Một bước mới
trong cải tổ tài chánh tại Vatican
Một bước mới trong cải tổ tài chánh tại Vatican.
G. Trần Ðức Anh OP
Vatican (Vatican News 5-07-2020) - Ðức Thánh Cha Phanxicô đã đưa ra một quyết định mới: thanh lọc và chấn chỉnh Cơ quan bảo trì và quản trị Ðền Thờ Thánh Phêrô, sau những trình báo về điều "không ổn" về tài chánh và quản trị tại tổ chức này.
Trong những ngày qua, dư luận đặc biệt chú ý đến tin: ngày 29 tháng 6 năm 2020 Ðức Thánh Cha đã bổ nhiệm Ðức Tổng Giám Mục Mario Giordana, 78 tuổi, cựu Sứ Thần Tòa Thánh tại Haiti và Slovak, làm Ðặc Ủy của ngài tại Cơ quan bảo trì và quản trị Ðền thờ Thánh Phêrô và giao cho Ðức Tổng Giám Mục nhiệm vụ cập nhật Qui chế của cơ quan này, làm sáng tỏ về việc quản trị và tổ chức lại các Ban quản trị và kỹ thuật của Cơ Quan bảo trì. Trong nhiệm vụ khó khăn này, Ðức Tổng Giám Mục Ðặc Ủy sẽ được một Ủy ban trợ giúp.
Nguyên do quyết định
"Sở dĩ có quyết định trên đây của Ðức Thánh Cha là vì có một trình báo đến từ Văn Phòng của vị Tổng Kiểm Toán. Sáng ngày 30 tháng 6 năm 2020, nhân viên Văn phòng này đã đến tịch thu các tài liệu, các máy vi tính tại các Ban kỹ thuật và quản trị của Cơ quan bảo trì và quản trị Ðền Thờ Thánh Phêrô. Việc tịch thu đã được phép, qua sắc lệnh của Ông Gian Piero Milano, Chưởng Tín, tương đương với Kiểm Sát trưởng, và vị phụ tá là ông Alessandro Diddi, sau khi thông báo trước cho Phủ Quốc Vụ khanh."
- Cơ quan bảo trì và quản trị Ðền thờ Thánh Phêrô từ 15 năm nay do Ðức Hồng Y Angelo Comastri 77 tuổi điều khiển với sự cộng tác của Ðức Cha Vittorio Lanzani, 69 tuổi, hai vị đều là người Ý. Ðức Hồng Y cũng là giám quản Ðền thờ Thánh Phêrô. Quyết định trên đây của Ðức Thánh Cha có nghĩa là có những vấn đề "không minh bạch" tại Cơ quan này, trái với tinh thần Tông thư tự sắc của Ðức Thánh Cha công bố ngày 1 tháng 6 năm 2020 về "sự minh bạch, kiểm soát và thi đấu thầu trong các thủ tục ký hợp đồng đầu thầu tại Tòa Thánh và Quốc gia thành Vatican". Vì thế, Ðức Thánh Cha muốn làm sáng tỏ vấn đề và điều chỉnh lại qui chế của Cơ quan này.
Cơ quan bảo trì và quản trị Ðền Thờ Thánh Phêrô
- Cơ quan bảo trì và quản trị Ðền thờ Thánh Phêrô, trong tiếng Ý là "Fabbrica di San Pietro", nghĩa đen là "Công Xưởng Thánh Phêrô" được Ðức Giáo Hoàng Clemente 7 thành lập năm 1523, ban đầu như một ban gồm 60 chuyên gia có nhiệm vụ kiến thiết, và quản trị Thánh Ðường lớn nhất này của Giáo Hội Công Giáo, với bao nhiêu công trình cần thực hiện. Và sau khi việc kiến thiết hoàn tất, Cơ quan vẫn tiếp tục hoạt động qua việc bảo trì, tu bổ, với sự cộng tác của hàng trăm nhân viên thuộc các ban ngành khác nhau của thánh đường này, kể cả những việc thông thường như xếp dọn các ghế, canh giữ đền thờ khi có du khách hoặc tín hữu thăm viếng. Bình thường khoảng 20 ngàn người mỗi ngày. Niên giám hiện hành của Tòa Thánh liệt kê 11 ban ngành khác nhau của "Fabbrica di San Pietro".
Ðức Tổng Giám Mục đặc ủy
- Ðức Tổng Giám Mục Mario Giordana cũng đã từng được Ðức Thánh Cha ủy nhiệm thi hành các cộng tác điều tra và chấn chỉnh tương tự: ví dụ cách đây 2 năm, ngài đã điều tra và làm sáng tỏ việc quản trị tài chánh "lem nhem" trong ca đoàn Sistina của Tòa Thánh do Ðức Ông Massimo Palombella SDB làm ca trưởng và ông Michalangelo Nardella làm giám đốc hành chánh và nghệ thuật. Kết quả là Ðức Ông ca trưởng và ông giám đốc Nardella đã bị thay thế và ca đoàn Sistana được đặt dưới quyền điều khiển của Ban Nghi lễ Phụng vụ của Ðức Thánh Cha do Ðức Ông Guido Marina làm trưởng ban.
