Những năm Ngọ
trong lịch sử Giáo hội tại Việt Nam
Chào Mừng Năm Mới Giáp Ngọ 2014:
Những năm Ngọ trong lịch sử Giáo hội tại Việt Nam.
Việt Nam (WHÐ 23-01-2014) - Trước thềm Năm mới Giáp Ngọ 2014, WHÐ điểm lại những sự kiện của lịch sử Giáo hội tại Việt Nam diễn ra trong các năm Ngọ, từ những ngày đầu tiên Tin Mừng được loan báo trên quê hương Việt Nam. Qua đó, có thể nhận ra một số sự kiện nổi bật đã diễn ra trong những năm Ngọ: cuộc tử đạo của các thánh Việt Nam vào nhiều năm Ngọ khác nhau; Ðức Mẹ hiện ra tại La Vang (Mậu Ngọ 1798), thiết lập giáo phận Nam Ðàng Ngoài (Bính Ngọ 1846), cuộc di cư của hơn nửa triệu tín hữu vào Nam (Giáp Ngọ 1954), lần đầu tiên một người Việt Nam, Ðức Tổng giám mục Phêrô Nguyễn Văn Tốt, được bổ nhiệm làm Sứ thần Toà Thánh (Nhâm Ngọ 2002)...
* * *
Thế kỷ XVI
1558 - Mậu Ngọ
Ðời vua Lê Thế Tông, hai giáo sĩ Bồ Ðào Nha là Alonso da Costa và Gonsalves đến giảng đạo ở vùng Vạn Lại (Thanh Hoá), kinh đô của Nam Triều (tức nhà Lê thời Trung hưng, còn Bắc triều thuộc nhà Mạc, đóng đô ở Cao Bằng).
1582 - Nhâm Ngọ
Ðời chúa Nguyễn Hoàng, hai linh mục Luis de Fonseca, O.P. (Bồ Ðào Nha) và Grégoire de la Motte, O.P. (Pháp) giảng đạo tại Quảng Nam.
Thế kỷ XVII
Mậu Ngọ - 1618
Linh mục Cristoforo Borri đến Quy Nhơn truyền giáo. Sau 5 năm hoạt động (1618-1622), ngài biên soạn "Tường trình về Ðàng Trong", xuất bản bằng tiếng Ý và tiếng Pháp năm 1631.
Canh Ngọ - 1630
Cha Ðắc Lộ (Alexandre de Rhodes) phải rời khỏi Ðàng Ngoài theo lệnh trục xuất của chúa Trịnh Tráng.
Mậu Ngọ - 1678
Ðức Cha Pallu, Ðại diện Tông toà Ðàng Ngoài, từ Thái Lan về Rôma, đề nghị Toà Thánh tấn phong giám mục cho sáu trong số các linh mục tiên khởi. Toà Thánh không chấp nhận thỉnh nguyện này.
Thế kỷ XVIII
Nhâm Ngọ - 1702
- Linh mục Raimondo Lezzoli, dòng Ða Minh, được tấn phong giám mục, Ðại diện Tông toà giáo phận Ðông Ðàng Ngoài. Ngài là linh mục dòng Ða Minh đầu tiên được bổ nhiệm giám mục tại Việt Nam.
- Thánh Matthêu Ðậu (Matthaeus Alonso Leciniana) chào đời tại Nava del Rey (Tây Ban Nha). Ngài là linh mục dòng Ða Minh, phục vụ tại giáo phận Ðông Ðàng Ngoài, tử đạo ngày 22-01-1745 tại Thăng Long, dưới đời chúa Trịnh Doanh.
Giáp Ngọ - 1714
Ðức cha Edme Bélot, MEP, kế nhiệm Ðức cha Jacques de Bourges (qua đời ngày 09-08-1714) làm Ðại diện Tông toà giáo phận Tây Ðàng Ngoài.
