Ðức Thánh cha tham dự
buổi bế mạc Diễn đàn Bahrain
Ðức Thánh cha tham dự buổi bế mạc Diễn đàn Bahrain.
G. Trần Ðức Anh, O.P.
Al-Fida (RVA News 04-11-2022) - Thứ Sáu, ngày 04 tháng Mười Một năm 2022 là ngày thứ hai trong bốn ngày Ðức Thánh cha Phanxicô viếng thăm tại Bahrain. Ðức Thánh cha có ba hoạt động là tham dự buổi bế mạc "Diễn đàn Bahrain Ðông và Tây phương cho sự sống chung của nhân loại" vào ban sáng. Ban chiều, Ðức Thánh cha gặp gỡ Hội đồng các vị Trưởng lão Hồi giáo, và sau đó ngài tham dự buổi gặp gỡ đại kết và cầu nguyện cho hòa bình. Trong cả ba hoạt động, ngài đều mạnh mẽ kêu gọi vun trồng sự sống chung hòa bình, vượt thắng những xung khắc, chia rẽ, và tìm về hiệp nhất.
Ngày của Ðức Thánh cha bắt đầu với thánh lễ ngài cử hành riêng lúc 7 giờ 30 sáng tại dinh quốc khách, thuộc khu vực hoàng cung, sau đó lúc 10 giờ, ngài đến khu vực Al-Fida gần đó để tham dự buổi kết thúc Diễn đàn, sau gần hai ngày tiến hành. Diễn đàn do Hội đồng Tối cao về Hồi giáo vụ tại Bahrain tổ chức, với sự cộng tác của Hội đồng Trưởng lão Hồi giáo và Trung tâm Hoàn vũ Sống chung hòa bình "Vua Hamad".
Hôm trước đó, ngày 03 tháng Mười Một năm 2022, 200 tham dự viên đã bàn đến sự sống chung và tình huynh đệ nhân loại, đối thoại trong sự thăng tiến sống chung, vai trò của các vị lãnh đạo tôn giáo trong việc đáp ứng các thách đố hiện nay và đối thoại Liên tôn cho hòa bình thế giới.
Ðến nơi, Ðức Thánh cha được mời đổ nước tưới cho Cây Hòa Bình, trước khi bắt đầu phiên họp buổi bế mạc Diễn đàn. Ngồi cạnh ngài là Vua Hamad, và Ðại Imam của Ðền thờ Al-Azhar ở Cairo, Ai Cập, được coi là thẩm quyền tinh thần cao nhất của 900 triệu tín hữu Hồi giáo Sunnit trên thế giới, và hoàng gia Bahrain cũng thuộc hệ phái Hồi giáo này.
Quốc vương Bahrain
Trong lời chào mừng Ðức Thánh cha và mọi người, Quốc vương Hamad Al Khalifa cho biết đã cổ võ tổ chức Diễn đàn này vì xác tín về vai trò ảnh hưởng lớn của các vị lãnh đạo tôn giáo, các nhà tư tưởng và chuyên gia, trong việc đương đầu với những thách đố và khủng hoảng khác nhau mà xã hội gặp phải để đạt tới một nền hòa bình và ổn định vững mạnh hơn.
Tiếp lời nhà vua, là bài phát biểu của Ðại Imam Al Tayyeb nói về quan hệ giữa Ðông và Tây phương, những thành kiến cần được vượt thắng, để thay vào đó là tương quan tôn trọng và cộng tác với nhau. Imam cũng nói rằng các học giả và các vị lãnh đạo Hồi giáo cần giúp trình bày cho người Tây phương Hồi giáo chân chính.
Diễn văn của Ðức Thánh cha
Về phần Ðức Thánh cha, lên tiếng trong dịp này, ngài nhắc đến những thách đố đang đè nặng trên nhân loại ngày nay trên thế giới và nói rằng:
Hiện trạng nhân loại trên thế giới
"Sau hai thế chiến kinh khủng, sau chiến tranh lạnh kéo dài nhiều thập niên khiến cho thế giới phải nín thở, giữa bao nhiêu xung đột tai hại ở nhiều nơi trên trái đất, giữa những giọng điệu cáo buộc, đe dọa và lên án, chúng ta đang còn ở bên vực thẳm của một sự quân bình mong manh và chúng ta không muốn bị lún sâu. Một tình trạng nghịch lý gây ấn tượng mạnh, đó là trong khi phần lớn dân chúng thế giới cùng liên kết với nhau do cùng những khó khăn, khủng hoảng trầm trọng về lương thực, môi sinh và đại dịch, và do tình trạng bất công hoàn cầu ngày càng trở thành xì căng đan, một số ít người quyền lực đang tập trung vào một cuộc đấu tranh quyết liệt vì lợi lộc phe phái, khơi dậy những ngôn ngữ lỗi thời, hoạch định lại những vùng ảnh hưởng và các khối đối nghịch nhau. Dường như chúng ta đang chứng kiến một kịch bản trẻ con thảm thương: Trong khu vườn của nhân loại, thay vì cùng nhau chăm sóc, thì người ta lại đùa với lửa, với những tên lửa và bom đạn, với những võ khí gây ra nước mắt và chết chóc, phủ đầy căn nhà chung bằng tro tàn và oán ghét".
