Hành hương ad limina
và Hành hương về cõi Vĩnh hằng
Hành hương ad limina và Hành hương về cõi Vĩnh hằng.
Tưởng nhớ Ðức Tổng Giám mục Phaolô Bùi Văn Ðọc.
Sàigòn (WHÐ 15-03-2018) - Từ ngày 1 đến 11 tháng 3 năm 2018, Hội đồng giám mục Việt Nam đi Rôma để viếng mộ hai thánh Tông đồ Phêrô, Phaolô, và yết kiến Ðức Giáo hoàng Phanxicô. Quen gọi là đi ad limina, tên gọi tắt của cụm từ La tinh Visitatio ad limina apostolorum. Dù sức khỏe không tốt lắm, Ðức Tổng giám mục Phaolô Bùi Văn Ðọc vẫn có mặt từ đầu và tham dự mọi sinh hoạt của Hội đồng giám mục.
Thứ Bảy 3 tháng 3 năm 2018, đoàn giám mục đến viếng mộ Thánh Phêrô và dâng Thánh Lễ tại Nhà nguyện kính ngai tòa Thánh Phêrô, sau đó đến Trường Thánh Phaolô (Collegio San Paolo) gặp gỡ đông đảo các linh mục, tu sĩ Việt Nam đang tu học tại Rôma.
Chúa nhật 4 tháng 3 năm 2018, tất cả các giám mục đến thăm và dâng lễ tại Nhà thờ Thánh Tôma, Nhà thờ hiệu tòa của Ðức Hồng y Phêrô Nguyễn Văn Nhơn, Tổng giám mục Hà Nội.
Thứ Hai 5 tháng 3 năm 2018, Hội đồng giám mục Việt Nam được Ðức Giáo hoàng Phanxicô dành cho một cuộc gặp gỡ và trò chuyện cởi mở, thân tình về tất cả những điều các giám mục quan tâm. Ðồng thời, Ðức Thánh Cha cũng nêu câu hỏi để biết rõ hơn về tình hình Hội Thánh tại Việt Nam, nhất là việc đào tạo chủng sinh và linh mục, trong chủng viện cũng như sau khi chịu chức. Trong buổi gặp gỡ đó, Ðức Tổng Phaolô Bùi Văn Ðọc đã nêu câu hỏi về tình trạng sức khỏe của Ðức Bênêđictô XVI, và Ðức Giáo hoàng Phanxicô cho biết Ðức Bênêđictô XVI còn rất minh mẫn, chỉ gặp khó khăn trong việc đi lại vì chân đã yếu.
Thứ Ba 6 tháng 3 năm 2018 là một ngày vất vả. Trước khi đến dâng lễ tại Ðền thờ Thánh Phaolô ngoại thành, các giám mục đã đến viếng mộ Ðức Cố Hồng y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận tại Nhà thờ Ðức Mẹ Cầu Thang (Scala). Hôm đó trời lạnh và mưa, lại phải đi bộ từ đường lớn vào Nhà thờ ở trong hẻm, nên thật vất vả đối với các vị cao niên, cách riêng là Ðức Tổng Phaolô Bùi Văn Ðọc. Dù mệt, ngài vẫn cố gắng bước từng bước đến Nhà thờ, âm thầm cầu nguyện trước mộ Ðức Cố Hồng y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận.
Rời Nhà thờ Ðức Mẹ Cầu Thang, các giám mục đến viếng mộ Thánh Phaolô và dâng lễ tại Ðền thờ Thánh Phaolô ngoại thành. Chính Ðức Tổng Phaolô Bùi Văn Ðọc chủ sự Thánh Lễ trọng thể này và sau Thánh Lễ, ngài còn chụp hình chung với các giám mục và cộng đoàn tham dự Thánh Lễ. Nhìn ngài có vẻ mệt mỏi với những bước đi nặng nhọc nhưng ngài vẫn cố gắng chủ sự Thánh Lễ từ đầu đến cuối.
Sau Thánh Lễ, trong khi dùng bữa trưa tại một địa điểm gần đó, Ðức cha Luy Tuấn chạy vào nói nhỏ với tôi, "Ðức Tổng Phaolô phải nhập viện rồi". Suốt buổi chiều hôm đó, ai cũng lo lắng về tình hình sức khỏe của Ðức Tổng Phaolô Bùi Văn Ðọc vì nghe nói ngài bị hôn mê. Gần 12 giờ đêm, hai Ðức cha phụ tá của Tổng giáo phận Sài Gòn gõ cửa phòng và báo cho tôi biết Ðức Tổng đã về với Chúa.
