Cuộc Phỏng Vấn Ðức Phanxicô
của Ðài Renascenca, Bồ Ðào Nha
Cuộc Phỏng Vấn Ðức Phanxicô của Ðài Renascenca, Bồ Ðào Nha.
Roma (VietCatholic News 15-09-2015) - Theo tin Catholic World News, ngày 14 tháng 9 năm 2015, Ðức Giáo Hoàng Phanxicô vừa dành cho Ðài Phát Thanh Renascenca, Bồ Ðào Nha, một cuộc phỏng vấn về nhiều vấn đề thời sự đang diễn ra tại Âu Châu nói chung.
Sau đây là bản dịch Việt ngữ toàn văn cuộc phỏng vấn của Aura Miguel (Vatican):
- Trong tư cách một vị Giáo Hoàng đến "từ tận cùng thế giới", Ðức Thánh Cha thấy Bồ Ðào Nha và dân chúng Bồ Ðào Nha ra sao?
+ Tôi chỉ mới tới Bồ Ðào Nha có một lần, tại phi trường, lâu lắm rồi. Lúc đó tôi đang bay tới Rôma với Varig và máy bay dừng tại Lisbon, thành thử tôi chỉ biết có phi trường. Nhưng tôi biết rất nhiều người Bồ Ðào Nha. Ở chủng viện tại Buenos Aires, nhiều nhân viên là di dân Bồ Ðào Nha. Họ là những người tốt lành, rất gần gũi với các chủng sinh. Và cha tôi có một đồng nghiệp người Bồ. Tôi còn nhớ tên của ông là Adelina, một người tốt lành. Ðiều tôi muốn nói là tôi chưa gặp người Bồ nào xấu xa cả.
- Trong diễn văn của Ðức Thánh Cha với các giám mục Bồ Ðào Nha, ngoài việc khen ngợi người Bồ và đưa ra cái nhìn thanh thản đối với hiện tình của Giáo Hội, Ðức Thánh Cha có nói tới hai quan tâm: một liên quan tới tuổi trẻ và quan tâm kia liên quan tới giáo lý. Ðức Thánh Cha sử dụng một hình ảnh để nói rằng "trang phục lúc rước lễ lần đầu không còn thích hợp với người trẻ nữa", nhưng một số cộng đồng "vẫn nằng nặc đòi họ phải mặc chúng"... Vấn đề là gì ạ?
+ Ðó chỉ là cách nói ví von. Người trẻ ít lễ nghi hơn và họ muốn theo cách riêng của họ. Ta phải để họ tiến thôi, nhưng nên đồng hành với họ, đừng để họ cô đơn, mà phải đồng hành với họ. Và biết cách đồng hành với họ một cách khôn ngoan, biết lúc nào cần nói với họ, và biết cách lắng nghe họ. Người trẻ rất hiếu động. Họ không muốn bị làm phiền và theo nghĩa đó, cô có thể nói "trang phục rước lễ lần đầu không còn thích hợp với người trẻ nữa". Trẻ em, ngược lại, thích trang phục rước lễ lần đầu khi lên rước lễ. Ðó là một thứ ảo giác. Nhưng người trẻ thí thích những thứ ảo giác khác, vì họ đang thay đổi, đang lớn lên, đang tìm tòi, phải không? Ðó là lý do tại sao cô cần để họ phát triển, đồng hành với họ, kính trọng họ và nói năng với họ theo cách một người cha.
- Vì cùng một lúc, có những tiêu chuẩn cần đề xuất, nhưng những tiêu chuẩn này thường lại không hấp dẫn!
Ðó chính là lý do khiến cô phải tìm hiểu điều gì lôi cuốn người trẻ ấy. Thí dụ, điều này xẩy ra khắp nơi, nếu cô đề nghị với họ một cuộc quá giang xe, hay đi cắm trại hoặc đi truyền giáo hay đi thăm một viện tế bần (cotolengo) để chăm sóc người bệnh trong một tuần lễ, hay trong hai tuần lễ, thì chắc anh ta sẽ rất thú vị vì anh ta muốn làm một điều gì cho người khác. Anh ta sẽ cảm thấy mình được bao bọc.
- Bao bọc?
+ Ðúng, anh ta được cuốn vào, được dấn thân. Anh ta không còn đứng ngoài nhìn vào nữa. Anh ta để mình can dự vào, nghĩa là, dấn thân cam kết.
- Như thế không còn lý do gì để anh ta không lưu lại?
+ Vì anh ta được làm theo cách của anh ta mà.
- Như thế thì Giáo Hội phải tiếp nhận thách thức nào? Ðức Thánh Cha cũng có nói tới lối dạy giáo lý, đôi khi quá lý thuyết và không thể đề xuất được cuộc gặp gỡ bản thân nào...
+ Ðúng, điều quan trọng là giáo lý đừng chỉ có tính lý thuyết. Ðiều ấy không đem lại hiệu quả. Giáo lý là đem lại cho người ta một lý thuyết sống và, do đó, nó phải bao gồm ba ngôn ngữ: ngôn ngữ của trí, ngôn ngữ của tâm và ngôn ngữ của tay.
Giáo lý phải bao gồm ba điều ấy: để người trẻ không những nghĩ và biết đức tin là gì, mà đồng thời, trái tim họ phải cảm nhận được ý nghĩa của đức tin ấy và đàng khác, họ phải làm sao thực hiện được sự việc nữa. Nếu giáo lý thiếu một trong ba thứ ngôn ngữ này, nó sẽ ứ đọng. Ba ngôn ngữ: nghĩ về việc phải cảm nhận ra sao và phải làm gì, cảm nhận điều cô nghĩ và điều cô làm, làm điều cô cảm nhận và điều cô nghĩ.
- Lắng nghe Ðức Thánh Cha nói, xem ra điều gì cũng rõ ràng cả... nhưng, nhìn chung quanh, nhất là nhìn vào Âu Châu cũ, thế giới Kitô Giáo cũ, thì thấy sự việc không hẳn thế. Ðiều gì đang thiếu ở đây? Thay đổi não trạng? Ðức Thánh Cha có thể nói gì về tình thế này?
