Tường thuật tổng quát

chuyến viếng thăm của ÐTC Beneđitô XVI

tại Brazil, từ ngày 9 đến 14/05/2007 (bài 1)

Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines

Tường thuật tổng quát chuyến viếng thăm của ÐTC Beneđitô XVI tại Brazil, từ ngày 9 đến 14/05/2007 (bài 1).

(Radio Veritas Asia 11/05/2007) - Quý vị và các bạn thân mến. ÐTC Beneđitô XVI đã đến Phi Trường Quốc tế São Paulo vào lúc 16:02 chiều ngày thứ Tư, mùng 9/05/2007, giờ Brazil (tức là 2:02 sáng ngày 10/05/2007, giờ Việt Nam), khởi sự chuyến viếng thăm kéo dài 4 ngày tại Brazil. Ðây là chuyến viếng thăm Châu Mỹ Latinh đầu tiên của ÐTC Beneđitô XVI, kể từ khi được bầu làm Giáo Hoàng vào ngày 19/4/2005. Cao điểm của chuyến viếng thăm này chính là Khai Mạc Ðại Hội lần thứ V của Liên Hội Ðồng Giám Mục Châu Mỹ Latinh và vùng vịnh Caribe, sẽ diễn ra tại Trung Tâm Hành Hương Aparecida. Chuyến viếng thăm chỉ kéo dài 4 ngày quả là ngắn nếu so với một Giáo Hội có số người công giáo đông nhất thế giới là Brazil, hay nếu so với lục địa có đến gần 500 triệu giáo dân, nghĩa là một nửa tổng số người công giáo trên thế giới.

Trước đây, kể từ năm 1979, với 17 lần đến Châu Mỹ Latinh, chuyến viếng thăm mục vụ nào của Ðức Gioan Phaolô II cũng thường kéo dài hơn một tuần lễ. Theo nhận xét của báo La Croix xuất bản tại Pháp, cho tới nay dường như Ðức Beneđitô XVI chưa một lần ngỏ lời với lục địa có số người công giáo đông nhất thế giới này, ngoại trừ hai lần trước đó, vào tháng Giêng và tháng Hai năm 2007. Ngài đã nhắn nhủ các vị Sứ Thần và các vị Giám Mục có trách nhiệm chuẩn bị cho Ðại Hội thứ V của Liên Hội Ðồng Giám Mục Châu Mỹ Latinh và vùng vịnh Caribe. Dĩ nhiên nói như thế không có nghĩa là Ðức Beneđitô XVI không quan tâm đủ đến Châu Mỹ Latinh. Thật ra ngay từ tháng 6 năm 2005, khi vừa được bầu làm Chủ Chăn Giáo Hội hoàn vũ, chính Ðức Beneđitô XVI là người đã bày tỏ ước muốn được đến viếng thăm Châu Mỹ Latinh. Ngài thừa biết rằng Hội Nghị của Liên Hội Ðồng Giám Mục Châu Mỹ Latinh gọi tắt là CELAM diễn ra 10 năm một lần, như Medellin hồi năm 1968, hay Puebla năm 1979, là những giai đoạn vô cùng quan trọng trong đời sống của Giáo Hội tại lục địa.

Khi gặp gỡ với các Giám Mục của Châu Mỹ Latinh trong Thượng Hội Ðồng Giám Mục Thế Giới về Châu Mỹ Latinh hồi Mùa Thu năm 2005, chính ngài là người đã đề nghị chọn một Trung Tâm Thánh Mẫu tại Brazil để tổ chức Ðại Hội lần thứ V. Việc chọn Brazil làm nơi viếng thăm Châu Mỹ Latinh lần đầu tiên, cũng như việc bổ nhiệm Ðức Hồng Y Claudio Hummes Tổng Giám Mục São Paulo làm Bộ Trưởng Thánh Bộ Giáo Sĩ, cho thấy mối quan tâm của Ðức Thánh Cha đối với lục địa này.

"Chắc chắn Ðức Beneđitô XVI không thể không ý thức về những thách đố mà Giáo Hội Latinh đang phải đương đầu. Một trong những vấn đề nổi cộm trước mắt đó là sự sút giảm con số công giáo trong lục địa. Chẳng hạn hồi năm 1980 khi Ðức cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đến Brazil thì với tỷ lệ 89% dân số, người công giáo hầu như nắm giữ độc quyền tại nước này. Ngày nay tại hai thành phố lớn nhất của nước này là São Paulo và Rio de Janeiro tỷ lệ người công giáo chỉ còn 60%. Giáo Hội Công Giáo đã đồng hành sát cánh với lịch sử của Châu Mỹ Latinh ngay từ đầu, nay bị cạnh tranh gắt gao bởi các giáo hội Tin Lành và đủ mọi Giáo Phái khác.

