Diễn Từ Của Ðức Phanxicô
tại Cuộc Gặp Gỡ Ðại Kết và Liên Tôn ở Mông Cổ
Diễn văn của Ðức Thánh Cha với các nhà cầm quyền và ngoại giao đoàn Mông Cổ tại Ðại sảnh Ikh Mongol của Cung điện Quốc Gia.
Vũ Văn An
Ulan Bator (VietCatholic News 03-09-2023) - Diễn văn của Ðức Thánh Cha với các nhà cầm quyền và ngoại giao đoàn Mông Cổ ngày 2 tháng 9 năm 2023 tại Ðại sảnh Ikh Mongol của Cung điện Quốc Gia:
Thưa ngài Tổng thống Cộng hòa,
Thưa ngài Chủ tịch Quốc Hội,
Thưa Thủ tướng,
Thưa các vị Thành viên Chính phủ và Ngoại giao đoàn,
Thưa quí chức trách dân sự và tôn giáo,
Thưa quí đại diện của thế giới văn hóa,
Thưa quí bà và quí ông!
Tôi xin cảm ơn Ngài Tổng Thống vì sự đón tiếp cũng như những lời ngài đã nói với tôi, và tôi gửi đến mỗi quí vị lời chào thân ái. Tôi rất vinh dự được đến đây, hạnh phúc khi được du hành đến vùng đất rộng lớn và hấp dẫn này, đến với những con người hiểu rõ ý nghĩa và giá trị của cuộc hành trình. Ðiều này được bộc lộ qua những ngôi nhà truyền thống, những gers, những ngôi nhà du lịch đẹp đẽ của quí vị. Tôi tưởng tượng lần đầu tiên bước vào, với sự tôn trọng và cảm xúc, một trong những chiếc lều hình tròn nằm rải rác trên vùng đất Mông Cổ hùng vĩ, để gặp gỡ qúi vị và hiểu quí vị hơn. Vì vậy, tôi đang ở đây, đang ở lối vào, một người hành hương của tình bạn, người đã rón rén đến với quí vị với trái tim vui vẻ, mong muốn làm giàu bản thân một cách nhân bản trước sự hiện diện của qúi vị. Khi qúi vị vào nhà một người bạn, thật tuyệt khi trao đổi những món quà, kèm theo những lời nói gợi lại các cơ hội gặp gỡ trước đó. Và nếu mối quan hệ ngoại giao hiện đại giữa Mông Cổ và Tòa thánh chỉ mới diễn ra gần đây - thì năm nay đánh dấu kỷ niệm 30 năm ký kết một lá thư nhằm tăng cường quan hệ song phương -, xa hơn nhiều về thời gian, chính xác là 777 năm trước, từ cuối tháng 8 đến đầu tháng 9 năm 1246, Tu sĩ Giovanni di Pian del Carpine, đặc phái viên của Giáo hoàng, đã đến thăm Guyug, hoàng đế Mông Cổ thứ ba, và trình bày bức thư chính thức từ Giáo hoàng Innocent IV đến Ðại hãn. Ngay sau đó, bức thư trả lời đã được soạn thảo và dịch sang nhiều thứ tiếng khác nhau, đóng dấu của Ðại hãn bằng chữ Mông Cổ truyền thống. Nó được lưu giữ trong Thư viện Vatican và hôm nay tôi vinh dự trao cho qúi vị một bản sao được chứng thực, được thực hiện bằng những kỹ thuật tiên tiến nhất để đảm bảo chất lượng tốt nhất có thể. Cầu mong đó là dấu hiệu của một tình bạn lâu đời đang phát triển và được đổi mới.