+ Tôi không biết các não trạng đang thay đổi, vì tôi không quen thuộc hết mọi sự, đúng không? Nhưng quả thực, phương pháp học thì đôi khi không hoàn hảo. Ta phải tìm ra một phương pháp giáo lý có thể liên kết được ba điều: các sự thật cần phải tin, những điều cần cảm nhận và những điều cần phải làm, nên làm.
- Thưa Ðức Thánh Cha, chúng con mong đợi Ðức Thánh Cha tại Bồ Ðào Nha dịp bách chu niên ngày Ðức Mẹ hiện ra tại Fatima. Ba vị giáo hoàng đã tới thăm chúng con, riêng Ðức Gioan Phaolô II thì đã thăm chúng con đến ba lần. Ðức Thánh Cha hết lòng sùng kính Ðức Nữ Trinh Diễm Phúc, Ðức Thánh Cha mong muốn gì ở chuyến đi năm 2017?
+ Rồi, ta cần phải thẳng thắn về chuyện này. Tôi rất muốn đi Bồ Ðào Nha dự lễ kỷ niệm bách chu niên. Năm 2017 cũng là năm kỷ niệm 300 năm ngày khám phá ra tượng Ðức Mẹ Aparecida, tại Ba Tây.
Do đó, tôi cũng muốn tới đó nữa và tôi đã hứa là sẽ tới đó rồi. Còn về Bồ Ðào Nha, tôi từng nói tối muốn đi, tôi rất muốn đi. Ði Bồ Ðào Nha thì dễ dàng hơn, ta có thể đi về trong cùng một ngày hoặc, tốt nhất, đi một ngày rưỡi hay hai ngày. Ði gặp Nữ Trinh Diễm Phúc nữa. Ngài là một bà mẹ, hết sức là một bà mẹ, và sự hiện diện của ngài luôn đồng hành với dân Chúa. Nên tôi muốn được đến Bồ Ðào Nha, vốn là một đất nước được nhiều ưu đãi.
- Ðức Thánh Cha mong đợi gì nơi người Bồ Ðào Nha chúng con? Chúng con có thể chuẩn bị chuyến viếng thăm của Ðức Thánh Cha ra sao mà vẫn tuân theo các yêu cầu của Ðức Mẹ một cách tốt nhất?
+ Ðức Trinh Nữ Maria luôn yêu cầu chúng ta cầu nguyện, chăm sóc gia đình và tuân theo các giới răn. Ngài không yêu cầu những điều xa lạ. Ngài yêu cầu ta cầu nguyện cho những người lạc đường, cho những người tự nhận mình có tội, há tất cả chúng ta không phải là những người có tội hay sao? Tôi là người có tội trước hết. Nhưng ngài quả yêu cầu điều ấy, và những lời yêu cầu này nên được sử dụng để chuẩn bị, qua các lời nhắn nhủ đầy tình mẫu tử, hết sức mẫu tử# và để làm cho ngài được mọi con cái biết đến. Ðiều lạ là ngài luôn đoái nhìn những linh hồn đơn sơ, đúng không? Rất đơn sơ.
- Lúc chúng ta đang nói đây, thì có cuộc khủng hoảng tỵ nạn. Ðức Thánh Cha trải nghiệm tình thế này ra sao?
+ Ðây chỉ là đầu nhô của ngọn núi băng ngầm. Những người khốn khổ này trốn chạy chiến tranh, nghèo đói, nhưng đây chỉ là đầu nhô của ngọn núi băng ngầm. Vì nguyên nhân của nó nằm sâu bên dưới; và nguyên nhân này chính là một hệ thống kinh tế xã hội xấu xa và bất công, trong mọi sự, khắp thế giới, nói về vấn đề môi sinh, trong xã hội hệ thống kinh tế xã hội, trong chính trị, con người phải luôn chiếm vị trí trung tâm. Hệ thống kinh tế đang nổi bật ngày nay lấy con người ra khỏi trung tâm, đặt thần tài, ngẫu thần thời trang thay thế vào đó. Có những con số thống kê, tôi không nhớ chính xác, nên rất có thể sai, nhưng 17% dân số thế giới đang sở hữu 80% của cải hoàn cầu.
Và việc bóc lột các nước thế giới thứ ba này, về trung kỳ, đang mang lại các hậu quả sau đây: người nào cũng muốn tới Âu Châu#
Và cùng một điều đó đang xẩy ra tại các đô thị lớn. Tại sao các khu ổ chuột lại xuất hiện tại các đô thị lớn?
- Cùng một tiêu chuẩn...
+ Ðúng, cùng một tiêu chuẩn... Những người đến từ vùng quê này, vì vùng quê đã bị phá rừng, vì nạn độc canh. Họ không có việc làm, thành thử họ phải lên các đô thị lớn thôi.
- Ở Phi Châu cũng thế...
+ Ở Phi Châu, cũng cùng một hiện đượng đó. Thành thử, các di dân đang kéo nhau tới Âu Châu cũng cùng là một việc, tức việc đi kiếm một chỗ nào đó (để sống). Và, dĩ nhiên, vào lúc này, đối với Âu Châu, quả là điều bất ngờ, vì chúng ta ít khi tin rằng những việc này có thể xẩy ra, có đúng không? Nhưng chúng đã xẩy ra.
- Nhưng khi Ðức Thánh Cha tới Strasbourg, Ðức Thánh Cha từng nói rằng điều cần thiết là hành động giải quyết các nguyên nhân, chứ không chỉ giải quyết các hậu quả. Hình như không có ai lắng nghe Ðức Thánh Cha lúc đó và, bây giờ, các hậu quả thì thấy thật gần...
+ Ta phải tìm tới các nguyên nhân...
- Nhưng có lẽ không ai lắng nghe Ðức Thánh Cha...
+ Nơi nào đói kém là nguyên nhân, ta phải tạo công ăn việc làm, phải đầu tư. Nơi nào chiến tranh là nguyên nhân, hãy tìm kiếm hòa bình, hãy làm việc cho hòa bình. Ngày nay, thế giới đang gây chiến với chính mình, nghĩa là thế giới đang có chiến tranh, như tôi từng nói, từng mảng, chút chút một, nhưng thế giới cũng đang chiến tranh chống lại đất đai, hủy diệt đất đai, căn nhà chung của chúng ta, tức môi trường. Các núi băng đang nóng chẩy ra, tại bắc cực, các con gấu bắc cực phải tiếp tục lên cực bắc để sống còn...
