Hai vị Hồng Y lên tiếng về vấn đề
đối thoại Vatican - Trung Hoa
Hai vị Hồng Y lên tiếng về vấn đề đối thoại Vatican - Trung Hoa.
Roma (VietCatholic News 01-02-2018) - Mấy ngày gần đây, dư luận Công Giáo lưu ý nhiều tới vấn đề đối thoại giữa Vatican và Trung Hoa do việc lên tiếng về vấn đề này của hai vị giáo phẩm tạm gọi là am tường vấn đề, nhưng am tường ở hai bình diện khác nhau, tuy cùng tự hào là "vì Giáo Hội". Ðó là Ðức Hồng Y Trần Nhật Quân mà Tây Phương biết nhiều hơn dưới tên Joseph Zen và Ðức Hồng Y Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh Pietro Parolin. Một vị thì đã nghỉ hưu, một vị thì còn tại chức, mà lại là chức lớn, chỉ thua Ðức Giáo Hoàng thôi.
Còn nhớ hồi trước đây có ông linh mục "quốc doanh" ở Việt Nam tố cáo rằng Ðức Giáo Hoàng ở quá xa, không hiểu rõ tình hình ở quê hương ông, chứ như ông mới biết được hiện tình Giáo Hội ở đấy. Phải chăng, Ðức Hồng Y Trần Nhật Quân cũng rơi vào tâm tư ông linh mục "quốc doanh" Việt Nam này khiến Ðức Hồng Y Parolin phải lên tiếng cho rằng "không ai độc quyền giải thích tình hình Công Giáo Trung Hoa"?
Ðể rộng đường dư luận phán đoán, chúng tôi cho đăng nguyên văn bài viết của Ðức Hồng Y Trần Nhật Quân (Zen) đăng trên Facebook ngày 29 tháng 1 năm 2018 và được AsiaNews đăng lại. Và chúng tôi cũng sẽ cho phổ biến toàn văn cuộc phỏng vấn Ðức Hồng Y Parolin của tờ Vatican Insider.
Bài viết của Ðức Hồng Y Trần Nhật Quân (Zen) đăng trên Facebook ngày 29 tháng 1 năm 2018
Thứ Hai, 29 tháng 1 năm 2018
Các bạn thân mến trong các phương tiện truyền thông
Vì AsiaNews đã tiết lộ một số dữ kiện gần đây trong Giáo hội tại Trung Hoa Lục Ðịa, liên quan đến các giám mục hợp pháp được "Tòa Thánh" yêu cầu từ chức và nhường chỗ cho "các giám mục" bất hợp pháp, thậm chí minh nhiên bị tuyệt thông nữa, nhiều dị bản về sự kiện và diễn giải đang tạo ra mơ hồ lẫn lộn giữa người dân. Nhiều người, vì biết chuyến đi gần đây của tôi tới Rôma, nên đã yêu cầu tôi làm sáng tỏ.
Tháng Mười vừa qua, khi Ðức Cha Zhuang nhận được thông tri đầu tiên từ Tòa Thánh và yêu cầu tôi giúp đỡ, tôi gửi một người mang thư của ngài đến Bộ Trưởng Bộ Phúc Âm Hóa Các Dân Tộc, kèm theo một bản sao đệ trình Ðức Thánh Cha. Tôi không biết bản sao đính kèm này có đến bàn làm việc của Ðức Thánh Cha hay không. Thật may mắn, Ðức Tổng Giám Mục Savio Hon Tai Fai lúc đó vẫn còn ở Rôma và có thể gặp Ðức Giáo Hoàng trong một chuyến chào kính tạm biệt. Trong dịp đó, ngài đã đem hai trường hợp của Sơn Ðầu và Mân Ðông trình bầy để Ðức Thánh Cha biết. Ðức Thánh Cha đã ngạc nhiên và hứa sẽ xem xét vấn đề này.
Vì những lời của Ðức Thánh Cha nói với Ðức Tổng Giám Mục Savio Hon, nên những sự kiện mới vào tháng Mười Hai càng gây ngạc nhiên ngỡ ngàng cho tôi. Khi vị giám mục đau khổ già nua Zhuang yêu cầu tôi mang tới Ðức Thánh Cha câu trả lời của ngài đối với thông điệp đã chuyển tới ngài từ "Phái đoàn Vatican" ở Bắc Kinh, tôi không thể nói "Không". Nhưng tôi có thể làm gì để chắc chắn lá thư của ngài đến tay Ðức Thánh Cha, trong khi thậm chí tôi không thể chắc chắn liệu nhiều lá thư của tôi có tới tay Ðức Thánh Cha hay không.