Tôi được biết từ cửa ger, vào buổi sáng sớm, trẻ con vùng quê qúi vị nhìn ra chân trời xa để đếm gia súc và báo con số của chúng cho bố mẹ. Cũng thật tốt cho chúng ta khi đón nhận chân trời rộng lớn xung quanh chúng ta, vượt qua sự hạn hẹp của những quan điểm hạn hẹp và mở lòng đón nhận một viễn kiến hoàn cầu. Ðó là bài học của những căn gers: phát sinh từ kinh nghiệm của cuộc sống du mục trên thảo nguyên, chúng trải rộng trên một lãnh thổ rộng lớn, trở thành một yếu tố nhận dạng của nhiều nền văn hóa lân cận. Không gian rộng lớn của các vùng miền của qúi vị, từ sa mạc Gobi đến thảo nguyên, từ các đồng cỏ rộng lớn đến các khu rừng lá kim cho đến các dãy núi Altai và Khangai. Ðiểm xuyết với vô số khúc rẽ của các tuyến đường thủy mà, nhìn từ trên cao, dường như những đồ trang trí rất tinh tế trên vải quý cổ xưa, tất cả phản chiếu vẻ hùng vĩ và tươi đẹp của toàn thể trái đất, giống một thửa vườn quyến rũ và mời mọc. Sự khôn ngoan của qúi vị, được trưởng thành qua nhiều thế hệ những người chăn nuôi và trồng trọt khôn ngoan, luôn kính trọng sự cân bằng mong manh của hệ sinh thái, nói một cách hùng hồn với những người trong thời đại chúng ta từ chối việc theo đuổi những sở thích cận thị và thay vào đó mong muốn truyền lại cho các thế hệ tương lai những vùng đất vẫn luôn chào đón và sinh hoa trái. Qúi vị giúp chúng tôi đánh giá cao và vun trồng một cách cẩn thận những gì mà các Kitô hữu chúng tôi coi là sự sáng tạo của Thiên Chúa, thành quả của kế hoạch nhân từ của Người, và chống lại những tác động tàn phá của con người bằng một nền văn hóa quan tâm và tầm nhìn xa được phản ảnh trong các chính sách sinh thái có trách nhiệm. Gers là những chổ ở mà ngày nay có thể được coi là hữu hiệu và hợp lý về môi trường vì chúng linh hoạt và đa chức năng, không gây tác động đến môi trường. Hơn nữa, tầm nhìn toàn diện về truyền thống pháp sư của người Mông Cổ, kết hợp với sự tôn trọng mọi sinh vật được thừa hưởng từ triết lý Phật giáo, có thể đóng góp đáng kể vào những nỗ lực cấp bách và không thể trì hoãn để bảo vệ và bảo tồn hành tinh Trái đất.
Các căn gers, hiện diện ở cả khu vực nông thôn và thành thị, cũng làm chứng cho sự kết hợp quý giá giữa truyền thống và hiện đại, vì chúng hòa nhập cuộc sống của người già và người trẻ, và do đó làm chứng cho tính liên tục của người dân Mông Cổ. Từ xa xưa đến nay, dân tộc này đã bảo tồn cội nguồn của mình trong khi, đặc biệt là trong những thập niên gần đây, sẵn sàng đón nhận những thách thức to lớn hoàn cầu về phát triển và dân chủ. Mông Cổ ngày nay, với mạng lưới quan hệ ngoại giao rộng rãi, tư cách thành viên tích cực tại Liên Hiệp Quốc, những nỗ lực thúc đẩy nhân quyền và hòa bình, đóng một vai trò quan trọng ở trung tâm lục địa châu Á rộng lớn và trên trường quốc tế. Tôi cũng muốn đề cập đến quyết tâm của qúi vị trong việc ngăn chặn phổ biến vũ khí hạt nhân và chứng tỏ mình trước thế giới như một quốc gia không có vũ khí hạt nhân. Mông Cổ là một quốc gia dân chủ theo đuổi chính sách đối ngoại hòa bình nhưng cũng đề xuất đóng một vai trò quan trọng nhân danh hòa bình thế giới. Ðiều quan trọng nữa là hình phạt tử hình không còn xuất hiện trong hệ thống tư pháp của qúi vị nữa.
Nhờ khả năng thích ứng với các điều kiện khí hậu khắc nghiệt, các căn gers có thể giúp ta sống ở những môi trường rất đa dạng; đây là trường hợp xảy ra trong thời kỳ huy hoàng của đế chế Mông Cổ, với sự mở rộng lãnh thổ rộng lớn. Hơn nữa, tôi đến Mông Cổ khi qúi đang đánh dấu một ngày kỷ niệm quan trọng đối với qúi vị, 860 năm kể từ ngày sinh của Thành Cát Tư Hãn. Việc đế chế có thể bao trùm những vùng đất xa xôi và đa dạng như vậy qua nhiều thế kỷ chứng tỏ khả năng đáng chú ý của tổ tiên qúy vị trong việc thừa nhận những phẩm chất nổi bật của các dân tộc hiện diện trên lãnh thổ rộng lớn của hõ và đưa những phẩm chất đó phục vụ cho sự phát triển chung. Mô hình này cần được đánh giá cao và được đề xuất lại trong thời đại của chúng ta. Xin Chúa ban cho hôm nay, trên trái đất bị tàn phá bởi vô số xung đột này, có một sự đổi mới, tôn trọng luật pháp quốc tế, các điều kiện của nơi từng là hòa bình Mông Cổ, tức là không có xung đột. Theo một trong những câu tục ngữ của qúi vị, "mây bay đi, nhưng bầu trời vẫn còn". Cầu mong những đám mây đen của chiến tranh được xua tan, bị cuốn đi bởi ước muốn vững chắc về một tình huynh đệ phổ quát, trong đó những căng thẳng được giải quyết thông qua gặp gỡ và đối thoại, và các quyền cơ bản của mọi người được bảo đảm! Ở đây, trên đất nước giàu lịch sử và rộng mở này, chúng ta hãy khẩn cầu món quà này từ Ðấng Tối Cao và cùng nhau nỗ lực xây dựng một tương lai hòa bình.