Mậu Ngọ - 1738
Ngày 10-10-1738, Ðức cha Alexandre de Alexandris, Ðại diện Tông toà giáo phận Ðàng Trong, qua đời.
Canh Ngọ - 1750
Chúa Võ Vương Nguyễn Phúc Khoát (1725-1765) ra lệnh trục xuất tất cả các thừa sai. 28 vị thừa sai bị lùng bắt và hạ ngục, trong số đó linh mục Michel de Salamanque (thuộc Dòng Phanxicô Tây Ban Nha) chết rũ tù ngày 14-07-1750.
Giáp Ngọ - 1774
Ngày 24-02-1774, Ðức cha Pigneau de Béhaine (Bá Ða Lộc) được tấn phong giám mục tại Ấn Ðộ (chủ phong là Ðức cha Bernardo de São Caetano, OSA, giám mục giáo phận São Tomé Meliapore). Ðức cha Pigneau được bổ nhiệm làm Ðại diện Tông toà Ðàng Trong ngày 24-09-1771, kế vị Ðức cha Guillaume Piguel, MEP, qua đời ngày 21-06-1771.
Bính Ngọ - 1786
Thánh Ða Minh Nguyễn Văn Xuyên (Ðoàn) chào đời tại Hưng Lập (Nam Ðịnh). Ngài là linh mục dòng Ða Minh, chịu tử đạo ngày 26-11-1839 tại Bảy Mẫu (Nam Ðịnh) dưới đời vua Minh Mạng.
Mậu
Ngọ - 1798
|
|
- Ðức Mẹ hiện ra tại La Vang. Năm 1798, vua Cảnh Thịnh (nhà Tây Sơn) ra lệnh tiêu diệt các họ đạo, tàn sát giáo dân. Các tín hữu phải lánh nạn, trốn trong rừng La Vang (Quảng Trị). Tại đây Ðức Mẹ hiện ra an ủi và che chở các tín hữu.
- Thánh Phaolô Nguyễn Văn Mỹ, thầy giảng, chào đời tại Kẻ Non (Hà Nam). Ngài chịu tử đạo ngày 18-12-1838 tại Sơn Tây, dưới đời vua Minh Mạng.
- Ngày 17-09, thánh Emmanuel Nguyễn Văn Triệu, linh mục, chịu tử đạo tại Bãi Dâu (Huế).
- Ngày 28-10, thánh Gioan Ðạt, linh mục, chịu tử đạo tại Chợ Rạ (Thanh Hoá).
Thế kỷ XIX
Canh Ngọ - 1810
Thánh Tôma Nguyễn Văn Ðệ, dòng Ba Ða Minh, chào đời tại làng Bồ Trang (giáo xứ Bồ Ngọc, Thái Bình), chịu tử đạo ngày 19-12-1839 tại Cổ Mễ (Bắc Ninh) đời vua Minh Mạng.
Nhâm Ngọ - 1822
Thánh Augustinô Schoeffler (Ðông), linh mục Hội Thừa sai Paris, chào đời tại Mittelbonn, Nancy (Pháp), chịu tử đạo ngày 01-05-1851 tại Sơn Tây dưới đời vua Tự Ðức.
Giáp Ngọ - 1834
- Vua Minh Mạng ra sắc chỉ cấm đạo. Ðây là một trong bảy sắc chỉ cấm đạo dưới thời Minh Mạng.
- Linh mục Odorico da Collodi (cố Phương), thừa sai người Bồ Ðào Nha, chết rũ tù tại Lao Bảo (Quảng Trị) ngày 23-05-1834. Ngài là vị thừa sai cuối cùng của dòng Phanxicô tại Việt Nam.