Ðể đảm bảo tiếng nói của chúng tôi đến với Ðức Thánh Cha, tôi đã đột ngột đưa ra quyết định sẽ đến Rôma. Tôi rời Hồng Kông vào tối ngày 9 tháng 1, đến Rôma vào sáng sớm ngày 10 tháng 1, đúng lúc (thực sự hơi muộn một chút) để tham gia buổi triều kiến chung hôm thứ Tư. Vào cuối buổi triều kiến, các Hồng Y và giám mục được phép "bacia mano" (hôn tay) và tôi đã có cơ hội để trao vào tay Ðức Thánh Cha một phong bì; tôi thưa rằng tôi đến Rôma chỉ với mục đích duy nhất là mang đến ngài một lá thư của Ðức Giám Mục Zhuang, với hy vọng ngài có thể tìm ra thời gian để đọc nó (trong phong bì, có một lá thư của Ðức Giám Mục bằng tiếng Trung Hoa với bản dịch của tôi sang tiếng Ý và một bức thư của tôi).
Vì những lý do rõ ràng, tôi hy vọng sự xuất hiện của tôi ở buổi triều kiến sẽ không được chú ý nhiều lắm, nhưng sự xuất hiện trễ của tôi trong hội trường đã làm nó được chú ý đặc biệt. Dù sao, bây giờ mọi người có thể thấy toàn bộ diễn tiến nhờ truyền hình Vatican (nhân tiện, buổi triều kiến đã được tổ chức tại Ðại Sảnh Phaolô VI, chứ không phải ở Quảng trường Nhà Thờ Thánh Phêrô và tôi đến buổi triều kiến hơi muộn, nhưng không phải "xếp hàng chờ đợi, trong thời tiết giá lạnh ", như một số phương tiện truyền thông đã tường trình sai).
Khi ở Rôma, tôi gặp Cha Bernard Cervellera của AsiaNews. Chúng tôi trao đổi thông tin của chúng tôi, nhưng tôi nói với cha đừng viết bất cứ điều gì. Ngài nghe theo. Bây giờ một ai đó đã tung tin tức ra, nên tôi đồng ý xác nhận nó. Vâng, theo như tôi biết, mọi chuyện đã xảy ra như chúng đã được thuật lại trên AsiaNews (tường thuật của AsiaNews "tin rằng" Ðức Giám Mục dẫn đầu Phái đoàn Vatican là Ðức Cha Celli. Tôi không biết vị này giữ vai trò chính thức nào ở đó, nhưng rất có thể ngài là người ở đấy, ở Bắc Kinh).
Trong giờ phút nghiêm trọng này và do sự mơ hồ lẫn lộn trong các phương tiện truyền thông, tôi, người trực tiếp biết tình thế của Sơn Ðầu và gián tiếp của Mân Ðông, cảm thấy có trách nhiệm chia sẻ kiến thức của mình về sự kiện, để mọi người chân thành quan tâm đến lợi ích của Giáo Hội có thể biết sự thật mà họ có quyền. Tôi nhận thức rõ rằng khi làm như vậy tôi có thể nói về những điều mà, về mặt kỹ thuật, được coi là "bảo mật". Nhưng lương tâm của tôi nói với tôi rằng trong trường hợp này, "quyền chân lý" nên quan trọng hơn bất cứ "nghĩa vụ bảo mật" nào như thế.
Với niềm xác tín như vậy, tôi xin chia sẻ với các bạn cả những điều sau đây:
Vào chiều ngày đó, 10 tháng 1, tôi nhận được cú điện thoại từ Santa Marta nói với tôi rằng Ðức Thánh Cha sẽ tiếp tôi vào buổi triều kiến riêng lúc tối thứ Sáu ngày 12 tháng 1 (mặc dù bản tường trình chỉ xuất hiện vào ngày 14 tháng 1 trong bản tin của Tòa Thánh). Ðó là ngày cuối cùng của 85 năm cuộc đời tôi, quả là món quà từ thiên đường! (Lưu ý đó là tối áp ngày Ðức Thánh Cha lên đường đi Chile và Peru, nên chắc hẳn Ðức Thánh Cha phải rất bận rộn).
