Thượng Hội Ðồng Giám Mục
về Vùng Amazon đã họp xong một nửa
Thượng Hội Ðồng Giám Mục về Vùng Amazon đã họp xong một nửa.
Vũ Văn An
Vatican (VietCatholic News 17-10-2019) - Trên tạp chí America của Dòng Tên Hoa Kỳ, Linh mục Luke Hansen thường xuyên tường trình về Thượng Hội Ðồng Giám Mục Amazon. Nhân Thượng Hội Ðồng đã qua nửa đầu hội họp, Cha tóm lược những điều quan trọng đã được bàn thảo từ trước đến nay phần lớn được nhìn dưới con mắt của chính người vùng Amazon. Sau đây là tường trình mới nhất của cha.
Khi Thượng hội đồng giám mục cho vùng Amazon đạt một nửa chặng đường, các nhà lãnh đạo của các cộng đồng bản địa tham dự hội đồng với tư cách dự thính viên say mê nói về những gì đang đe dọa cộng đồng của họ và hy vọng của họ đối với hội đồng này.
Ông Jose Gregorio Díaz Mirabal, chủ tịch Ðại hội các Tổ chức Bản địa Amazon có trụ sở ở Ecuador nói trong cuộc họp báo của Tòa Thánh vào ngày 14 tháng 10 rằng: Giáo Hội là định chế duy nhất "đang la lớn để cả thế giới thức tỉnh. Nếu chúng ta không làm gì cho hành tinh này, tất cả chúng ta sẽ biến mất".
Ông Mirabal, một thành viên của nhóm bản địa Curripaco ở Venezuela, cho biết người dân muốn "nói về đất đai của chúng tôi" và việc "ngăn chặn cuộc xâm lược lớn của các công ty nước ngoài" đang dự phần vào việc khai khoáng và gây ô nhiễm cho không khí và nước. Ông nói, "chúng tôi kêu gào chống lại" vụ cướp bóc đất đai này, và "tiếng kêu của chúng tôi nóng hẳn lên vì rất nhiều người trong chúng tôi đang bị tống vào tù".
Ðức Giám Mục Eugenio Coter của Pando, Bôlivia, nói trong cuộc họp báo ngày 15 tháng 10 năm 2019 rằng các nhà lãnh đạo bản địa và các tu sĩ nam nữ Amazon đang có mặt tại hội trường Thượng Hội Ðồng thấy "dấu hiệu hy vọng" này là Thượng hội đồng này đang trở thành "trung tâm chú ý của Giáo Hội" vào thời điểm này.
Trong cuộc họp báo của Vatican vào ngày 14 tháng 10 năm 2019, Josianne Gauthier, tổng thư ký CIDSE của Canada, một liên minh quốc tế của các tổ chức liên đới Công Giáo, cho biết: vai trò của bà tại Thượng hội đồng là "ở vị trí lắng nghe, lắng nghe các tiếng nói mà không phải lúc nào chúng tôi cũng có dịp được nghe trực tiếp" và để xem xét có thể hỗ trợ các cộng đồng bản địa ra sao sau khi hội nghị kết thúc, qua việc gây "áp lực chính trị" nơi các cơ quan chính trị quốc tế.
Bà nói tiếp, những người sống ở châu Âu và Bắc Mỹ có "trách nhiệm hiện được nâng cao hơn" đối với hành động chính trị này vì "chúng ta sống nhờ lợi ích do việc khai thác bi thảm này gây ra ở hầu hết các nơi trên thế giới". Bà Gauthier, "một khách mời đặc biệt" tham dự Thượng Hội Ðồng, nói rằng nhóm ngôn ngữ nhỏ của bà, bao gồm các giám mục nói tiếng Anh và tiếng Pháp và các tác nhân xã hội khác từ nhiều nơi trên thế giới, đang thảo luận về việc thoái vốn (divestment) như một cách để Giáo Hội nghĩ về "sự nhất quán giữa lời nói và hành động" dưới ánh sáng của thông điệp Laudato Si'.
Theo các bản tóm tắt do Vatican News công bố, trong các phiên họp toàn thể vào ngày 14 tháng 10 và 15 tháng 10 năm 2019, các tham dự viên Thượng Hội Ðồng đã nêu ra một loạt các vấn đề: hội nhập văn hóa và phụng vụ, thừa tác vụ giới trẻ và việc cộng tác của giáo dân, đào tạo các nhà truyền thông hữu hiệu, kinh tế, di dân, bảo vệ và giữ gìn nguồn nước, buôn bán người và khai thác tình dục trẻ em.
