Trình bày kết quả nghiên cứu
văn khố về Ðức Piô XII
Trình bày kết quả nghiên cứu văn khố về Ðức Piô XII.
G. Trần Ðức Anh, O.P.
Roma (RVA News 23-06-2021) - Một năm sau khi Văn khố Tòa Thánh về triều đại Ðức Giáo hoàng Piô XII được mở ra, hôm 16 tháng 6 năm 2021, một số học giả đã trình bày kết quả tạm thời của các cuộc nghiên cứu, trong một cuộc họp báo do Ðại sứ quán Ðức và Pháp tổ chức ở Roma.
Sử gia Nina Valbousquet, thuộc Học viện Pháp ở Roma, và ông Simon Unger-Alvi, thuộc viện sử học của Ðức ở Roma, cùng với sử gia Lucia Ceci đã trình bày kết quả nghiên cứu.
Bà Nina Valbousquet nói: "Một năm sau khi mở văn khố vừa nói, người ta có thể khẳng định rằng thiên kiến về Ðức Piô XII là "Giáo hoàng của người Ðức" và "Giáo hoàng của người Do thái" không đúng. Ðể thẩm định một triều đại Giáo hoàng, việc nghiên cứu phải đi xa hơn con người riêng của vị Giáo hoàng và cứu xét toàn thể bộ máy Vatican. Nhờ sự tìm kiếm trong văn khố, đó là điều có thể thực hiện và hình ảnh có những sắc thái rõ rệt hơn".
Ví dụ, Ðức Tổng giám mục Valerio Valeri, Sứ thần Tòa Thánh tại Pháp trong thời kỳ bị nước này bị Ðức chiếm đóng, đã chào mừng các đạo luật về Do thái do người Ðức công bố. Vị Sứ thần bày tỏ lập trường đó trong phúc trình gửi về Phủ Quốc vụ khanh Tòa Thánh, và viết thêm rằng nhờ các đạo luật đó, ảnh hưởng xấu của dân tộc Do thái bị đẩy lui.
Nhưng đối lại, Ðức cha Pierre-Marie Theas, Giám mục giáo phận Montauban bên Pháp, và một số tu sĩ khác, đã nghiêm khắc phê bình sự im lặng của các đại diện Giáo hội, đứng trước những vụ phát lưu người Do thái.
Bà Nina kể lại, hồi năm 1945, triết gia Công giáo Jacques Maritain viết cho Phủ Quốc vụ khanh Tòa Thánh rằng sau thế chiến, Ðức Giáo hoàng có thể nói một cách tự do về những kinh hoàng của chiến tranh. Trong bản trả lời ngày 19 tháng 7 năm 1945, ông nói rằng Ðức Giáo hoàng Piô XII thường nhấn mạnh sự bất công mà những người bị bách hại phải chịu vì chủng tộc hoặc tín ngưỡng của họ. Vấn đề sự im lặng của Ðức Giáo hoàng Piô XII phải được cứu xét trong bối cảnh của thời đó.
Sử gia Unger-Alvi người Ðức nói rằng một điều chắc chắn là Ðức Giáo hoàng Piô XII đã được thông báo về những vụ phát lưu và tàn sát, nhờ những thư từ và những người Do thái tị nạn trong các nhà thờ và đan viện. Ông cũng nêu bật vai trò của triều đại Ðức Piô XII trong sự thống nhất Âu châu. Trong khi nước Pháp muốn một nước Ðức trung lập và bị giải giáp, thì Tòa Thánh, theo tinh thần của thủ tướng Ðức Konrad Adenauer, một tín hữu Công giáo xác tín, công khai cổ võ nối kết Liên bang Ðức với Tây Âu. Sự liên minh giữa đảng CDU, Liên hiệp Kitô dân chủ, với Vatican là một trong những nền tảng dân chủ và kinh tế xã hội thị trường tại Cộng hòa Liên bang Ðức. (Cath.ch 17-6-2021)