Cách mạng từ những điều nhỏ nhứt
Cách mạng từ những điều nhỏ nhứt: đây là đề tài của chuyện tử tế tuần này của chúng tôi...
(Radio Veritas Asia 5/12/2009) - Kính thưa quý vị, các bạn thân mến. Trong bài viết có tựa đề "Câu chuyện cái cầu", được phổ biến trên nhiều trang mạng trong và ngoài nước, tác giả Trần Bình Nam có nói đến một cuộc cách mạng mà người phụ nữ Ấn độ đang thực hiện. Cái cầu mà tác giả muốn nói đến ở đây không phải là cái cầu bắc qua một dòng sông, mà là cái cầu tiêu trong nhà.
Theo tác giả, trong những năm gần đây, Ấn Ðộ phát triển nhanh và người phụ nữ Ấn Ðộ có một đòi hỏi. Họ đòi hỏi một điều rất đơn giản: đó là cần phải có một cái cầu tiêu trong nhà. Thanh niên Ấn muốn lấy vợ cần phải có một cái nhà có phòng vệ sinh tươm tất. Nếu muốn cuới vợ cho con thì bố mẹ phải có nhà có cầu tiêu. Nếu không thì đừng hòng.
Người phụ nữ Ấn Ðộ đã chán cái thời dùng cầu tiêu công cọng và tắm ngoài sông hay suối. Trước đây 10 năm, khỏang 665 triệu, tức nửa dân số Ấn Ðộ không có cầu tiêu riêng trong nhà.
Với tiến bộ về vật chất và phong trào được mệnh danh là "No Toilet, No Bride" [tức không có cầu tiên, đừng mong cưới vợ], trong hai năm qua, chỉ riêng trong tiểu bang Haryana đã có thêm 1.4 triệu cầu tiêu trong nhà. Và phong trào xây dựng cầu tiêu đang lan tràn nhanh chóng đến các tiểu bang miền Nam và thôn quê.
Người thiếu nữ Ấn Ðộ vốn là một gánh nặng trong gia đình. Ít được bố mẹ cho đi học, và khi lấy chồng phải có của hồi môn. Nhưng hiện nay người phụ nữ Ấn Ðộ được đi học, đi làm, có khả năng tự túc kinh tế, và lấy chồng, họ không cần hồi môn mà ngược lại ra điều kiện cho giới nam nhi biết: Muốn lấy vợ phải có nhà có cầu tiêu đàng hoàng chứ không còn để vợ dùng nhà vệ sinh công cọng và tắm ngoài sông ngoài suối nữa.
Tại Ấn Ðộ có nạn phá thai nữ vì vậy có tình trạng trai thừa gái thiếu và phong trào đòi hỏi cầu tiêu của phái nữ như là điều kiện chọn chồng lại có thêm sức mạnh. Thanh niên Ấn Ðộ không còn tự ái hỏi "cô ấy muốn lấy mình hay lấy cái cầu tiêu?". Họ biết muốn lấy vợ, tốt hơn là âm thầm sắm cái cầu tiêu.
Người phụ nữ Ấn Ðộ đang lao mình vào một cuộc cách mạng giải phóng. Tại thôn quê người ta không còn thấy những người thiếu nữ xó ró, nhút nhát đi đâu phải nhờ cha hay anh em trai chở đi. Bây giờ họ có thể học hành đỗ đạt, sắm xe, trang điểm, ngồi làm việc trong phòng giấy của chính phủ hay của các hãng tư. Và họ đang đứng tuyến đầu của phong trào đòi cầu tiêu để tối thiểu sống sạch sẽ và tránh bệnh tật. Nạn không quan tâm đến cầu tiêu cho phụ nữ tại Ấn Ðộ là nguyên nhân sinh ra các thứ bệnh đường tiểu, đó là chưa nói đến các bệnh khác nguy hiểm hơn như tiêu chảy và thương hàn.
Trước đây có một số chính khách tiến bộ tung ra phong trào tạo điều kiện tiêu tiểu có tiện nghi cho người phụ nữ nhưng không thành công. Một phần do điều kiện vật chất chưa cho phép, một phần do cản trở tâm lý.
Năm 2001 Ngân hàng Thế giới có kế hoạch giúp Ấn Ðộ xây chung cư cho người lợi tức thấp với phòng vệ sinh tươm tất và thấy rằng đa số người Ấn Ðộ biến các phòng vệ sinh trong nhà thành kho chứa.
