Bài Giảng của Ðức Thánh Cha Phanxicô
trong thánh lễ ngày Thứ Tư Lễ Tro
Bài Giảng của Ðức Thánh Cha Phanxicô trong thánh lễ ngày Thứ Tư Lễ Tro 22/2/2023.
Bản dịch Việt Ngữ của J.B. Ðặng Minh An
Vatican (VietCatholic News 22-02-2023) - Theo truyền thống phụng vụ có từ thế kỷ thứ 7, ngày Thứ Tư Lễ Tro là một ngày quan trọng, và không một lễ nào có thể vượt lên trên. Người ta cũng gọi ngày này là "Ðầu Mùa Chay". Việc ăn chay trong Mùa này đã có từ thời Ðức Giáo Hoàng Gregoriô Cả vào cuối thế kỷ thứ Sáu.
Những Quy luật tổng quát của Năm phụng vụ nói về ngày Thứ Tư Lễ Tro như sau: "Mùa Chay bắt đầu từ Thứ Tư Lễ Tro và kết thúc ngay trước Thánh lễ Tiệc Ly. Ngày Thứ Tư đầu Mùa Chay có xức tro; ngày đó khắp nơi ăn chay". Lời chỉ dẫn này cho chúng ta biết ý nghĩa của Ngày Thứ Tư Lễ Tro trong Năm phụng vụ, cũng như trong suốt Mùa Chay thánh. Với Thứ Tư Lễ Tro, Giáo hội bắt đầu Mùa Chay Thánh.
Thông thường, vào lúc 16:30 ngày thứ Tư lễ Tro, Ðức Thánh Cha sẽ chủ sự cuộc rước thống hối từ nhà thờ Thánh Anselmo của dòng Biển Ðức đến Vương cung Thánh Ðường Thánh nữ Sabina của dòng Ða Minh trên đồi Aventino ở Rôma. Trên quãng đường dài 500 mét, các vị vừa đi vừa hát kinh cầu các thánh, và thánh ca thống hối. Năm 2023, do đau đầu gối, cuộc rước thống hối đã do Ðức Hồng Y Mauro Piacenza, Chánh Tòa Ân giải Tối cao, chủ sự.
Trong đoàn rước, có gần hai mươi Hồng Y, bốn giám mục, đông đảo tu sĩ Dòng Biển Ðức và Ða Minh, trong đó có hai vị Bề trên Tổng quyền của hai dòng.
Tại Vương cung Thánh Ðường thánh nữ Sabina, có từ thế kỷ thứ 5, Ðức Thánh Cha đã chủ sự thánh lễ đồng tế với nghi thức xức tro, cùng với các Hồng Y và Giám Mục, trước sự tham dự của các linh mục tu sĩ nam nữ và giáo dân, đặc biệt là các vị lãnh đạo Hội Hiệp sĩ Malta.
Trong bài giảng thánh lễ, Ðức Thánh Cha nói:
"Này là thời thuận lợi; này là ngày cứu độ!" (2 Cô-rinh-tô 6:2). Với những lời này, Thánh Tông đồ Phaolô giúp chúng ta đi vào tinh thần của Mùa Chay. Mùa Chay thực sự là "thời gian thuận lợi" để trở về với những gì thiết yếu, để rũ bỏ tất cả những gì đè nặng chúng ta, để được giao hòa với Thiên Chúa, và để thắp lại ngọn lửa của Chúa Thánh Thần ẩn dưới lớp tro tàn của nhân tính yếu đuối của chúng ta. Hãy quay về với những gì là thiết yếu. Ðó là mùa ân sủng khi chúng ta thực hành điều Chúa yêu cầu chúng ta ở đầu bài đọc một hôm nay: "Hãy hết lòng trở về với Ta" (Jl 2:12). Hãy trở lại với điều thiết yếu: đó là Chúa.
Nghi thức xức tro bắt đầu cuộc hành trình trở về. Nghi thức này khuyến khích chúng ta làm hai điều: trở về với sự thật về chính chúng ta; và trở về với Chúa và anh chị em của chúng ta.