- Và hình như ta không còn lưu tâm tới con người và số phận họ nữa... Ðức Thánh Cha thấy phản ứng của Âu Châu vào lúc này ra sao, với quá nhiều chủ trương khác nhau: một số đang xây tường ngăn cản, số khác thì nhận người tỵ nạn theo tôn giáo của họ, số khác nữa lợi dụng tình thế để đưa ra các tuyên bố mị dân...
+ Mỗi người đều giải thích ý nghĩa nền văn hóa riêng của họ. Và, đôi khi, việc giải thích theo ý thức hệ, hay giải thích bằng ý niệm, dễ dàng hơn việc thực hiện sự việc, điều vốn là thực tại. Bên ngoài Âu Châu, có một hiện tượng khác đang làm tôi rất đau lòng: Người Rohingya (sắc dân thiểu số theo Hồi Giáo, có lẽ xuất phát từ Miến Ðiện. Bị đẩy qua bên lề và bị bách hại vì các lý do sắc tộc và tôn giáo. Liên Hiệp Quốc đã đơn cử người Rohingya như là một trong các sắc dân thiểu số bị bách hại hơn cả trên thế giới) bị đuổi khỏi xứ sở của họ, phải lên thuyền và ra đi. Họ tới một hải cảng hay một bờ biển, được cho ăn cho uống rồi lại bị đuổi ra ngoài khơi, chứ không được lên bờ. Quả đang thiếu khả năng tình người chào đón.
- Vì không hẳn là nói về khoan dung, mà đúng hơn là khoan dung: là chào đón...!
+ Chào đón, chào đón người khác và họ có thế nào chào đón họ như thế. Tôi là con trai người di dân và tôi thuộc lớp di dân năm 1929. Nhưng ở Á Căn Ðình, từ năm 1884, người Ý và người Tây Ban Nha bắt đầu tới... Tôi không biết lúc nào thì đợt người Bồ Ðào Nha tới. Nhưng người di dân tới từ ba quốc gia này. Và khi họ tới, một số có tiền, số khác phải tới các trại tiếp cư di dân và từ đó, họ được chuyển tới các đô thị. Họ đi làm hay đi tìm việc làm. Quả thực lúc đó có việc làm, nhưng những người thuộc gia đình tôi, đã có việc ngay khi mới tới năm 1929, nhưng, do cuộc khủng hoảng kinh tế thập niên 1930, năm 1932 phải lang thang ngoài đường, không còn gì cả. Ông nội tôi mua một nhà kho với 2000 pesos mượn của người ta, còn cha tôi, vốn là một kế toán viên, phải đi bán các sản phẩm từ một chiếc thúng. Như thế, họ có ý chí chiến đấu, để thành công... Tôi thấm thía cảnh di dân! Rồi xẩy ra các cuộc di dân trong Thế Chiến II, nhất là từ Trung Âu, nhiều người Ba Lan, Tiệp Khắc, Crôát, Slôvian và cả người Syria và Lebanon nữa. Còn chúng tôi thì an ổn ở đó. Không hề có chuyện bài ngoại tại Á Căn Ðình. Còn hiện nay, đang có các cuộc di dân nội bộ ngay bên trong Mỹ Châu, họ từ nhiều nước Mỹ Châu tới Á Căn Ðình, dù đã giảm đi trong ít năm qua, vì càng ngày càng ít việc làm hơn tại Á Căn Ðình.
- Và cũng từ Mễ Tây Cơ vào Hiệp Chúng Quốc...
+ Hiện tượng di dân này là một thực tế. Nhưng tôi muốn nói về hiện tượng này không phải để đổi lỗi cho bất cứ ai cách riêng. Khi có chỗ trống, thì người ta ráng lấp đầy nó. Nếu một quốc gia không có trẻ em, thì các di dân sẽ tới và chiếm chỗ của chúng. Tôi nghĩ tới sinh suất tại Ý, Bồ Ðào Nha và Tây Ban Nha. Tôi tin sinh suất này hiện gần tới 0%. Thành thử, nếu không có trẻ nhỏ, thì sẽ có nhiều chỗ trống. Và, theo giải thích rất có thể không đúng của tôi, việc không muốn có con này, một phần, do nền văn hóa chuộng tiện nghi dễ chịu tạo nên, há không phải sao? Trong chính gia đình tôi, mấy năm trước đây, tôi nghe các anh em họ người Ý của tôi nói rằng "Con cái ư? Xin miễn. Chúng tôi thích đi du lịch nghỉ hè, hay mua biệt thự, hoặc điều này điều nọ hơn"... Còn người già thì càng ngày càng cô đơn hơn. Tôi tin thách đố lớn nhất của Âu Châu là trở lại với việc làm bà mẹ Âu Châu...
- ...Ngược với...
+ ...Làm bà nội Âu Châu. Mặc dù có những nước Âu Châu trẻ tỷ dụ như Albani. Nước này gây ấn tượng nơi tôi, những người khoảng 40, 45# và cả Bosnia lẫn Herzegovina nữa, nghĩa là các nước tự tái thiết sau chiến tranh.
- Ðó là lý do tại sao Ðức Thánh Cha thăm nước này...
+ Dĩ nhiên đúng như thế. Ðây là dấu chỉ của Âu Châu.
- Nhưng thách đố chào đón các người tỵ nạn đang kéo vào Âu Châu hiện nay, theo quan điểm của Ðức Thánh Cha, có là điều tích cực đối với Âu Châu hay không?Nó có mang lại ích lợi không, hay chỉ là một khiêu khích? Liệu cuối cùng Âu Châu có tỉnh thức không, có thay đổi đường đi không?
+ Có thể. Ðã đành, tôi nhìn nhận rằng hiện nay các điều kiện an toàn biên giới không giống như trước đây. Sự thật là cách đây chừng 400 cây số tính từ Sicily, có một nhóm khủng bố rất tàn ác. Thành thử có nguy cơ bị xâm nhập, điều này có thật.
- Có thể vào cả Rôma...