Hiện nay, Ngân Hàng Thế Giới thấy rằng phong trào "No Toilet, No Bride" rất có kết quả. Cả nước lên cơn sốt xây cầu tiêu . Ở nhiều vùng quê, người ta thấy thấp thoáng biểu ngữ "Không gả con gái về làm dâu nhà nào không có phòng vệ sinh": đây là một yêu sách công khai mà người ta không thể tưởng tượng được cách đây chừng một thập niên. Các tay pha trò nhà nghề tại các rạp hát đã dùng khẩu hiệu "No Toilet, No Bribe" để chọc cười khán giả và vô tình "quần chúng hoá" phong trào xây cầu tiêu.
Ông Bindeshwar Pathak, một người Ấn Ðô sáng lập phong trào "xây cầu tiêu" nói rằng khi ông mới tung phong trào thì dư luận quần chúng bĩu môi xem như ông khui một hũ mắm. Nhưng nay thì khác, người Ấn Ðộ nam cũng như nữ xem chương trình của ông là "một cuộc cách mạng không đổ máu ."
Ông Pathak bây giờ có thể mạnh dạn nói với các nhà lãnh đạo Ấn Ðộ rằng: muốn Ấn Ðộ trở thành cường quốc việc trước tiên là có kế hoạch xây đủ cầu tiêu cho dân, trong nhà cũng như ngoài đường phố."
Phát biểu trên đây của ông thật chí lý: muốn đánh giá mức độ phát triển và văn minh của một quốc gia, người ta thường nhìn vào hệ thống vệ sinh tại nước đó. Một cách cụ thể, đến bất cứ một quốc gia hay thành phố nào, du khách dễ bị gây ấn tượng bởi sự sạch sẻ và tính tiện nghi của các nhà vệ sinh.
Kể xong câu chuyện trên đây, tác giả Trần Bình Nam đưa ra kết luận như sau: "Tôi nghĩ nhà lãnh đạo chính trị nước nào cũng nên nghe lời khuyên đơn giản đó chứ không riêng gì Ấn Ðộ. Viết đến đây tôi nhớ và thương Mẹ và hai Chị của tôi quá. Cứ lấy một năm cho cụ thể. Năm 1940, tôi lên bảy, trong nhà tôi có Mẹ và hai Chị. Nhà không có cầu. Phần tôi mỗi buổi sáng phải giải quyết nhu cầu bằng cách chạy ra bờ sông Hương, ngồi trên bờ ruộng thong thả nhìn trời nhìn đất và giải quyết nhu cầu. Cho đến bây giờ tôi chưa bao giờ tự hỏi Mẹ và hai Chị tôi đã giải quyết như thế nào.
Bây giờ Mẹ và Chị đầu của tôi đã qua đời chỉ còn Chị kế của tôi còn sống ở Huế. Chị kế tôi có chồng - ông ta đã qua đời - từng làm ăn khá giả nên xây được một ngôi nhà gạch khá lớn bên bờ sông An Cựu nơi khu Nhà Ðèn.
Một dịp về Việt Nam tôi lại thăm và ngủ lại ở nhà Chị. Nhà cao cửa rộng nhưng cái cầu vẫn luộm thuộm. Cầu xây chung với nơi giặt áo quần, nên lúc nào nền cầu cũng ươn ướt. Và dùng xong phải múc nước dội cầu. Tôi biết Chị tôi có khả năng làm một cái cầu trong nhà theo tiêu chuẩn Tây phương.
Tôi hỏi, Chị tôi trả lời: Cậu ơi, Chị thấy cầu như vậy là được rồi. Làm cầu tiêu khô ráo người ta cười cho: "cầu tiêu gì mà khô như một cái phòng ngủ". Xưa kia ở với Ba Mẹ có cầu trong nhà đâu mà cũng xong cả."
Tôi biết nói gì hơn. Có lẽ cuộc cách mạng của người phụ nữ Ấn Ðộ hôm nay cũng phải là cuộc cách mạng của những nhà lãnh đạo Việt Nam.
Phải bắt đầu cuộc cách mạng từ cái nhỏ nhất như cái... cầu tiêu."
Quả thật, chính từ những cái nhỏ mà cuộc cách mạng nào cũng khởi đầu. Nhỏ nhứt là chuyện của bản thân và chuyện trong nhà. Không tề gia thì làm sao trị quốc. Không tu thân tích đức thì làm sao nói đến chuyện to tát đại sự.
Chúng tôi xin tạm ngưng chuyện tử tế tuần này tại đây. Xin thân ái chào quý vị và các bạn và hẹn gặp lại vào thứ Bảy tuần sau.
Chu Văn