Thứ nhất, hãy trở về với sự thật về chính chúng ta. Tro nhắc nhở cho chúng ta nhận rõ chúng ta là ai và chúng ta đến từ đâu. Tro tàn đưa chúng ta trở lại với sự thật thiết yếu của cuộc sống chúng ta: Chúa là Thiên Chúa duy nhất và chúng ta là công trình của bàn tay Người. Ðó là sự thật về con người chúng ta. Chúng ta có sự sống, và Thiên Chúa là sự sống. Ngài là Ðấng Tạo Hóa, trong khi chúng ta là đất sét mỏng manh do tay Ngài nặn ra. Chúng ta đến từ đất và chúng ta cần thiên đường; chúng ta cần Ngài. Có Chúa, chúng ta sẽ trỗi dậy từ đống tro tàn, nhưng không có Người, chúng ta chỉ là cát bụi. Khi chúng ta khiêm tốn cúi đầu để nhận tro, chúng ta được nhắc nhở về sự thật này: chúng ta thuộc về Chúa; chúng ta thuộc về Người. Vì Thiên Chúa "lấy bụi đất nặn ra con người, thổi sinh khí vào lỗ mũi" (St 2:7); chúng ta tồn tại bởi vì Người đã thổi vào chúng ta hơi thở của sự sống. Là một người Cha dịu dàng và hay thương xót, Thiên Chúa cũng trải qua Mùa Chay, vì Ngài quan tâm đến chúng ta; Ngài đợi chúng tôi; Người đang chờ đợi sự trở lại của chúng ta. Và Ngài không ngừng thúc giục chúng ta đừng tuyệt vọng, ngay cả khi chúng ta sa ngã trong bụi đất yếu đuối và tội lỗi, vì "Ngài biết chúng ta đã được dựng nên như thế nào; Ngài nhớ rằng chúng ta là cát bụi" (Tv 103:14). Chúng ta hãy nghe lại những lời ấy: Ngài nhớ rằng chúng ta là cát bụi. Chúa biết điều này; nhưng chúng ta thường quên điều đó, và nghĩ rằng chúng ta tự túc, mạnh mẽ và bất khả chiến bại khi không có Ngài. Chúng ta khoác lên mình bộ mặt đánh phấn thoa son và nghĩ rằng chúng ta giỏi hơn thực chất của chúng ta. Chúng ta chỉ là cát bụi.
Vì vậy, Mùa Chay là thời gian để nhắc nhở chúng ta ai là Ðấng Tạo Hóa và ai là thụ tạo. Ðã đến lúc công bố rằng chỉ một mình Thiên Chúa là Chúa, bỏ đi sự giả vờ tự túc và nhu cầu đặt mình vào trung tâm của mọi sự, đứng đầu tầng lớp, để nghĩ rằng bằng khả năng của mình, chúng ta có thể thành công trong cuộc sống và biến đổi thế giới xung quanh chúng ta. Bây giờ là thời điểm thuận lợi để hoán cải, ngừng nhìn vào bề ngoài của mình và bắt đầu nhìn vào thẳm sâu của chính mình. Có bao nhiêu phiền nhiễu và những chuyện vặt vãnh khiến chúng ta sao nhãng khỏi những điều thực sự quan trọng! Biết bao lần chúng ta bị cuốn vào những mong muốn và nhu cầu của chính mình, đánh mất tầm nhìn cốt lõi của vấn đề và không nắm bắt được ý nghĩa thực sự của cuộc sống chúng ta trên thế giới này! Mùa Chay là thời gian của sự thật, là thời để bỏ đi những chiếc mặt nạ mà chúng ta đeo mỗi ngày nhằm trở nên hoàn hảo trong con mắt của thế giới. Ðây là thời điểm, như Chúa Giêsu đã nói trong Tin Mừng, để bác bỏ sự dối trá và đạo đức giả: không phải của những người khác, mà của chính chúng ta: Chúng ta hãy nhìn thẳng vào thực chất và hoán cải.
Tuy nhiên, có một bước thứ hai: tro cũng mời gọi chúng ta trở về với Thiên Chúa và với anh chị em của chúng ta. Một khi chúng ta trở lại với sự thật về bản thân và nhắc nhở bản thân rằng chúng ta không tự đầy đủ, chúng ta nhận ra rằng chúng ta chỉ tồn tại thông qua các mối quan hệ: mối quan hệ nguyên thủy của chúng ta với Chúa và mối quan hệ quan trọng của chúng ta với những người khác. Tro tàn mà chúng ta nhận được tối nay cho chúng ta biết rằng mọi giả định về sự tự mãn là sai lầm và sự tôn thờ bản thân là sự phá hoại, giam cầm chúng ta trong sự cô lập và cô đơn: chúng ta hãy thôi nhìn vào gương và tin rằng mình hoàn hảo, là trung tâm của thế giới. Thay vào đó, cuộc sống là một mối quan hệ: chúng ta nhận được nó từ Thiên Chúa và từ cha mẹ chúng ta, và chúng ta luôn có thể làm sống lại và đổi mới cuộc sống nhờ Chúa và những người Ngài đặt bên cạnh chúng ta. Vì vậy, Mùa Chay là mùa ân sủng khi chúng ta có thể xây dựng lại mối tương quan của mình với Thiên Chúa và với tha nhân, mở rộng tâm hồn chúng ta trong sự thinh lặng cầu nguyện và thoát ra khỏi pháo đài của sự tự mãn. Mùa Chay là thời gian thuận lợi khi chúng ta có thể phá vỡ xiềng xích của chủ nghĩa cá nhân và sự cô lập của chúng ta, đồng thời tái khám phá, qua gặp gỡ và lắng nghe, những người bạn đồng hành của chúng ta trên hành trình mỗi ngày. Và học cách yêu thương họ một lần nữa như anh chị em.