Khi bước vào một căn ger truyền thống, ánh mắt của chúng ta hướng lên điểm trung tâm cao nhất, nơi có một cửa sổ tròn mở ra bầu trời. Tôi muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của thái độ nền tảng này mà truyền thống của các bạn giúp chúng ta đánh giá cao: khả năng luôn hướng mắt lên cao. Ngước mắt lên trời - bầu trời xanh vĩnh cửu mà các bạn luôn tôn kính - có nghĩa là kiên trì trong thái độ ngoan ngoãn cởi mở với giáo huấn tôn giáo. Sự nhạy cảm tinh thần sâu sắc thuộc về bản sắc văn hóa của qúi vị, và thật đúng đắn khi Mông Cổ phải là biểu tượng của tự do tôn giáo. Khi chiêm ngưỡng những chân trời vô biên và thưa thớt, dân tộc của qúy vị đã phát triển một cảm quan tinh thần tinh tế, phát sinh từ việc nuôi dưỡng sự im lặng và nội tâm. Sự hùng vĩ trang trọng của vô số hiện tượng tự nhiên xung quanh qúi vị đã làm nảy sinh một cảm giác kỳ diệu, mang đến sự đơn giản và tiết kiệm, ưa thích những gì thiết yếu và khả năng tách rời khỏi những gì không có. Ở đây, tôi nghĩ đến mối đe dọa do tinh thần tiêu dùng mang lại mà ngày nay, ngoài việc tạo ra những bất công lớn, còn dẫn đến một não trạng cá nhân chủ nghĩa, ít quan tâm đến người khác và những truyền thống đúng đắn đã được thiết lập. Khi các tôn giáo vẫn đặt nền tảng trên di sản tinh thần nguyên thủy của mình và không bị hư hỏng bởi những sai lệch giáo phái, thì chúng tỏ ra là những chỗ dựa đáng tin cậy trong việc xây dựng các xã hội lành mạnh và thịnh vượng, trong đó các tín đồ nỗ lực đảm bảo rằng sự chung sống hòa bình và tầm nhìn xa về chính trị ngày càng được đặt ở vị trí ngày càng phục vụ ích chung hơn. Ðồng thời, chúng còn tượng trưng cho sự bảo vệ chống lại mối đe dọa tham nhũng quỷ quyệt, thực tế là mối đe dọa nghiêm trọng đối với sự phát triển của bất cứ cộng đồng nhân bản nào; tham nhũng là kết quả của một não trạng vị lợi và vô đạo đức đã làm nghèo cả nước. Ðúng vậy, tham nhũng làm nghèo đi toàn bộ các quốc gia. Ðó là dấu hiệu của một tầm nhìn không nhìn lên bầu trời và chạy trốn khỏi những chân trời rộng lớn của tình huynh đệ, thay vào đó trở nên khép kín và chỉ quan tâm đến lợi ích riêng của mình.
Ngược lại, nhiều nhà lãnh đạo thời xưa của qúi vị đã dạy qúi vị phải luôn nhìn lên cao và vào khung cảnh rộng lớn. Họ đã chứng tỏ một khả năng phi thường trong việc tích hợp những tiếng nói và kinh nghiệm khác nhau, kể cả từ quan điểm tôn giáo. Một thái độ tôn trọng và hòa giải đã được thể hiện đối với sự đa dạng của các truyền thống thiêng liêng, như được chứng kiến bởi các nơi thờ phượng khác nhau - bao gồm cả một địa điểm Kitô giáo - được bảo tồn ở cố đô Kharakhorum. Kết quả là, gần như tự nhiên là qúi vị đã đạt được quyền tự do tư tưởng và tôn giáo hiện đã được ghi trong Hiến pháp của qúi vị. Sau khi bỏ lại đằng sau, không đổ máu, hệ tư tưởng vô thần vốn cho rằng nó có thể loại bỏ tôn giáo, coi đó là một trở ngại cho sự phát triển, qúi vị đã thừa nhận và tôn trọng tầm quan trọng cơ bản của sự hợp tác hài hòa giữa các tín đồ thuộc các tôn giáo khác nhau, mỗi người, từ các quan điểm đặc thù của riêng mình, góp phần vào sự tiến bộ về đạo đức và tinh thần.