Tối hôm đó cuộc trò chuyện kéo dài khoảng nửa giờ. Tôi đã khá lộn xộn trong câu chuyện của mình, nhưng tôi nghĩ tôi đã thành công trong việc truyền đạt đến Ðức Thánh Cha những lo lắng của con cái trung thành của ngài ở Trung Hoa.
Câu hỏi quan trọng nhất mà tôi nêu ra với Ðức Thánh Cha (cũng được nói trong bức thư) là liệu ngài có thời gian "nhìn vào vấn đề" (như ngài đã hứa với Ðức Tổng Giám Mục Savio Hon). Mặc dù có nguy cơ bị buộc tội vi phạm việc bảo mật, tôi quyết định cho các bạn biết điều Ðức Thánh Cha nói: "có, tôi đã nói với họ (các cộng tác viên của ngài tại Tòa Thánh) đừng tạo ra một trường hợp Mindszenty khác"! Tôi có mặt ở đó với sự hiện diện của Ðức Thánh Cha đại diện cho các anh em đau khổ của tôi ở Trung Hoa. Những lời lẽ của ngài phải được hiểu như để an ủi và động viên họ nhiều hơn tôi.
Tôi nghĩ quả là điều có ý nghĩa và thích hợp nhất khi Ðức Thánh Cha dựa vào lịch sử nhắc đến Ðức Hồng Y Josef Mindszenty, một trong những anh hùng của đức tin chúng ta. (Ðức Hồng Y Josef Mindszenty là Tổng Giám mục của Budapest, Hồng Y Giáo Chủ của Hungialợi thời Cộng sản bách hại. Ngài đã phải chịu đựng nhiều năm tù giam. Trong cuộc cách mạng ngắn ngủi năm 1956, ngài đã được những người nổi dậy trả tự do, và trước khi Hồng Quân dẹp tan cuộc cách mạng, ngài trú ẩn tại Tòa Ðại Sứ Hoa Kỳ. Dưới áp lực của Chính phủ, ngài được Toà thánh ra lệnh rời khỏi đất nước và ngay lập tức người kế nhiệm ngài được bổ nhiệm theo sở thích của Chính phủ Cộng sản).
Với việc thổ lộ này, tôi hy vọng đã làm hài lòng "quyền được biết" rất hợp pháp của giới truyền thông và của anh em tôi ở Trung Hoa.
Ðiều quan trọng đối với chúng ta bây giờ là cầu nguyện cho Ðức Thánh Cha, rất phù hợp bằng cách hát bài ca truyền thống "Oremus":
Oremus pro Pontifice nostro Francisco, Dominus conservet eum et vivificet eum et beatum faciat eum in terra et non tradat eum in animam inimicorum eius (Ta hãy cầu xin cho Ðức Giáo Hoàng Phanxicô của ta, Chúa gìn giữ và thêm sức sinh lực và ban cho ngài đời nay hạnh phúc, đừng trao ngài cho ác tâm quân thù.)
- - - - - - - - -
Một số giải thích vẫn có thể cần có.
1. Xin vui lòng lưu ý rằng vấn đề không phải là sự từ chức của các giám mục hợp pháp, mà là việc yêu cầu nhường chỗ cho các giám mục bất hợp pháp và thậm chí bị tuyệt thông. Nhiều giám mục hầm trú già nua, dù luật hưu trí không bao giờ được thi hành ở Trung Hoa, vẫn đã yêu cầu có người kế nhiệm, nhưng chưa bao giờ nhận được câu trả lời từ Tòa Thánh. Một số vị khác, dù người kế vị đã được cử nhiệm, thậm chí còn có thể đã nắm được sắc chỉ có chữ ký của Ðức Thánh, vẫn được lệnh không tiến hành việc tấn phong vì sợ làm phật lòng Chính phủ.
2. Tôi đã nói phần lớn về hai trường hợp Sơn Ðầu và Mân Ðông. Tôi không có bất cứ thông tin nào khác ngoại trừ bản sao một bức thư của một mệnh phụ Công Giáo xuất sắc, một giáo sư đại học về hưu rất quen với các vấn đề của Giáo Hội ở Trung Hoa, trong đó bà cảnh cáo Ðức Cha Celli đừng thúc đẩy việc hợp pháp hóa "giám mục" Lei Shi Ying ở Tứ Xuyên.
