Tổng quan về các cố gắng trong Giáo Hội
nhằm bài trừ nạn giáo sĩ lạm dụng tình dục trẻ em
Tổng quan về các cố gắng trong Giáo Hội nhằm bài trừ nạn giáo sĩ lạm dụng tình dục trẻ em.
Vũ Văn An
Vatican (VietCatholic News 19-02-2019) - Gần đến ngày Hội Nghị "Bảo Vệ Các Vị Thành Niên Trong Giáo Hội", VaticanNews cho ta một cái nhìn tổng quan về các cố gắng của Giáo Hội trong việc bài trừ nạn giáo sĩ lạm dụng tình dục trẻ em, với việc nhấn mạnh rằng đây không phải là "Năm Zero" của các cố gắng này.
Ðã đành Hội Nghị "Bảo Vệ Các Vị Thành Niên Trong Giáo Hội" là hội nghị đầu tiên bao gồm mọi chủ tịch các hội đồng Giám Mục và các vị chịu trách nhiệm các dòng tu thế giới. Hội Nghị này đúng là có các đặc điểm "đồng nghị" (synodal) và là hội nghị đầu tiên thảo luận vấn đề lạm dụng theo viễn tượng Tin Mừng.
Tuy nhiên, Hội Nghị không hề là bước thứ nhất được Tòa Thánh hay các hội đồng Giám Mục đưa ra trong chiều hướng này. Nó chỉ là một chặng có tính lịch sử trong một cuộc hành trình của Giáo Hội Công Giáo trong hơn 30 năm qua, tại các quốc gia như Gia Nã Ðại, Hoa Kỳ, Ái Nhĩ Lan và Úc, và trong hơn 10 năm qua tại Âu Châu. Cuộc hành trình này sẽ tiếp tục sau Hội Nghị. Việc canh tân các qui định giáo luật đối với các vụ giáo sĩ lạm dụng tình dục trẻ em đã bắt đầu tại Vatican cách nay 18 năm. Trong hơn 20 năm qua, các vị Giáo Hoàng đã dành vô số cử chỉ, diễn văn và văn kiện cho chủ đề gây đau đớn này. Việc công bố các qui luật và nghị định đã đành không luôn tạo ra việc thay đổi não trạng cần thiết đế chống phá việc lạm dụng. Nhưng về Hội Nghị sắp tới, không ai có thể nói tới "Năm Zero" trong cam kết bảo vệ trẻ em của Giáo Hội.
Những bước đầu tiên: Gia Nã Ðại, Hoa Kỳ, Ái Nhĩ Lan và Úc
Năm 1987, Hội Ðồng Giám Mục Gia Nã Ðại trở thành hội đồng đầu tiên trên thế giới ban hành các hướng dẫn liên quan tới bạo hành tình dục chống các trẻ em trong bối cảnh Giáo Hội. Các báo cáo lạm dụng trẻ vị thành niên bởi các thành viên giáo sĩ đã gây chấn động dư luận. Năm 1989, Giáo hội Gia Nã Ðại đã thành lập một ủy ban đặc nhiệm; năm 1992, ủy ban này cho xuất bản tài liệu "Từ đau khổ đến hy vọng". Tài liệu này chứa 50 "Khuyến cáo" gửi đến người Công Giáo, Giám mục và những người chịu trách nhiệm đào tạo các linh mục.
Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ lần đầu tiên chính thức xử lý việc giáo sĩ lạm dụng tình dục vị thành niên, trong Hội nghị tháng 6 năm 1992. Ðó là lúc các ngài thành lập "Năm nguyên tắc". Chúng bao gồm sự kiện này, "nếu lời buộc tội được hỗ trợ bằng chứng cớ đầy đủ", người bị tố cáo phạm tội phải "nhanh chóng được giải tỏa khỏi các bổn phận của thừa tác vụ" và được trao cho các cơ quan "phán quyết thích hợp" và "can thiệp về y khoa". Bất chấp tài liệu này, các lời tố cáo giáo sĩ lạm dụng tình dục trẻ vị thành niên vẫn tiếp tục gia tăng, cao điểm là cuộc điều tra lịch sử của tờ Boston Globe. Vào tháng 4 năm 2002, Ðức Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã triệu các Hồng Y Hoa Kỳ đến Rôma.
Năm 1994, Giáo hội Ái Nhĩ Lan đã thành lập Ủy ban Cố vấn của các Giám mục Công Giáo Ái Nhĩ Lan về việc lạm dụng tình dục trẻ em bởi các linh mục và tu sĩ; Ủy ban này đã công bố Báo cáo đầu tiên vào tháng 12 năm sau. Trong khi đó, Giáo hội tại Úc đã công bố một trong những nghị định thư đầu tiên trên thế giới về cách xử lý các trường hợp lạm dụng tình dục trẻ em bởi các thành viên của hàng giáo sĩ ở cấp giáo phận. Vào tháng 12 năm 1996, tài liệu "Hướng tới sự hàn gắn", đã được phê duyệt cho tất cả các giáo phận Úc và đem vào hoạt động vào tháng 3 năm 1997.