Về phương diện này, cộng đồng Công Giáo Mông Cổ vui mừng tiếp tục đóng góp xứng đáng. Trên thực tế, chính tại một căn ger mà cách đây hơn ba mươi năm một chút, cộng đồng Công Giáo đã bắt đầu cử hành đức tin của mình, và Nhà thờ Chính tòa hiện nay, tọa lạc tại thành phố vĩ đại này, gợi nhớ đến hình dạng của một căn ger. Ðây là những dấu hiệu cho thấy cộng đồng Công Giáo mong muốn chia sẻ cuộc sống và công việc của mình, trên tinh thần phục vụ có trách nhiệm và huynh đệ, với người dân Mông Cổ, cũng là người dân của mình. Vì lý do này, tôi hài lòng khi thấy cộng đồng này, dù nhỏ bé và kín đáo, chia sẻ một cách nhiệt tình và cam kết vào quá trình phát triển của đất nước bằng cách truyền bá văn hóa liên đới, văn hóa tôn trọng phổ quát và văn hóa đối thoại liên tôn, và bằng cách làm việc cho công lý, hoà bình và hoà hợp xã hội. Tôi hy vọng rằng, nhờ luật pháp có tầm nhìn xa và chú ý đến những nhu cầu cụ thể, người Công Giáo địa phương, được sự giúp đỡ của những người nam nữ thánh hiến, phần lớn, nhất thiết phải đến từ các quốc gia khác, sẽ có thể, luôn luôn và không gặp khó khăn gì, để đóng góp về mặt nhân bản và tinh thần cho Mông Cổ, vì lợi ích của người dân này. Các cuộc đàm phán hiện đang diễn ra để quy định một thỏa thuận song phương giữa Mông Cổ và Tòa thánh là một phương tiện quan trọng để đạt được những điều kiện cần thiết cho việc theo đuổi các hoạt động thông thường mà Giáo Hội Công Giáo tham gia. Ngoài khía cạnh tôn giáo đặc biệt của việc thờ phượng, những điều này còn bao gồm nhiều sáng kiến nhằm phục vụ sự phát triển con người toàn diện, được thực hiện không ít trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, trợ giúp xã hội, nghiên cứu và phát triển văn hóa. Những sáng kiến này làm chứng rõ ràng cho tinh thần khiêm tốn, huynh đệ và liên đới của Tin Mừng Chúa Giêsu, con đường duy nhất mà người Công Giáo được mời gọi đi theo trong cuộc hành trình mà họ chia sẻ với mọi dân tộc.
Phương châm được lựa chọn cho Hành trình này - Cùng Hy Vọng - phát biểu khá rõ tiềm năng bẩm sinh của hành trình chúng ta đang cùng nhau thực hiện trên tinh thần tôn trọng lẫn nhau và hợp tác theo đuổi lợi ích chung. Giáo Hội Công Giáo, với tư cách là một tổ chức cổ xưa hiện diện ở hầu hết mọi quốc gia trên thế giới, là hiện thân của một truyền thống tâm linh, một truyền thống cao quý và hiệu quả đã góp phần vào sự phát triển của toàn thể các quốc gia trong nhiều lĩnh vực hoạt động của con người, từ khoa học đến văn học, từ nghệ thuật tới đời sống chính trị, xã hội. Tôi chắc chắn rằng người Công Giáo Mông Cổ sẽ tiếp tục sẵn sàng cống hiến sự đóng góp xứng đáng của mình cho việc xây dựng một xã hội thịnh vượng và an toàn, trong việc đối thoại và hợp tác với tất cả những người khác đang sinh sống trên mảnh đất vĩ đại được bầu trời ôm hôn này.
"Hãy giống như bầu trời". Bằng những lời này, một nhà thơ nổi tiếng đã khuyến khích chúng ta vượt lên trên sự phù du của các sự kiện trần thế và bắt chước bề rộng tinh thần được biểu tượng bằng bầu trời trong xanh bao la mà chúng ta chiêm ngưỡng ở Mông Cổ. Ngày nay, với tư cách là những người hành hương và khách mời ở đất nước có rất nhiều điều để cống hiến cho thế giới này, chúng ta cũng muốn chấp nhận lời mời đó và biến nó thành những dấu hiệu cụ thể của lòng trắc ẩn, đối thoại và tầm nhìn chung cho tương lai. Cầu mong các thành phần khác nhau của xã hội Mông Cổ, được đại diện rất tốt ở đây, tiếp tục cống hiến cho thế giới vẻ đẹp và sự cao quý của dân tộc độc đáo này. Bằng cách này, giống như chữ viết dọc truyền thống của qúi vị, ước gì qúi vị luôn "chính trực" trong nỗ lực giảm bớt nỗi đau khổ to lớn của con người xung quanh mình, nhắc nhở mọi người về phẩm giá của mỗi con người, được mời gọi sống trong ngôi nhà trần thế của chúng ta bằng cách đón nhận bầu trời. Bayarlalaa! [cảm ơn qúi vị!]