3. Tôi thừa nhận mình là một người bi quan về tình hình hiện tại của Giáo hội ở Trung Hoa, nhưng tính bi quan của tôi có nền tảng trong kinh nghiệm trực tiếp lâu dài của tôi với Giáo hội ở Trung Hoa. Từ năm 1989 đến năm 1996, tôi đã dành sáu tháng mỗi năm để dạy học trong các các chủng viện khác nhau thuộc cộng đồng Công Giáo chính thức. Tôi đã có cảm nghiệm trực tiếp về cảnh nô lệ và nhục nhã mà các giám mục anh em của chúng ta từng phải chịu.
Và từ những thông tin gần đây, không có lý do gì để thay đổi quan điểm bi quan đó. Chính phủ Cộng sản đang đưa ra những quy định mới khắc nghiệt hơn nhằm hạn chế quyền tự do tôn giáo. Hiện nay họ đang thực thi nghiêm ngặt các quy định cho đến bây giờ chỉ có trên giấy tờ (từ ngày 1 tháng 2 năm 2018, việc tham dự Thánh Lễ nơi hầm trú sẽ không còn được dung thứ nữa).
4. Một số người nói rằng tất cả những nỗ lực để đạt được một thỏa thuận là để tránh sự ly giáo. Thật buồn cười! Sự ly giáo đã có đó rồi, trong cái Giáo hội độc lập kia! Các vị giáo hoàng tránh dùng từ "ly giáo" vì các ngài biết rằng nhiều người trong cộng đồng Công Giáo chính thức không ở đó do ý chí tự do của họ, nhưng dưới áp lực nặng nề. Việc "thống nhất" được đề nghị sẽ buộc mọi người phải gia nhập cộng đồng đó. Tòa thánh quả đang ban phúc lành cho cái Giáo Hội ly giáo vừa được tăng cường, cất lương tâm xấu khỏi tất cả những ai đã sẵn lòng phản bội và những người khác sẵn sàng nhập bọn với họ.
5. Há không phải là điều tốt sao khi cố gắng tìm ra cơ sở hỗ tương để nối liền sự chia cắt kéo dài hàng thập niên giữa Vatican và Trung Hoa? Nhưng liệu có thể có bất cứ điều gì thực sự "hỗ tương" với một chế độ độc tài toàn trị hay không? Một là bạn đầu hàng hai là chấp nhận bị bách hại, nhưng mãi trung thành với chính mình (bạn có thể tưởng tượng được một thỏa thuận giữa Thánh Giuse và Vua Herod hay không?)
6. Bởi thế, tôi nghĩ Vatican đang bán đứng Giáo Hội Công Giáo ở Trung Hoa. Vâng, dứt khoát như thế, nếu họ đi theo hướng xưa nay vốn rõ ràng dựa vào tất cả những gì họ đang làm trong những năm và tháng gần đây.
7. Một số chuyên gia về Giáo Hội Công Giáo ở Trung Hoa nói rằng không hợp luận lý chút nào khi giả thuyết một chính sách tôn giáo khắt khe hơn phát xuất từ Tập Cẩn Bình. Tuy nhiên, chúng ta không nói đến tư duy hợp luận lý, nhưng nói đến thực tại hiển nhiên và thô bạo.
8. Tôi có phải là trở ngại chính trong diễn trình đạt được thỏa thuận giữa Vatican và Trung Hoa không? Nếu đó là một thỏa thuận xấu, tôi còn bằng lòng hơn nữa được làm trở ngại ấy.
Cuộc phỏng vấn Ðức Hồng Y Parolin của tờ Vatican Insider
Ðức Hồng Y Quốc Vụ Khanh Pietro Parolin lên tiếng về cuộc đối thoại Vatican - Trung Hoa:
Như đã loan tin, tạp chí Vatican Insider, một tạp chí do tờ báo kỳ cựu nhất của Ý, theo khuynh hướng trung dung (centrist) là tờ La Stampa, sở hữu vừa phỏng vấn Ðức Hồng Y Quốc Vụ Khanh Pietro Parolin về cuộc đối thoại của Tòa Thánh với chính phủ Cộng Sản Trung Hoa. Mục tiêu của cuộc phỏng vấn này, theo Vatican Insider, là như sau: "một vài dấu hiệu (bao gồm những hoạt động mờ mờ ảo ảo, những thao túng chính trị thực sự, và thậm chí phá hoại ngầm) cho thấy các phát triển quan trọng có thể diễn ra giữa Tòa Thánh và Chính Phủ Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa. Thời gian quả thích đáng để lắng nghe lời nói có thẩm quyền, sẽ giúp ta nắm được điều Ðức Giáo Hoàng và Tòa Thánh thực sự ấp ủ trong lòng. Và với các anh chị em Trung Hoa trong tâm trí, giúp ta đánh tan ngờ vực và những làn khói giả tạo, nhìn thẳng vào tâm điểm toàn bộ vấn đề theo Giáo Hội, bên ngoài các trình thuật bị chính trị hóa. Vì lý do này, Vatican Insider đã phỏng vấn Ðức Hồng Y Pietro Parolin, Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh."
