Các thách đố lớn nhỏ
đối với Giáo Hội tại Bulgaria
Các thách đố lớn nhỏ đối với Giáo Hội tại Bulgaria.
Phỏng vấn Ðức Cha Christo Proykov, Chủ tịch Hội Ðồng Giám Mục.
Roma (RG 12-02-2014; Vat. 3-03-2014) - Ngày 13 tháng 2 năm 2014 các Giám Mục Bulgaria đã bắt đầu chuyến viếng mộ hai Thánh Tông Ðồ Phêrô Phaolô và thăm Tòa Thánh.
Cộng đoàn công giáo nước này tuy bé nhỏ nhưng rất sinh động. Bulgaria rộng gần 111,000 cây số vuông, có 7.5 triệu dân, gồm 84.8% gốc Bulgari, 8.8% gốc Thổ Nhĩ Kỳ, 4.9% gốc Rom và 1.5% gồm các sắc dân khác. Trên bình diện tôn giáo 86.3% theo Chính Thống, 12.78 theo Hồi giáo. Tín hữu công giáo La tinh được khoảng hơn 70,000 và có khoảng 20,000 tín hữu công giáo đông phương.
Sau đây chúng tôi xin gửi tới qúy vị và các bạn bài phỏng vấn Ðức Cha Christo Proykov, Chủ tịch Hội Ðồng Giám Mục Bulgaria, về các thách đố lớn nhỏ đối với Giáo Hội nước này.
Hỏi: Thưa Ðức Cha Proykov, Giáo Hội công giáo tại Bulgaria hiện nay ra sao?
Ðáp: Giáo Hội công giáo tại Bulgaria sống chứng tá kitô trong một xã hội có rất nhiều thách đố. Có các thách đố chung cho mọi nước Âu châu như: chủ trương tiêu thụ, tương đối hóa luân lý, hưởng lạc, thiếu các giá trị nền tảng cho cuộc sống nhân bản. Nhưng cũng có vài thách đố chuyên biệt thừa hưởng từ chế độ Liên Xô trong qúa khứ, thí dụ như sự dốt nát về tôn giáo rất phổ biến, đối với cả những người tự coi mình là tín hữu kitô. Tình hình hiện nay tại Bulgaria không dễ dàng, nhưng có thể nói thuận tiện cho việc thả lưới rao giảng Tin Mừng và gieo vãi Lời Chúa.
Hỏi: Thế nhưng riêng bên trong lòng cộng đoàn công giáo thì tình hình ra sao thưa Ðức Cha?
Ðáp: Giữa các tín hữu công giáo và ba giáo phận thuộc hai nghi lễ Latinh và Ðông phương có sự cộng tác mạnh mẽ. Có các cuộc gặp gỡ và các buổi tĩnh tâm cho giới trẻ. Sự kiện này cống hiến cho các bạn trẻ sống trong các giáo xứ rải rác trong các thành phố Bulgaria cơ hội trao đổi các kinh nghiệm phong phú. Trong mùa hè chúng tôi tổ chức các đại hội toàn quốc cho giới trẻ và cho người lớn tuổi. Và cũng có các cuộc họp mặt định kỳ dành cho các gia đình và các nhóm khác, do phong trào Tổ Ấm tổ chức và hướng dẫn. Mục vụ âm thầm của thời kỳ bị bách hại tôn giáo được dần dần thay thế bởi mục vụ tích cực, có khả năng tái lượng định giá trị của sự tự do tôn giáo. Bên trong Giáo Hội chúng tôi tìm cách phối hợp các sinh hoạt ngày càng rộng lớn hơn, liên quan tới các lãnh vực phụng vụ, dạy giáo lý, bác ái, và thăng tiến ơn gọi.
Có Hội đồng quốc gia bề trên các dòng tu nam nữ, khiến cho sự cộng tác giữa các dòng với nhau có thể thực hiện được. Giữa các tín hữu của chúng tôi không có vấn đề liên quan tới giáo thuyết, và các giáo huấn của Giáo Hội một cách chung được chấp nhận. Việc nhận thức các chỉ dẫn của Công Ðồng Chung Vaticăng II liên tục gia tăng. Nhân dịp kỷ niệm 50 năm triệu tập Công Ðồng, các tài liệu của Công Ðồng và Sách Toát yếu giáo Lý của Hội Thánh Công Giáo đã được in ấn rộng rãi bằng tiếng Bulgari, trong khi bản dịch Sách Giáo Lý đã có từ trước. Chúng tôi cũng in các sách của Ðức Thánh Cha Biển Ðức XVI như "Ðức Giêsu thành Nagiarét". Trong lúc này đây chúng tôi cũng đang dịch Youcat và Tông huấn "Niềm vui Tin Mừng" của Ðức Thánh Cha Phanxicô. Tương quan giữa ba Giám Mục thuộc hai lễ nghi rất là thân tình, và các tín hữu cũng thường xuyên tiếp xúc với nhau một cách phong phú.
