Vài nét về Ðức Gioan Phaolô Ðệ Nhị
nhân dịp mừng 25 năm giáo hoàng
Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines
Vài
nét về Ðức Gioan Phaolô Ðệ Nhị
nhân dịp mừng 25 năm giáo hoàng.
(Radio
Veritas Asia - 28/09/2003) - Ngày 16 tháng 10
năm 2003, Ðức Gioan Phaolô II sẽ mừng kỷ niệm 25 năm
giáo hoàng. Ngày 16 tháng 10 là đúng ngày kỷ niệm Ðức
Karol Wojtyla, được chọn lên kế vị thánh Phêrô tại ngai tòa
Roma, như là vị giáo hoàng thứ 264 của Giáo Hội Công Giáo.
Triều giáo hoàng của Ngài cho thấy đã có nhiều điểm mới
và nhiều kỷ lục trong lịch sử giáo hội, mặc dù trong những
năm cuối cùng nầy hoạt động của ngài đã bị giới hạn rất
nhiều vì lý do sức khỏe. Người
ta nhìn thấy một con người Gioan Phaolô II mệt mỏi, gần kiệt
sức, nhưng vẫn còn ý chí mạnh mẽ, muốn đi cho đến
cùng. Ngài đã chuẩn bị sẵn sàng, để mừng kỷ niệm
25 năm giáo hoàng vào tháng 10 năm 2003, một tháng xem ra thật
đầy sinh hoạt.
-
Nếu đức Gioan 23 đã có công
mở ra Công Ðồng Vatican II, thì đức Gioan Phaolô II là vị
giáo hoàng đã áp dụng những kết quả của Công Ðồng, vừa
khơi dậy những phản ứng ít nhiều tích cực nơi những thành
phần khác nhau trong giáo hội và khơi dậy vài câu hỏi liên
quan đến những thách thức chưa
giải quyết xong.
-
Hiện tại Ðức Gioan Phaolô II là vị giáo hoàng thứ tư có
triều giáo hoàng dài nhất, trong lịch sử giáo hội.
Nhưng vào ngày 17 tháng 3
năm 2004, ngài sẽ là vị giáo hoàng thứ 3 đã hướng dẫn
giáo hội lâu nhất, chỉ sau hai vị giáo hoàng, là đức Piô
IX đã hướng dẫn giáo hội trong vòng 31 năm, và thánh Phêrô,
vị giáo hoàng đầu tiên, đã
hướng dẫn giáo hội trong vòng từ
34 đến 37 năm.
-
Ðức Gioan Phaolô II là vị giáo hoàng đầu tiên không phải
là người Ý, sau gần 500 năm. Vì thế, ngài đã có sáng
kiến viếng thăm mục vụ các giáo xứ trong giáo phận Roma của
ngài. Tính cho đến nay, ngài đã viếng thăm được 301 trong tổng
số 334 giáo xứ của giáo phận Roma. Ðến mùa xuân năm 2002,
ngài đã ngưng không đến viếng thăm các giáo xứ trong giáo
phận Roma nữa, vì chứng bệnh run Parkinson cũng như vì những
hậu quả của nhiều lần giải phẫu và của những tai nạn đã
xảy ra cho chính ngài, khiến ngài ngày nay không còn sức khỏe
để tự mình đứng vững được nữa.
-
Với lòng can đảm trước dư luận thế giới, Ðức Gioan
Phaolô II đã quyết định đi khắp nơi trên thế giới. Vào
khởi đầu triều giáo hoàng, ngài đã chọn đến viếng thăm
những quốc gia đôi khi đang phải đương đầu với những khó
khăn xã hội, chính trị và tôn giáo. Tổng cộng Ðức Thánh
Cha đã viếng thăm 129 quốc gia nhờ
qua 102 chuyến viếng thăm quốc tế, và vượt qua tổng cộng 30
lần chiều dài vòng quanh thế giới. Các quan sát viên tính tổng
cộng ÐTC đã trải qua 10% thời gian làm giáo hoàng, bên ngoài
Vatican. Tuy nhiên, mặc dù ÐTC
đã thành công vượt qua những trở ngại, để đến viếng
thăm Cuba và Do Thái, nhưng ngài chưa thành công đến viếng
thăm Liên Bang Nga và Trung Quốc. Với tình trạng sức khoẻ như
hiện nay, thì dường như không còn nhiều hy vọng
để ngài có thể viếng thăm hai quốc gia Nga và Trung Quốc
được nữa.