- Thưa Ðức Hồng Y, ngài có thể nói gì về cuộc đối thoại giữa Toà thánh và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa?
+ Như mọi người đã biết, với sự xuất hiện của" Trung Hoa Mới ", đối với đời sống của Giáo hội ở đất nước vĩ đại đó, có những giờ phút tương phản nghiêm trọng và những đau khổ trầm trọng. Tuy nhiên, kể từ thập niên tám mươi, đã có những cuộc tiếp xúc giữa các đại diện của Toà thánh và của Trung Hoa Nhân Dân, những người hiểu biết các mùa khác nhau và các biến cố thay thế cho nhau. Tòa Thánh đã luôn luôn duy trì phương thức mục vụ, cố gắng vượt qua các tương phản và sẵn sàng tham dự một cuộc đối thoại tôn trọng nhau và có tính xây dựng với các nhà cầm quyền dân sự. Ðức Giáo Hoàng Bênêđíctô XVI đã trình bầy rõ tinh thần của cuộc đối thoại này trong Bức Thư năm 2007 của ngài gửi người Công Giáo Trung Hoa, "giải pháp cho các vấn đề hiện hữu không thể được theo đuổi thông qua một xung đột liên tục với các nhà cầm quyền dân sự hợp pháp" (số 4). Dưới triều giáo hoàng của Ðức Phanxicô, các cuộc đàm phán liên tục cũng đang đi theo cùng những đường lối này: sự cởi mở một cách xây dựng đối với việc đối thoại và trung thành với Truyền Thống chân chính của Giáo Hội ".
- Các mong đợi cụ thể của Tòa Thánh trong cuộc đối thoại này là gì?
+ Trước hết, tôi muốn đưa ra tiền đề này: ở Trung Hoa, có lẽ hơn những nơi khác, mặc dù có rất nhiều khó khăn và đau khổ, người Công Giáo đã có thể bảo tồn kho tàng đức tin chân chính, giữ vững mối dây hiệp thông phẩm trật giữa các giám mục và người kế vị Thánh Phêrô, như một sự bảo đảm hữu hình của chính đức tin.Trên thực tế, sự hiệp thông giữa Giám mục Rôma và tất cả các Giám mục Công Giáo đụng đến tâm điểm của sự hiệp nhất của Giáo Hội: đây không phải là vấn đề tư riêng giữa Ðức Giáo Hoàng và các Giám Mục Trung Hoa hay giữa Tông Tòa và các nhà cầm quyền dân sự. Nói như thế rồi, mục đích chính của Tòa Thánh trong cuộc đối thoại đang diễn ra chính là bảo vệ sự hiệp thông trong Giáo Hội, theo truyền thống chân chính và kỷ luật liên tục của Giáo hội. Ông thấy đó, ở Trung Hoa, không phải là hai Giáo hội, nhưng là hai cộng đồng tín hữu được kêu gọi theo đuổi con đường hòa giải từng bước hướng tới sự hợp nhất. Do đó, đây không phải là vấn đề duy trì một cuộc xung đột kéo dài giữa các nguyên tắc và cơ cấu chống chọi nhau, nhưng tìm ra các giải pháp mục vụ thực tiễn cho phép người Công Giáo sống đức tin của mình và cùng nhau tiếp tục công việc rao giảng phúc âm trong bối cảnh chuyên biệt của Trung Hoa ".
Sự hiệp thông mà ông đã nói đến đòi phải đặt câu hỏi cho vấn đề tế nhị là việc bổ nhiệm các giám mục, một điều đang gây ra nhiều tranh cãi.
- Liệu một thỏa thuận khả hữu về vấn đề này có thể thành công trong việc giải quyết các vấn đề của Giáo hội ở Trung Hoa một cách công bằng hay không?