Hành hương về cõi Vĩnh hằng
Nhìn từ bên ngoài, cái chết của Ðức Tổng Phaolô Bùi Văn Ðọc có vẻ cô đơn, lạnh lẽo. Ngài qua đời khi đang ở nước ngoài, xa quê hương, xa giáo phận, xa gia đình. Ngài qua đời, hoàn toàn vắng bóng người thân, thi thể được quàn trong bệnh viện, chờ ngày được vận chuyển về quê nhà theo đường hàng không! Rất cô đơn. Và lạnh lẽo, giữa mùa Ðông băng giá.
Thế nhưng, trong tầm nhìn đức tin, sự ra đi của ngài mang ý nghĩa rất đặc biệt. Ngài ra đi sau khi chủ sự Thánh Lễ trọng thể, với sự hiện diện của tất cả Hội đồng giám mục, đại diện 26 giáo phận trên toàn cõi Việt Nam. Ngài lại chủ sự Thánh Lễ đó tại Ðền thờ Thánh Phaolô, Thánh Bổn mạng của ngài. Và sau khi ban phép lành kết thúc Thánh lễ, chúc cộng đoàn ra đi bình an, chính ngài đã ra đi bình an về với Chúa. Bỗng nhớ lại lời một bài hát về linh mục: "Con muốn chết ở chân bàn thờ...". Còn kết thúc nào đẹp hơn cho cuộc đời một người dâng mình cho Chúa?
Chưa từng có giám mục Việt Nam nào qua đời khi đang đi ad limina. Chưa từng có giám mục nào đang coi sóc giáo phận ở Việt Nam mà lại chết ở Rôma, thủ đô của Hội Thánh Công giáo, nơi chôn táng hai Thánh Tông đồ Phêrô và Phaolô, và biết bao vị thánh khác. Hiếm có giám mục Việt Nam nào vừa qua đời đã được đích thân Ðức Giáo Hoàng loan báo và dâng lễ cầu nguyện cho. Cũng hiếm có giám mục Việt Nam nào được Ðức Hồng y Quốc vụ khanh Tòa Thánh chủ sự Thánh Lễ đưa chân. Rất nhiều điều đặc biệt đã diễn ra trong cái chết của Ðức Tổng Phaolô Bùi Văn Ðọc!
Ðiều đặc biệt nhất là với Ðức Tổng Phaolô Bùi Văn Ðọc, hành hương ad limina đã trở thành cuộc hành hương về vĩnh cửu và thể hiện ý nghĩa trọn vẹn của hành hương. Hành hương ad limina là trở về với cội nguồn đức tin, qua lời tuyên xưng của Thánh Phêrô vào Chúa Giêsu là "Ðấng Kitô, Con Thiên Chúa hằng sống" (Mt 16,16). Hành hương ad limina là trở về với cội nguồn sứ vụ tông đồ, sứ vụ được Chúa Giêsu trao cho Phêrô: "Anh là Phêrô, nghĩa là Ðá, trên Ðá này, Thầy sẽ xây Hội Thánh của Thầy và quyền lực tử thần sẽ không thắng nổi" (Mt 16,18); và "Hãy làm cho anh em của anh nên vững mạnh" (Lc 22,32). Cội nguồn đức tin và sứ vụ đó là Chúa Giêsu, và xa hơn nữa, là chính Chúa Cha, Ðấng đã sai Chúa Giêsu đến trong thế gian, để "những ai tin vào Con của Ngài thì không phải chết nhưng được sống đời đời" (Ga 3,16). Và như thế, với Ðức Tổng Phaolô, hành hương ad limina 2018 không chỉ là đến viếng mộ hai Thánh Tông Ðồ và gặp gỡ Ðức Giáo Hoàng, nhưng là gặp gỡ chính Thiên Chúa Tình Yêu. Ở đó, Thiên Chúa Ba Ngôi không còn là một đề tài thần học mà Ðức Tổng Phaolô say mê nghiên cứu và giảng dạy suốt nhiều năm, nhưng đã thành thực tại sống động, bao la như đại dương, dịu dàng như lòng mẹ, êm ái như sóng vỗ.
Và cũng chính ở đó, châm ngôn đời giám mục của Ðức Tổng Phaolô Bùi Văn Ðọc nên trọn vẹn: Ad Deum laetitiae meae - Chúa là nguồn vui của con...
Gm Phêrô Nguyễn Văn Khảm