Nói như ông Andrea Riccardi, người sáng lập Cộng Ðồng Thánh Egidio: "Ngày nay thế giới tôn giáo đã trở thành một thị trường". Hiện tượng tục hóa nhanh chóng tại Châu Mỹ Latinh hiện cũng đang đè nặng trên tương lai của Giáo Hội Công Giáo tại lục địa. Ðức Hồng Y Paul Poupard hiện đang đứng đầu Hội Ðồng Tòa Thánh về Văn Hóa sẽ có mặt tại Ðại Hội của Liên Hội Ðồng Giám Mục Châu Mỹ Latinh. Vị Hồng Y này đã có lần nhận định về hiện tượng này như sau: Có một hố ngăn cách giữa một niềm tin bình dân, sách đạo đức đang thấm nhập vào xã hội, và bên kia là các thành phần ưu tú trong các lãnh vực chính trị và kinh tế hiện đang xa lìa giáo hội. Nhận định này đã được củng cố bởi những chiến thắng mới đây của các chính phủ cánh tả tại Châu Mỹ Latinh vốn có những chính sách xem ra đi ngược lại với giáo huấn truyền thống của Giáo Hội.

Một trong những thách đố lớn khác mà Giáo Hội tại Châu Mỹ Latinh đang phải đương đầu là nạn phá thai mà nhiều chính phủ cánh tả tại lục địa này đang tìm cách hợp pháp hóa. Trong cuộc Họp Báo trên Chuyến Bay từ Rôma đến São Paulo, chiều thứ Tư 9/05/2007, ÐTC Beneđitô XVI đã mạnh mẽ lên án hành động phá thai như sau: Sát hại bất cứ một người vô tội, bất cứ một thai nhi nào cũng đều là một hành động không phù hợp với việc rước lễ. Dứt Phép Thông Công không phải là một việc làm tùy tiện mà đã được quy định bởi giáo luật.

Người đã từng đứng đầu Bộ Giáo Lý Ðức Tin trước khi được bầu làm Giáo Hoàng, thường được nhìn như một nhà thần học cứng nhắc thiếu uyển chuyển. Thật ra vị chủ chăn của Giáo Hội hoàn vũ đã nhìn các vấn đề dưới khía cạnh mục vụ không kém vị tiền nhiệm của ngài. Trong cuộc Họp Báo trên máy bay, khi đề cập đến nền thần học giải phóng, Ðức Beneđitô XVI đã không còn luận điệu lên án gay gắt với nền thần học này nữa. Ngài nói với các ký giã như sau: Với sự thay đổi chính trị tại lục địa, tình trạng của nền Thần học giải phóng cũng đã thay đổi sâu xa. Theo ngài, ngày nay thế giới đã thấy rõ ràng, những hứa hẹn về một cuộc sống công bình hơn xuyên qua cách mạng, là hoàn toàn sai lầm. Sở dĩ giáo hội can thiệp không phải là để ngăn chận sự dấn thân hoạt động cho công lý mà chỉ mở ra con đường đúng đắn khi phân biệt trách nhiệm chính trị với trách nhiệm của giáo hội. Ðức Thánh Cha khẳng định rằng, phê bình một vài khía cạnh trong thần học giải phóng không có nghĩa là chối bỏ ưu tiên phục vụ người nghèo mà giáo hội tại Châu Mỹ Latinh đã cam kết tại Medellin hồi năm 1968. ÐTC đã lập lại điều đó khi nhắn nhủ với các vị sứ thần hôm 17/02/2007, như sau: Trợ giúp người nghèo là chống lại nghèo đói vẫn luôn luôn là một ưu tiên hàng đầu của các giáo hội tại Châu Mỹ Latinh. Ðặt trọng tâm vào Chúa Kitô đó là câu trả lời mà Ðức Beneđitô XVI muốn dành cho các nhà thần học giải phóng. Dưới con mắt của giáo triều, những nhà thần học này quá chú trọng đến khía cạnh của con người của Chúa Giêsu mà bỏ qua chiều kích cứu rỗi.