Hỏi: Thưa Ðức Cha, tín hữu Bulgari đã tiếp nhận tin Ðức Thánh Cha Phanxicô được bầu làm Giáo Hoàng như thế nào?
Ðáp: Cũng như trên toàn thế giới, tin Ðức Thánh Cha Biển Ðức XVI từ nhiệm sứ vụ Phêrô đã khiến cho chúng tôi rất đỗi ngạc nhiên. Tin Ðức Thánh Cha Phaxicô được bầu làm Giáo Hoàng đã được tín hữu Bulgari tiếp đón với niềm vui và tình con thảo. Tín hữu bị lôi cuốn bởi thái độ yêu thương của ngài đối với các người yếu đuối nhất trong xã hội. Thái độ di chuyển tự nhiên và lòng cảm đảm của ngài đương đầu với các vấn đế khó khăn và quan trọng chinh phục cảm tình của nhiều người. Các Giám Mục Bulgari chúng tôi đặc biệt hạnh phúc đã được mời gặp Ðức Thánh Cha Phanxicô sau khi gặp Ðức Thánh Cha Biển Ðức XVI nhân chuyến viếng thăm Ad limina lần này. Tín hữu của chúng tôi chờ đợi với niềm vui để nghe chúng tôi tường thuật những gì đã sống với Ðức Thánh Cha Phanxicô, sau khi từ Roma trở về.
Hỏi: Hiện tình gia đình bên Bulgaria ra sao thưa Ðức Cha?
Ðáp: Ngày nay hơn bao giờ hết gia đình bị thử thách rất cam go. Chúng tôi là chứng nhân của các tấn kích chống lại gia đình đến từ mọi phía. Người ta tìm xóa bỏ căn cước và phẩm giá của nó, bằng cách hạ thấp nó xuống hàng của một sự chung sống tầm thường. Trong dư luận công cộng tại Bulgaria gia đình vẫn còn được hiểu như sự kết hiệp giữa một người nam và một người nữ. Luật Bulgaria không thừa nhận hôn nhân giữa các người đồng phái, nhưng trào lưu tư tưởng này cũng len vào trong xã hội của chúng tôi, và điều này tạo ra các đòi hỏi mục vụ mới. Nhiều gia đình mang thương tích của nạn ly dị. Tiến trình tục hóa cũng đang trở thành triệt để trong xã hội Bulgari, đặc biệt là giữa các thế hệ mới. Nó đặt vấn đề đối với nền tảng sự bất khả phân ly của hôn nhân, cũng như sự cần thiết phải lập gia đình.
Người ta thực hành phá thai một cách nhẹ dạ, và người ta quảng cáo việc ngừa thai. Có ít cặp vợ chồng sống cuộc sống tính dục theo các giáo huấn của Giáo Hội, và lý do thường là sự dốt nát lớn, cũng bởi vì thiếu một nền giáo dục kitô trong các gia đình, hậu qủa của 50 năm sống dưới chế độ cộng sản vô thần của nhà nước; trong thời gian đó việc dậy dỗ tôn giáo đã bị hạn chế rất nhiều. Người ta cảm thấy một nhu cầu rất lớn của việc đào tạo kitô trong các gia đình. Chúng tôi tìm làm những gì có thể qua các khóa chuẩn bị hôn nhân, tổ chức các khóa học và các cuộc gặp gỡ cho các gia đình, các khóa giáo lý cho người lớn, và các cuộc gặp gỡ đào tạo cho giới trẻ về huấn quyền của Giáo Hội liên quan tới các đề tài này. Năm nay chúng tôi có chương trình tổ chức các đại hội toàn quốc cho các gia đình.
Hỏi: Thưa Ðức Cha, tương quan của Giáo Hội cộng giáo với Giáo Hội chính thống tại Bulgaria ra sao?
Ðáp: Giáo Hội chính thống chiếm đa số dân tại Bulgaria. Tôi biết Ðức tân Thượng Phụ Neofit từ nhiều năm nay. Ngài là một người có lòng tin sâu xa, thông minh và rất thông thái. Chúng tôi đã vui mừng tiếp nhận tin ngài được bầu làm Thượng Phụ cách đây một năm, và tôi nghĩ rằng Giáo Hội chính thống đã làm một sự lựa chọn rất tốt. Các tương quan với ngài chân thành và chúng tôi trân trọng nhau. Mặc dầu vậy, trên bình diện cơ cấu thật đáng cầu mong có nhiều tiếp xúc và liên hệ hơn nữa giữa chúng tôi. Nhưng giữa các giáo dân thì các tiếp xúc và cộng tác rất kết qủa.
Hỏi: Giáo Hội có gặp khó khăn không thưa Ðức Cha, và Giáo Hội được nâng đỡ như thế nào?
