Phỏng vấn Ðức cha Giuse Ðỗ Mạnh Hùng
về vấn đề di dân tại Việt Nam
Phỏng vấn Ðức cha Giuse Ðỗ Mạnh Hùng về vấn đề di dân tại Việt Nam.
Thực hiện: Văn Yên, SJ
Sàigòn (Vat. 18-03-2019) - Di dân là một hiện tượng toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Sau đây chúng tôi xin gởi đến quý vị cuộc phỏng vấn về vấn đề di dân với Ðức cha Giuse Ðỗ Mạnh Hùng, chủ tịch Uỷ ban Mục vụ Di dân, trực thuộc Hội Ðồng Giám Mục Việt Nam.
Link audio phỏng vấn: https://youtu.be/5jRUQfoBeuE
1. Di dân ngày càng trở nên điều bình thường vì nhu cầu cuộc sống và công ăn việc làm, xin Ðức Cha cho biết Giáo Hội Việt Nam đang dấn thân thế nào cho hiện tượng xã hội này?
Ðức cha Giuse Ðỗ Mạnh Hùng: Về việc Giáo Hội Việt Nam đang dấn thân thế nào cho Mục vụ Di dân, tôi xin nói 2 điểm:
1) Trước hết, về Tổ chức Mục vụ Di dân:
Từ sau năm 2000, làn sóng di dân nội địa của Việt Nam tăng lên rất nhiều.
Năm 2007, Ủy ban Mục vụ Di Dân đã được thành lập với 3 công việc:
(1) Mục vụ di dân nội địa;
(2) Mục Vụ Di Dân cho người Việt ra nước ngoài làm việc;
(3) Mục Vụ Di Dân cho người nước ngoài tại Việt Nam.
Nhiệm kỳ 2007-2013 : Ðức Hồng Y G.B. Phạm Minh Mẫn là chủ tịch
Nhiệm kỳ 2013-2016: Ðức Tổng Giuse Nguyễn Chí Linh là chủ tịch
Nhiệm kỳ 2016-2019: Ðức Cha Giuse Ðỗ Mạnh Hùng là chủ tịch
Hiện nay, Ủy Ban Mục Vụ Di Dân tiếp tục:
- hoàn thành Văn bản Hướng dẫn Mục vụ Di dân để Hội Ðồng Giám Mục Việt Nam phê chuẩn chính thức sau 2 năm thử nghiệm vào tháng 10 năm 2019 sắp tới;
- hoàn thiện cơ cấu tổ chức MV Di Dân;
- tái cơ cấu trang web Mục vụ Di Dân;
2) Thứ hai về Những sinh hoạt của Ủy Ban Di Dân
Ủy Ban Mục Vụ Di Dân đang cố gắng tìm ra nhiều phương cách thích hợp chăm lo đời sống cho người di dân, với 2 điểm:
(1) Trước hết về Mục vụ tôn giáo
- Tổ chức các buổi đọc kinh tối tại các phòng trọ theo khu vực.
- Hằng năm tổ chức Lễ Bổn Mạng, Tĩnh tâm Mùa Vọng và Mùa Chay.
- Các khoá Giáo Lý Hôn Nhân và Dự Tòng.
- Các buổi học hỏi về đời sống đức tin, về văn kiện Hướng dẫn Mục vụ Di Dân.
- Cuối cùng, Tư vấn đời sống thiêng liêng cho các bạn trẻ di dân gặp khó khăn.
(2) Kế đến về Mục vụ bác ái xã hội
- Các khoá học kỹ năng sống; các lớp tư vấn tâm lý, hướng nghiệp.
- Các khoá học về phòng chống lạm dụng tình dục nơi các phòng trọ.
- Các trại hè cấp liên xứ vào các dịp lễ lớn.
- Các buổi gặp gỡ đồng hương di dân theo từng miền hằng năm.
- Phòng khám chữa bệnh miễn phí; cung cấp nước sạch; các lớp học miễn phí cho con em di dân nghèo.
2. Văn kiện hướng dẫn mục vụ di dân đã được hoàn thành và công bố năm 2017, xin Ðức Cha cho việc triển khai và thực hiện Văn kiện này như thế nào? Và nếu đã có những lượng giá sơ bộ, xin Ðức Cha cho biết kết quả thế nào và điều gì cần chỉnh điều nếu có?
Ðức cha Giuse Ðỗ Mạnh Hùng:
(1) Trước hết Tóm tắt vài nét hình thành Văn kiện Hướng dẫn mục vụ di dân
Tháng 10 năm 2015, hình thành Bản dự thảo 1.
Tháng 08 năm 2016, hình thành Bản dự thảo 2.
Tháng 10 năm 2017, Bản dự thảo 3 đã hoàn thành, được Hội Ðồng Giám Mục Việt Nam phê duyệt, cho phép áp dụng thử nghiệm 2 năm.
(2) Thứ hai, Về lượng giá sơ bộ:
Trước hết, Văn bản Hướng Dẫn Mục Vụ Di Dân đã được gởi tới cho các linh mục của 26 giáo phận. Ðồng thời văn bản này cũng được phổ biến trên trang web của Ủy Ban Mục Vụ Di Dân.