Sự giảm sút số tín hữu công giáo trước sự lấn áp của các giáo phái, nạn phá thai, tình trạng nghèo đói, đó là những thách đố tại Châu Mỹ Latinh mà ÐTC Beneđitô XVI quan tâm rất nhiều trong chuyến viếng thăm này. Dĩ nhiên đây cũng là những vấn đề đang được đặt ra cho các nhà lãnh đạo quốc gia tại Châu Mỹ Latinh. Tổng Thống Brazil, ông Luiz Inacio Lula da Silva, người đã đích thân ra đón Ðức Thánh Cha tại Phi Trường São Paulo, chiều thứ Tư 9/05/2007, cũng quan tâm rất nhiều đến sự dấn thân của Giáo Hội trong việc giải quyết các vấn đề xã hội. 3 ngày trước khi ÐTC đến São Paulo, tổng thống Da Silva đã cho biết những vấn đề mà ông sẽ đề cập với ÐTC trong cuộc gặp gỡ vào ngày thứ Năm 10/05/2007. Ông nói: Một trong những vấn đề mà tôi muốn đề cập với Ðức Giáo Hoàng, đó là vai trò của Giáo Hội trong các chính sách công cộng. Nghĩa là Giáo Hội phải tham gia vào hầu hết các chính sách phục vụ những người nghèo nhất. Tổng thống Brazil cũng muốn thảo luận với ÐTC về những chính sách xã hội mà chính phủ của ông đang cho áp dụng tại Brazil. Là một người công giáo thuộc cánh tả, tổng thống Da Silva đã đưa ra nhiều chương trình trợ giúp xã hội và xóa đói giảm nghèo. Có lẽ đây là những chương trình đã được Ðức Hồng Y Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh Tarcisio Bertone đề cao trong cuộc phỏng vấn dành cho Tập San 30 Ngày, hôm mồng 8 tháng 5 năm 2007. Trong bài diễn văn chào mừng ÐTC, tổng thống Da Silva đã nhấn mạnh đến vai trò của Giáo Hội trong lãnh vực xã hội.

Trong bài diễn văn đáp từ, sau lời chào xã giao gửi đến tổng thống Brazil, các vị Hồng Y và các Giám Mục có mặt tại Phi Trường, cũng như rất đông các tín hữu công giáo, ÐTC Beneđitô XVI cũng đã lập lại các mối quan tâm của ngài như sau: Tôi biết rằng, cũng như toàn thể Châu Mỹ Latinh, quốc hồn của dân tộc này luôn bảo tồn những giá trị Kitô sâu xa vốn không thể nào bị xóa bỏ. Và tôi cũng tin chắc rằng tại Aparecida, trong suốt Ðại Hội của Các Ðức Giám Mục, bản sắc này cũng sẽ được củng cố xuyên qua việc bảo vệ sự sống, từ lúc mới được thụ thai cho đến lúc chết tự nhiên, như một đòi hỏi của bản tính con người. Ðại Hội cũng sẽ xem việc thăng tiến con người như là cốt lõi của tình liên đới, nhất là với người nghèo và những người bị bỏ rơi.

Ðáp lại lời kêu gọi của Tổng Thống Brazil khi ông nhấn mạnh đến vai trò của Giáo Hội trong xã hội, Ðức Thánh Cha xác định chỗ đứng của giáo hội trong xã hội như sau: Giáo hội chỉ muốn chỉ ra những giá trị luân lý cho mọi hoàn cảnh và đào luyện các công dân để họ có thể tự do quyết định theo lương tâm của mình. Trong chiều hướng đó, Giáo Hội cũng muốn nhấn mạnh đến sự dấn thân  để củng cố gia đình, bởi vì gia đình là tế bào nền tảng của xã hội. Giáo Hội kêu gọi dấn thân phục vụ giới trẻ, bởi vì sự đào luyện giới trẻ là một yếu tố quyết định cho tương lai của một dân tộc. Cuối cùng nhưng không phải là ít quan trọng, cần phải dấn thân bảo vệ và thăng tiến những giá trị tiềm ẩn trong mọi tầng lớp xã hội, nhất là giữa lòng các dân tộc thiểu số.