Bính Ngọ - 1846
Ngày 27-03-1846, Toà Thánh thiết lập giáo phận tông toà Nam Ðàng Ngoài và đặt Ðức cha Jean-Denis Gauthier Hậu (thuộc Hội Thừa sai Paris) làm giám quản tông toà. Giáo phận Nam Ðàng Ngoài được tách từ giáo phận Ðàng Ngoài (nay là Tổng giáo phận Hà Nội), gồm Nghệ An, Hà Tĩnh và một phần Quảng Bình. Ngày 03-12-1924, giáo phận Nam Ðàng Ngoài được đổi tên thành giáo phận Vinh.
Mậu Ngọ - 1858
- Ngày 28-07-1858, thánh Sampedro Xuyên, giám mục dòng Ða Minh, sinh quán Oviedo, Tây Ban Nha, chịu tử đạo tại pháp trường Bảy Mẫu (Nam Ðịnh).
- Ngày 06-10-1858, thánh Phanxicô Trần Văn Trung, cai đội, sinh quán Phan Xá, Triệu Phong (Quảng Trị), chịu tử đạo tại An Hoà (Huế), thời Tự Ðức.
- Ngày 05-11-1858, thánh Ða Minh Hà Trọng Mậu, linh mục dòng Ða Minh, sinh quán Phú Nhai, Bùi Chu (Nam Ðịnh), chịu tử đạo Hưng Yên, thời Tự Ðức.
Canh Ngọ - 1870
- Hội Thừa sai Paris xây Chủng viện Penang (Malaysia). Ðây là nơi đào tạo linh mục bản xứ của các nước Á châu. Trước khi chủng viện được xây mới, thánh linh mục Philipphê Phan Văn Minh, học giả Petrus Trương Vĩnh Ký... đã theo học tại đây.
- 15-10-1870, Ðức cha Hilarión Alcázar, O.P., giám quản tông toà Ðông Ðàng Ngoài (nay là giáo phận Hải Phòng) qua đời tại Hải Phòng.
Thế kỷ XX
Bính Ngọ - 1906
Ngày 22-12-1906, Ðức cha Paul-Léon Seitz, thuộc Hội Thừa sai Paris, chào đời tại Le Havre (Pháp). Ngài nguyên là giám mục giáo phận Kontum (1952-1975) và nghị phụ tham dự các khoá họp 1, 2 và 4 của Công đồng Vatican II.
Canh Ngọ - 1930
Ngày 1-05-1930, Ðức cha Augustin-Marie Tardieu, Hội Thừa sai Paris, giám quản tông toà giáo phận Qui Nhơn, được tấn phong giám mục.
Giáp Ngọ - 1954
- Ngày 30-03-1954, Ðức Tổng Giám mục John Jarlath Dooley, Khâm sứ Toà Thánh tại Ðông Dương, chủ trì Hội nghị Báo chí Công giáo với sự tham dự của 13 đại diện các báo Công giáo, nhằm tìm cách phổ biến sâu rộng nền giáo dục Công giáo. Hội nghị đã thành lập Uỷ ban liên lạc báo chí Công giáo Việt Nam. Uỷ ban đã không thực hiện đuợc nhiệm vụ do Hội nghị đề ra, vì biến cố di cư 1954.
- Sau Hiệp định Genève 20-07-1954, hơn 670,000 tín hữu miền Bắc di cư vào Nam. Các giáo phận miền Bắc bước vào một giai đoạn khó khăn. Các tín hữu di cư nhanh chóng ổn định cuộc sống và góp phần xây dựng Giáo hội tại các giáo phận miền Nam.
Bính Ngọ - 1966
Ngày 03-07-1966, Ðức cha Paul Raymond-Marie-Marcel Piquet (1888-1966), giám mục tiên khởi giáo phận Nha Trang, nguyên nghị phụ tham dự các khoá họp 1 và 2 của Công đồng Vatican II, qua đời tại Nha Trang.
Mậu Ngọ - 1978
- Ngày 17-06-1978, Ðức cha Phaolô Nguyễn Năng, Giám mục giáo phận Vinh, từ trần tại Xã Ðoài, Nghệ An, hưởng thọ 66 tuổi.