Sau đó, Ban Mục Vụ Di Dân các giáo phận cũng đã gởi những ý kiến đóng góp về việc áp dụng văn bản Hướng dẫn Mục vụ Di Dân.
Tiếp đến, Ủy Ban Di Dân đã nhờ Phó Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Ðức Lộc thuộc Ðại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Sàigòn cùng Nhóm nghiên cứu đời sống xã hội (Social Life) thiết kế một ứng dụng (apps) trên smartphone để thực hiện khảo sát thực trạng di dân tại Sài Gòn.
Ứng dụng này liên kết với trang web ican.com.vn, nơi cung cấp thông tin về sức khỏe, giáo dục, an sinh xã hội, các tổ chức hỗ trợ, tư vấn pháp luật...
Cuối cùng, dự kiến vào dịp Hội nghị Di Dân Toàn Quốc sẽ tổ chức vào tháng 5 năm 2019 sắp tới, Ủy Ban Di Dân sẽ lắng nghe ý kiến đóng góp một lần nữa của các linh mục, dòng tu đặc trách di dân, để hình thành văn bản Hướng dẫn Mục Vụ Di Dân hoàn chỉnh sau 2 năm thử nghiệm, và sẽ trình Hội Ðồng Giám Mục Việt Nam phê duyệt chính thức vào tháng 10 năm 2019 sắp tới.
3. Ðây là một vấn đề lớn không dễ để có một sự hợp tác đồng bộ, với tư cách Chủ tịch Ủy ban Mục vụ Di dân thuộc Hội Ðồng Giám Mục, xin Ðức Cha cho biết về những bước cụ thể đã làm được mang tính cộng tác liên giáo phận giữa các bên: Ðại diện Giáo hội nơi đi và nơi đến cùng với sự hợp tác của chính đương sự di dân, và có thể có bên dân sự nữa?
Ðức cha Giuse Ðỗ Mạnh Hùng: Mục vụ Di dân là một vấn đề lớn đòi có một sự hợp tác đồng bộ về nhiều mặt. Ở đây, tôi xin nói 2 điểm:
a) Ðiểm thứ nhất, ở cấp Hội Ðồng Giám Mục, hình thành chương trình "Ca-Di-Truyền" (nghĩa là phối hợp ba Ủy ban: Caritas, Di Dân và Truyền Giáo). Ba Giám Mục chủ tịch của các ban Ủy Ban này (Ðức cha Tôma Vũ Ðình Hiệu, Ủy Ban Caritas; Ðức cha Giuse Ðỗ Mạnh Hùng, Ủy Ban Di Dân; và Ðức cha Alphonsô Nguyễn Hữu Long, Ủy Ban Truyền giáo) đã gặp gỡ và thống nhất liên kết để thực hiện việc Loan Báo Tin Mừng.
b) Tiếp đến, Mục vụ Di dân bao gồm 2 khía cạnh lớn: là khía cạnh tôn giáo và khía cạnh xã hội. Tại Việt Nam, Mục vụ Di dân chỉ tập trung được nhiều vào khía cạnh tôn giáo (lo cho đời sống thiêng liêng, bí tích, đạo đức...); còn khía cạnh xã hội, như công đoàn, công ăn việc làm, những an toàn xã hội... hoàn toàn thuộc về Nhà Nước. Về khía cạnh xã hội, Giáo Hội chỉ lo được một việc là "bác ái từ thiện" qua Ban Caritas.
Hiện nay, Mục vụ Di dân tại Việt Nam cũng đang cố gắng thực hiện 4 công việc do Ðức Thánh Cha Phanxicô đề xuất để lo cho di dân, đó là: "đón tiếp - bảo vệ - phát triển - hội nhập".
4. Một cách cụ thể tại Tổng giáo phận Sài Gòn, xin Ðức Cha cho biết về ưu tư và kỳ vọng của Ðức Cha cho đời sống đức tin của người di dân. Thách đố lớn nhất về phương diện mục vụ là gì?
Ðức cha Giuse Ðỗ Mạnh Hùng: Hiện nay, Sài Gòn có 8 triệu cư dân, trong đó có 700 ngàn người Công giáo. Ngoài ra có thêm 5 triệu di dân nội địa từ các thành phố khác đến Sàigòn để sinh sống, làm việc và học tập. Trong số 5 triệu di dân này, có hơn 300 ngàn di dân Công giáo. Như vậy, Sàigòn có 13 triệu dân, trong đó có hơn 1 triệu Công giáo, chiếm 7.6%.
Ðể đón tiếp hơn 5 triệu di dân nhập cư này, Thành phố đang được mở rộng ra bốn hướng Ðông, Tây, Nam, Bắc. Riêng về Giáo phận, để đón tiếp 300 ngàn di dân Công giáo, Giáo phận Sàigòn dự tính thành lập 50 giáo điểm, mỗi giáo điểm sẽ đón tiếp khoảng 6,000 di dân Công giáo.
Hiện nay, sau 3 năm, Giáo phận đã mua được 22 miếng đất, để thành lập 22 giáo điểm (trong tương lai sẽ trở thành những giáo xứ).