Linh mục Giacomo Costa, Dòng Tên, thư ký thông tin của Thượng hội đồng cho biết, trong một cuộc họp báo ngày 14 tháng Mười năm 2019, điều đang diễn ra tại Thượng Hội Ðồng "là một bức tranh trong đó mọi sự đều được kết nối với nhau". Ngài cho hay Thông điệp Laudato Si' của Ðức Phanxicô không phải chỉ là một nguồn cảm hứng nhưng là một điều gì đó đã được sống đầy đủ" tại khu vực Amazon.
Các tham dự viên Thượng Hội Ðồng cũng đưa ra một số đề nghị chuyên biệt, bao gồm việc thành lập một vọng quan sát thường trực nhân quyền và bảo vệ Amazon, một đạo luật mới của Giáo Hội qui định "các nhiệm vụ của các Kitô hữu đối với môi trường" và các trường đại học Công Giáo "ưu tiên chọn" việc giáo dục người bản địa.
Một đề nghị chủ chốt đã được đưa ra là thành lập một "cơ quan giám mục thường trực và có tính đại diện", dưới sự điều hợp của Mạng lưới Giáo hội Toàn-Amazon (Repam), để cổ vũ tính đồng nghị ở Amazon, thực thi Thượng Hội Ðồng, bảo vệ các quyền lợi của người bản địa, hỗ trợ việc đào tạo các thừa tác viên và giải quyết các vấn đề chung như khai thác đất đai, buôn bán ma túy và buôn bán người.
Ðối với các vấn đề từng được thảo luận nhiều về các linh mục có gia đình và vai trò của phụ nữ trong Giáo Hội Amazon, một số thành viên thượng hội đồng đã tỏ ra sẵn sàng chấp nhận hành động táo bạo, trong khi nhiều vị khác bày tỏ sự thận trọng.
Trong cuộc họp báo ngày 14 tháng Mười năm 2019, Ðức Giám Mục Carlo Verzeletti của Castanhal, Ba Tây, nói, "Tôi ủng hộ tầm quan trọng của việc có thể phong những người đàn ông có gia đình vào chức linh mục để Bí tích Thánh Thể có thể trở thành một thực tại gần gũi hơn với người ta và cộng đồng".
Ðức Giám Mục nói rằng "Nếu Ðức Giáo Hoàng quyết định" ủng hộ các linh mục đã có gia đình, ngài biết đã có các ứng viên trong Giáo Hội địa phương của ngài có thể "làm công việc phi thường" này.
Theo các bản tóm tắt của Vatican News, một quan điểm được phát biểu tại Thượng Hội Ðồng cho rằng "dưới hành động của Chúa Thánh Thần, cùng với Phêrô và dưới Phêrô", Giáo Hội được "thúc đẩy hoán cải theo quan điểm của Amazon và đảm nhiệm một cách không sợ hãi một sự biện phân và suy tư về chủ đề chức linh mục", trong khi lưu tâm tới việc không thường xuyên cử hành Bí tích Thánh Thể trong khu vực. Một đề nghị là, "các tiêu chuẩn tuyển chọn và chuẩn bị các thừa tác viên được ủy quyền cử hành bí tích này [Bí tích Thánh Thể] cần được thay đổi để nó không chỉ dành cho một số ít".
Tuy nhiên, một can thiệp tại hội trường Thượng Hội Ðồng, gợi ý rằng các vấn đề linh mục đã có gia đình và các thừa tác vụ nữ giới nên được giải quyết trong một Thượng hội đồng thông thường vì các chủ đề này có một "phạm vi phổ quát". Một can thiệp khác cho rằng các phó tế vĩnh viễn có gia đình "có thể dùng làm phòng thí nghiệm thực sự" trước khi cam kết đối với các linh mục đã có gia đình.
Công chúng không được biết chính xác ai hỗ trợ ai phản đối các đề nghị chuyên biệt giữa các thành viên Thượng hội đồng vì các cuộc thảo luận tại Thượng Hội Ðồng được giữ kín, ngoại trừ các cuộc họp báo hàng ngày và các bản tóm tắt của Vatican News được cung cấp sau mỗi phiên họp toàn thể. Nhưng một giám mục đã nói trong một cuộc họp báo vào ngày 9 tháng 10 năm 2019 rằng ngài nghĩ hai phần ba giám mục ở vùng Amazon "ủng hộ" đề nghị phong chức linh mục cho các người có gia đình. Một tham dự viên khác nói với Religion News Service rằng trong tuần đầu tiên của Thượng Hội Ðồng chỉ có một vài vị trong số 185 nghị phụ Thượng hội đồng lên tiếng phản đối đề nghị này.
Trong cuộc họp báo ngày 14 tháng Mười năm 2019, Cha Costa nói "Tất nhiên, có nhiều đóng góp với những câu trả lời khác nhau" cho vấn đề các linh mục đã có gia đình". "Mong muốn của Ðức Giáo Hoàng là mọi luận điểm được trình bầy trong phòng hội nghị để chúng ta có thể xem xét chúng và sau đó biện phân".