+ Tòa thánh thấy và chia sẻ các đau khổ trầm trọng mà nhiều người Công Giáo ở Trung Hoa phải chịu đựng và sự làm chứng đầy quảng đại của họ đối với Tin Mừng. Tòa Thánh biết rằng có rất nhiều vấn đề đối với đời sống của Giáo Hội và không thể giải quyết mọi vấn đề này cùng với nhau được. Nhưng, trong bối cảnh này, vấn đề bổ nhiệm các giám mục là chủ yếu. Mặt khác, chúng ta không thể quên rằng tự do của Giáo hội và việc bổ nhiệm các giám mục luôn luôn là những chủ đề được lặp đi lặp lại trong các mối liên hệ giữa Toà Thánh và các quốc gia. Chắc chắn, con đường bắt đầu với Trung Hoa thông qua các tiếp xúc hiện nay đang có tính tiệm tiến và vẫn còn phải đối diện với nhiều biến cố không lường trước được, cũng như nhiều trường hợp khẩn cấp mới có thể xảy ra. Không ai có thể nói trong lương tâm rằng họ có giải pháp hoàn hảo cho mọi vấn đề. Thời gian và kiên nhẫn là những điều cần thiết để chữa lành nhiều vết thương bản thân gây ra cho nhau trong các cộng đồng. Thật không may, điều chắc chắn là vẫn còn những hiểu lầm, mệt mỏi và đau khổ phải đối diện với. Nhưng tất cả chúng ta đều tin tưởng rằng một khi vấn đề cử nhiệm các Giám mục đã được xem xét thỏa đáng, các khó khăn tồn đọng không còn đến nỗi có thể ngăn cản người Công Giáo Trung Hoa sống hiệp thông với nhau và với Ðức Giáo Hoàng nữa. Ðây là điều quan trọng, hằng được chờ đợi và mong ước từ lâu bởi Thánh Gioan Phaolô II và Ðức Bênêđictô XVI và ngày nay được Ðức Giáo Hoàng Phanxicô theo đuổi với một tầm nhìn xa ".
- Thế nào là thái độ đích thực của Tòa Thánh đối với nhà cầm quyền Trung Hoa?
+ Ðiều quan trọng là phải nhắc lại điều này: trong cuộc đối thoại với Trung Hoa, Tòa Thánh theo đuổi một mục đích thiêng liêng: được hiện hữu và cảm thấy mình hoàn toàn là người Công Giáo, và, đồng thời là người Trung Hoa chân chính. Với sự trung thực và tính hiện thực, Giáo Hội không yêu cầu điều gì mà chỉ yêu cầu được tuyên xưng đức tin một cách thanh thản hơn, dứt khoát chấm dứt thời kỳ tương phản lâu dài, ngõ hầu dành nhiều chỗ cho sự tín thác lớn hơn và cung hiến sự đóng góp tích cực của người Công Giáo cho lợi ích của xã hội Trung Hoa như một toàn thể. Dĩ nhiên, ngày nay, nhiều vết thương vẫn còn toang hóac. Muốn chữa lành chúng, ta cần sử dụng dầu thơm thương xót. Nếu ai đó được yêu cầu làm một hy sinh, nhỏ hay lớn, thì mọi người nên hiểu rõ ràng rằng đây không phải là giá của một cuộc trao đổi chính trị, nhưng nằm trong quan điểm phúc âm để đạt lợi ích lớn hơn, đó là lợi ích của Giáo Hội Chúa Kitô. Hy vọng rằng khi Chúa muốn điều ấy, thì chúng ta không cần nói đến các giám mục "hợp pháp" và "bất hợp pháp", "bí mật" và "chính thức" trong Giáo hội ở Trung Hoa, nhưng nói đến cuộc gặp gỡ giữa các anh chị em, học lại ngôn ngữ hợp tác và hiệp thông. Không có cảm nghiệm này, làm sao Giáo Hội ở Trung Hoa có thể tái phát động cuộc hành trình loan báo Tin Mừng và mang lại cho người khác niềm an ủi của Chúa? Nếu ông không sẵn sàng tha thứ, thì bất hạnh thay, điều này có nghĩa: có những lợi ích khác để bảo vệ: nhưng đây không phải là quan điểm Tin Mừng.
- Nếu đây là thái độ, há không có nguy cơ xóa bỏ các đau khổ của quá khứ và hiện tại bằng cách xóa bàn làm lại đấy ư?
