350 năm Dòng Mến Thánh Giá:
Công cuộc canh tân Dòng Mến Thánh Giá thế kỷ XX
350 năm Dòng Mến Thánh Giá: Công cuộc canh tân Dòng Mến Thánh Giá thế kỷ XX.
Nhóm Nghiên Cứu Linh Ðạo Mến Thánh Giá
(WHÐ 21-05-2020) - Bước sang thế kỷ XX, thế giới có nhiều biến động do chiến cuộc. Trước hết là Thế Chiến I, rồi Thế Chiến II, hầu như toàn nhân loại bị cuốn vào bánh xe của lịch sử chiến tranh thế giới. Tuy nhiên, chúng ta không thể phủ nhận, thế giới cũng được thay đổi bởi những tiến bộ về khoa học và kỹ thuật. Tại Việt Nam, đất nước và con người cũng bước vào bối cảnh chung của toàn cầu.
Từ thập niên cuối thế kỷ XIX, một sức sống mới bừng lên trong Giáo Hội Việt Nam, diện mạo Dòng Mến Thánh Giá cũng được thay đổi.
1. Canh tân trong từng giai đoạn
Trước khi đi vào chi tiết của công cuộc canh tân toàn diện Dòng Mến Thánh Giá trong thế kỷ XX, thiết tưởng cũng nên nhắc lại tâm huyết và công sức của các Ðấng Bản Quyền dành cho việc canh tân từng giai đoạn trong hơn hai thế kỷ trước.
1.1 Thế kỷ XVII-XIX
* Luật lệ - Lời Khấn
Sau bản Luật Tiên Khởi của Dòng Mến Thánh Giá, các Ðấng Bản Quyền kế nhiệm đã có những sửa đổi, bổ sung để Bản Luật được phù hợp hơn với từng bối cảnh. Trước hết là lời Khuyên Người Nhà Mụ của Ðức Cha Benjamin Longer Gia, Ðại Diện Tông Tòa Tây Ðàng Ngoài, năm 1792[1]. Kế đến là Công Nghị Kẻ Vĩnh năm 1795, ra thêm 11 Phép Cho Dòng Mến Câu Rút mà trọng tâm là việc tiếp xúc với phái nam, cách riêng với những người "Nhà Ðức Chúa Trời"[2]. Trước năm 1850, sách Phép Dòng Chị Em Mến Câu Rút Ðức Chúa Giêsu do Carôlô Cao ký tên, chép tay, bằng chữ Quốc Ngữ, gồm 26 đoạn, quảng diễn Luật Tiên Khởi một cách tỉ mỉ, rõ ràng những điều chị em Mến Thánh Giá phải giữ.
Tại Ðàng Trong, Ðức Cha Jean Labartette (1799-1823) tìm cách gầy dựng lại Dòng Mến Thánh Giá ở Ðàng Trong và cải cách đôi điều về luật khổ chế để thích ứng hơn với con người và thời đại. Ðây là một thay đổi, do thẩm quyền Giám Mục Ðịa Phận, quan trọng và chính thức nhất từ khi Dòng Mến Thánh Giá được thành lập[3].
Năm 1864, cha Charles Gernot Quý bắt đầu cải tổ bốn Nhà Dòng Mến Thánh Giá tại Tây Ðàng Trong: Cái Mơn, Cái Nhum, Thủ Thiêm và Chợ Quán. Ðây là cuộc cải tổ lớn thứ hai, tuy vậy, vẫn chưa hoàn chỉnh vì chỉ có lời khấn tạm[4]. Khởi đầu là việc tuyển người vào Tập Viện qua nghi thức gia nhập được cử hành trong Thánh Lễ: cắt tóc, mặc tu phục, đội lúp và đeo ảnh Thánh Giá. Chị em Mến Thánh Giá dần dần có lời khấn, đầu tiên là Cái Mơn năm 1864, tiếp đến là Cái Nhum năm 1876, Thủ Thiêm năm 1885, và Chợ Quán năm 1925[5].
Tuy nhiên, trước Bộ Giáo Luật năm 1917, các chị Mến Thánh Giá chưa được nhìn nhận là nữ tu thực thụ theo Giáo Luật, vì các chị không có lời khấn trọng và luật nội vi[6], nhưng các Ðấng Bản Quyền vẫn quan tâm hướng dẫn, bổ sung lề luật để các chị có được đời sống tu trì như các nữ tu khác trong Giáo Hội.