Trên đây, vừa là những quan tâm của Ðức Beneđitô XVI trong chuyến viếng thăm đầu tiên tại lục địa có đông người công giáo nhất thế giới, vừa cùng là lời kêu gọi dành cho các Giám Mục tại lục địa mà ngài sẽ gặp gỡ tại Trung Tâm Hành Hương Aparecida vào ngày Chúa Nhật 13/05/2007, nhân dịp Khai mạc Ðại Hội lần thứ V của Liên Hội Ðồng Giám Mục Châu Mỹ Latinh. Cũng như vị tiền nhiệm của Ngài là Ðức Gioan Phaolô II, ÐTC Beneđitô XVI cũng có lòng sùng kính đặc biệt đối với Ðức Maria. Kết thúc bài diễn văn đọc tại Phi Trường São Paulo, chiều thứ Tư 9/05/2007, ngài đã cầu xin Ðức Mẹ Aparecida gìn giữ Châu Mỹ và hướng dẫn các nhà cầm quyền của lục địa trong trách nhiệm khó khăn là phải thăng tiến công ích cho toàn dân của lục địa.

Cuộc hành hương của ÐTC đến Trung Tâm Thánh Mẫu Aparecida trùng vào dịp kỷ niệm 90 năm Ðức Mẹ hiện ra tại Fatima, Bồ Ðào Nha. ÐTC mong ước rằng đây là dịp để các tín hữu trên khắp thế giới gia tăng lần chuỗi Mân Côi. Chính ngài cũng sẽ đến lần chuỗi Mân Côi tại Trung Tâm Aparecida, vào ngày thứ Bảy 12/05/2007. Trong một lá thư bằng tiếng Latinh gửi cho Ðức Hồng Y Angelo Sodano, Niên trưởng Hồng Y Ðoàn, nhân dịp Hồng Y này được đặc cử đi tham dự các cuộc cử hành tại Fatima, ÐTC Beneđitô XVI đã viết như sau: Với tư cách là người đứng đầu Bộ Giáo Lý Ðức Tin, tôi đã đến viếng thăm Ðền Thánh này và đã nghiên cứu về sứ điệp được Ðức Trinh Nữ Maria ủy thác cho các trẻ em mục đồng. Tôi cũng muốn các tín hữu nhận biết giá trị của Kinh Mân Côi.

Vào năm 2000, chính ngài đã được Ðức cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô II trao cho trách nhiệm soạn thảo một bài nhận định thần học về điều thường được gọi là phần thứ Ba của Bí Mật Fatima. Nhân dịp Ðức Gioan Phaolô II hành hương đến Fatima ngày 13 tháng 5 năm 2000, để tôn phong Chân Phước cho hai trẻ Mục Ðồng, Giaxinta và Phanxicô Martô, chính Ðức Hồng Y Angelo Sodano, lúc đó là Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh, đã công bố nội dung Phần thứ Ba Bí Mật Fatima được Ðức Mẹ ủy thác cho ba trẻ Mục Ðồng. Nữ tu Lucia lúc ấy còn sống, cũng có mặt trong lễ Phong Chân Phước ấy.

Cuối cùng khi nhắc chuyến hành hương Fatima của Ðức Gioan Phaolô II, để tạ ơn Ðức Mẹ vì đã gìn giữ ngài một cách lạ lùng trong vụ mưu sát tại Quảng Trường Thánh Phêrô ngày 13 tháng 5 năm 1981, Ðức Thánh Cha Beneđitô XVI nhắc đến lời nhắc nhở của vị tiền nhiệm của ngài với những lời cảnh báo của Ðức Mẹ tại Fatima. Nhân dịp kỷ niệm 90 năm Ðức Mẹ hiện ra tại Fatima, hẳn Ðức Beneđitô XVI cũng sẽ nhắc lại sứ điệp của Ðức Mẹ Fatima khi đến lần chuỗi tại Trung Tâm Thánh Mẫu Aparecida, vào ngày thứ Bảy 12/05/2007. Và nhất là khi đến khai mạc Ðại Hội lần thứ V của Liên Hội Ðồng Giám Mục Mỹ Châu Latinh và vùng Caribe.