+ Ðúng, không ai dám nói Rôma được miễn nhiễm khỏi đe dọa này. Nhưng cô có thể đề phòng và lo liệu cho những người này làm việc. Nhưng còn một vấn đề nữa, đó là: Âu Châu sắp trải qua một cuộc khủng hoảng rất lớn về lao động. Có một nước# Thực ra, tôi xin nhắc tới 3 nước, dù không nêu đích danh, nhưng một số thuộc những nước quan trọng nhất tại Âu Châu, trong đó nạn thất nghiệp nơi những người dưới 25 tuổi lên tới nước thì 40%, nước thì 47% và nước thì 50%. Quả đang có cuộc khủng hoảng lao động, người trẻ không kiếm ra việc làm. Thành thử, sự việc đang có nhiều xáo trộn, không thể nói là đơn giản được. Hiển nhiên, nếu một người tỵ nạn tới, bất chấp mọi phòng ngừa về an ninh, chúng ta vẫn phải chào đón họ, vì đây là giới răn từ trong Thánh Kinh. Môsê từng nói với dân của ông rằng "anh em hãy chào đón ngoại kiều, vì chính anh em từng là ngoại kiều trên đất Ai Cập".
- Nhưng lý tưởng là họ không cần phải trốn chạy, họ có thể ở lại trên lãnh thổ của họ?
+ Ðúng như thế, vâng đúng thế.
- Thưa Ðức Thánh Cha, trong kinh truyền tin hôm Chúa Nhật, Ðức Thánh Cha đã đưa ra thách thức rất cụ thể này nhằm chào đón người tỵ nạn. Ðã có phản ứng nào chưa? Ðức Thánh Cha đúng ra đang mong mỏi điều gì?
+ Ðiều tôi yêu cầu là tại mỗi giáo xứ và tu viện, mỗi đan viện, nên tiếp nhận một gia đình. Một gia đình, chứ không phải một người. Một gia đình sẽ bảo đảm an ninh và an toàn nhiều hơn, tránh được các vụ xâm nhập của những phần tử khác. Khi nói một giáo xứ nên chào đón một gia đình, tôi không cố ý nói họ nên vào sống tại nhà của vị linh mục, trong chính nhà xứ, nhưng mỗi cộng đồng giáo xứ nên lo liệu cho có nơi nào đó, một góc nào đó trong trường có thể biến thành một căn hộ nhỏ hay, nếu cần, họ có thể cho gia đình thuê một căn hộ nhỏ; nhưng họ nên được cung cấp một mái che đầu, được chào đón và hội nhập vào cộng đồng. Tôi đã nhận được rất nhiều phản ứng. Hiện có những tu viện gần như trống rỗng...
- Hai năm trước đây, Ðức Thánh Cha đã đưa ra yêu cầu này rồi, Ðức Thánh Cha đã nhận được trả lời nào chưa?
+ Chỉ mới có bốn. Một trong các trả lời này là của các cha Dòng Tên (cười); Dòng tên, khá lắm! Nhưng đây là một đề tài nghiêm túc, vì cũng có cơn cám dỗ của tiền tài nữa. Một số dòng tu nói "không, hiện nay tu viện trống nhưng chúng con sắp biến nó thành một khách sạn và chúng con có khách, nhờ thế có thể tự lập được hoặc kiếm thêm chút tiền". Ðược, nếu đó là điều anh chị em muốn, thì chịu trả thuế đi! Một trường tôn giáo được miễn thuế vì là tôn giáo, nhưng nếu điều hành như một khách sạn, thì nên trả thuế giống như các cơ sở hàng xóm. Nếu không đâu phải kinh doanh đàng hoàng.
- Và Ðức Thánh Cha từng nói rằng Ðức Thánh Cha sẽ nhận hai gia đình, ngay tại Vatican...
+ Ðúng, hai gia đình. Hôm qua tôi đã được báo cáo là hai gia đình ấy đã được nhận diện, và hai giáo xứ tại Vatican đã đảm nhiệm việc đi tìm họ.
- Họ đã được nhận diện rồi ư?
+ Ðúng, đúng, đúng thế, họ đã được nhận diện. Ðức Hồng Y Comastri lo việc này; ngài là tổng đại diện Vatican của tôi, cùng với Ðức Cha Konrad Krajewski, người giữ chức Từ Thiện Tông Tòa (Apostolic Almoner), vốn làm việc cho người vô gia cư và đặc trách việc đặt nhà tắm dưới chân Hàng Cột, cũng như các thợ hớt tóc, quả là tuyệt diệu. Ngài là người đã dẫn các người vô gia cư đi thăm các viện bảo tàng và Nhà Nguyện Sistine...
- Thế các gia đình này sẽ ở lại bao lâu?
+ Bao lâu Chúa còn muốn. Chúng ta không biết việc này sẽ kết thúc ra sao, đúng không? Tuy nhiên, tôi muốn nói điều này: Âu Châu đã mở mắt họ ra, và tôi xin cám ơn về điều đó. Tôi cám ơn các nước Âu Châu đã mở mắt trước việc này.
- Nhóm truyền thông của chúng con đã tham gia cương lĩnh với các định chế Kitô Giáo khác cũng như với các tôn giáo khác, với mục đích giúp chào đón người tỵ nạn. Ðức Thánh Cha có lời nào hỗ trợ đối với những người đang giúp đỡ và đối với cả các thính giả và nhân viên của chúng con không?
