Ðức thánh cha nhắc lại những sai lầm
của thế kỷ 12
để cảnh cáo về chủ nghĩa duy tương đối
Ðức thánh cha nhắc lại những sai lầm của thế kỷ 12 để cảnh cáo về chủ nghĩa duy tương đối.
Roma [CNA 4/11/2009] - Ðức thánh cha Beneđitô XVI nhắc lại những sai lầm của thế kỷ 12 để cảnh cáo về chủ nghĩa duy tương đối.
Trong bài huấn dụ tại quảng trường thánh Phêrô sáng thứ Tư 4 tháng 11 năm 2009, Ðức thánh cha đã nói đến cuộc tranh luận giữa thánh Bernard de Clairvaux và Abelard. Ngài nói: "để hiểu được cuộc tranh luận giữa hai vị thầy vĩ đại này, chúng ta cần phải nhớ rằng thần học là cố gắng dùng suy tư để hiểu các mầu nhiệm đức tin".
Theo thánh Bernard, "đức tin tự nó có được sự chắc chắn nội tâm, được củng cố bởi chứng từ của các thánh và sự linh hứng của Chúa Thánh Thần trong tâm hồn người tín hữu và trong trường hợp có nghi ngờ, thì được củng cố nhờ huấn quyền của Giáo hội".
Hiểu như thế thì nếu chỉ xử dụng lý trí để phê phán, con người có thể rơi vào chủ nghĩa duy lý, tương đối hóa chân lý và ngay cả nghi ngờ về đức tin của mình.
Theo thánh Bernard, mục đích duy nhứt của thần học là cảm nghiệm mật thiết về Chúa và ngày càng yêu mến Người nhiều hơn. Thánh nhân dạy rằng thần học cần phải được nuôi dưỡng bằng cầu nguyện và chiêm niệm.
Về phần mình, Abelard chính là người đã sáng chế ra từ "thần học". Thoạt tiên, học giả này nghiên cứu triết học, rồi sau đó áp dụng các kết quả đạt được vào suy tư thần học. Tuy nhiên, theo Ðức thánh cha, Abelard là một con người "bất an". Ông có tinh thần đạo đức, nhưng không ngừng bị xáo trộn. Ông trải qua nhiều biến cố bi thảm: ông thách thức các bậc thầy của mình và có con với một người đàn bà thông minh có học thức. Ông cũng bị Giáo hội kết án nhiều lần, mặc dù cuối cùng qua đời trong sự hiệp thông trọn vẹn với Giáo hội mà ông chấp nhận quyền bính trong tinh thần đức tin.
Về mặt suy tư, vì xử dụng triết học một cách thái quá, giáo thuyết của Abelard về mầu nhiệm Ba Ngôi không có nền tảng vững chắc. Trong lãnh vực luân lý, giáo huấn của ông cũng mang tính hàm hồ, khi nhấn mạnh rằng ý hướng là yếu tố quyết định về tính thiện ác của hành vi con người; ông quên mất ý nghĩa và giá trị khách quan của hành động.
Ðức thánh cha nói rằng về phương diện này, Abelard là một thí dụ điển hình cho thấy nguy cơ của chủ nghĩa duy tương đối về luân lý hiện đang thịnh hành trong thế giới ngày nay.
Tuy nhiên Ðức thánh cha cũng nhìn nhận những điểm tích cực trong suy tư của Abelard, khi ông khẳng định rằng "các truyền thống tôn giáo ngoài Kitô giáo là một chuẩn bị để đón nhận Chúa Kitô".
Kết thúc bài huấn dụ, Ðức thánh cha nhấn mạnh rằng "cuộc đối đầu thần học giữa thánh Bernard de Clairvaux và Abelard đã kết thúc bằng sự hòa giải giữa hai vị, nhờ trung gian của người bạn chung của hai vị là Phero Bậc Ðáng Kính. Abelard đã bày tỏ sự khiêm tốn khi nhìn nhận những sai lầm của mình. Còn thánh Bernard thì chứng tỏ tấm lòng độ lượng cao độ.
Chu Văn