Ðức Thánh cha họp báo
trên máy bay từ Canada về Roma
Ðức Thánh cha họp báo trên máy bay từ Canada về Roma.
G. Trần Ðức Anh, O.P.
Vatican (RVA News 31-07-2022) - Ðức Thánh cha Phanxicô tái lên án mọi hình thức thực dân hóa, xưa và nay, đồng thời ngài xác nhận những chính sách đồng hóa thổ dân Canada là một thứ "diệt chủng văn hóa".
Ngài bày tỏ lập trường trên đây, trong cuộc họp báo như thường lệ dành cho các ký giả tháp tùng trong chuyến bay dài sáu tiếng, từ Iqualuit bên Canada về Roma, sáng thứ Bảy 30 tháng Bảy năm 2022.
Ðáp câu hỏi của nữ ký giả Jessica Ka'Nhehsíio Deer, thuộc đài phát thanh thổ dân Canada, bày tỏ mong muốn Ðức Thánh cha loại bỏ "đạo lý về sự khám phá" được trình bày trong các tông sắc của các Giáo hoàng, dựa theo đó các hệ thống luật pháp ở Mỹ và Canada tước đoạt lãnh thổ của các thổ dân, Ðức Thánh cha đáp:
"Tôi nghĩ đây là vấn đề của mọi thứ chủ nghĩa thực dân, kể cả ngày nay, những thực dân ý thức hệ. Thời nay chúng theo cùng khuôn mẫu. Ai không theo đường vừa nói thì bị coi là thấp kém. Nhưng tôi muốn đi sâu hơn nữa, các thổ dân bị coi là thấp kém, thậm chí có vài nhà thần học hơi điên, đặt câu hỏi xem các thổ dân có linh hồn hay không".
Ðức Thánh cha nhắc đến thảm trạng những người nô lệ Phi châu bị quẳng lên tàu, trong những điều kiện thê thảm, để chở sang Mỹ châu làm nô lệ. Quả thực hồi đó có một số vị lên tiếng chống lại, như Bartolomeo de las Casas, và Pedro Claver, nhưng họ là thiểu số. Ý thức lương tâm về sự bình đẳng giữa con người chỉ đến sau một cách chậm rãi. Luôn luôn con người có thái độ thực dân, thu hẹp văn hóa của những người bản địa vào văn hóa chúng ta. Ðó là điều đến với chúng ta từ lối sống gọi là phát triển, nhiều khi chúng ta mất những giá trị mà họ có như cuộc sống hài hòa với thiên nhiên.
Về đạo lý thực dân hóa, Ðức Thánh cha nói: "Ðúng vậy, đó là điều xấu, bất công. Ngày nay người ta còn dùng thứ đạo lý thực dân hóa này. Ví dụ, vài giám mục ở một vài nước nói với tôi: tại nước chúng tôi, khi xin một tổ chức quốc tế viện trợ, xin tín dụng, thì họ đặt điều kiện cho chúng tôi, kể cả phải đưa vào luật pháp, những điều kiện thực dân. Ðể cấp tín dụng cho bạn, họ đòi bạn phải thay đổi lối sống."
"Trở lại với sự thực dân hóa ở Mỹ châu chúng ta, có thực dân Anh, Pháp, Tây Ban Nha, và Bồ Ðào Nha. Có não trạng "tự coi mình cao trọng hơn, còn những thổ dân ấy chẳng đáng kể gì". Ðây là điều trầm trọng. Vì thế, chúng ta phải làm việc trong điều mà bạn nói: đi trở lại và thanh tẩy điều ác đã làm, với ý thức rằng cả ngày nay cũng có cùng chủ nghĩa thực dân như vậy. Chúng ta hãy nghĩ đến tường hợp những người Rohingya bên Myanmar: họ không có quyền được quốc tịch, họ ở một cấp thấp hơn."
Một ký giả thuộc hãng tin Canada, ông Brittany Hobson, hỏi Ðức Thánh cha tại sao không dùng thành ngữ "diệt chủng văn hóa" để gọi chế độ các trường nội trú thổ dân ở Canada, Ðức Thánh cha cho biết vì lúc đó ngài không nghĩ đến từ chuyên môn ấy nhưng ngài đã mô tả điều mà ngài đã lên án và xin lỗi, ví dụ, bứng các trẻ em khỏi gia đình và bộ lạc của các em, thay đổi tâm thức, các truyền thống, chủng tộc, toàn bộ văn hóa của họ. Ðức Thánh cha: "Diệt chủng là một từ chuyên môn, tôi không dùng vì lúc đó nó không xảy đến trong đầu, xin bạn hãy yên chí, đó là là một cuộc diệt chủng."
Một ký giả người Mêhicô hỏi Ðức Thánh cha về tình trạng sức khỏe của ngài, ngài cho biết sẽ phải giảm bớt các cuộc viếng thăm vì tuổi cao và sức khỏe hiện nay. Về cuộc phẫu thuật đầu gối của ngài thì các chuyên gia nói là có thể thực hiện được, nhưng ngài có vấn đề về việc gây mê là điều ngài không chịu nổi. Cách đây mười tháng, ngài đã bị gây mê trong sáu tiếng đồng hồ khi chịu phẫu thuật và cho đến bây giờ vẫn còn vết tích. Không thể đùa giỡn với việc gây mê".
(Rei 30-7-2022)