+ Ngược lại mới đúng, nhiều Kitô hữu Trung Hoa, khi cử hành các vị tử đạo của họ, từng chịu nhiều thử thách và bách hại bất công, họ nhớ rằng họ có thể trông cậy vào Thiên Chúa, ngay trong thân phận nhân bản mong manh của họ. Ngày nay, cách tốt nhất để tôn vinh chứng từ đó và làm cho nó sinh hoa trái trong hiện tại, là trao phó đời sống hiện tại của các cộng đồng Công Giáo ở Trung Hoa cho Chúa Giêsu. Nhưng không thể thực hiện điều này một cách duy linh và phi thân xác được. Nó phải được thực hiện bằng cách chọn lòng trung thành với Người Kế vị Thánh Phêrô, với tinh thần vâng lời con thảo, ngay cả khi mọi chuyện xem ra không rõ ràng và dễ hiểu ngay lập tức. Về câu hỏi của ông, không phải là xóa bàn làm lại, bỏ qua hoặc, gần như xóa bỏ một cách ma thuật con đường đau đớn của rất nhiều tín hữu và mục tử, mà là đầu tư vốn liếng nhân bản và thiêng liêng của rất nhiều thử thách để xây dựng một tương lai thanh thản và huynh đệ hơn, với sự trợ giúp của Thiên Chúa. Chúa Thánh Thần, Ðấng từ trước đến nay đã bảo vệ đức tin của người Công Giáo Trung Hoa cũng là một Chúa Thánh Thần, Ðấng hỗ trợ họ ngày nay trên con đường mới mà họ đã bước chân vào".
- Có một lời khuyên nào đó, một yêu cầu đặc biệt mà Tông Tòa có thể ngỏ với các tín hữu Trung Hoa vào lúc này? Ðối với những người vui với những phát triển khả hữu mới mẻ, nhưng cả đối với những người đang mơ hồ lẫn lộn hoặc có phản đối không?
+ Tôi muốn nói một cách hết sức đơn giản và rõ ràng rằng Giáo Hội sẽ không bao giờ quên những thử thách và đau khổ của người Công Giáo Trung Hoa trong quá khứ và hiện tại. Tất cả những điều này là một kho báu lớn cho Giáo hội phổ quát. Do đó, đối với người Công Giáo Trung Hoa, tôi xin nói với tình huynh đệ lớn lao rằng: chúng tôi gần gũi với anh chị em, không những qua cầu nguyện, mà còn qua cam kết hàng ngày của chúng tôi sẽ cùng đi và hỗ trợ anh chị em trên con đường hiệp thông trọn vẹn. Vì thế, chúng tôi xin anh chị em đừng ai nên bám vào tinh thần phản đối để lên án anh em mình hay sử dụng quá khứ như một cái cớ để khuấy động những sự căm phẫn và tỏa cảng mới. Trái lại, chúng tôi hy vọng rằng mỗi người sẽ nhìn một cách tin tưởng vào tương lai của Giáo Hội, vượt quá bất cứ giới hạn nào của con người.
- Thưa Ðức Hồng Y, ngài có thực sự tin rằng điều đó có thể không? Niềm tin của ngài dựa trên điều gì?
+ Tôi xác tín một điều. Tin tưởng không phải là kết quả của sức mạnh ngoại giao hay đàm phán. Tin tưởng dựa vào Chúa là Ðấng hướng dẫn lịch sử. Chúng tôi tin tưởng rằng các tín hữu Trung Hoa, nhờ cảm thức đức tin của họ, sẽ biết làm thế nào để nhận ra rằng hành động của Tòa Thánh được tạo sinh lực bởi niềm tin này, một niềm tin không tương ứng với luận lý học thế gian. Ðặc biệt tùy ở các mục tử trong việc giúp các tín hữu, trong sự hướng dẫn của Ðức Giáo Hoàng, họ nhận ra điểm qui chiếu chắc chắn để nắm vững kế hoạch của Thiên Chúa trong các hoàn cảnh hiện tại.
- Ðức Giáo Hoàng có được thông báo những gì các cộng sự viên của ngài làm trong các tiếp xúc của họ với chính phủ Trung Hoa không?
+ Có, Ðức Thánh Cha đích thân theo dõi các cuộc tiếp xúc với các nhà cầm quyền của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Tất cả các cộng sự viên của ngài đều nhất trí với ngài. Không ai có sáng kiến riêng. Thành thật mà nói, bất kỳ thứ lý luận nào khác, với tôi, xem ra đều không đúng chỗ.