Paolo Ruffini, người đứng đầu ngành truyền thông của Vatican, nói thêm rằng Thượng hội đồng giám mục không đưa ra quyết định, nhưng đúng hơn, "giao phó cho Ðức Thánh Cha một điều gì đó còn đang diễn tiến".
Trong phiên họp toàn thể buổi sáng ngày 14 tháng 10 năm 2019, một việc "cập nhật có thể có" đối với Tông thư "Ministeria Quaedam" của Thánh Phaolô VI đã được đề nghị. Tông thư này, được công bố năm 1972, ban hành một số qui định mới liên quan đến các thừa tác phụng vụ như thừa tác vụ đọc sách và Thánh thể. Hiện nay, chỉ đàn ông giáo dân mới có thể được đặt vào các thừa tác vụ này, chứ không phải các phụ nữ giáo dân.
Năm 2008, Thượng hội đồng giám mục về "Lời Chúa trong đời sống và sứ mệnh của Giáo hội", đã đề nghị rằng, "thừa tác vụ đọc sách cũng có thể được mở cho phụ nữ, để vai trò của họ như những người loan báo Lời Chúa có thể được thừa nhận trong Cộng đồng Kitô giáo", nhưng không có thay đổi nào như vậy từng xảy ra.
Theo bản tóm tắt của Vatican News, ngày 15 tháng 10 năm 2019, tại Thượng Hội Ðồng, đã có gợi ý cho rằng "những nẻo đường mới cần thiết cho các truyền thống cổ xưa", giống như "các tập tục cổ xưa đã thấy các thừa tác vụ liên quan đến phụ nữ", nên Thượng Hội Ðồng đã suy nghĩ về "Khả thể khôi phục các thừa tác vụ tương tự" dành cho phụ nữ ngày nay, đặc biệt các thừa tác vụ "đọc sách và Thánh thể". Các can thiệp khác "gợi ý rằng các thừa tác vụ không thụ phong được thành lập cho phụ nữ giáo dân", kể cả những thừa tác vụ "cử hành Lời Chúa hay hoạt động xã hội và bác ái".
Cũng được đề nghị tại hội trường Thượng Hội Ðồng, một lần nữa, là việc du nhập các phó tế vĩnh viễn bản địa nam và nữ, những người qua "thừa tác vụ Lời Chúa giúp người dân địa phương hiểu rõ hơn các bản văn thánh thiêng".
Vào cuối phiên họp toàn thể chiều ngày 14 tháng 10 năm 2019, Ðức Giáo Hoàng Phanxicô đã suy tư về một số vấn đề nảy sinh trong các đóng góp và ngài cũng nhấn mạnh "một số ý tưởng gây ấn tượng nhất đối với ngài", nhưng Vatican News, như thông lệ, không cung cấp bất cứ chi tiết nào về các nhận xét của Ðức Giáo Hoàng.
Các nhóm ngôn ngữ nhỏ được tái nhóm vào ngày 16 tháng 10 và sẽ trình bày các báo cáo vào chiều hôm sau.
Các nhận xét bổ sung
- Ðức Giáo Hoàng Phanxicô đã khai mạc phiên họp toàn thể buổi sáng ngày 14 tháng 10 với lời cầu nguyện cho Ecuador.
Trong diễn từ lúc đọc kinh Truyền Tin của ngài tại Quảng trường Thánh Phêrô một ngày trước đó, Ðức Thánh Cha nói rằng ngài "theo dõi một cách đầy quan tâm" những gì đang diễn ra trong "các tuần gần đây" ở Ecuador và ngài "chia buồn vì những người chết" và "những người bị thương và mất tích". Ngài nói tiếp, "tôi khuyến khích việc tìm kiếm hòa bình cho xã hội, đặc biệt chú ý đến những người dân dễ bị tổn thương nhất, người nghèo và các nhân quyền".
- Vào ngày 14 tháng 10 năm 2019, Thượng hội đồng đã thảo luận về việc bảo vệ trẻ vị thành niên và người lớn dễ bị tổn thương ở khu vực Amazon, nhấn mạnh rằng, "tai họa khủng khiếp ấu dâm và lạm dụng tình dục", đòi hỏi Giáo Hội phải "luôn cảnh giác và can đảm".
- Theo một bản tóm tắt mới của Vatican News về những gì đã được chia sẻ tại hội trường Thượng Hội Ðồng trong phiên toàn thể buổi sáng ngày 15 tháng 10 năm 2019, có gợi ý cho rằng một cam kết sâu sắc đối với việc hội nhập văn hóa sẽ giúp Giáo Hội trở thành "môn đệ và chị em" nhiều hơn chứ không hẳn cô giáo và bà mẹ, với một tư thế "lắng nghe, phục vụ, liên đới, tôn trọng, công bằng và hòa giải".
