11:2-24). Tuy nhiên, chúng ta thấy rằng Chúa Giêsu không để mình bị nỗi buồn lấn át, nhưng ngước mắt lên trời và chúc tụng Chúa Cha vì Người đã mạc khải những mầu nhiệm của Nước Thiên Chúa cho những người đơn sơ: "Lạy Cha, lạy Chúa Trời Ðất, con tạ ơn Cha đã giấu những điều này với những người khôn ngoan và hiểu biết và mặc khải chúng cho những người bé nhỏ" (Mt 11:25). Vì thế, trong lúc hoang tàn, Chúa Giêsu có một cái nhìn có khả năng nhìn xa hơn: Ngài ca ngợi sự khôn ngoan của Chúa Cha và có thể nhận ra sự tốt lành phát triển một cách không ai thấy, hạt giống Lời được người đơn sơ đón nhận, ánh sáng của Nước Thiên Chúa chỉ đường ngay cả trong đêm tối.
Thưa các Hồng Y, các Giám mục, các anh chị em thân mến, chúng ta đang khai mạc Thượng hội đồng. Ở đây chúng ta không cần một tầm nhìn hoàn toàn tự nhiên, được tạo nên từ những chiến lược của con người, những tính toán chính trị hay những trận chiến ý thức hệ. Nếu Thượng Hội đồng cho phép điều này xảy ra thì "người khác" sẽ mở cửa cho điều đó. Ðiều này chúng ta không cần. Chúng ta không ở đây để tiến hành một cuộc họp quốc hội hay một kế hoạch cải cách. Thưa anh chị em thân mến, Thượng Hội đồng không phải là một nghị viện. Chúa Thánh Thần là nhân vật chính. Chúng ta ở đây không phải để thành lập một nghị viện nhưng để cùng nhau bước đi trong cái nhìn của Chúa Giêsu, Ðấng chúc tụng Chúa Cha và chào đón những người mệt mỏi và bị áp bức. Vì vậy, chúng ta hãy bắt đầu từ cái nhìn của Chúa Giêsu, đó là cái nhìn đầy phúc lành và chào đón.
1. Chúng ta hãy nhìn vào khía cạnh đầu tiên: một cái nhìn chúc phúc. Mặc dù đã trải nghiệm vice bác bỏ và thấy xung quanh mình có quá nhiều trái tim chai đá, Chúa Kitô không để mình bị giam cầm bởi sự thất vọng, không trở nên cay đắng, không ngừng ca ngợi; trái tim của Người, xây dựng trên quyền tối thượng của Chúa Cha, vẫn thanh thản ngay cả trong cơn giông bão.
Cái nhìn ban phúc lành này của Chúa cũng mời gọi chúng ta trở thành một Giáo hội biết chiêm ngắm hành động của Thiên Chúa và phân định hiện tại với tấm lòng vui vẻ. Và giữa những làn sóng đôi khi bị kích động của thời đại chúng ta, không ngã lòng, không tìm kiếm những sơ hở ý thức hệ, không tự lập rào cản theo những quan niệm định sẵn, không nhượng bộ trước những giải pháp thuận tiện, không để thế giới ra lệnh cho chương trình nghị sự của mình. Ðây là sự khôn ngoan thiêng liêng của Giáo hội, được Thánh Gioan XXIII tóm tắt một cách thanh thản: "Ðiều cần thiết trước hết là Giáo hội không bao giờ rời xa di sản chân lý thánh thiêng đã nhận được từ các Giáo phụ. Nhưng đồng thời Giáo Hội phải luôn nhìn về hiện tại, những điều kiện mới và những hình thức sống mới được đưa vào thế giới hiện đại đã mở ra những con đường mới cho hoạt động tông đồ Công Giáo" (Diễn văn khai mạc trọng thể Công đồng Vati-can II, ngày 11 tháng 10 năm 1962).