Ðức Thánh cha cảnh giác rằng "đó là những hậu quả đắng cay nếu người ta tiếp tục nhấn mạnh sự đối nghịch nhau, thay vì tái khám phá sự cảm thông, nếu cứ tiếp tục quyết liệt áp đặt những khuôn mẫu và những quan điểm chuyên chế, đế quốc, dân tộc chủ nghĩa và dân túy, nếu không quan tâm đến văn hóa của người khác, nếu không lắng nghe tiếng kêu của thường dân và tiếng kêu của người nghèo, nếu không ngưng phân loại con người thành phe tốt và phe xấu, nếu không cố gắng hiểu nhau và cộng tác để mưu ích cho tất cả mọi người".
Trong bối cảnh đen tối trên đây, Ðức Thánh cha nhắc đến Tuyên ngôn về tình huynh đệ nhân loại để đạt tới hòa bình thế giới và sự sống chung [ký kết hồi tháng Hai năm 2019 tại Abu Dhabi], trong đó có mong ước một cuộc gặp gỡ phong phú giữa Tây và Ðông phương, hữu ích để chữa lành những quan niệm bệnh hoạn!... Chúng ta mong ước những tranh cãi giữa Ðông và Tây phương được chấm dứt vì ích lợi của tất cả mọi người, không quên sự chênh lệch ngày càng sâu rộng giữa các nước giàu và nghèo. Ước gì sự xuất hiện những cuộc xung đột không làm cho thế giới chẳng còn để ý tới những thảm trạng âm ỉ của nhân loại như thảm họa chênh lệch, Trái đất phải chịu bất công chưa từng có, thảm họa ô nhục là nạn đói, tai ương thay đổi khí hậu, và thiếu chăm sóc căn nhà chung".
Diễn đàn các vị lãnh đạo tôn giáo
Trước tình trạng trên đây của nhân loại, Ðức Thánh cha nhận định rằng Diễn đàn các vị lãnh đạo tôn giáo tại Bahrain này cần nêu gương: "Nghĩa vụ của chúng ta là khích lệ và giúp đỡ nhân loại - tuy rất lệ thuộc nhau nhưng lại không liên kết với nhau - để cùng hải hành. Vì thế, tôi muốn vạch ra ba thách đố, đi từ Văn kiện về Tình Huynh đệ nhân loại và Tuyên ngôn của Vương quốc Bahrain, được suy tư trong những ngày này, đó là việc cầu nguyện, giáo dục và hoạt động."
Về việc cầu nguyện
Ðức Thánh cha nhận xét rằng những thảm trạng của con người không hệ tại nơi sự vật, những thực tại vật chất, nơi các tổ chức, nhưng ở nơi xu hướng của con người khép kín trong cái tôi, trong các nhóm riêng và tư lợi nhỏ nhen của mình. "Nó không phải là khuyết điểm của thời đại chúng ta, nhưng nó có từ khi có con người và với trợ lực của Thiên Chúa, có thể chữa trị nó" (Fratelli tutti, 166).
"Vì thế, cầu nguyện, sự cởi mở tâm với Ðấng Tối Cao là điều cơ bản để thanh tẩy chúng ta khỏi sự ích kỷ, khép kín, tự tham chiếu, giả dối và bất công. Ai cầu nguyện, thì đón nhận được an bình trong tâm hồn và không thể không trở thành chứng nhân và sứ giả của Chúa; và mời gọi những người đồng loại, đặc biệt qua gương lành, đừng trở thành con tin của một thứ ngoại giáo, thu hẹp con người thành điều mà họ mua bán hoặc đùa giỡn với nó, nhưng tái khám phá phẩm giá vô biên của mỗi người".