Ðáp: Trên bình diện kinh tế, Giáo Hội công giáo tại Bulgaria không nhận được tài trợ nào từ phía nhà nước. Các linh mục sống nhờ các bổng lễ và các của dâng cúng của tín hữu, ngoài trợ cấp hàng năm của Bộ các Giáo Hội Ðông Phương và các tổ chức nước ngoài trợ giúp các Giáo Hội nghèo. Nhưng tất cả những nguồn lợi đó thường không đủ cho các nhu cầu cấp thiết, và mọi linh mục phải tự tìm các nguồn lợi khác. Ðiều này đòi hỏi thời gian và các cố gắng để có thể lo lắng cho các sinh hoạt mục vụ. Hơn nữa, với cuộc khủng hoảng kinh tế tài chánh hiện nay luôn luôn có những người nghèo mới sống tùy thuộc vào sự trợ giúp của Giáo Hội; nhưng rất tiếc là chúng tôi không luôn luôn có thể trợ giúp họ. Caritas Bulgaria có tổ chức vài sinh hoạt phục vụ ổn định như việc phân phát thuốc men miễn phí, các bữa ăn nóng cho hàng chục người nghèo trong các thành phố khác nhau. Trong năm nay cũng có các người tị nạn Siri và từ các nước khác nữa. Tại Sophia chúng tôi có một trạm y tế miễn phí để giúp người nghèo. Bên cạnh tòa chuẩn giáo phận, với sự trợ giúp "100 dự án" của tổ chức Cor Unum Ðồng Tâm của Tòa Thánh, chúng tôi đã thành lập một trung tâm ban ngày cho các bà mẹ độc thân. Chúng tôi cũng có trung tâm ban ngày gọi là "Truyền Tin" để trợ giúp các người tàn tật. Cũng có các dự án trợ giúp tại gia cho người già, và các chương trình trợ giúp người nghiện xì ke ma túy, người già cả và vô gia cư cũng như cho người tỵ nạn, không phân biệt ai hết. Tuy có các khó khăn tài chánh nghiêm trọng nhưng Giáo Hội vẫn khích lệ dân chúng trợ giúp người nghèo một cách nhưng không.
Hỏi: Thưa Ðức Cha, đâu là sự hiện diện của Giáo Hội trong lãnh vực truyền thông và các phương tiện truyền thông nắm vai trò nào trong việc tái truyền giảng Tin Mừng?
Ðáp: Ngày nay các phương tiện truyền thông công giáo là các phương tiện quan trọng giúp chu toàn sứ mệnh của Giáo hội. Qua liên mạng Internet có thể thông truyền, rao giảng Tin Mừng, trợ giùp biết bao nhiêu người tiến bước trên con đường hoán cải. Giáo Hội có sự hiện diện tốt trên trang mạng. Các giáo phận và nhiều giáo xứ có một địa chỉ trên trang mạng Internet, nhưng chắc chắn là trang mạng đẹp nhất cũng không thể thay thế được tương quan trực tiếp giữa con người với nhau. Có các blog, các nhóm thân hữu trên Facebook, địa chỉ đưa tin tức về Giáo hội địa phương và Giáo Hội hoàn vũ, và dĩ nhiên là trang mạng của chương trình tiếng Bulgari của đài phát thanh Vaticăng.
Theo luật lệ hiện hành tại Bulgaria Giáo Hội có quyền có một khoảng không nào đó trên đài truyền hình và trên đài phát thanh trong các ngày lễ. Những lần khác thì Giáo Hội được mời nói lên các ý kiến và nhận xét của mình liên quan tới các vấn đề thời sự, và tham dự vào các cuộc thảo luận bàn tròn và các cuộc phỏng vấn. Tất cả đều là các dịp tốt để phổ biến Tin Mừng và giáo huấn của Giáo Hội. Ngoài ra, khi có các biến cố quan trọng đối với Giáo Hội Hoàn Vũ, các phương tiện truyền thông xã hội tỏ ra quan tâm như biến cố Ðức Thánh Cha Biển Ðức XVI từ nhiệm, và biến cố bầu Ðức Thánh Cha Phanxicô, là người ngày càng thu hút sự chú ý của giới truyền thông, trong nghĩa tích cực. Ðại hội do Hàn lậm viện khoa học Bulgari tổ chức nhân kỷ niệm 50 năm kết thúc triều đại giáo hoàng của Ðức Gioan XXIII cũng đã gây được tiếng vang. Ðức Gioan XXIII đã sống bên Bulgaria 10 năm như là Khâm Sứ Tòa Thánh. Biến cố kỷ niệm 50 ban hành Thông điệp "Hòa bình dưới thế" của Ngài cũng đã được giới báo chí lưu tâm; và nhân dịp này thông điệp cũng đã được dịch và in bằng tiếng Bulgari. Như Ðức Thánh Cha Phanxicô đã nói: "các phương tiện truyền thông là một ơn của Thiên Chúa, và khi được sử dụng tốt chúng có thể góp phần rất nhiều vào việc xây dựng Nước Thiên Chúa".
(RG 12-2-2014)
Linh Tiến Khải
(Radio Vatican)