- Ngày 27-11-1978, Ðức Hồng y tiên khởi Giuse Maria Trịnh Như Khuê, Tổng giám mục Hà Nội, từ trần tại Hà Nội, hưởng thọ 78 tuổi.
Canh Ngọ - 1990
- Ngày 01-02-1990 (mùng 6 tết Canh Ngọ), Ðức cha Phêrô Phạm Tần, Giám mục giáo phận Thanh Hoá, từ trần tại Thanh Hoá, hưởng thọ 77 tuổi.
- Ngày 18-06-1990, Ðức Hồng y Giuse Maria Trịnh Văn Căn, Tổng giám mục Hà Nội, từ trần tại Hà Nội, hưởng thọ 69 tuổi.
- Ngày 20-06-1990, Ðức cha Giacôbê Nguyễn Ngọc Quang, Giám mục giáo phận Cần Thơ, từ trần tại Cần Thơ, hưởng thọ 81 tuổi.
- Ngày 03-07-1990, Ðức cha Phêrô Nguyễn Huy Mai, Giám mục giáo phận Ban Mê Thuột, từ trần tại Ban Mê Thuột, hưởng thọ 77 tuổi.
- Ngày 16-09-1990, bảy điểm giữ trẻ thuộc các dòng tại các quận Thủ Ðức, Bình Thạnh, Quận 1, Quận 3, Phú Nhuận, như: Mến Thánh Giá Thủ Thiêm, Mến Thánh Giá Tân Việt, Thánh Phaolô thành Chartres, Bác Ái Vinh Sơn, Ðức Bà Truyền Giáo và Nazareth lần đầu tiên kể từ 1975 được cấp giấy phép hoạt động.
- Ngày 07-11-1990, phái đoàn Toà Thánh gồm: Ðức Hồng y Etchegaray, Chủ tịch Hội đồng Toà Thánh Cor Unum (Trưởng đoàn), Ðức ông Claudio Celli, Thứ trưởng Ngoại giao Vatican và Ðức ông Barnabê Nguyễn Văn Phương, thuộc Bộ Truyền giáo, đến Việt Nam hội đàm với Chính phủ Việt Nam.
- Ngày 24-11-1990, Ðức giáo hoàng Gioan Phaolô II tiếp phái đoàn "ad limina" của các giám mục Việt Nam, về Rôma viếng mộ hai thánh Tông đồ Phêrô và Phaolô.
- Ðức cha Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Sang được Toà Thánh bổ nhiệm Giám quản giáo phận Thái Bình (tháng 05-1990) và Giám mục chính toà Thái Bình (03-12-1990).
Thế kỷ XXI
Nhâm Ngọ - 2002
- Từ ngày 04 đến 11-07-2002, Phái đoàn đại diện Hội đồng Giám mục Việt Nam viếng thăm chính thức Hội đồng Giám mục Philippines. Ðây là lần đầu tiên Hội đồng Giám mục Việt Nam thăm chính thức một Giáo hội nước ngoài.
- Từ ngày 18 đến 28-07-2002, Ðoàn Giới trẻ Công giáo Việt Nam tham dự Ngày Giới trẻ Thế giới được tổ chức tại Toronto, Canada.
- Ngày 16-09-2002, Ðức Hồng y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận, Chủ tịch Hội đồng Toà Thánh về Công lý và Hoà bình, từ trần tại Rôma. Ðức giáo hoàng Gioan Phaolô II đã chủ sự Thánh lễ an táng.
- Từ ngày 07 đến 11-10-2002, Hội đồng Giám mục Việt Nam họp Hội nghị thường niên tại Hà Nội.
- Ngày 25-11-2002, Toà Thánh bổ nhiệm Ðức Tổng giám mục Phêrô Nguyễn Văn Tốt làm Sứ thần Toà Thánh tại Bénin và Togo.
WHÐ