* Ðược nhìn nhận là nữ tu theo Giáo Luật
Vào cuối thế kỷ XIX, khi những cơn bắt đạo khủng khiếp sắp chấm dứt, cũng là lúc Tòa Thánh, qua sắc lệnh Ecclesia Christi ban hành ngày 11/08/1889, và Ðức Giáo Hoàng Lêô XIII, qua tự sắc Conditae a Christo ban hành ngày 08/12/1900, nhìn nhận những người trong các dòng tu thuộc quyền Giáo Hoàng, khấn ba lời khấn đơn, dù khấn tạm hay khấn vĩnh viễn, là đủ để trở thành tu sĩ theo Giáo Luật. Nhưng phải đợi đến Bộ Giáo Luật năm 1917 điều 673, những người khấn đơn trong các Dòng thuộc quyền Giám Mục Ðịa Phận mới được nhìn nhận là tu sĩ thực thụ[7].
1.2 Thế kỷ XX
Vào những năm đầu của thế kỷ XX, luật Dòng Mến Thánh Giá được quy định cụ thể và chi tiết hơn.
* Tại Ðàng Ngoài
Năm 1900, Công Nghị Kẻ Sặt quy định 14 điều cho Dòng Mến Thánh Giá, theo đó thiếu nữ 15 tuổi mới được nhận vào Dòng, nữ tu trên 40 tuổi mới được đi làm việc tông đồ ngoài đời. Riêng về tu phục, Công Nghị dạy phải mặc áo màu đen hay màu nâu khiêm nhường, đơn sơ "chẳng pha sự gì điệu dáng phần đời" (Ðiều 10)[8].
Năm 1907, bản Luật Phép Nhà Chị Em Mến Câu Rút Ðức Chúa Giêsu bằng chữ quốc ngữ, được tái bản tại nhà in Kẻ Sở.
Năm 1912, Công Nghị Kẻ Sở quy định 17 điều luật cho các Nhà Dòng Mến Thánh Giá, trong đó các vị Ðại Diện Tông Tòa ấn định tu phục cho các chị: một bộ áo dòng dành riêng với một khăn lúp rộng. Các chị mặc tu phục khi vào nhà thờ và các dịp lễ[9].
Năm 1916, Ðức Cha Alexandre Marcou Thành ấn định tu phục cho các chị Mến Thánh Giá Phát Diệm[10], và năm 1917, ngài viết Sách Dạy Làm Nên Những Việc Bậc Mình.
* Tại Ðàng Trong
Năm 1905, Ðức Giám Mục Grangeon Mẫn cho in Bản Luật Các Nhà Phước Ðịa Phận Bình Ðịnh, tại nhà in Làng Sông, trong đó chỉ có một câu nhắc đến Ðức Cha Lambert, còn nội dung hoàn toàn khác so với bản luật năm 1670[11].
1.3 Sau Bộ Giáo Luật năm 1917
* Tại Ðàng Ngoài
Năm 1924, Ðức Cha Louis de Cooman Hành cho xuất bản quyển Luật Phép Nhà Dòng Nữ Khấn Ðơn và Sách Luật Phép Nhà Dòng Mến Câu Rút Ðịa Phận Thanh in tại Hongkong. Ðây là bản luật chính thức thời cải tổ, theo tinh thần của Bộ Giáo Luật năm 1917. Bản luật này đã đem lại nhiều hoa trái dồi dào cho Dòng Mến Thánh Giá và rất quan trọng trong việc cải tổ Dòng Mến Thánh Giá cho đến Công Ðồng Vatican II[12]. Ngày 02/02/1925, tại Dòng Mến Thánh Giá Phát Diệm có 61 chị khấn lần đầu theo Giáo Luật[13]. Ðây là hoa quả đầu mùa của việc cải tổ ở Ðàng Ngoài.
Tiếp theo biến cố trên là chỉ thị của Công Ðồng Ðông Dương họp tại Hà Nội năm 1934, có bảy điều, từ 104-110, dành cho Dòng Mến Thánh Giá và Dòng Ba Ða Minh tại viện. Sau đây là một vài điều quan trọng:
"Ðiều 105: Thời gian đã thay đổi, Giáo Hội lại được bình an, cho nên Tòa Thánh mong ước các cộng đoàn này có đời sống theo Luật Dòng với việc tuyên khấn như chính Ðấng Sáng Lập Dòng các chị em Mến Thánh Giá đã tiên liệu.
Ðiều 106: Công Ðồng ca ngợi các Ðấng Bản Quyền đã thành công trong việc canh tân. Ðồng thời ước mong các Ðấng khác cũng cố gắng thiết lập cho thành Dòng Ðịa Phận, có Nhà Tập và lời Khấn Tạm trước rồi Khấn Trọn sau theo đúng Giáo Luật"[14].
Sau Công Ðồng, các Ðấng Bản Quyền Ðịa Phận lần lượt cải tổ các Nhà Dòng Mến Thánh Giá thuộc quyền, bằng cách hợp nhất các Nhà thành một Dòng Ðịa Phận, qua các giai đoạn Tập Viện, Khấn Tạm rồi Khấn Trọn Ðời.