Tại cuộc họp báo ngày hôm đó, Ðức Giám Mục Eugenio Coter ở Pando, Bôlivia, nói rằng chủ đề phụng vụ và hội nhập văn hóa và khả thể một nghi thức bản địa Amazon đang được "tranh luận nhiều" tại Thượng Hội Ðồng. Ngài nói, một số ủy ban sẽ hoạt động chuyên biệt về ý tưởng đem khuôn mặt Amazon vào phụng vụ.
- Một nhà báo đã hỏi về mối tương quan "không phải lúc nào cũng dễ dàng" giữa Giáo Hội Amazon và Vatican và liệu Thượng Hội Ðồng này có tạo nên "một khoảnh khắc mới hay không".
Ðức Giám Mục Coter đã trả lời rằng "Sự dễ dàng nói chuyện với Ðức Giáo Hoàng Phanxicô là điều rất quan trọng. Chúng tôi hiểu nhau ... không những về mặt khái niệm mà còn từ trong cõi lòng". Ðức Giám Mục cũng giải thích rằng một sự thay đổi đã xẩy ra không những ở châu Mỹ Latinh mà trong toàn Giáo Hội, và nó đã bắt đầu khi Ðức Giáo Hoàng Gioan XXIII "ném bỏ nghị trình của công đồng" tại Công đồng Vatican II và nói rằng "chúng ta hãy nghe các giám mục".
- Một bộ phim đã được trình chiếu tại hội trường Thượng hội đồng vào ngày 15 tháng 10 năm 2019 về việc thành lập Tầu Bệnh viện Giáo hoàng Phanxicô tại bang Parà của Ba Tây. Nhiệm vụ của tầu bệnh viện là mang lại Tin Mừng và chăm sóc sức khỏe cho hàng trăm ngàn cư dân" tại Parà, những người chỉ có thể tiếp cận được bằng đường sông.
- Thành viên của ủy ban soạn thảo tài liệu cuối cùng đã được hoàn tất. Trong số chủ tịch và 12 thành viên của nhóm soạn thảo, bốn vị là Hồng Y và một vị không phải là giám mục. Bốn thành viên được Thượng hội đồng bầu phát xuất từ bốn quốc gia khác nhau trong khu vực Amazon, trong khi những người được Ðức Giáo Hoàng chỉ định bao gồm 1 người Áo, 1 người Á Căn Ðình, 1 người Ý và 1 người Paraguay.
Chủ tịch
Ðức Hồng Y Cláudio Hummes, O.F.M., người Ba Tây, tổng tường trình viên của Thượng hội đồng Amazon
Các thành viên do chức vụ
1. Ðức Hồng Y Lorenzo Baldisseri của Ý, Tổng thư ký Thượng hội đồng Giám mục
2. Ðức cha Mario Grech của Malta, phó tổng thư ký của Thượng hội đồng giám mục
3. Ðức Hồng Y Michael Czerny, S.J., Canada, thư ký đặc biệt của Thượng hội đồng Amazon
4. Giám mục David Martínez de Aguirre Guinea, O.P., Peru, thư ký đặc biệt của Thượng hội đồng Amazon
Các thành viên được Thượng hội đồng bầu ngày 7 tháng 10
5. Ðức Giám Mục Mário Antônio da Silva của Roraima, Ba Tây
6. Ðức Tổng Giám Mục Héctor Miguel Cabrejos Vidarte, O.F.M., ở Trujillo, Peru
7. Ðức Giám Mục Nelson Jair Cardona Ramírez của San José del Guaviare, Colombia
8. Ðức Tổng Giám Mục Sergio Alfredo Gualberti Calandrina của Santa Cruz de la Sierra, Bôlivia
Các thành viên được Ðức Giáo Hoàng Phanxicô bổ nhiệm ngày 15 tháng Mười năm 2019
9. Ðức Hồng Y Christoph Schonborn, O.P., tổng giám mục Vienna, Áo
10. Ðức Giám Mục Marcelo Sánchez Sorondo của Argentina, là viện trưởng Giáo hoàng Hàn lâm viện Khoa học và Hàn lâm viện các Khoa học Xã hội (Thành phố Vatican)
11. Ðức Tổng Giám Mục Edmundo Ponciano Valenzuela Mellid, S.D.B, ở Asunción, Paraguay
12. Cha Rossano Sala, S.D.B., người Ý, là giáo sư về môn thừa tác vụ giới trẻ tại Ðại học Giáo hoàng Salêdiêng ở Rôma.