-
Xét về những lần phong thánh và chân phước, thì
Ðức Gioan Phaolô II đã tôn phong các chân phước và hiển
thánh, tổng cộng nhiều hơn con số của tất cả các vị tiền
nhiệm của ngài cộng lại. Trong những chuyến thăm quốc tế,
ÐTC giữ thói quen phong chân phước hay phong thánh cho các vị
tại chính quê hương của các vị. Ngài đã tôn phong tổng cộng 1,318 vị chân phước, 474 vị hiển thánh. Nhưng xem ra
như ngài chưa muốn dừng lại.
Ngày 5 tháng 10 năm 2003, ÐTC sẽ tôn phong hiển thánh cho 3 vị
chân phước; và vào ngày 9 tháng 11 năm 2003, sẽ tôn phong 5
đầy tớ Chúa lên bậc chân phước. Lễ phong chân phước
cho Mẹ Têrêsa vào chúa nhật 19 tháng 10 năm 2003, được xem
như là biến cố quan trọng của triều giáo hoàng của Ðức Gioan
Phaolô II. Bản thân của Ðức Thánh Cha Gioan Phaolô II cũng rất
gần gủi với vị tân chân phước Mẹ Têrêsa Calcutta nầy.
-
Như là vị lãnh đạo chính trị và tinh thần được toàn thế
giới nhìn nhận, Ðức Gioan Phaolô II đã có công làm cho
Giáo hội Công giáo có được ảnh hưởng mới trong xã hội.
Bị dư luận trong giới truyền thông phê bình vì những lập trường
của ngài trong lãnh vực luân lý, Ðức Thánh Cha Gioan Phaolô
II không vì thế mà không được khâm phục vì những hành động
của ngài làm cho chế độ
cộng sản bị sụp đổ vào cuối thập niên 80, cũng như vì những
hành động của ngài phục vụ cho hòa bình trong những năm
qua, đối lại với sự tái xuất hiện nạn khủng bố quốc tế
dựa trên lý do tôn giáo. Cách nào đó, có thể nói,
Ðức Gioan Phaolô II là một trong những nhân vật chính trị hiếm
có của ngày nay, được chứng kiến những biến đổi
thế giới trong vòng 25 năm qua. Con số 83 quốc gia đã thiết lập
liên lạc ngoại giao lần đầu tiên với Tòa Thánh Vatican, là
bằng chứng cho điều vừa nói trên.
-
Việc thực thi quyền tối thượng của Ðức Giáo Hoàng đã
trở thành "điểm nóng" được đưa ra thảo luận theo
đường hướng của Ðức Gioan Phaolô II. Ngay từ khởi đầu
triều giáo hoàng, trong thông điệp Ut Sinh Unum, về Hiệp Nhất
Kitô, Ðức Thánh Cha đã yêu cầu hãy "tìm gặp một hình thức
thực thi quyền tối thượng nầy, trong
hoàn cảnh mới, vừa vẫn duy trì được
điểm thiết yếu của sứ mạng giáo hoàng của ngài.
Vấn
đề về quyền tối thượng vẫn chưa được trả lời; nhưng
điều nầy không ngăn cản Ðức Gioan Phaolô II
phá bỏ được những bức tường ngăn cách, cho dù đã
nhiều lần thất bại.
- ÐTC đã tỏ ra chú ý đến từng cộng đoàn giáo hội, cũng như chú ý đến những giáo hội đã ly khai với Roma, và như thế thay đổi hình ảnh về triều giáo hoàng thường bị tố cáo là đóng kín, vừa cũng cố được những người công giáo trong đức tin của họ. Hai lần gặp gỡ tại Assisi vào năm 1986 và năm 2002 là những thí dụ hùng hồn nhất của thời gian 25 năm qua. Chỉ có một điểm đen, --- như là hậu quả của tinh thần đại kết, --- đó là sự "ly khai" chưa giải quyết được của các tín hữu của Ðức Cha Marcel Lefèvre vào năm 1988; lúc đó các tín hữu của Ðức Cha Lefevre, tố cáo Ðức Gioan Phaolô II đã quá cởi mở.