Cái nhìn ban phước của Chúa Giêsu mời gọi chúng ta trở thành một Giáo hội không đối diện với những thách thức và vấn đề ngày nay với tinh thần chia rẽ và tranh chấp, nhưng trái lại, hướng mắt về Thiên Chúa là Ðấng hiệp thông và với lòng kính sợ và khiêm tốn, chúc phúc và tôn thờ Người, công nhận Người là Chúa duy nhất của nó. Chúng ta thuộc về Người và - chúng ta hãy nhớ - chúng ta hiện hữu chỉ để đưa Người đến với thế giới. Như Thánh Tông đồ Phaolô đã nói với chúng ta, chúng ta không có "vinh quang nào khác ngoài thập giá Ðức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta" (Gl 6:14). Ðiều này là đủ cho chúng ta; Người là đủ cho chúng ta. Chúng ta không muốn vinh quang trần thế; chúng ta không muốn làm cho mình trở nên hấp dẫn trong mắt thế gian, nhưng muốn vươn tới thế giới với sự an ủi của Tin Mừng, để làm chứng cho tình yêu vô hạn của Thiên Chúa, một cách tốt đẹp hơn và cho mọi người. Thật vậy, như Ðức Bênêđíctô XVI đã nói, chính khi phát biểu trước một phiên họp Thượng Hội đồng, "vấn đề dành cho chúng ta là thế này: Thiên Chúa đã lên tiếng, Người đã thực sự phá vỡ sự im lặng lớn lao, Người đã tỏ mình ra, nhưng làm thế nào chúng ta có thể truyền đạt thực tại này cho người của thời nay để nó trở thành sự cứu rỗi?" (Suy niệm, Phiên họp chung đầu tiên của Thượng hội đồng Giám mục lần thứ XIII, ngày 8 tháng 10 năm 2012). Ðây là câu hỏi căn bản. Và đây là nhiệm vụ hàng đầu của Thượng Hội đồng: tái tập chú cái nhìn của chúng ta vào Thiên Chúa, trở thành một Giáo hội nhìn nhân loại với lòng thương xót. Một Giáo hội hiệp nhất và huynh đệ - hay ít nhất tìm cách hiệp nhất và huynh đệ - biết lắng nghe và đối thoại; một Giáo hội chúc phúc và khuyến khích, giúp đỡ những người tìm kiếm Chúa, yêu thương khơi dậy những người thờ ơ, mở ra những con đường để lôi kéo mọi người vào vẻ đẹp của đức tin. Một Giáo hội lấy Thiên Chúa làm trung tâm và do đó không chia rẽ bên trong cũng như không bao giờ khắc nghiệt bên ngoài. Một Giáo hội chấp nhận rủi ro khi đi theo Chúa Giêsu. Ðây là cách Chúa Giêsu muốn Giáo hội, hiền thê của Người, trở nên.
2. Sau khi suy gẫm về cái nhìn chúc phúc, giờ đây chúng ta nhìn vào cái nhìn chào đón của Chúa Kitô. Trong khi những người tự cho mình là khôn ngoan không nhận ra công việc của Thiên Chúa, Chúa Giêsu vui mừng trong Chúa Cha vì Người tỏ mình ra cho những kẻ bé mọn, những người đơn sơ, những người có tinh thần nghèo khó. Một lần nọ, có một vấn đề xảy ra ở một giáo xứ và nó đã được người dân bàn tán. Ðây là những gì họ đã nói với tôi. Một bà rất lớn tuổi, một bà của dân chúng gần như mù chữ, đã can thiệp, như thể bà là một nhà thần học, và với sự hiền lành và khôn ngoan tâm linh sâu sắc, bà đã đưa ra cái nhìn sâu sắc của mình. Tôi vui mừng nhớ lại khoảnh khắc đó như một sự mặc khải từ Chúa. Tôi chợt nghĩ đến việc hỏi bà ấy: "Bà hãy cho tôi biết, bà đã học thần học ở đâu, với Royo Marín, một nhà thần học vĩ đại?" Những người khôn ngoan trong chúng ta có loại đức tin này. Trong suốt cuộc đời của mình, Chúa Giêsu luôn có cái nhìn chào đón đối với những người yếu đuối nhất, những người đau khổ và bị bỏ rơi. Ðặc biệt đối với họ, Người nói đến những lời chúng ta đã nghe: "Hãy đến với tôi, tất cả những ai lao nhọc và gánh nặng, tôi sẽ cho nghỉ ngơi bồi dưỡng" (Mt 11:28).
Cái nhìn chào đón này của Chúa Giêsu cũng mời gọi chúng ta trở thành một Giáo hội chào đón, chứ không phải một Giáo hội đóng kín cửa. Trong thời điểm phức tạp như của chúng ta, những thách đố về văn hóa và mục vụ mới xuất hiện đòi hỏi thái độ nội tâm ấm áp và tử tế để chúng ta có thể gặp nhau mà không sợ hãi. Trong cuộc đối thoại đồng nghị, trong "cuộc hành trình trong Chúa Thánh Thần" tuyệt đẹp mà chúng ta đang cùng nhau thực hiện như dân Chúa, chúng ta có thể lớn lên trong sự hiệp nhất và tình bạn với Chúa để nhìn những thách thức ngày nay bằng cái nhìn của Người; để trở thành, theo cách diễn đạt tinh tế của Thánh Phaolô VI, một Giáo hội "tự biến mình thành một cuộc trò chuyện" (Thông điệp Ecclesiam suam, 65). Một Giáo hội "với ách nhẹ nhàng" (x. Mt 11:30), không áp đặt gánh nặng và lặp lại với mọi người: "Hỡi những ai mệt mỏi và bị áp bức, hãy đến, hỡi những ai lạc đường hoặc cảm thấy bị cách xa, hãy đến, hỡi những người đã đóng cửa hy vọng: Giáo hội ở đây dành cho các bạn!" Cánh cửa Giáo Hội luôn mở rộng cho tất cả mọi người, mọi người, mọi người!