* Tại Ðàng Trong
Năm 1925, Ðức Cha Isidore Dumortier Ðượm cho in Sách Lề Luật Nhà Dòng Chị Em Mến Thánh Giá, tại Tân Ðịnh. Sách Luật này có nhiều điều khác với những luật trước và có một số điểm được canh tân cho phù hợp với bối cảnh hiện tại. Việc khổ chế và đánh tội thì nhẹ nhàng hơn. Việc giáo dục các thiếu nữ lương cũng như giáo là bổn phận chính theo sự chỉ định của Ðức Cha Lambert, nơi nào không dạy học, thì các chị coi sóc những thiếu niên[15]. Ðể được khấn dòng, ứng sinh phải qua thời gian Thử và Tập Viện theo sự chỉ dẫn của Giáo Luật năm 1917.
Năm 1954, hiệp định Genève chia đôi đất nước, dẫn đến cuộc di cư vĩ đại làm cho nhân sự Dòng Mến Thánh Giá thay đổi nghịch chiều. Hầu hết nữ tu của các Dòng Mến Thánh Giá: Phát Diệm, Hà Nội, Thánh Hoá, Bùi Chu... di cư vào miền Nam, chỉ còn một số nhỏ ở lại trông coi nhà.
2. Canh tân đồng bộ và toàn diện
2.1 Sau Công Ðồng Vatican II (1962-1965):
Canh tân đồng bộ
Cùng với Sắc lệnh Perfectae Caritatis ban hành ngày 28/10/1965, các Hội Dòng lần lượt canh tân theo chỉ thị của Công Ðồng. Tại miền Bắc, vì chiến tranh, các Nhà Dòng Mến Thánh Giá chưa tiếp cận được với đường hướng mới của Giáo Hội, tuy nhiên các chị vẫn cố gắng duy trì và sống tinh thần Dòng. Tại miền Nam, các Nhà Dòng Mến Thánh Giá dần dần thành lập Ban Tu Chính Hiến Pháp, nhưng vẫn còn giới hạn trong từng Hội Dòng hoặc từng Ðịa Phận.
* Kỷ niệm 300 năm thành lập Dòng Mến Thánh Giá trên đất Việt
Tại miền Nam, năm 1970, mười năm sau khi Hàng Giáo phẩm Việt Nam được thành lập, quý Bề Trên của 14 Nhà Dòng Mến Thánh Giá, đã tổ chức mừng kỷ niệm ba thế kỷ ngày thành lập. Trong tâm tình tạ ơn về chặng đường dài của 300 năm qua và để chuẩn bị đại lễ, chị em nỗ lực đóng góp phần mình: bằng kinh nguyện với những hy sinh âm thầm, cùng các hình thức bên ngoài như các tiết mục văn nghệ, triển lãm hình ảnh sinh hoạt của Dòng qua thời gian. Ðại lễ được diễn ra ba ngày, từ ngày 16 đến ngày 18/06/1970, tại Nhà Dòng Mến Thánh Giá Chợ Quán, với sự hiện diện của 14 Nhà Dòng Mến Thánh Giá trong 12 Giáo Phận của Tổng Giáo Phận Huế và Tổng Giáo Phận Sài Gòn. Tại miền Bắc, các chị không thể quy tụ để có những sinh hoạt chung trong ngày Ðại lễ; tuy nhiên, tùy hoàn cảnh, một số Nhà Dòng vẫn có những hình thức mừng lễ riêng.
Biến cố mừng kỷ niệm 300 năm thành lập (1670-1970) là một cơ hội thuận lợi cho Dòng Mến Thánh Giá tìm về nguồn cội để canh tân.
* Những đường hướng canh tân
Nhằm canh tân đời sống tu trì và hoạt động tông đồ, Dòng Mến Thánh Giá lên chương trình thực hiện hai đề xuất của Công Ðồng Vatican II: Thống nhất tinh thần Dòng vì có chung một Ðấng Sáng Lập[16] và thiết lập một Học Viện chung để hỗ trợ nhau trong việc huấn luyện[17].
Ðể thực hiện, Bề Trên các Nhà Dòng Mến Thánh Giá đôn đốc chị em học tập về Ðức Cha Pierre Lambert, Ðấng Sáng Lập. Song song với việc học tập, Học Viện chung Mến Thánh Giá được khởi công xây dựng tại Thị Nghè vào năm 1972, với sự giúp đỡ tận tình của cha Giáo sư Luca Trần Văn Huy[18]. Ðồng thời, những cuộc gặp gỡ định kỳ của các Bề Trên được tổ chức hằng năm, nhằm xúc tiến công cuộc canh tân và thắt chặt tình huynh đệ trong đời sống tu trì. Ðể nâng cao kiến thức, một số chị em được theo học những khóa Thần Học Giáo Dân hai năm vào các ngày Chúa Nhật, tại Ðại Chủng Viện Thánh Giuse, Sài Gòn; và một số chị em được gởi đi tu học ở nước ngoài. Tinh thần tu trì được nâng cao song song với đà tiến của một xã hội đang phát triển.
