Thượng Hội Ðồng về Gia Ðình
tường trình sau cùng
Thượng Hội Ðồng về Gia Ðình: tường trình sau cùng.
Roma (VietCatholic News 18-10-2014) - Ðêm thứ Bẩy 18 tháng 10 năm 2014, Thượng Hội Ðồng về Gia Ðình phiên đặc biệt đã kết thúc với bản tường trình sau cùng, hay bản tường trình của Thượng Hội Ðồng (Relatio Synodi), được công bố chi tiết. Theo đó, đã có sự sửa đổi lớn đối với cả hai vấn đề đồng tính và ly dị tái hôn so với bản tường trình giữa khoá hay còn gọi là bản tường trình sau thảo luận (relatio post deceptationem).
Thực vậy, các đoạn nói về hai vấn đề trên là những đề mục không hội đủ 2 phần 3 số phiếu để được thông qua, mặc dù đã được sửa lại với những lối nói thận trọng hơn. Một phát ngôn viên của Tòa Thánh cho rằng điều này không cho thấy "một đồng thuận mạnh của cả Thượng Hội Ðồng".
Nhà báo John Allen nhận định về việc này như sau: "Căn cứ vào cuộc tranh luận đôi khi rất căng thẳng diễn ra trong hai tuần của Thượng Hội Ðồng, tài liệu sau cùng có lẽ phản ảnh trung thực các quan điểm đã được trình bày: có giám mục sẵn sàng thay đổi thì cũng có giám mục lo ngại trước việc xâm hại tới truyền thống Công Giáo.
Ðức Hồng Y Raymundo Damasceno Assis, Tổng Giám Mục Aparecida, Ba Tây, cho rằng đây là một "tài liệu thỏa hiệp" nghĩa là phản ảnh cố gắng dung hoà khuynh hướng muốn có sự cởi mở lớn hơn và khuynh hướng bảo thủ lo lắng trước viễn ảnh giáo huấn Giáo Hội bị lu mờ.
Ðiều này xem ra cũng phản ảnh viễn kiến của Ðức Phanxicô. Trong bài diễn văn dài 10 phút, Ðức Giáo Hoàng nói rằng Giáo Hội Công Giáo cần mở ra con đường trung dung giữa "cứng cỏi chống đối" và "thương xót sai lầm". Ngài nói thêm: Giáo Hội không nên "ném đá người tội lỗi, người yếu đuối và người bệnh hoạn" mà cũng không nên "xuống khỏi thập giá" bằng cách tự thỏa hiệp với "tinh thần thế gian".
Ngài được Thượng Hội Ðồng đứng lên hoan hô trong 5 phút đồng hồ, 1 kỷ lục chăng?
Tài liệu này được dùng để hướng dẫn các cuộc thảo luận trong suốt năm tới để chuẩn bị cho Thượng Hội Ðồng thông thường về gia đình dự trù được tổ chức vào tháng Mười năm 2015. Sau đó, tất cả tùy thuộc Ðức Phanxicô quyết định.
Ngài quyết định cho công bố số phiếu của từng đoạn. Có người nghĩ rằng điều này chứng tỏ việc cởi mở đối với người đồng tính và ly dị tái hôn vẫn còn là những vấn đề được tranh cãi ra sao.
Như mọi người đã rõ: thứ Hai 13 tháng 10 năm 2014, khuynh hướng cấp tiến dường như thắng thế với bản tường trình giữa khóa. Hôm thứ Năm 16 tháng 10 năm 2014, Ðức Hồng Y Reinhard Marx của Ðức còn cho rằng: "hãy lấy trường hợp hai người đồng tính đã sống với nhau cả 35 năm nay và vẫn còn chăm sóc cho nhau, ngay cả vào lúc cuối đời, làm sao tôi có thể bảo điều này vô giá trị được?".
Những lối nói như trên đã thúc đẩy các nghị phụ khác phản công, vì các ngài lo âu trước việc những kiểu nói như "chào đón" và "có nhiều yếu tố tích cực" bị hiểu lầm như thể Giáo Hội không còn nhất quán đối với giáo huấn luân lý của mình nữa.
Ðến giữa tuần, khuynh hướng bảo thủ đã đủ mạnh khiến Thượng Hội Ðồng phải cho công bố phúc trình thảo luận tại các nhóm nhỏ, là các nhóm tranh luận về bản tường trình giữa khóa kia.