3. Anh chị em thân mến, Dân thánh của Thiên Chúa, trước những khó khăn và thách thức phía trước, phúc lành và ánh mắt đón tiếp của Chúa Giêsu ngăn cản chúng ta rơi vào một số cám dỗ nguy hiểm: trở thành một Giáo hội cứng ngắc - một đồn hải quan -, tự mình chống lại thế giới và nhìn về phía sau; là một Giáo hội hâm hẩm, đầu hàng trước những thời trang của thế gian; về việc trở thành một Giáo hội mệt mỏi, tự quay lưng lại. Trong Sách Khải Huyền, Chúa nói: "Ta đứng ngoài cửa và gõ để cho nó mở"; nhưng, thưa anh chị em, thường thì Người đứng trước cửa và gõ từ bên trong Giáo hội để chúng ta cho phép Người đi ra ngoài với Giáo hội để loan báo Tin Mừng của Người.
Chúng ta hãy cùng nhau bước đi: khiêm tốn, nhiệt thành và vui tươi. Chúng ta hãy bước theo bước chân của Thánh Phanxicô Assisi, vị thánh của sự nghèo khó và hòa bình, "kẻ ngu ngốc của Thiên Chúa", người đã mang trong mình dấu tích của Chúa Giêsu và để mặc lấy Người, ngài đã lột bỏ mọi thứ. Thật khó biết bao cho tất cả chúng ta khi thực hiện việc tự làm trống bên trong và bên ngoài này. Ðiều này cũng đúng đối với các tổ chức. Thánh Bonaventura kể lại rằng trong khi ngài đang cầu nguyện, Ðấng Chịu Ðóng Ðinh đã nói với ngài: "Hãy đi sửa chữa nhà thờ của Ta" (Legenda maior, II, 1). Thượng Hội đồng nhắc nhở chúng ta về điều này: Mẹ của chúng ta, Giáo hội, luôn cần được thanh tẩy, cần được "sửa chữa", vì chúng ta là một dân được tạo thành từ những tội nhân được tha thứ - cả hai yếu tố: những tội nhân được tha thứ -, luôn cần quay trở lại với nguồn là Chúa Giêsu và đặt chúng ta trở lại con đường của Chúa Thánh Thần để Tin Mừng của Người đến với mọi người. Thánh Phanxicô Assisi, trong thời kỳ có những đấu tranh và chia rẽ lớn lao, giữa các thế lực thế tục và tôn giáo, giữa Giáo hội định chế và các trào lưu lạc giáo, giữa các Kitô hữu và các tín hữu khác, đã không chỉ trích hay đả kích bất cứ ai. Ngài chỉ sử dụng vũ khí của Tin Mừng: khiêm nhường và hiệp nhất, cầu nguyện và bác ái. Chúng ta hãy làm như vậy: khiêm tốn, hiệp nhất, cầu nguyện và bác ái!
Và nếu dân thánh của Thiên Chúa cùng các mục tử của họ từ khắp nơi trên thế giới có những mong đợi, hy vọng và thậm chí cả một số lo ngại về Thượng Hội Ðồng mà chúng ta đang khai mạc, chúng ta hãy tiếp tục nhớ rằng đây không phải là một cuộc tụ họp chính trị, mà là một cuộc triệu tập trong Chúa Thánh Thần; không phải là một nghị viện phân cực, mà là nơi của ân sủng và hiệp thông. Chúa Thánh Thần thường phá vỡ những kỳ vọng của chúng ta để tạo ra điều gì đó mới mẻ vượt qua những dự đoán và sự tiêu cực của chúng ta. Có lẽ tôi có thể nói rằng những khoảnh khắc hữu ích hơn của Thượng Hội đồng là những khoảnh khắc gắn liền với việc cầu nguyện, một bầu không khí cầu nguyện, qua đó Chúa hoạt động trong chúng ta. Chúng ta hãy mở lòng ra với Người và kêu cầu Người, nhân vật chính là Chúa Thánh Thần. Chúng ta hãy để Người trở thành nhân vật chính của Thượng Hội đồng! Và chúng ta hãy bước đi với Người, trong niềm tin tưởng và hân hoan.