Những đường hướng trên đang hứa hẹn một thành quả tốt đẹp, thì biến cố ngày 30/04/1975 xảy đến, tất cả đều dừng lại. Trước viễn cảnh mới của đất nước, nữ tu các Nhà Dòng Mến Thánh Giá cùng dò dẫm để hội nhập.
2.2 Trở về nguồn - Canh Tân đồng bộ và toàn diện
* Sự hình thành Nhóm Nghiên Cứu Linh Ðạo Mến Thánh Giá[19]
Ðức Tổng Giám Mục Phaolô Nguyễn Văn Bình, Tổng Giáo Phận Sài Gòn, hằng thao thức cho Dòng Mến Thánh Giá thuộc quyền của ngài được canh tân theo đường hướng của Công Ðồng Vatican II. Thao thức ấy lại gặp được một tấm lòng nhiệt thành yêu mến Giáo Hội nói chung, và Giáo Hội Việt Nam nói riêng, trong nguyện ước canh tân Dòng Mến Thánh Giá nơi cha Phi Khanh Vương Ðình Khởi[20]. Hai tư tưởng trên gặp nhau và đưa đến cuộc họp quan trọng ngày 25/08/1985, tại Tòa Tổng Giám Mục Sài Gòn do Ðức Tổng Giám Mục Phaolô Nguyễn Văn Bình chủ toạ, có cha Phi Khanh Vương Ðình Khởi và một số vị hữu trách Dòng Mến Thánh Giá. Ðức Tổng Giám Mục đặt tên cho những người hiện hiện trong buổi họp là "Nhóm Nghiên Cứu Linh Ðạo Mến Thánh Giá", và đặt cha Phi Khanh làm Cố Vấn cho Nhóm. Kể từ đó, Bảy Hội Dòng Mến Thánh Giá trong Giáo Phận Sài Gòn cùng làm việc chung với nhau[21] với sự đồng hành của Ðức Tổng Giám Mục Phaolô.
* Hoa trái của sự hiệp nhất
- Giai đoạn I
Năm 1986, tập Tiểu Sử và Bút Tích Ðức Cha Phêrô-Maria Lambert de la Motte được hoàn thành, từ nguồn tài liệu của hai sử gia Adrien Launay và Jean Guennou thuộc Hội Thừa Sai Hải Ngoại Paris;
Năm 1987, Nhóm soạn tập Linh Ðạo Lâm Bích, với ba nội dung chính: (1) Ðức Cha Lambert trong bối cảnh xã hội và Giáo Hội Pháp thế kỷ XVII; (2) Ba chiều kích căn bản của Linh Ðạo Lâm Bích: Chiêm niệm, Khổ chế và Tông đồ; (3) Sự nghiệp của Ðức Cha Lambert và chân tính Dòng Mến Thánh Giá.
- Giai đoạn II
Soạn dự thảo Hiến Chương: Năm 1987, Nhóm bắt đầu soạn dự thảo Hiến Chương, dựa trên hai nguồn tài liệu chính là Kinh Thánh và giáo huấn của Giáo Hội, cùng với kiến thức thu thập được sau đợt học hỏi Giáo Luật về những quy định cho đời sống thánh hiến, và từ những di sản tinh thần của Ðấng Sáng Lập. Thời gian này, Nhóm có thêm một số Hội Dòng ngoài Giáo Phận Sài Gòn tham gia làm việc chung: Các Hội Dòng Mến Thánh Giá Huế, Phan Thiết, Tân Bình - Nha Trang, Cái Nhum...
Phê chuẩn Hiến Chương thử nghiệm: Ngày 27/02/1990, áp Lễ Tro, kỷ niệm 320 năm thành lập Dòng Mến Thánh Giá trên đất Việt, tại hội trường Hội Dòng Mến Thánh Giá Chợ Quán, Ðức Tổng Giám Mục Phaolô Nguyễn Văn Bình long trọng phê chuẩn Hiến Chương thử nghiệm chung cho Bảy Hội Dòng Mến Thánh Giá có Nhà Mẹ trong Giáo Phận của ngài, để thử nghiệm trong bốn năm[22].
Thường huấn hằng năm: Từ năm 1990, song song với việc sưu tầm sử liệu, theo sự gợi ý của cha Cố Vấn cùng với sự khích lệ và phép lành của Ðức Tổng Giám Mục Phaolô, hằng năm Nhóm tổ chức một hoặc hai khóa Bồi Dưỡng từ sáu đến mười ngày cho Ban Ðiều Hành và Ban Huấn Luyện của các Hội Dòng Mến Thánh Giá, để phổ biến tài liệu, chia sẻ các thành quả làm việc trong tinh thần của Ðại Gia đình Mến Thánh Giá và thắt chặt thêm tình huynh đệ[23].