-
Một
điểm đặc biệt khác nữa có ảnh hưởng lớn trên Cuộc Họp
Hồng Y vào tháng 10 năm 2003, đó là con số những vị hồng
vị được phong tước dưới thời của Ðức Gioan Phaolô II.
Trong vòng 25 năm qua, Ðức Gioan Phaolô II đã phong tước cho
201 vị hồng y, trong số nầy có 104 vị,--- (trên tổng số
109 vị) --- còn quyền bầu giáo hoàng. Và trong tương lai gần,
rất có thể sẽ có Công Nghị Hồng Y để đặt những tân hồng
y, và như thế bảo đảm cho vị "giáo hoàng tương lai" sẽ còn
là vị giáo hoàng theo đường hướng
của Ðức Gioan Phaolô II. --- (Bài
nầy được viết trước khi ÐTC công bố danh sách 30 vị tân
hồng y, trưa chúa nhật 28 tháng 9 năm 2003).
Vị
giáo hoàng tương lai, kế vị Ðức Gioan Phaolô II,
sẽ thừa kế phần gia tài thiêng liêng và những giáo
huấn phong phú cần được phát triển. Ðức Gioan Phaolô II đã
từng là giáo sư; ngài đã viết ra --- ngoài những bài giảng
và giáo lý hằng tuần --- 14 thông điệp, 14 tông huấn, 11 tông
hiến, hơn 40 tông thư, 28 tự sắc và những tác phẩm cá nhân
khác nữa, chẳng hạn như tuyển
tập những Bài Thơ vừa
được xuất bản. Trong môi trường Vatican, người ta lưu ý đến
sự kiện là vị kế nghiệp Ðức Gioan Phaolô II sẽ phải đối
diện với thách thức làm cho tổng số 70,000 trang giáo huấn
được biết đến. Có thể
có nhiều tín hữu công giáo biết rất
ít về những giáo huần nầy.
-
Về sức khỏe, hiện nay mọi người có thể nhìn thấy rõ
ràng sức khỏe của ÐTC đang
giảm sút. Tuy nhiên, các phương tiện truyền thông thì tường
thuật vấn đề sức khỏe của ÐTC cách khá bi quan. Một viên
chức Tòa Thánh nhận định cách ví võm như sau: trong 10 năm
qua, các phương tiện truyền thông đã "an táng" ÐTC khoảng
10 lần rồi. Nhưng hiện nay, thì tình trạng xem ra như
đã khá rõ ràng. Mọi
người đều nhìn thấy sức khỏe của ÐTC
thật sự đã giảm sút khá nhiều. Trong chuyến viếng thăm
vào tháng 9 năm 2003 tại Slovakia, người ta thấy ÐTC ngồi trên
xe lăn hoặc trên ghế có gắn bánh xe để di chuyển. Ngài
đứng lên rất khó khăn. Phải nhờ hai người đỡ phụ. Từ
nay các chuyến đi thăm và những sinh hoạt của ÐTC không tính
trước cách chắc chắn được, mà phải tùy theo tình trạng sức
khỏe của ÐTC từng ngày một.
Tuy
nhiên, dù bị yếu sức khỏe, nhưng ý chí của ÐTC còn rất mạnh.
Giáo Luật mới của năm 1983 có dự trù trường hợp một vị
giáo hoàng từ nhiệm, nơi điều khoản thứ 332. Nhưng, những
vị hằng ngày tiếp xúc và làm việc bên cạnh ÐTC thì không
tin là ÐTC sẽ từ chức. Dù đã 83 tưổi rồi, nhưng ÐTC
cho thấy rõ ý định của ngài là sẽ không từ nhiệm.