Ngoài ra, thách đố lớn nhất về phương diện mục vụ là "có nhân sự và đào tạo nhân sự" và việc phối hợp giữa các thành phần trong giáo phận (linh mục, tu sĩ, giáo dân) để chăm lo cho anh chị em di dân.
5. Hiện nay có rất nhiều lao động trẻ đi nước ngoài để học hành và mưu sinh, Ủy ban Mục vụ Di dân và các vị chủ chăn có thể đồng hành với các tín hữu xa quê này thế nào?
Ðức cha Giuse Ðỗ Mạnh Hùng:
- Ủy Ban Mục Vụ Di Dân Việt Nam cũng đã liên hệ với Ủy Ban Di Dân của Hội Ðồng Giám Mục các nước như Hàn Quốc, Nhật, Malaysia, Ðài Loan, Campuchia, Thái Lan..., nơi có các di dân Việt Nam đến làm việc và học tập. Mục đích liên hệ giữa Ủy Ban Di Dân giữa 2 nước là giúp các anh chị em di dân Việt Nam được ổn định và hội nhập vào Giáo Hội nơi đến.
- Ðại hội Di Dân Việt Nam Toàn Quốc vừa qua vào tháng 9 năm 2018 tại Sàigòn, cũng đã mời đại diện của Ủy Ban Di Dân Nhật Bản, Hàn Quốc, Phi Luật Tân, Pháp, Ðức, Ý, và đại diện nhóm ngôn ngữ tiếng Anh bao gồm các nước khác... đến tham dự. Trong đại hội này, dựa trên nền tảng của văn kiện Hướng dẫn Mục vụ Di dân, mọi người đã bàn thảo và chia sẻ những kinh nghiệm trong việc giúp đỡ anh chị em di dân.
- Hằng năm, Ủy Ban Di Dân cũng gửi các linh mục vào Mùa Vọng Giáng Sinh, Mùa Chay Phục Sinh, đến các cộng đoàn di dân Việt Nam tại hải ngoại, để thăm viếng, tư vấn, dâng lễ, giải tội.
Về việc kết hôn với người nước ngoài, đang được Ủy Ban Di Dân quan tâm giúp đỡ; đặc biệt với sự hỗ trợ của các Tu sĩ Việt Nam có cộng đoàn ở quốc gia nơi đến, các tu sĩ giúp việc tư vấn, dạy giáo lý...
- Cuối cùng, Ủy Ban Di Dân đang cố gắng thành lập những Văn phòng Di Dân tại các nước với sự đồng ý và thống nhất của Ủy Ban Di Dân 2 nước. Ví dụ, hiện nay đang hình thành Văn phòng Di Dân Việt Nam tại Tokyo (Nhật Bản).
6. Nếu được, xin Ðức Cha cho biết kế hoạch lâu dài mang tính chiến lược hay viễn cảnh của Uỷ ban Mục vụ Di dân?
Ðức cha Giuse Ðỗ Mạnh Hùng: Về kế hoạch lâu dài mang tính chiến lược hay viễn cảnh của Uỷ ban Mục vụ Di dân, có thể tóm gọn trong 3 điểm chính:
(1) Trước hết về thông tin
- Ðiều quan trọng nhất là phải biết được thực trạng di dân nhằm có những kế hoạch mục vụ thích ứng (như nơi ăn ở, làm việc, nhu cầu...).
- Bên cạnh đó, anh chị em di dân cũng cần biết những thông tin tôn giáo và xã hội ở nơi đến nhằm giúp họ dễ dàng ổn định và hội nhập cuộc sống.
- Trang web mucvudidan.com của Ủy Ban Mục Vụ Di Dân cần cập nhật liên tục để cung cấp những thông tin chính xác và cần thiết.
(2) Tiếp đến, Ðào tạo nhân sự
Cần có những nhân sự được đào tạo để làm việc tại Văn phòng Di Dân tại Việt Nam thuộc cấp giáo phận, cấp Hội Ðồng Giám Mục, và tại Văn phòng Di Dân hải ngoại.
(3) Cuối cùng, phối hợp để phục vụ mỗi ngày tốt hơn
a) Trước hết, Tại Việt Nam:
- Cấp Hội Ðồng Giám Mục Việt Nam, phối hợp chương trình "Ca-Di-Truyền" của 3 ủy ban Caritas, Di dân và Truyền giáo.
- Cấp giáo phận, phối hợp giữa Ban Mục Vụ Di dân và các Dòng tu, các giáo xứ, các đoàn thể tông đồ giáo dân.
b) Tiếp đến, Tại hải ngoại:
Phối hợp 2 Ủy Ban Di Dân thuộc Hội Ðồng Giám Mục của 2 quốc gia: cần có những người đại diện chính thức của 2 quốc gia, nhằm giúp những anh chị em di dân hội nhập vào môi trường Giáo Hội nơi đến, hướng đến 4 mục tiêu: "đón tiếp - bảo vệ - phát triển - hội nhập".
7. Chúng con xin chân thành cảm ơn Ðức Cha!