Những thành quả tiếp theo:
- Năm 1991, cuốn Nghi Thức Dòng Mến Thánh Giá được hoàn thành, dựa theo sách Nghi Thức chung của Hội Thánh;
- Năm 1993, cuốn Giải Thích Phần Linh Ðạo Của Hiến Chương được phổ biến cho chị em Mến Thánh Giá.
- Giai đoạn III
Thuyết trình tại Thượng Hội Ðồng Giám Mục Thế Giới: Năm 1994, một việc bất ngờ đến với Dòng Mến Thánh Giá. Chị Anne Nguyễn Thị Thanh, lúc đó là Tổng Phụ Trách Hội Dòng Mến Thánh Giá Gò Vấp, là một thành viên của Nhóm Nghiên Cứu Linh Ðạo Mến Thánh Giá, được Ðức Thánh Cha Gioan Phaolô II mời phát biểu trong Thượng Hội Ðồng Giám Mục Thế Giới Khóa IX vào tháng 10/1994. Khóa họp này bàn về "Ðời sống thánh hiến trong Giáo Hội và thế giới hôm nay", với đề tài "Mầu nhiệm Thập Giá và đời sống thánh hiến" do Ban Tổ Chức Thượng Hội Ðồng ấn định. Bài tham luận do Nhóm Nghiên Cứu giúp chị soạn thảo chính là tiếng nói của Dòng Mến Thánh Giá trong Giáo Hội.
Xác định Ðấng Bản Quyền và tên gọi: Theo yêu cầu của Tòa Thánh, Ðức Cha Giám Quản Nicolas Huỳnh Văn Nghi, Tổng Giáo Phận Sài Gòn, thực hiện hồ sơ hợp thức hóa cho năm Hội Dòng Mến Thánh Giá gốc miền Bắc di cư vào Nam năm 1954 được chính thức gia nhập Giáo Phận Sài Gòn với các tên gọi theo địa danh: Mến Thánh Giá Gò Vấp, Mến Thánh Giá Khiết Tâm, Mến Thánh Giá Thủ Ðức, Mến Thánh Giá Tân Lập và Mến Thánh Giá Tân Việt. Nghị định được Ðức Hồng Y Martinez, Tổng Trưởng Bộ Các Hội Dòng Sống Ðời Sống Thánh Hiến và Các Hội Ðời Sống Tông Ðồ, ký ngày 29/06/1995, lễ kính hai Thánh Tông đồ Phêrô và Phaolô. Việc hợp thức hóa pháp lý này làm rõ nét bản chất của Dòng Mến Thánh Giá là Dòng Giáo Phận.
Thành lập Học Viện Mến Thánh Giá: Năm 1997, Học Viện được hình thành là do những thao thức của quý Bề Trên các Hội Dòng Mến Thánh Giá từ nhiều năm qua, mà tiền thân là lớp Thần Học Liên Hội Dòng Mến Thánh Giá. Từ lúc khai sinh cho đến nay Học Viện được sinh hoạt dưới mái nhà của Hội Dòng Mến Thánh Giá Chợ Quán, với sự quảng đại thương yêu của quý Bề Trên và các chị em. Học Viện đã được phần đông các Hội Dòng hưởng ứng và hỗ trợ để công việc học tập và huấn luyện các thế hệ trẻ Mến Thánh Giá đạt hiệu năng về cả hai mặt phẩm và lượng, đem lại lợi ích cho đời sống thánh hiến trong ơn gọi Mến Thánh Giá, cũng như trong công tác tông đồ mai ngày[24].
- Giai đoạn IV
Cũng như các vị tiền nhiệm, Ðức Tổng Giám Mục Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn[25] tiếp tục đẩy mạnh công việc canh tân luật sống cho các Hội Dòng Mến Thánh Giá thuộc quyền. Trong tinh thần đó, năm 1998-1999, Nhóm bổ sung và tái bản quyển Tiểu Sử-Bút Tích Ðức Ðức Cha Phêrô-Maria Lambert và tu chính Hiến Chương dự thảo năm 1990. Sau đó, Bảy Hội Dòng có Nhà Mẹ tại Giáo Phận Sài Gòn cử hành Tổng Tu Nghị ngoại thường để thông qua bản Hiến Chương tu chính.