Các qui tắc giáo luật mới: các lạm dụng "delicta graviora" (trầm trọng hơn)
Bước sang thế kỷ 21, Tòa Thánh, đặc biệt nhờ các nỗ lực của Ðức Hồng Y Ratzinger, sau này là Ðức Giáo Hoàng Bênêđíctô XVI, đã bắt đầu và hoàn thành một sự đổi mới sâu sắc các quy tắc giáo luật để can thiệp vào các trường hợp lạm dụng. Chúng bao gồm việc cập nhật các hình phạt, các thủ tục và năng quyền. Năm 2001, Tự Sắc "Sacramentorum Sanctitatis tutela" của Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II bao gồm tội lạm dụng tình dục trẻ vị thành niên bởi các giáo sĩ vào số những "tội phạm nghiêm trọng nhất", sẽ được Bộ Giáo Lý Ðức Tin xét xử. Năm 2010, Ðức Giáo Hoàng Bênêđíctô XVI đã ra lệnh cho cùng một Bộ này công bố "Các quy tắc liên quan đến các tội nghiêm trọng nhất" qua đó đã đẩy nhanh các thủ tục bằng cách đưa ra "sắc lệnh ngoại tòa" (extrajudicial decree), nới dài thời hiệu (statute of limitations) từ mười lên hai mươi năm, và bao gồm cả tội "văn hóa khiêu ấu dâm" (pedophile pornography). Giáo hội tại Ðức đã công bố "Các hướng dẫn" đầu tiên về chủ đề này vào năm 2002. Nhưng vào năm 2010, vụ Ðại học Dòng Tên Canisius ở Berlin đã thúc đẩy Hội đồng Giám mục Ðức đổi mới các hướng dẫn và gia tăng sự hợp tác với chính quyền.
Ái Nhĩ Lan: Các Phúc Trình Ryan và Murphy
Năm 2009 tại Ái Nhĩ Lan, sau nhiều năm làm việc của các ủy ban đặc biệt của chính phủ, Phúc trình Ryan về lạm dụng trong hệ thống trường học và Phúc trình Murphy về lạm dụng trẻ em ở Tổng giáo phận Dublin, đã được công bố. Các Phúc trình nhấn mạnh các thiếu sót trong việc Giáo hội xử lý các trường hợp lạm dụng, và khiến Ðức Giáo Hoàng Bênêđíctô XVI triệu tập các giám mục Ái Nhĩ Lan đến Rôma. Tháng 3 năm 2010, Ðức Giáo Hoàng đã công bố một "Thư mục vụ" gửi đến tất cả người Công Giáo Ái Nhĩ Lan. Trong bức thư, ngài yêu cầu phải có các biện pháp thực sự phù hợp Tin Mừng, chính đáng và hữu hiệu để giải quyết sự phản bội lòng tin này, và ngài đã sắp xếp một cuộc Thanh Tra của Tông Tòa (Apostolic Visitation) tại đất nước này, từ tháng 11 năm 2010 đến tháng 3 năm 2012. Bắt đầu từ năm 2008, Ðức Giáo Hoàng Bênêđíctô XVI bắt đầu gặp gỡ thường xuyên các nạn nhân bị lạm dụng trong các chuyến tông du của ngài đến Hoa Kỳ, Úc, Anh, Malta và Ðức. Ðức Giáo Hoàng Phanxicô đã tiếp tục làm điều tương tự, bao gồm các cuộc gặp gỡ riêng thường xuyên tại nơi cư trú của ngài ở Santa Marta.
Các hướng dẫn cho các hội đồng giám mục
Một bước quan trọng khác trong diễn trình này là việc Bộ Giáo lý Ðức tin công bố hồi tháng 5 năm 2011 một Thông tư yêu cầu tất cả các Hội đồng Giám mục soạn thảo "Các hướng dẫn" để xử lý các trường hợp lạm dụng, hỗ trợ nạn nhân và cung cấp hướng dẫn nhằm hòa hợp hành động của các giáo phận trong cùng một khu vực. Văn bản nêu rõ: trách nhiệm xử lý các tội ác lạm dụng tình dục bởi các giáo sĩ chủ yếu thuộc về Giám mục giáo phận.
Hội nghị chuyên đề tại Ðại Học Grêgôrianô
Ðể giúp các Hội đồng Giám mục và các Hội dòng chuẩn bị thỏa đáng "Các hướng dẫn", Tòa Thánh đã khuyến khích việc tổ chức một Hội nghị chuyên đề quốc tế "Hướng tới hàn gắn và đổi mới" diễn ra tại Giáo hoàng Ðại học Grêgôrianô vào tháng 2 năm 2012. Hội nghị chuyên đề có cùng một mục tiêu quốc tế như mục tiêu của Hội Nghị sắp diễn ra vào tháng 2 năm 2019, theo nghĩa bao gồm các đại diện của 110 Hội đồng Giám mục và Bề trên của 35 Dòng Tu. Hội nghị chuyên đề kết thúc bằng việc công bố thành lập Trung tâm bảo vệ trẻ vị thành niên, do Cha Hans Zollner S.J, tại Ðại học Grêgôrianô, để đào tạo các nhân viên chuyên môn về phòng ngừa lạm dụng.