Hoặc trước đó khi còn làm Sứ Thần Tòa Thánh tại Cộng hòa Slovak, Ðức Tổng Giám Mục Sứ thần Mario Giordana đã được ủy nhiệm điều tra về những lời cáo buộc Ðức Cha Róbert Bezak, thuộc dòng Chúa Cứu Thế, Tổng Giám Mục giáo phận Trnava về việc quản trị kém, gây thiệt hại lớn về tài chánh cho giáo phận. Cuộc điều tra đã đưa tới sự bãi chức của Ðức Cha Bezák hồi tháng 7 năm 2012 và ngài lui về một nhà của dòng ở Ý.
Trong những ngày qua, một số báo chí cho rằng có sự quản trị không minh bạch việc cho công ty đấu thầu việc tu bổ mái vòm đền thờ Thánh Phêrô, việc tu bổ này đã vượt quá 4 triệu Euro được phép và có những lỗ hổng trong kết toán chi thu.
Một chuỗi các biện pháp do Ðức Thánh Cha đề ra
Biện pháp Ðức Thánh Cha Phanxicô đề ra hôm 29 tháng 6 năm 2020 là một bước mới trong một loạt các quyết định ngài đề ra để cải tổ giáo triều Roma, đặc biệt về mặt tài chánh và quản trị.
Chẳng hạn ngày 14 tháng 5 năm 2020, ngài bổ nhiệm Ông Giuseppe Schlitzer người Ý làm tân giám đốc cơ quan giám sát tài chánh của Vatican (AIF), thay thế một chuyên gia người Thụy Sĩ. Ngày 1 tháng 5 năm 2020, Ðức Thánh Cha sa thải 5 viên chức Vatican có dính dáng đến vụ mua căn hộ sang trọng ở Luân đôn, khiến Tòa Thánh bị thiệt hại hàng trăm triệu Euro.
Họp hội đồng liên bộ của Vatican
Tiếp đến Ðức Thánh Cha triệu tập một cuộc họp các thủ lãnh các cơ quan trung ương Tòa Thánh hồi đầu tháng 5 năm 2020 để cùng với Cha Antonio Gerrero Alves, dòng Tên, cứu xét các biện pháp về tình hình tài chánh khó khăn của Tòa Thánh..
Ban hành hai luật mới
Ðặc biệt ngày 1 tháng 6 năm 2020, Ðức Thánh Cha ban hành 2 luật mới cho Tòa Thánh và Quốc gia thành Vatican về sự minh bạch, kiểm soát và cạnh tranh trong các thủ tục cấp hợp đồng đấu thầu tại Tòa Thánh và Quốc Gia thành Vatican. Luật nhắm đạt tới một sự quản trị hữu hiệu hơn các tài nguyên của Tòa Thánh và tránh sự phí phạm cũng như tránh nạn tham ô. Luật thứ I gồm 86 điều khoản về "sự minh bạch, kiểm soát và cạnh tranh liên quan đến các hợp đồng công của Tòa Thánh và Quốc gia thành Vatican", làm sao để những tác nhân kinh tế, các hãng, công ty hay những tác nhân khác muốn đấu thầu được đối xử đồng đều, tránh sự cạnh tranh bất hợp pháp và nạn tham nhũng, hối lộ, hoặc thiên vị.
Luật thứ 2 có 12 điều khoản về việc bảo vệ quyền tài phán của Tòa Thánh trong những trường hợp tranh chấp, kiện tụng.
Phục hồi thanh danh tài chánh của Vatican
Các biện pháp gần đây nhắm phục hồi thanh danh của Tòa Thánh bị thương tổn vì những vụ xì căng đan tài chánh như vụ mua căn hộ ở Luân Ðôn. Tiếp đến là cần phải khẩn trương đối phó với hiểm họa Tòa Thánh sẽ thiếu hụt tài chánh trầm trọng. Cha Guerrero, Bộ trưởng kinh tế báo động rằng năm 2020 này mức thiếu hụt có thể tăng 175% và lên tới 160 triệu mỹ kim vì lợi tức do đầu tư bị suy sụp, vì mức thu nhập giảm sút trầm trọng, như trường hợp Bảo tàng viện Vatican bị đóng cửa hoặc bị hạn chế vì đại dịch Covid-19, thiếu du khách. Tình trạng thiếu hụt này cũng đe dọa vấn đề trả lương hưu cho các nhân viên. Nói khác đi, các biện pháp thanh lọc, ngăn chặn thất thu, phí phạm, không phải là một ước muốn luân lý hoặc một biện pháp đánh bóng trước dư luận, nhưng là một vấn đề sinh tử.
Quyết tâm đẩy mạnh cải tổ
Vấn đề là phải đợi xem các biện pháp cải tổ và thanh lọc ấy có hiệu năng đến mức độ nào. Ký giả John Allen Jr. của báo trực tuyến Crux Now (1/7/2020) ở Mỹ đưa ra nhận xét: "Cách đây 6 tháng người ta bị cám dỗ mà nghĩ rằng Ðức Giáo Hoàng Phanxicô đã từ bỏ chương trình cải tổ tài chánh. Nhưng hôm nay, trước sự gia tăng gấp đôi những vụ bê bối và nợ nần, ngài dường như quyết liệt dấn thân trên con đường cải tổ.