- Phê chuẩn Hiến Chương chính thức: Ngày 02/02/2000, ngày Thánh Hiến Tu Sĩ, kỷ niệm 330 năm thành lập Dòng Mến Thánh Giá trên đất Việt, Ðức Tổng Giám Mục Gioan Baotixita long trọng phê chuẩn Hiến Chương chính thức cho Bảy Hội Dòng Mến Thánh Giá có Nhà Mẹ trong Giáo Phận Sài Gòn, cũng tại hội trường Hội Dòng Mến Thánh Giá Chợ Quán. Biến cố phê chuẩn Hiến Chương chính thức là một khởi sắc cho các mối liên hệ thiêng liêng và huynh đệ giữa các Dòng Mến Thánh Giá Thái Lan và Việt Nam.
Sau việc phê chuẩn Hiến Chương, vì nhận thấy các nữ tu Mến Thánh Giá có cùng một Ðấng Sáng Lập, một tinh thần, chung sứ vụ, hầu hết các Ðức Giám Mục Giáo Phận đã ban phép cho các Hội Dòng Mến Thánh Giá thuộc quyền, được nhận quyển Hiến Chương này như luật riêng sau khi sửa chữa ít điều cho phù hợp. Một niềm vui chung nữa là ba Hội Dòng Mến Thánh Giá ở Thái Lan (Chanthaburi, Ubon, Tharae), Mến Thánh Giá Lào (Xieng Wang), Mến Thánh Giá Campuchia (Kompong Cham), và Mến Thánh Giá tại Hoa Kỳ (Los Angeles), cũng nhận Hiến Chương này như luật sống của các chị.
- Phê chuẩn Qui Chế Hiệp Hội Mến Thánh Giá Tại Thế: Nhằm làm sống lại một trợ lực tông đồ hữu hiệu từ thời Ðức Cha Pierre Lambert, nên sau thời gian thử nghiệm, Ðức Hồng Y Tổng Giám Mục Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn ban nghị định Thiết Lập Hiệp Hội và phê chuẩn Qui Chế Hiệp Hội Mến Thánh Giá Tại Thế ngày 26/03/2010. Hiện nay, nhiều Hội Dòng đã có Hiệp Hội Mến Thánh Giá Tại Thế với số thành viên đáng kể. Như đề xuất của Công Ðồng Vatican II, Hiệp Hội này có ý nghĩa trong việc phục vụ Giáo Hội từ phía giáo dân. Năm 2019, số thành viên của Hiệp Hội này là trên 14,000 người.
- Bầu Ban Ðiều Hành Liên Hội Dòng Mến Thánh Giá Việt Nam: Từ nhiều năm, các Hội Dòng Mến Thánh Giá Việt Nam đã có những sinh hoạt chung đưa đến sự liên kết chặt chẽ với nhau, do đó việc thành lập Liên Hiệp chỉ là việc hợp pháp hóa những gì các Hội Dòng đã và đang sinh hoạt. Tuy nhiên, do hoàn cảnh chưa thuận lợi, nên các Hội Dòng quyết định liên kết với nhau bằng tên gọi Ban Ðiều Hành Liên Hội Dòng Mến Thánh Giá Việt Nam. Cuộc thăm dò và bỏ phiếu ngày 11/03/2010, tại Tòa Giám Mục Bùi Chu, với thành viên của 20/24 Hội Dòng, đã bầu được Ban Ðiều Hành.
- Chị Cả Maria Consolata về Nhà Cha: Ngày 22/03/2011 vào lúc 14g00, giữa sự chứng kiến của chị em Hội Dòng Mến Thánh Giá Chợ Quán và các thành viên Nhóm Nghiên Cứu Linh Ðạo Mến Thánh Giá, chị Maria Consolata Hồ Thị Chính, người liên kết các Hội Dòng Mến Thánh Giá, là linh hồn và là người Chị Cả của Nhóm Nghiên Cứu, đã về Nhà Cha sau một cuộc đời tận tụy vì Chúa, vì con người, đặc biệt cho công cuộc canh tân Dòng Mến Thánh Giá mà chị hằng thao thức. Chị là con người của hội tụ, của liên kết, của tình yêu khi sống cũng như khi đã qua đời.
- Chuẩn bị mừng đại lễ kỷ niệm 350 năm thành lập Dòng: Ban Ðiều Hành Liên Hội Dòng Mến Thánh Giá đưa ra đường hướng để mừng biến cố này. Một cách cụ thể, việc chuẩn bị được diễn ra trong ba năm: năm I, chị em học hỏi và sống tinh thần cầu nguyện của Ðấng Sáng Lập; năm II, chuyên chú hơn về đời sống khổ chế; năm III, chú trọng về đời sống tông đồ của người nữ tu Mến Thánh Giá.