- Trong ít thời gian gần đây, nhiều phát biểu phê phán đã xuất hiện, ngay trong Giáo hội, về cách tiếp cận được Toà Thánh chấp nhận trong cuộc đối thoại với các nhà cầm quyền Trung Hoa, bị một số người phán đo án là "đầu hàng thật sự" vì các lý do chính trị. Ngài nghĩ sao?
+ Trước tiên tôi nghĩ rằng trong Giáo hội, người ta có toàn quyền không đồng ý và nói ra các lời chỉ trích của mình, và Toà Thánh có bổn phận tinh thần lắng nghe các chỉ trích này và đánh giá chúng một cách cẩn thận. Tôi cũng xác tín rằng, giữa các Kitô hữu, lời chỉ trích nên được hướng về việc xây dựng hiệp thông, chứ không phải làm khuấy động các chia rẽ. Một cách thẳng thắn, tôi xin nói với ông: Tôi cũng xác tín rằng một phần đau khổ mà Giáo Hội ở Trung Hoa đã trải qua không phải là do ý muốn của các cá nhân cho bằng do sự phức tạp khách quan của tình hình. Vì vậy, điều hợp pháp là có những quan điểm khác nhau về những cách đáp ứng thích hợp nhất đối với các vấn đề trong quá khứ và hiện tại. Ðó là điều hoàn toàn hợp lý. Sau khi đã nói như vậy, tôi vẫn nghĩ rằng không một quan điểm cá nhân nào có thể được coi như người giải thích độc quyền về việc điều gì tốt đối với người Công Giáo Trung Hoa. Do đó, Tòa Thánh hướng cố gắng tìm ra một tổng hợp của sự thật và một cách thực tế để có thể đáp ứng các kỳ vọng chính đáng của các tín hữu, bên trong và bên ngoài Trung Hoa. Phải có sự khiêm tốn và tinh thần đức tin cao hơn để cùng nhau khám phá ra kế hoạch của Thiên Chúa cho Giáo Hội ở Trung Hoa. Mọi người phải thận trọng và ôn hòa hơn để không rơi vào những cuộc tranh cãi vô bổ làm tổn thương sự hiệp thông và lấy mất niềm hy vọng của chúng ta về một tương lai tốt đẹp hơn.
- Ý ngài muốn nói gì?
+ Tôi muốn nói rằng tất cả chúng ta đều được kêu gọi biết phân biệt chiều kích thiêng liêng và mục vụ khỏi chiều kích chính trị một cách thích đáng hơn. Chẳng hạn, ta hãy bắt đầu với các từ ngữ ta dùng hàng ngày. Các cách phát biểu như quyền lực, phản bội, kháng cự, đầu hàng, đối đầu, thất bại, thỏa hiệp, nên nhường chỗ cho những cách phát biểu khác, như phục vụ, đối thoại, thương xót, tha thứ, hòa giải, hợp tác, hiệp thông. Nếu ông không sẵn sàng thay đổi cách tiếp cận này, thì sẽ có vấn đề trầm trọng: đó là vấn đề chỉ suy nghĩ và hành động vì chính trị mà thôi. Về mặt này, Tòa Thánh hy vọng mọi người có được một sự hồi tâm chân thành về mục vụ, lấy cảm hứng từ Tin Mừng thương xót, để học cách chào đón lẫn nhau giữa các anh chị em, như Ðức Giáo Hoàng Phanxicô thường kêu gọi.
- Ngài sẽ nói gì với các nhà lãnh đạo Trung Hoa ngày hôm nay?
+Về điểm này, tôi muốn nhắc lại những lời của Ðức Bênêđictô XVI trong Thư gửi tín hữu Công Giáo Trung Hoa: Ngài dạy rằng sứ mệnh đúng đắn của Giáo Hội không phải là thay đổi cơ cấu hay việc cai trị của Nhà nước, mà là loan báo cho nhân loại Chúa Kitô, Ðấng Cứu Rỗi của thế giới, cậy dựa vào quyền năng của Thiên Chúa. Giáo hội ở Trung Hoa không muốn thay thế nhà nước, nhưng muốn đóng góp tích cực và thanh thản vào lợi ích của mọi người. Do đó, sứ điệp của Tòa Thánh là sứ điệp thiện chí, với hy vọng tiếp tục cuộc đối thoại đã bắt đầu ngõ hầu góp phần vào đời sống của Giáo Hội Công Giáo ở Trung Hoa, vào lợi ích của nhân dân Trung Hoa và vào hòa bình thế giới.
Vũ Văn An