+ Tôi khen ngợi nhóm của cô và xin cám ơn về những gì nhóm của cô đang làm, và cho phép tôi đưa ra một vài ý kiến cho nhóm: vào Ngày Phán Xét, chúng ta vốn biết chúng ta sẽ bị phán xét. Ðiều này được viết tại chương 25 Tin Mừng Thánh Mátthêu. Khi Chúa Giêsu hỏi cô: "Ta đói, con có cho Ta ăn không?" Cô sẽ trả lời "Thưa có"... "và khi Ta là người tỵ nạn, con có giúp Ta không?", "thưa có". Do đó, tôi khen ngợi cô, cô đã đáp đúng bài thi! Và tôi cũng muốn nói một điều về tuổi trẻ đang rảnh rỗi. Tôi nghĩ điều đang rất khẩn trương, nhất là đối với các dòng tu có sứ mệnh giáo dục, nhưng cũng đối với người giáo dân nữa, là phải đầu tư vào các khóa học, vào những trường khẩn trương dạy ngắn hạn. Nếu một người trẻ rảnh rỗi học được việc nấu ăn hay làm thợ ống nước trong sáu tháng để có khả năng làm những công việc nhỏ: luôn luôn có những mái nhà phải sửa chữa, hay làm thợ sơn, thì với kinh nghiệm ấy họ sẽ dễ dàng tìm được việc làm hơn, dù chỉ là việc bán thời gian hay tạm thời. Anh ta sẽ có thể làm những công việc mà ta vốn coi là vặt vãnh và nhờ thế anh ta hết rảnh rỗi. Nay ta đang sống trong thời đại của nền giáo dục khẩn trương. Ðó là điều Don Bosco vốn làm. Khi thấy số lượng lớn các trẻ em ngoài đường phố, Don Bosco nói: "phải có giáo dục", nhưng ngài không đưa các em tới các lớp trung học ngay, mà tới các lớp dạy nghề. Nên ngài sắp xếp để một số thợ mộc và thợ ống nước dạy chúng một chút tay nghề, nhờ thế, chúng luôn có cách kiếm kế sinh nhai.
Bây giờ, tôi muốn kể một câu truyện về Don Bosco, ngay tại đây, gần Trastevere, nơi...
- ...Là khu nghèo nàn...
+ ...Ðúng, một khu rất nghèo, nhưng nay nó là khu hoàn toàn thời trang để người trẻ lui tới. Lúc ấy, Don Bosco ngồi xe thổ mộ do ngựa kéo, hay trong một xe hơi, tôi không biết nữa, và bị một ai đó liệng đá khiến cửa xe bị bể. Do đó, ngài bảo những người cùng đi dừng lại mà nói: "Ðây là nơi chúng ta nên ở lại!" Cô thấy chưa, trước một hành vi tấn công, ngài đã coi đó như một cơ hội để giúp đỡ người ta, các trẻ em, các người trẻ chỉ biết phá phách. Và ngày nay, có một giáo xứ của dòng Salêdiêng tại địa điểm từng giáo dục thanh thiếu niên và trẻ em, với đủ trường học và nhiều điều khác. Và thế là ta nên trở lại với tuổi trẻ: điều quan trọng là phải đem lại cho tuổi trẻ ngày nay, nhất là những người không tìm được việc làm, một nền giáo dục khẩn trương trong một lãnhvực nào đó giúp họ kiếm được kế sinh nhai.
- Ðức Thánh Cha cũng rất phê phán lối sống Âu Châu và Tây Phương, vốn được coi là thế giới thứ nhất, vì nó quá chú tâm tới tiện nghi. Ðiều gì khiến Ðức Thánh Cha ưu tư hơn cả?
+ À, tôi muốn nói, điều ấy cũng có mặt đôi chút tại các thành phố Mỹ Châu, cả Bắc lẫn Nam Mỹ Châu, họ cũng có cùng vấn đề này, không riêng tại Âu Châu...
- ...đều là điều gọi là thế giới thứ nhất...
+ Ðúng, tại các thành phố lớn# Tại Buenos Aires, có một khu vực lớn của nền văn hóa tiện nghi, và do đó, ở đấy cũng có những vòng đai quanh các thành phố, tức các khu bùn lầy nước đọng và tất những điều ấy. Còn đối với Âu Châu, ngày nay, tôi sẽ không ném những thứ ấy vào mặt họ đâu. Ta phải nhìn nhận rằng Âu Châu có một nền văn hóa ngoại hạng. Thực vậy, đó là hàng thế kỷ văn hóa và điều này đã đem lại một khích lệ lớn cho trí thức. Dù sao, điều tôi muốn ngỏ với Âu Châu liên hệ tới khả năng của họ trong việc lấy lại vai trò lãnh đạo trong sự hòa hợp với mọi dân tộc khác. Một lần nữa, họ nên trở thành một Âu Châu biết xác định con đường phải theo, vì họ có sẵn một nền văn hóa cần thiết để làm việc này.
- Nhưng Âu Châu có duy trì được bản sắc của họ không? Họ có ở trong tư thế xác quyết được bản sắc của họ không?
+ Tôi suy nghĩ rất lâu và rất lung về điều tôi từng nói tại Strasbourg. Tôi xin trở lại với câu nói đó: Âu Châu chưa chết. Nó chỉ hơi bà già một chút thôi (cười), nhưng nó có thể trở lại làm một người mẹ. Và tôi tin tưởng nơi các chính trị gia trẻ. Họ đang hát một giọng ca khác. Hiện đang có một vấn đề thế giới, ảnh hưởng không những tới Âu Châu mà là toàn thế giới, tức vấn đề tham nhũng. Tham nhũng trong mọi lãnh vực... Ðiều này cũng cho thấy một nền luân lý nông cạn, há không đúng sao?
- Trong thông điệp mới đây nhất của Ðức Thánh Cha, Ðức Thánh Cha có nói tới vấn đề này, Ðức Thánh Cha yêu cầu người ta ý thức nhiều hơn, nhưng chúng con vẫn thấy còn nhiều e dè. Nếu Ðức Thánh Cha nhìn vào chi tiết các cuộc bầu cử, e dè không tham gia thường chiếm tỷ lệ cao hơn một chính đảng...
+ Vì người ta thất vọng. Một phần do tham nhũng, một phần do thiếu hiệu năng, và một phần do những cam kết trước đó. Tuy nhiên, Âu Châu vẫn có thể, có thể và nên, tôi xin nhắc lại điều tôi nói ở Strasbourg, Âu Châu phải chu toàn vai trò của mình nghĩa là phục hồi bản sắc của mình. Ðúng, Âu Châu từng mắc sai lầm, tôi không có ý chỉ trích, chỉ xin nhắc lại, khi quyết định nói về bản sắc mình mà không muốn thừa nhận bình diện sâu sắc nhất trong bản sắc ấy tức gốc gác Kitô Giáo của họ. Ðó là một sai lầm. Nhưng mà, tất cả chúng ta đều mắc sai lầm ở trong đời... nay là lúc phục hồi đức tin của họ.