Làm thế nào chúng ta có thể làm điều này? Thưa: Ðể thực hiện cuộc hành trình này, để trở về với sự thật về chính mình và trở về với Thiên Chúa và tha nhân, chúng ta được thúc giục đi theo ba con đường lớn: đó là bố thí, cầu nguyện và chay tịnh. Ðây là những cách truyền thống, và không cần sự mới lạ. Chúa Giêsu đã nói rõ ràng: bố thí, cầu nguyện và ăn chay. Ðó không phải là những nghi thức đơn thuần bên ngoài, mà phải là những hành động thể hiện sự đổi mới của tâm hồn chúng ta. Bố thí không phải là một cử chỉ vội vàng được thực hiện để xoa dịu lương tâm của chúng ta, để bù đắp cho sự mất thăng bằng nội tâm của chúng ta; đúng hơn, đó là một cách chạm đến những đau khổ của người nghèo bằng chính đôi tay và trái tim của chúng ta. Cầu nguyện không phải là một nghi thức, nhưng là một cuộc đối thoại chân thật và yêu thương với Chúa Cha. Ăn chay không phải là một hình thức giữ đạo kỳ lạ, mà là một cử chỉ mạnh mẽ để nhắc nhở chúng ta điều gì thực sự quan trọng và điều gì chỉ là phù du. Chúa Giêsu đưa ra "lời khuyên vẫn giữ được giá trị bổ ích cho chúng ta: những cử chỉ bên ngoài phải luôn đi đôi với một trái tim chân thành và cách cư xử nhất quán. Thật vậy, việc xé áo của chúng ta có ích gì nếu lòng chúng ta vẫn xa cách Chúa, nghĩa là xa rời lòng nhân từ và công lý?" (BENEDICT XVI, Bài giảng Thứ Tư Lễ Tro, ngày 1 tháng 3 năm 2006). Thông thường, những cử chỉ và nghi thức của chúng ta không ảnh hưởng gì đến cuộc sống của chúng ta; chúng vẫn còn hời hợt. Có lẽ chúng ta thực hiện chúng chỉ để đạt được sự ngưỡng mộ hoặc quý trọng của người khác. Chúng ta hãy nhớ điều này: trong cuộc sống cá nhân của chúng ta, cũng như trong đời sống của Giáo hội, những biểu hiện bên ngoài, những phán xét của con người và sự chấp thuận của thế giới chẳng là gì cả; điều duy nhất thực sự quan trọng là sự thật và tình yêu mà chính Chúa nhìn thấy.
Nếu chúng ta khiêm tốn đứng trước cái nhìn của Ngài, thì việc bố thí, cầu nguyện và ăn chay sẽ không chỉ là những biểu hiện bề ngoài, nhưng sẽ bày tỏ con người thật của chúng ta: là con cái Thiên Chúa, là anh chị em của nhau. Bố thí, bác ái sẽ là dấu chỉ lòng trắc ẩn của chúng ta đối với những người khốn khó, và giúp chúng ta trở về với tha nhân. Cầu nguyện sẽ nói lên ước muốn sâu xa của chúng ta là được gặp Chúa Cha, và sẽ đưa chúng ta trở lại với Người. Ăn chay sẽ là nơi rèn luyện tâm linh, nơi chúng ta vui vẻ từ bỏ những thứ thừa thãi đang đè nặng chúng ta, lớn lên trong tự do nội tâm và trở về với sự thật về chính mình. Gặp gỡ Chúa Cha, tự do nội tâm, cảm thương.
Anh chị em thân mến, chúng ta hãy cúi đầu, nhận tro và làm cho tâm hồn chúng ta nhẹ nhàng. Chúng ta hãy lên đường trên con đường bác ái. Chúng ta sẽ có bốn mươi ngày, một "thời điểm thuận lợi" để nhắc nhở bản thân rằng thế giới rộng lớn hơn những nhu cầu cá nhân hạn hẹp của chúng ta, và để khám phá lại niềm vui, không phải là tích lũy của cải vật chất, mà là quan tâm đến những người nghèo và đau khổ. Vì vậy, chúng ta hãy bắt đầu con đường cầu nguyện và sử dụng bốn mươi ngày này để khôi phục lại vị trí tối cao của Thiên Chúa trong cuộc sống của chúng ta và đối thoại với Ngài từ tận đáy lòng, chứ không chỉ trong những lúc rảnh rỗi. Chúng ta hãy bắt đầu con đường chay tịnh và sử dụng bốn mươi ngày này để kiểm điểm bản thân, giải phóng bản thân khỏi chế độ độc tài của những lịch trình dày đặc, những chương trình nghị sự dày đặc và những nhu cầu hời hợt, đồng thời chọn những điều thực sự quan trọng.
Anh chị em thân mến, chúng ta đừng lơ là ân sủng của mùa thánh này, nhưng hãy hướng mắt về thánh giá và lên đường, quảng đại đáp lại những thúc giục mạnh mẽ của Mùa Chay. Ở cuối cuộc hành trình, chúng ta sẽ gặp gỡ Chúa của sự sống với niềm vui lớn lao hơn, chúng ta sẽ gặp được Người, Ðấng duy nhất có thể vực dậy chúng ta từ đống tro tàn.
(Source: Dicastero per la Comunicazione - Libreria Editrice VaticanaHOMILY OF HIS HOLINESS POPE FRANCIS Basilica of Santa Sabina Ash Wednesday, 22 February 2023)