Cùng với Guadalupe tại Mexico, Trung Tâm Thánh Mẫu Aparecida là Ðền Thánh được nhiều người Châu Mỹ Latinh biết đến nhiều nhất. Ðây là một trong những ngôi Thánh Ðường lớn nhất thế giới, chỉ sau Ðền Thờ Thánh Phêrô tại Rôma. Mặc dù Ðền Thờ rộng lớn như thế, nhưng thánh lễ do Ðức Thánh Cha cử hành vào sáng Chúa Nhật 13/05/2007, vẫn phải được tổ chức ngoài trời, để có đủ chỗ cho khoảng 300 ngàn người tham dự. Hằng năm có hàng triệu người Brazil và khách hành hương ngoại quốc đến kính viếng Ðức Mẹ Aparecida. Sở dĩ Ðền Thờ mang tên Aparecida vì nằm trong thành phố Aparecida, cách São Paulo 160 cây số về hướng Ðông.

Câu chuyện về Ðền Thờ này được dân chúng trong vùng kể lại như sau: Vào năm 1717, có 3 ngư phủ (tên là Domingos Garcia, Filipe Pedroso và João Alves) đánh cá trên con sông Paraiba. Giống như câu chuyện đánh cá trong Tin Mừng, 3 ngư phủ vất vã đánh cá suốt ngày mà không bắt được con cá nào. Trái lại họ lại lưới được một pho tượng Ðức Mẹ bị mất đầu. Sau đó trong mẻ cá thứ hai họ vớt được đầu của Ðức Mẹ. Cả 3 ngư phủ đã đọc kinh Kính Mừng, sau đó họ lại thả lưới và bắt được rất nhiều cá. Câu chuyện không mấy chốc được truyền đi. Dân chúng trong vùng bắt đầu tôn kính Tượng Ðức Mẹ Aparecida.

Ngôi đền đầu tiên để tôn kính Ðức Mẹ được xây dựng vào năm 1745. Ðến năm 1834 và 1888 dân chúng xây dựng hai Ðền Thờ khác, để đáp ứng số hành hương ngày càng đông. Dù vậy, Ðền Thờ thời mới cũng không đủ chỗ cho số đông các tín hữu, cho nên năm 1955, Giáo Hội địa phương cho xây Ngôi Thánh Ðường mới như ta thấy hiện nay. Ngôi Thánh Ðường này được xây bằng gạch đỏ và được Ðức Thánh Cha Gioan Phaolô II đến khánh thành năm 1980. Với diện tích 18,000 m2, Thánh Ðường có thể chứa khoảng 45,000 người. Bãi đậu xe xung quanh Ðền Thờ có đủ chỗ đậu cho10,000 chiếc xe hơi.

Thành Phố Aparecida hiện nay là Trung Tâm thu hút khách du lịch trên toàn thế giới. Và sức mạnh kinh tế của thành phố này dựa vào ngành du lịch. Trong khuôn viên Ðền Thánh có một tòa nhà rất lớn, nổi tiếng, có tên là Saladas Homes Sas, tức sảnh đường của các lời hứa. Trong sảnh đường này, các khách hành hường bỏ lại đủ mọi vật dụng, từ nạng dành cho người tàn tật, đến xe lăn, súng, xe gắn máy. Ðó là chứng tích của khách hành hương muốn để lại để chứng minh rằng họ đã được Ðức Mẹ chữa lành, cải hóa và ban ơn lành.

Dĩ nhiên, cũng như tại bất cứ Trung Tâm Hành Hương nào, Trung Tâm Aparecida cũng có tới 700 tiệm, một khu vực bán các kỹ vật cho khách hành hương, nhiều nhà hàng ăn uống và các khách sạn để đáp ứng nhu cầu của khách hành hương.

Lễ Ðức Mẹ Aparecida đã được Giáo Hội công nhận từ năm 1930. Và hàng năm, cứ đến ngày 12 tháng 10, hàng trăm ngàn người Brazil về đây để tôn kính Ðức Mẹ.

Vào chiều thứ Bảy 12/05/2007, khi Ðức Beneđitô XVI đến đây để lần chuỗi Mân Côi, và nhất là vào sáng Chúa Nhật 13/05/2007, khi ngài đến chủ tọa Thánh Lễ Khai Mạc Ðại Hội lần thứ V của Liên Hội Ðồng Giám Mục Châu Mỹ Latinh và vùng vịnh Caribe, sẽ có đông đảo người Công Giáo Brazil và từ khắp lục địa đến để tôn kính Ðức Mẹ, tuyên xưng đức tin, và hâm nóng lại lòng nhiệt thành truyền giáo cho lục địa, và dĩ nhiên cũng để được nhìn thấy vị Giáo Hoàng, lần đầu tiên đến châu Mỹ Latinh.

Chu Văn và Mai Hương

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page