Ngày 05/08/2019, Thánh Lễ Khai Mạc Năm Thánh được cử hành trọng thể tại Trung Tâm Mục Vụ Sài Gòn, do Ðức Tổng Giám Mục Giuse Nguyễn Chí Linh, Chủ Tịch Hội Ðồng Giám Mục Việt Nam, chủ tế; đoàn đồng tế có Ðức Giám Quản Giuse Ðỗ Mạnh Hùng, Tổng Giáo Phận Sài Gòn, Ðức Cha Ðặc trách Tu Sĩ, Phêrô Nguyễn Văn Ðệ, Giáo Phận Thái Bình, và quý cha liên hệ. Gần 600 nữ tu thuộc các Hội Dòng Mến Thánh Giá đã quy tụ về tham dự Thánh Lễ khai mạc Năm Thánh trong bầu khí rất thánh thiêng và hiệp nhất của Ðại Gia Ðình Mến Thánh Giá.
- Ðại Lễ Bế Mạc Năm Thánh, dự trù sẽ được tổ chức trong ba ngày (ngày 06, 07 và 08/08/2020). Các Hội Dòng đang nỗ lực góp phần mình để chuẩn bị cho ngày trọng đại sắp đến.
Dòng Mến Thánh Giá là một ân ban của Chúa Thánh Thần từ buổi bình minh của Giáo Hội Việt Nam ngang qua Ðức Cha Pierre Lambert de la Motte, Vị Ðại Diện Tông Tòa tiên khởi Ðàng Trong, Ðấng Sáng Lập Dòng Mến Thánh Giá. Trải dài ba thế kỷ rưỡi trong ân sủng và thanh luyện, khi thịnh lúc suy, khi bình an lúc bị bách hại... chị em Mến Thánh Giá đã được các vị Ðại Diện Tông Toà, các thừa sai, linh mục, các Ðấng Bản Quyền Giáo Phận chăm sóc, vun trồng và san định luật lệ, hầu đáp ứng nhu cầu tu trì nhằm phục vụ Giáo Hội và xã hội hữu hiệu hơn. Từ một Hiệp Hội sống đời sống chung tiến sang Hội một Dòng Giáo Phận với đặc điểm: khấn những lời khấn đơn, lời khấn công, sống thành cộng đoàn, hướng tới việc tông đồ bằng sự cộng tác với Hàng Giáo Sĩ lo mục vụ cho tín hữu, và Phúc Âm hóa cho lương dân như ý hướng ban đầu của Ðấng Sáng Lập. Dưới ánh sáng của Công Ðồng Vatican II, các Hội Dòng Mến Thánh Giá hôm nay được canh tân và hội nhập khi cùng nhau trở về nguồn:
- Bằng cách nỗ lực noi gương Ðấng Sáng Lập say mến Chúa và say mến các linh hồn.
- Bằng sự hiểu biết, yêu mến, sống linh đạo Mến Thánh Giá và sống sứ mạng thừa sai trong lòng Giáo Hội.
- Bằng việc siêng năng học hỏi, trau dồi kiến thức và nội tâm hóa Hiến Chương mỗi ngày để canh tân chính mình và xây dựng cộng đoàn.
- Cuối cùng, canh tân thích nghi để sống và phục vụ hữu hiệu đối với Chúa và tha nhân.
Ba mươi Hội Dòng Mến Thánh Giá đã tìm thấy nhau trong cùng một Ðại Gia Ðình, với cùng một nguồn gốc, một linh đạo, một sứ vụ truyền giáo. Thiên Chúa muốn các chị em liên kết lại để giúp nhau tiến bước trên con đường Ðức Ái trọn hảo.
(Trích Tập san Hiệp Thông / HÐGMVN Số 116 - tháng 1 & 2 năm 2020)
- - - - - - - - -
[1] X. Ðào Quang Toản, Hai Bản Luật Xưa Của Dòng Mến Thánh Giá, sđd., tr.66.
[2] X. Thư Khố Ðàng Ngoài, tr.58-61.
[3] X. Ðinh Thực, sđd., tr.68-70.
[4] Ðến năm 1970,việc cải tổ này mới trọn vẹn qua lời khấn trọn đời.
[5] X. Kỷ Yếu Tam Bách Chu Niên Từ Khi Thành Lập Dòng Mến Thánh Giá 1670- 1970, Sài Gòn, nxb Thanh Bình, 1970, tr.45.
[6] Linh mục Ðinh Thực tạm gọi các chị Mến Thánh Giá là "Bán Nữ Tu" hoặc "Á Nữ Tu" (x. Ðinh Thực, sđd., tr.165).
[7] Cf. Trần Thị Hồng Tuý, La Congrégation des Amantes de la Croix: L'exercice de l'autorité, Thèse de Doctorat, Strasbourg, Université Strasbourg II, Institut de Droit Canonique, 2005,pp.132-133.
[8] X. Thư Luân Lưu Ðịa Phận Trung II; Thư Luân Lưu Ðịa Phận Tây Ký II.