- Thưa Ðức Thánh Cha, một câu hỏi đối với các thính giả, do cái làn sóng của chủ nghĩa duy cá nhân này: điều gì đụng tới tự do của một người muốn làm điều họ muốn, một người được giáo dục từ thuở nhỏ với một quan niệm về hạnh phúc cho rằng "hạnh phúc nghĩa là không có vấn đề gì cả"? Nói chung, trẻ em vốn được giáo dục hầu mong "không có vấn đề nào và được làm điều mình muốn"...
+ Ðời mà không có vấn đề quả là nhạt nhẽo. Buồn nản. Con người ta, tự bên trong, vốn có nhu cầu đương đầu và giải quyết các tranh chấp và các vấn đề. Hiển nhiên, nền giáo dục nào dạy đừng có vấn đề đều là thứ giáo dục khử trùng. Hãy thử mà xem: hãy lấy một ly nước khoáng, nước vòi thường, rồi lấy một ly nước cất xem. Nước cất nhạt phèo, vì nó không có vấn đề nào cả... (cười) Giống như nuôi dậy trẻ em trong phòng thí nghiệm, há không đúng sao? Xin vui lòng (tha cho)...!
- Ðiều quan trọng có phải là chấp nhận rủi ro không?
+ Chấp nhận rủi ro và luôn đặt ra các mục tiêu! Cô cần dùng đôi chân của cô để giáo dục. Muốn giáo dục tốt, cô cần đặt một chân thật vững vàng xuống đất và chân kia nâng lên và tiến về phía trước, tìm hiểu xem phải đặt nó xuống đâu. Và khi chân kia đã đặt xuống nền nhà rồi, tôi sẽ nâng chân này lên (ngài nâng chân của ngài lên) và... Giáo dục là thế này: tựa vào một điều gì an toàn, nhưng thử và bước một bước lên phía trước cho tới khi nó vững vàng, rồi lại một bước nữa...
- Công việc giáo dục là phải như thế...
+ Phải chấp nhận rủi ro! Tại sao? Vì cô có thể bước lầm và té ngã... Lúc ấy, cô hãy nâng cô dậy và tiến bước!
- Thưa Ðức Thánh Cha, trong thời đại cá nhân chủ nghĩa mà ta đang sống này, và đây là điều Ðức Thánh Cha đã nói ở Strasbourg, dường như người ta lúc nào cũng nói tới quyền lợi, luôn tách rời khỏi việc mưu tìm sự thật. Ðức Thánh Cha có tin rằng đây cũng là vấn đề đang ảnh hưởng tới việc họ sống đức tin chăng?
+ Có thể lắm... Lúc nào cũng đòi hỏi, không hề đại lượng cho đi. Ta đòi các quyền của ta, nhưng chớ hề đòi các nghĩa vụ của mình đối với xã hội. Tôi tin rằng các quyền lợi và nghĩa vụ phải đi đôi với nhau. Nếu không, chúng ta đang tạo ra thứ giáo dục soi gương (mirror education); vì nền giáo dục trước tấm gương soi là chủ nghĩa tự yêu mình thái quá (narcissism) và ngày nay, chúng ta đang sống trong nền văn minh tự yêu mình thái quá này.
- Và làm thế nào thắng được cuộc chiến đấu này?
+ Bằng nền giáo dục có cả quyền lợi lẫn nghĩa vụ, chẳng hạn, bằng nền giáo dục biết chấp nhận rủi ro hợp lý, nhắm các mục tiêu, tiến lên phía trước và không đứng im một chỗ hay nhìn vào gương... Ngõ hầu không sa vào cùng một số phận như Narcisus, người cứ ngắm mình hoài trong tấm gương soi đến độ tuy thấy mình rạng rỡ nhưng sau đó chết đuối quách. (Bá láp!).
- Thưa Ðức Thánh Cha, Ðức Thánh Cha nói Ðức Thánh Cha thích một Giáo Hội bầm giập hơn một Giáo Hội đình trệ. Ðức Thánh Cha muốn nói gì qua chữ "bầm giập"?
+ Vâng, để tôi giải thích: đó là một hình ảnh về đời sống. Nếu ai đó có căn phòng trong nhà mà đóng cửa lâu quá, nó sẽ phát triển độ ẩm thấp và cho ra mùi hôi. Nếu một Giáo Hội, một giáo xứ, một giáo phận hay một định chế sống tự khép vào chính mình, họ sẽ sinh bệnh, (y hệt căn phòng đóng kín) và chúng ta chỉ còn lại thứ Giáo Hội khẳng khiu, gồm toàn qui luật khắt khe, không một chút sáng tạo. An toàn đấy, còn hơn cả an toàn nữa, được công ty bảo bảo bảo hiểm mà, nhưng nào có an toàn gì! Trái lại, nếu chịu tiến bước, nếu Giáo Hội và giáo xứ chịu đi vào thế gian, thì một khi đã ở bên ngoài rồi, có khi phải chịu cùng một số phận y như bất cứ ai ra ngoài khác: bị tai nạn. Vậy thì, trong trường hợp này, giữa một Giáo Hội bệnh hoạn và một Giáo Hội bầm giập, tôi thích Giáo Hội bầm giập hơn, vì ít nhất nó cũng đã ra ngoài đường phố. Ở đây, tôi xin nhắc lại một điều tôi từng nói trong một hoàn cảnh khác: trong Thánh Kinh, Sách Khải Huyền, có một điều cực kỳ đẹp đẽ nói về Chúa Giêsu. Tôi tin nó ở chương thứ hai (hoặc ở cuối chương thứ nhất hay ở đầu chương thứ hai), trong đó, Người nói với một Giáo Hội rằng "Ta đang đứng ở cửa mà gõ", Chúa Giêsu đang gõ cửa, "nếu con mở cửa, Ta sẽ vào và dùng bữa với con". Nhưng tôi xin hỏi, trong Giáo Hội, biết bao lần Chúa Giêsu đã gõ cửa từ bên trong để được ra ngoài công bố vương quốc của Người. Ðôi khi chúng ta giữ riết lấy Chúa Giêsu, cho riêng mình, mà quên mất rằng một Giáo Hội mà không ra ngoài, đi vào thế gian, một Giáo Hội không chịu đi ra ngoài, là Giáo Hội ấy giam hãm Chúa Giêsu.
- Có phải vì thế mà Ðức Thánh Cha đã được bầu làm giáo hoàng không?