Nhóm do Ðức Hồng Y Robert Sarah của Guinea, chẳng hạn, nhấn mạnh rằng "đồng hành mục vụ với một người không có nghĩa là hợp thức hóa hình thức tính dục hay lối sống của họ".
Kết cục, tài liệu sau cùng nói như sau: người đồng tính phải được "chào đón một cách tôn trọng và tế nhị' không nên "bị kỳ thị một cách bất công"; nhưng đồng thời cũng quả quyết rằng "không có căn bản nào" để so sánh "dù là xa xôi" các mối liên hệ đồng tính này với cuộc hôn nhân giữa 1 người đàn ông và 1 người đàn bà.
Về những người Công Giáo ly dị và tái hôn dân sự, tường trình sau cùng cho hay: việc cho phép họ rước lễ được cả hai phe nhiệt tình tranh luận và kết cục, Thượng Hội Ðồng đã quyết định để nó lại cho một cuộc nghiên cứu thấu đáo hơn.
Riêng thủ tục tuyên bố hôn nhân vô hiệu, đại đa số các nghị phụ Thượng Hội Ðồng ủng hộ một hệ thống nhanh hơn, đơn giản hơn và lý tưởng nhất là miễn phí. Tuyên bố vô hiệu là tuyên bố rằng một cuộc phối hợp chưa bao giờ là hôn nhân cả vì thiếu một trong những điều làm nó thành sự. Trên thực tế, lời tuyên bố này cho phép người ta kết hôn lần thứ hai trong Giáo Hội.
Nhiều người cho rằng với kết quả trên, việc cởi mở của Giáo Hội đã bị chặn đứng. Thực ra không đúng như thế. Việc cởi mở nay đã được chính thức nhìn nhận và tiếp tục được khai triển trên thực tế. Ðó là nhận định của Ðức Hồng Y Luis Antonio Tagle của Phi Luật Tân. Ngài nói: "Một số người dường như có cảm thức cho rằng việc chào đón, khung trời vừa được mở ra, bỗng nhiên đã bị đóng lại. Ðiều này không đúng việc cởi mở vẫn còn đó".
John Allen cho rằng ngôn ngữ thỏa hiệp nói lên hai điều: Thứ nhất, như người giáo dân Ý, ông Francesco Miano nói vào hôm thứ Năm 16 tháng 10 năm 2014, có một sự căng thẳng rõ ràng cả bên trong Thượng Hội Ðồng lẫn trong Giáo Hội rộng lớn hơn giữa sự thật và lòng thương xót. Mọi người đồng ý chúng phải đi đôi với nhau, nhưng có sự khác nhau lớn giữa những người nhấn mạnh tới điểm này hay điểm nọ.
Thứ hai, không có lý do nào để tin rằng các dị biệt vừa nói sẽ được dung hoà trước khi Thượng Hội Ðồng thông thường về Gia Ðình được khai mạc vào tháng Mười năm 2015.
Nicole Winfield của AP, tuy hơi thất vọng về việc Thượng Hội Ðồng không đi mạnh hơn theo chiều hướng ủng hộ người đồng tính và ly dị tái hôn, nhưng trung thực tường trình rằng các nghị phụ gần như nhất trí nhấn mạnh tới việc phải khẳng định tín lý của Giáo Hội về hôn nhân và gia đình một cách trọn vẹn hơn và phải đề cao các gia đình Công Giáo trung thành với tín lý ấy làm gương mẫu, phải khuyến khíc họ thay vì tập chú vào các vấn đề gia đình và các cuộc kết hợp không hợp lệ.
Cô cũng tường trình nội dung của Sứ Ðiệp Thượng Hội Ðồng, trong đó có câu: "Chúa Kitô muốn Giáo Hội của Người là một căn nhà với cánh cửa luôn luôn mở để chào đón mọi người, không loại trừ ai".
Ðức Hồng Y Wilfrid Fox Napier của Nam Phi, người góp công soạn bản tường trình sau cùng, nói với Ðài Phát Thanh Vatican rằng tài liệu này cho thấy một "viễn kiến chung" mà bản tường trình giữa khóa không có. Ngài cho rằng các lãnh vực chính khiến người ta lo ngại là "trình bày các cuộc kết hợp đồng tính như thể chúng là một điều hết sức tích cực" và gợi ý cho rằng người ly dị và tái hôn có thể rước lễ không cần án vô hiệu.
Vũ Văn An