Tự do tôn giáo
Trong chiều hướng này, Ðức Thánh cha nhấn mạnh đến tự do tôn giáo như một tiền đề không thể thiếu được, như Tuyên ngôn của Vương quốc Bahrain có nhắc đến, giải thích và đề cao: "Thiên Chúa đã hướng chúng ta đến một thiên ân là tự do chọn lựa" và vì thế "mọi hình thức cưỡng bách tôn giáo không thể đưa một người đến một tương quan ý nghĩa với Thiên Chúa". Nghĩa là mọi cưỡng bách là đều bất xứng đối với Ðấng Toàn Năng, vì Ngài không trao thế giới cho những người nô lệ, nhưng cho những thụ tạo tự do, mà Ngài tôn trọng đến cùng. Vì thế, chúng ta hãy dấn thân để tự do của các thụ tạo phản ánh tự do tối cao của Ðấng Tạo Hóa, để những nơi thờ phượng được bảo vệ và tôn trọng, luôn luôn và ở mọi nơi, và việc cầu nguyện được hỗ trợ chứ không bao giờ bị cản trở. Cho phép và nhìn nhận tự do phụng tự mà thôi, thì vẫn chưa đủ, còn phải đạt tới tự do tôn giáo chân thực. Và không phải mỗi xã hội, nhưng mỗi tín ngưỡng cũng được kêu gọi kiểm thảo về vấn đề này..."
Giáo dục
Sang đến thách đố về giáo dục. Ðức Thánh cha nói: "Nếu thách đố về việc cầu nguyện liên hệ tới con tim, thì thách đố về giáo dục liên hệ tới tâm trí con người. Tuyên ngôn của Vương quốc Bahrain khẳng định rằng "Sự dốt nát là kẻ thù của hòa bình". Ðúng vậy, nơi nào thiếu cơ hội giáo dục, thì trào lực cực đoan gia tăng và thái độ duy căn (fondamentalismo) trở nên trầm trọng hơn. Và nếu dốt nát là kẻ thù của hòa bình thì giáo dục là bạn của phát triển, miễn là nền giáo dục ấy thực sự xứng đáng với con người, năng động và có tương quan, không cứng nhắc và một chiều, nhưng cởi mở đối với mọi thách đố và nhạy cảm đối với những thay đổi văn hóa...."
Cần giáo dục tâm trí con người về sự cảm thông nhau: không chỉ nói mình bao dung, nhưng cần thực sự dành không gian cho người khác, nhìn nhận các quyền và cơ may của họ. Ðó là một tâm thức bắt đầu bằng việc giáo dục và các tôn giáo được kêu gọi hỗ trợ".
Cụ thể hơn, Ðức Thánh cha nhấn mạnh ba điều cấp thiết về giáo dục là nhìn nhận phụ nữ trong lãnh vực công cộng, bảo vệ các quyền căn bản của trẻ em, và giáo dục về tinh thần công dân, sống chung, tôn trọng và hợp pháp. Chính ý niệm về công dân dựa trên sự bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ. Cần nhìn nhận trọn quyền công dân và từ bỏ việc sử dụng những từ ngữ kỳ thị như "các nhóm dân thiểu số", bao hàm mầm mống tình trạng cảm thấy mình bị cô lập và thấp kém, dọn đường cho sự đố kỵ và bất hòa, loại bỏ những chinh phục và các quyền tôn giáo và dân sự của một số công dân, khi kỳ thị họ.
Sau cùng về thách đố hành động
Ðức Thánh cha nêu nhận xét: Tuyên ngôn của Vương quốc Bahrain khẳng định rằng "Khi người ta rao giảng oán ghét, bạo lực và bất hòa thì danh Thiên Chúa bị xúc phạm". Ai là người sống tôn giáo, thì loại bỏ hành động như thế, quyết liệt chống lại sự phạm thượng của chiến tranh và việc sử dụng bạo lực. Vì nói rằng một tôn giáo yêu chuộng hòa bình, thì không đủ, còn phải lên án và cô lập những kẻ hung bạo lạm dụng tôn giáo. Xa tránh sự bất bao dung và cực đoan thì vẫn chưa đủ, còn phải hành động ngược lại. "Vì thế cần ngưng hỗ trợ các phong trào khủng bố qua việc cung cấp tiền bạc, võ khí, bằng các kế hoạch hoặc những biện minh, kể cả bằng các phương tiện truyền thống, và coi tất cả những việc làm như vậy là những tội ác quốc tế, đe dọa an ninh và hòa bình thế giới. Cần lên án nạn khủng bố như thế dưới tất cả mọi hình thức và biểu hiện" (Tuyên ngôn về tình huynh đệ nhân loại).
Sau cùng, Ðức Thánh cha nói: "Người có tôn giáo, người hòa bình, cũng chống lại việc chạy đua võ trang, chống "làm ăn" với chiến tranh, chống thị trường chết chóc. Không hỗ trợ liên minh chống lại người nào, nhưng hỗ trợ những con đường gặp gỡ với mọi người, không chiều theo thái độ duy tương đối hoặc hỗn hợp, và chỉ theo đuổi một con đường duy nhất là con đường huynh đệ, đối thoại, hòa bình".
Kết thúc bài diễn văn dài lúc quá 11 giờ trưa, Ðức Thánh cha ký vào Sổ Danh Dự, và trở về danh quốc khách của hoàng cung ở Awali để dùng bữa trưa.