[9] Cf. Bull. MEP, 75, 1922, p. 508; x. Thư Luân Lưu Ðịa Phận Tây Ký II, số 56.
[10] X. Ðinh Thực, sđd., tr.178.
[11] X. Bổn Luật Các Nhà Phước Ðịa Phận Bình Ðịnh, Qui Nhơn, nhà in Làng Sông, 1905. tr.33.
[12] X. L. Cooman, Luật Phép Nhà Dòng Nữ Khấn Ðơn, nhà in Nazareth của MEP, Hongkong, 1924.
[13] Theo sử liệu Hội Dòng Mến Thánh Giá Phát Diệm.
[14] Primum Concilium Indosinense, Anno 1934, nhà in Trung Hoà, Hà Nội, 1938.
[15] X. Sách Lề Luật Nhà Dòng Chị Em Mến Thánh Giá, Tân Ðịnh, 1925, tr.3-4.
[16] X. Perfectae Caritatis (PC) 22.
[17] X. Ecclesiae Sanctae (ES) 37.
[18] Theo lời kể của nữ tu Maria Consolata Hồ Thị Chính, Hội Dòng Mến Thánh Giá Chợ Quán.
[19] Theo tư liệu của Nhóm NCLÐMTG, Ký Sự Kỷ Niệm 25 Năm Thành Lập Nhóm NCLÐMTG, 2010.
[20] Năm 1984, nhân dịp giúp Dòng Con Ðức Mẹ Vô Nhiễm Phú Xuân - Huế xác định căn tính và đặc sủng để trở về nguồn và canh tân, cha Phi Khanh Vương Ðình Khởi, Dòng Phanxicô, khám phá ra rằng: Những nhân tố đầu tiên của Dòng Con Ðức Mẹ Vô Nhiễm lại là những thành viên ưu tú của Dòng Mến Thánh Giá Huế. Dó đó, cha Phi Khanh cảm thấy thúc bách phải làm cách nào để giúp các nữ tu Mến Thánh Giá đang hiện diện và hoạt động trên khắp cánh đồng truyền giáo Việt Nam được trở về nguồn, nhằm chu toàn hơn nữa sứ mạng riêng biệt trong việc phục vụ Giáo Hội và quê hương thân yêu. (Theo tư liệu của Nhóm NCLÐMTG, Ký Sự Kỷ Niệm 25 Năm Thành Lập Nhóm NCLÐMTG).
[21] Lúc đầu chỉ có các Hội Dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm, Chợ Quán, Gò Vấp, Khiết Tâm và Thủ Ðức tham gia. Ðến năm 1987, Ðấng Bản Quyền nhận thấy hai Hội Dòng Mến Thánh Giá Tân Lập và Tân Việt cũng có Nhà Mẹ trong Giáo Phận của ngài, nên cho phép hai Hội Dòng ấy được tham gia vào Nhóm. Khởi đầu, các thành viên của Nhóm thường là chị Tổng Phụ Trách và chị Tổng Thư Ký của bảy Hội Dòng. Hằng năm, Nhóm có một hoặc 2 đợt làm việc từ 5 đến 10 ngày. Các ngày thứ ba hằng tuần trở thành ngày làm việc thường xuyên của Nhóm cho đến nay (Theo tư liệu của Nhóm NCLÐMTG, Ký Sự Kỷ Niệm 25 Năm Thành Lập Nhóm NCLÐMTG).
[22] Ðức Cha Giám Quản Nicolas Huỳnh Văn Nghi, Tổng Giáo Phận Sài Gòn, ban phép cho Bảy Hội Dòng Mến Thánh Giá trong Giáo Phận Sài Gòn được gia hạn thử nghiệm Hiến Chương cho đến năm 2000.
[23] Khóa Bồi Dưỡng thường được tổ chức vào thượng tuần tháng tám, con số tham dự viên từ 40 chị em dần dần tăng lên, và Khóa Bồi Dưỡng thứ XXXII, năm 2019, có trên 400 chị em thuộc 30 Hội Dòng tham dự.
[24] Từ năm 1997-2001, Học Viện mở hệ hai năm; từ năm 2002 đến nay, mở hệ ba năm. Sinh viên theo học tăng dần, từ con số khởi đầu là 23, đến niên khóa 2019-2020 là 345. Hiện nay, Học Viện Mến Thánh Giá liên kết với Khối Thần Học Phaolô Nguyễn Văn Bình, Liên Dòng Nữ của Liên Tu Sĩ Thành phố Hồ Chí Minh.
[25] Ngày 28/09/2003, Ðức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đặt Ðức Tổng Giám Mục Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn làm Hồng Y. Tháng 10/ 2003, Ðức Giáo Hoàng trao mũ Hồng Y cho Ðức Tân Hồng Y Gioan B. Phạm Minh Mẫn.