+ Ðiều ấy cô phải hỏi Chúa Thánh Thần! [Cười lớn].
- Thưa Ðức Thánh Cha, từ ngày Ðức Thánh Cha được bầu làm giáo hoàng, Ðức Thánh Cha có nghĩ rằng Giáo Hội bị bầm giập nhiều hơn không?
+ Tôi không biết. Tôi chỉ biết, căn cứ vào điều được báo cáo, Thiên Chúa vẫn chúc phúc rất nhiều cho Giáo Hội. Ðây là giờ phút không tùy thuộc tôi, nhưng tùy thuộc phúc lành mà Thiên Chúa muốn ban cho Giáo Hội của Người, vào lúc này. Và bây giờ, với Năm Thánh Thương Xót, tôi hy vọng nhiều người sẽ cảm nghiệm được việc Giáo Hội là mẹ.Vì Giáo Hội có thể đang chịu cùng một điều đã xẩy ra cho Âu Châu, há không phải sao? Một Âu Châu đã quá trở thành bà nội, thay vì là người mẹ, hết đường sinh ra sự sống mới.
- Ðây có phải là lý do đứng đàng sau Năm Thánh Thương Xót không?
+ Còn phải hỏi! Cô hãy tới và cảm nhận tình yêu và sự tha thứ của Thiên Chúa. Ở Buenos Aires, tôi có gặp một tu sĩ dòng Capuchin, trẻ hơn tôi đôi chút, ngài là một cha giải tội vĩ đại. Ngài luôn có một hàng người nối đuôi chờ đợi, nhiều lắm, và ngài giải tội suốt ngày. Ngài là người "tha thứ" vĩ đại, ngài tha thứ rất nhiều. Và đôi khi chính ngài cảm thấy mình tha thứ nhiều quá. Có lần chúng tôi chuyện trò với nhau, tôi được ngài cho biết "đôi lúc con cảm thấy có lỗi". Tôi bèn hỏi ngài: "thế cha làm gì khi cha cảm thấy có lỗi như thế?" - "con đến trước nhà tạm, con nhìn Chúa mà thưa với Người: Lạy Chúa, xin Chúa tha thứ cho con, hôm nay con tha thứ nhiều quá, nhưng hãy để việc này được sáng tỏ: tất cả là lỗi của Chúa, vì Chúa là Ðấng đã làm gương xấu cho con!".
- Vì lý do đó, Ðức Thánh Cha cũng đã quyết định trong lá thư này (gửi Ðức Tổng Giám Mục Fisicchella về Năm Thương Xót) đề xuất sự tha thứ cho các tình huống khó khăn và là lý do Ðức Thánh Cha công bố các văn kiện này (các tự sắc) nhằm gia tốc diễn trình tuyên bố hôn nhân vô hiệu. Việc này có gì liên quan tới Năm Thánh không?
+ Có, để đơn giản hóa... Làm dễ dàng đức tin của người ta. Và để Giáo Hội nên giống một người mẹ...
- Nói một cách chính xác, đâu là lý do đứng đàng sau tự sắc nói về việc tuyên bố tính vô hiệu? Ðể làm cho nhanh hơn?
+ Làm cho nhanh hơn, làm cho diễn trình nhanh hơn trong tay vị giám mục. Một thẩm phán, một người bênh vực dây hôn phối, một bản án, vì cho tới nay cô cần tới hai bản án. Không, nay chỉ còn một. Nếu không có thượng tố, là xong. Nếu có thượng tố, thì vụ án đưa lên giáo khu, nhưng phải làm nhanh hơn, vâng. Và cũng làm cho diễn trình trở thành miễn phí.
- Có phải lúc ấy Ðức Thánh Cha đang nghĩ tới thượng hội đồng và Năm Thánh không?
+ Tất cả đều có liên quan với nhau.
- Con biết Ðức Thánh Cha không muốn nói tới thượng hội đồng, nhưng với trái tim Vị Mục Tử Hoàn Vũ, Ðức Thánh Cha đang nghĩ gì?
+ Tôi xin mọi người cầu nguyện nhiều. Còn về thượng hội đồng, nhà báo các cô đã quen thuộc với Tài Liệu Làm Việc rồi. Chúng tôi sắp sửa nói về nó, trong đó có những gì. Nó sẽ kéo dài 3 tuần lễ, mỗi tuần một chủ đề, một chương. Và chúng ta có nhiều kỳ vọng vì, điều hiển nhiên là gia đình đang gặp khủng hoảng. Người trẻ, hiển nhiên, không kết hôn nữa. Họ không muốn kết hôn nữa. Hay, với nền văn hóa ngắn hạn này, họ bảo "tôi sẽ hoặc là dọn tới ở với cô ấy hoặc là kết hôn, nhưng chỉ cho tới khi tình yêu tàn thôi, lúc ấy xin tạm biệt, tạm biệt..."
- Và Ðức Thánh Cha nói gì với những người đang sống trong các trạng huống nghịch lại với giáo huấn Giáo Hội và là những người tha thiết muốn được tha thứ?
+ Tại thượng hội đồng, chúng tôi sẽ nói tới mọi cách có thể nhằm giúp các gia đình đó. Nhưng nên biết rõ điều này: một điều Ðức Giáo Hoàng Bênêđíctô để lại rất rõ ràng: những người đang sống trong cuộc kết hợp thứ hai không bị tuyệt thông và nên được hội nhập vào đời sống Giáo Hội. Ðiều này hết sức rõ ràng. Tôi cũng đã nói rất rõ ràng rằng: nhích gần lại hơn Thánh Lễ, giáo lý, việc giáo dục con cái, việc bác ái# Có rất nhiều giải pháp khác nhau.
- Thưa Ðức Thánh Cha, con muốn kết thúc bằng một số câu hỏi về ơn gọi của Ðức Thánh Cha. Ðầu tháng Ba, năm 2013, Ðức Thánh Cha chuẩn bị về hưu. Ðức Thánh Cha đã quyết định sẽ đi sống ở đâu, v.v... Tuy nhiên, không bao lâu sau, Ðức Thánh Cha trở nên một trong những người nổi tiếng nhất thế giới. Ðức Thánh Cha đương đầu thế nào trước tình huống này?
