Tòa Thánh tuyên bố: "Ðạo lý về khám phá"
không bao giờ của Công giáo
Tòa Thánh tuyên bố: "Ðạo lý về khám phá" không bao giờ của Công giáo.
G. Trần Ðức Anh, O.P.
Vatican (RVA News 31-03-2023) - Tòa Thánh xác quyết rằng "Ðạo lý về sự khám phá" không hề thuộc về giáo huấn của Giáo hội Công giáo và tái bày tỏ lập trường bênh vực các thổ dân bản xứ.
Trên đây là nội dung thông cáo chung của Bộ Văn hóa và Giáo dục và Bộ Phát triển nhân bản toàn diện, công bố hôm 30 tháng Ba năm 2023 vừa qua tại Vatican.
Vấn đề "Ðạo lý về sự khám phá" đã được nhắc đến gần đây, đặc biệt nhân dịp Ðức Thánh cha Phanxicô viếng thăm các thổ dân Canada hồi cuối tháng Bảy năm 2022. Ðạo lý này là một lý thuyết về triết học, chính trị và pháp luật cho rằng những thực dân Âu châu có quyền truất hữu đất đai và tài sản của các thổ dân.
Trong thông cáo chung, nhắc lại lịch sử đạo lý vừa nói, các cường quốc thực dân hồi thế kỷ XVI đã dựa vào đạo lý này, đặc biệt là Tây Ban Nha và Bồ Ðào Nha, để đi chiếm hữu các lãnh thổ của các thổ dân bản xứ trên thế giới. Thông cáo của hai Bộ khẳng định rằng: "Ðạo lý về sự khám phá" không thuộc về giáo huấn của Giáo hội Công giáo. Sự nghiên cứu lịch sử chứng tỏ rõ ràng rằng các văn kiện Giáo hoàng về vấn đề này, được soạn ra trong một thời điểm lịch sử đặc biệt và gắn liền với những vấn đề chính trị, không bao giờ được coi như biểu hiện đức tin Công giáo. Ðồng thời, Giáo hội nhìn nhận rằng các sắc chỉ của các vị Giáo hoàng không phản ánh một cách thích hợp phẩm giá và quyền lợi bình đẳng của các thổ dân bản địa. Giáo hội cũng ý thức sự kiện nội dung những văn kiện ấy đã bị các thế lực thuộc địa lèo lái vào những mục tiêu chính trị, cạnh tranh giữa họ với nhau, để biện minh cho những hành động vô luân đối với các dân bản xứ, đôi khi được thực hiện mà không gặp sự chống đối của giáo quyền. Nhìn nhận những sai lầm đó thật là điều đúng, nhìn nhận những hậu quả kinh khủng của những chính sách đồng hóa và đau khổ mà các thổ dân đã chịu và xin lỗi. Ngoài ra, Ðức Thánh cha Phanxicô đã nhắn nhủ rằng: "Không bao giờ cộng đoàn Kitô có thể để cho mình bị lây nhiễm ý tưởng, theo đó một nền văn hóa này cao trọng hơn nền văn hóa khác, hoặc được phép sử dụng những phương thức cưỡng bách những người khác". (n.6)
"Huấn quyền của Giáo hội minh bạch ủng hộ sự tôn trọng phải có đối với mỗi người. Vì thế Giáo hội Công giáo loại bỏ những ý niệm không nhìn nhận các quyền nội tại của các thổ dân bản xứ, kể cả điều được biết đến như "Ðạo lý về sự khám phá".
"Gần đây, tình liên đới của Giáo hội đối với các thổ dân bản xứ đã khiến Giáo hội mạnh mẽ ủng hộ các nguyên tắc được ghi trong Tuyên ngôn của Liên Hiệp Quốc về các quyền của thổ dân. Việc thực thi những nguyên tắc này sẽ cải tiến điều kiện sống và giúp bảo vệ các quyền của các thổ dân bản xứ, tạo điều kiện cho họ phát triển trong sự tôn trọng căn tính, ngôn ngữ và văn hóa của họ".
(Rei 30-3-2023)