Ủy Ban Giáo Hoàng mới
Bước quan trọng đầu tiên trong việc ngăn ngừa và chống lạm dụng dưới triều giáo hoàng của Ðức Phanxicô là thành lập Ủy ban Giáo hoàng mới về Bảo vệ trẻ vị thành niên vào tháng 12 năm 2013. Một phần công việc của Ủy ban bao gồm thiết lập một mô hình cho "Các Sách Hướng Dẫn", tổ chức các khóa học cho các Giám mục mới được bổ nhiệm, và chuẩn bị một Ngày cầu nguyện cho các nạn nhân bị lạm dụng.
Ðức Giáo Hoàng Phanxicô cũng khởi đầu nhiều đổi mới về giáo luật, các quy định và thủ tục trong lĩnh vực lạm dụng. Lần đầu tiên là vào tháng 6 năm 2016, với Tự Sắc "Như một người mẹ yêu thương". Tự sắc này liên quan đến vấn đề trách nhiệm giải trình của các thẩm quyền giáo hội. Nó kêu gọi loại khỏi chức vụ các Giám mục nào bị coi là 'sao lãng' trong nhiệm vụ quản lý việc lạm dụng tình dục trẻ vị thành niên, phù hợp với các thủ tục giáo luật đã được thiết lập.
Tháng 11 năm 2014, Ðức Giáo Hoàng đã thành lập một Ðoàn (college) trong Bộ Giáo lý Ðức tin để khảo sát các kháng cáo đối với các phán quyết về chủ đề "các tội ác nghiêm trọng nhất", và giao nó cho Ðức Tổng Giám Mục Charles Scicluna. Mục tiêu là để bảo đảm có được một cuộc khảo sát nhanh hơn các vụ lạm dụng trẻ vị thành niên.
Ðể nhấn mạnh cam kết của Giáo hội trong việc bảo vệ trẻ vị thành niên diễn tiến trong một viễn cảnh không chỉ là nội bộ mà còn có sự hợp tác với toàn xã hội, Ðức Giáo Hoàng Phanxicô đã hỗ trợ và cổ vũ Ðại hội Quốc tế, "Phẩm giá Trẻ em trong Thế giới Kỹ thuật số", tổ chức tại Giáo hoàng Ðại học Grêgôrianô vào tháng 10 năm 2017.
Tranh đấu chống lạm dụng và chủ nghĩa giáo sĩ trị
Trong cuộc tông du Chile, vào tháng 1 năm 2018, Ðức Giáo Hoàng Phanxicô đã phải đối diện với vụ tai tiếng chia rẽ tạo ra trong Giáo hội địa phương bởi trường hợp của Cha Fernando Karadima, người bị Tòa Thánh kết tội lạm dụng vào năm 2011. Sau một cuộc điều tra ủy thác cho Ðức Tổng Giám Mục Scicluna vào tháng 2, Ðức Giáo Hoàng đã viết cho các giám mục Chile vào tháng Tư khi nhận ra "những sai lầm nghiêm trọng về đánh giá và nhận định tình hình vì thiếu thông tin trung thực". Sau đó, vào tháng Năm, ngài triệu tập tất cả các Giám mục Chile đến Rôma dự một cuộc họp kết thúc với tất cả các vị đệ đơn từ chức lên Ðức Giáo Hoàng. Chỉ một số ít đơn được chấp nhận.
Bối cảnh này sản sinh ra các tài liệu mục vụ gần đây nhất dành riêng cho chủ đề này của Ðức Giáo Hoàng Phanxicô. Trong "Thư gửi dân Chúa trên đường đến Chile" tháng 5 năm 2018, Ðức Giáo Hoàng cảm ơn các nạn nhân bị lạm dụng vì lòng can đảm của họ và kêu gọi sự cam kết của tất cả dân Chúa để chống lại chủ nghĩa giáo sĩ trị, vốn là gốc rễ của sự lạm dụng. Một lần nữa, trong "Thư gửi dân Chúa" tháng 8 năm 2018, Ðức Giáo Hoàng Phanxicô đã nối kết với nhau việc lạm dụng tình dục, việc lạm dụng quyền hành và việc lạm dụng lương tâm: "Nói 'không' với lạm dụng là nói 'không' với mọi hình thức giáo sĩ trị". Trong chuyến đi Ái Nhĩ Lan dự Cuộc Gặp Gỡ Các Gia đình Thế giới, vào tháng 8 năm 2018, Ðức Giáo Hoàng Phanxicô đã nói về sự thất bại của các thẩm quyền Giáo hội trong việc xử lý thỏa đáng "các tội ác đáng ghét này" vốn "chính đáng khơi lên sự phẫn nộ và vẫn còn là nguyên nhân gây đau khổ và xấu hổ cho cộng đồng Công Giáo ".