+ Tôi đã không đánh mất sự bình an. Ðây là một ơn ban... bình an là một ơn Chúa ban. Nó là ơn Chúa ban cho tôi, một điều tôi không thể tưởng tượng được, xét vì tuổi tác của tôi cũng như mọi điều khác. Và, điều còn hơn thế nữa, tôi đã chuẩn bị để hồi hương, vì nghĩ rằng không vị giáo hoàng nào lại được bầu trong Tuần Thánh cả. Do đó, nếu cần một thời gian dài, thì có lẽ chúng tôi sẽ nghỉ vào khoảng thứ Bẩy trước Chúa Nhật Lễ Lá. Nên tôi đã mua vé về nhà để có thể cử hành Thánh Lễ hôm Chúa Nhật Phục Sinh và tôi còn để bài giảng soạn sẵn trên bàn giấy nữa. Quả là điều tôi không mong chờ. Ðến tháng Mười Hai, tôi sẽ rời giáo phận, vì thế, một vị kế nhiệm đã được đề cử. Kết cuộc sự thể đã ra khác...
- ...và nay, Ðức Thánh Cha có cả một cuộc phiêu lưu trước mặt.
+ Mọi sự... Nhưng tôi không mất sự bình an. Tôi không mất bình an.
- Thưa Ðức Giáo Hoàng Phanxicô, ngài được yêu mến khắp thế giới, sự nổi tiếng của ngài đang lên cao, theo các cuộc thăm dò dư luận, và nhiều người muốn thấy ngài được giải Nobel... Nhưng Chúa Giêsu cảnh cáo các môn đệ của Người rằng các vị sẽ "bị ghét bỏ vì danh Thầy". Ngài cảm nhận ra sao, thưa Ðức Thánh Cha?
+ Tôi thường hay tự hỏi mình thánh giá của mình sẽ như thế nào, thánh giá của tôi sẽ ra sao... Các thánh giá quả có hiện hữu. Cô không thể thấy chúng, nhưng chúng đang ở đó. Chúa Giêsu, trong một thời gian, cũng rất nổi tiếng, nhưng cô hãy coi sự việc đã diễn biến ra sao. Bởi thế, không một ai có được sự bảo đảm cho hạnh phúc của mình ở cõi đời này cả. Ðiều duy nhất tôi cầu xin là sự bình an trong tâm hồn tôi này được duy trì và Người giữ tôi trong ơn thánh của Người, vì, cho tới giờ sau hết, ta hết thẩy đều là người tội lỗi và ta không thể bác bỏ ơn thánh của Người. Một điều khiến tôi được an ủi là: Thánh Phêrô phạm một tội trọng, tức chối Chúa Giêsu, nhưng rồi người ta bầu ngài làm Giáo Hoàng... Nếu người ta bầu ngài làm giáo hoàng bất kể cái tội kia, với mọi tội lỗi của tôi, đây thật là an ủi lớn lao, vì Chúa sẽ chăm sóc tôi như Người đã chăm sóc Phêrô. Nhưng Phêrô chết trên thập giá, trong khi tôi không biết tôi sẽ chết cách nào. Hãy để Người quyết định miễn là Người ban cho tôi sự bình an, xin cho ý Người được thực hiện.
- Là giáo hoàng, Ðức Thánh Cha xử lý sự tự do của ngài ra sao?... Có lần Ðức Thánh Cha xuất hiện tại một thánh lễ trong Nhà Thờ Thánh Phêrô, lúc sáng sớm, Ðức Thánh Cha tới y sĩ nhãn khoa để chỉnh kiếng đeo mắt... Ðức Thánh Cha có cần phải tiếp xúc với công chúng không?
+ Có, tôi cần phải ra ngoài, nhưng vẫn chưa có nhiều thì giờ... Nhưng dần dần tôi đã tiếp xúc được với người ta vào các ngày thứ Tư và việc này giúp tôi nhiều lắm. Ðiều tôi tiếc nuối nhất lúc còn ở Buenos Aires là được đi ra ngoài và đi dạo ở phố.
- Chúng ta nên kết thúc bằng một vài câu hỏi nhanh chăng? Ðiều gì khiến Ðức Thánh Cha tỉnh giấc lúc đêm khuya?
+ Cô muốn biết sự thật? Tôi ngủ như một viên đá! [Cười].
- Và điều gì làm động lực cho Ðức Thánh Cha?
+ Có thật nhiều việc để làm.
- Những việc không khẩn cấp có thể chờ chứ ạ?
+ Ðiều gì không khẩn cấp? Những việc không quan trọng có thể đợi đến mai, hay sau đó. Có những việc rất khẩn cấp và có những việc không khẩn cấp... Nhưng tôi không thể cho cô biết một cách chuyên biệt việc gì khẩn cấp hơn việc gì.
- Ðức Thánh Cha xưng tội bao lâu một lần?
+ Mỗi 15 hay 20 ngày. Tôi xưng tội với một cha dòng Phanxicô, cha Blanco, ngài là người rất tốt bụng đã thân hành tới đây và giải tội cho tôi. Và tôi chưa bao giờ phải gọi xe cứu thương để chở ngài về nhà, do ngất xỉu vì tội lỗi của tôi! [Cười].
- Ðức Thánh Cha muốn chết cách nào, và ở đâu?
+ Bất cứ nơi nào Chúa muốn. Nói nghiêm túc... bất cứ nơi nào Chúa muốn.
- Câu hỏi cuối cùng: Ðức Thánh Cha tưởng tượng cõi đời đời giống như điều gì?
+ Lúc còn trẻ, tôi tưởng tượng nó tẻ nhạt lắm (cười]. Nay, tôi nghĩ nó là một mầu nhiệm của gặp gỡ. Nó gần như không thể tưởng tượng được, nhưng được gặp gỡ Thiên Chúa hẳn phải là điều rất đẹp đẽ và kỳ diệu.
- Xin cám ơn ngài, thưa Ðức Thánh Cha.
+ Cám ơn cô, và xin gửi lời chào tới mọi thính giả của cô. Và xin cô, tôi xin cô cầu nguyện cho tôi. Xin Thiên Chúa chúc lành cho cô và xin Trinh Nữ Maria của Fatima che chở cô.
Vũ Văn An