Trong lần về thăm quê hương BaLan, vào tháng 8 năm 2002, --- lúc
đó có tin đồn là ÐTC sẽ từ chức và ở
lại Balan --- ÐTC đã phó dâng triều giáo hoàng của ngài
cho Ðức Nữ Ðồng Trinh Kalwaria, như
ÐTC đã làm vào năm 1979, để xin Mẹ khẩn cầu cùng Chúa
ban cho sức mạnh thể xác
cũng như tinh thần, ngõ hầu ngài "có thể chu toàn cho đến
cùng sứ mạng Chúa đã trao phó cho." Với một ý chí mạnh
mẽ, ngày nay ÐTC vẫn còn tiếp tục thi hành sứ
mạng đã lãnh nhận. Vào ngày 7 tháng 10 năm 2003, ÐTC sẽ
đi hành hương Ðền Thánh Ðức Mẹ Pompêi. Rồi kế đó là
những sinh hoạt để mừng
25 năm giáo hoàng. Nhưng đó là những chương mới sẽ
được thêm vào lịch sử triều giáo hoàng của Ðức Gioan
Phaolô II, nếu Chúa muốn.
Giờ đây chúng ta hãy theo dõi những nhận định của vài nhân vật cộng tác gần bên cạnh ÐTC.
- Trước hết là chứng từ của
ÐHY Saraiva Martins, Tổng Trưởng bộ Phong Thánh. ÐHY nhận
định như sau:
"Hơn
là những biến cố lẻ tẻ của 25 năm triều giáo hoàng, tôi
muốn nhắc đến ấn tượng mà Ðức Thánh Cha khơi dậy trong
tôi mỗi lần tôi đến gặp ngài. Tôi thấy nơi Ðức Gioan
Phaolô II mẫu gương sống động
của một nếp sống theo nguyên tắc đặt "bản thể" quan trọng
trên trước "hành động". Ngay từ khởi đầu của triều
giáo hoàng của ngài, Ðức Thánh Cha đã nhằc lại ơn gọi
phổ quát của tất cả mọi người phải sống thánh thiện như
là điểm quy chiếu và là mục đích cuối cùng của trọn cả
mục vụ của Giáo Hội trong suốt ngàn năm mới. Mỗi lần gặp
gỡ với ÐTC làm cho tôi thấy rõ như thế nào ngài đã lãnh
lấy sứ mạng làm chủ chăn toàn thể giáo hội, một cách
trọn vẹn, không giây phút ngừng nghỉ. Sức nặng của những
năm tháng và nhiều khổ đau trong quá khứ đã ghi đậm nét
trên con người của Ðức Thánh Cha. Nhưng nguời ta có thể
thấy rõ được nơi ÐTC tinh
thần hướng dẫn thể xác như thế nào. Tôi muốn nhắc đến
giây phút cụ thể mà tôi không thể nào quên được: đó
là cuộc mưu sát ngài ngày 13 tháng 5 năm 1981. Ngài suýt mất
mạng vì cuộc mưu sát nầy. Tôi không phải chỉ nói đến biến
cố đã xảy ra trong ngày hôm
đó tại quảng trường thánh Phêrô mà thôi,
nhưng muốn nói đến "bài học" mà Ðức Thánh Cha muốn
nêu ra cho toàn thể nhân loại, bài học vui vẻ chấp nhận đau
khổ, một sự đau khổ được ÐTC gọi là "sự đau khổ
có sức cứu rỗi". Sự chấp nhận nầy chắc chắn có
liên hệ với tình yêu mến của ngài đối với Ðức Nữ Ðồng
Trinh; ÐTC đã đến hành hương Fatima, để tạ ơn Ðức Mẹ và
đã đặt nơi triều thiên Ðức Mẹ viên đạn đã gây thương
tích cho ngài."
- ÐHY Crescenzio Sepe, tổng trưởng
bộ rao giảng Tin Mừng cho các
dân tộc đã có những nhận định như sau:
"Thật
khó mà xác định một giây phút đặc biệt của triều giáo
hoàng của Ðức Gioan Phaolô II! Giây phút mừng kỷ niệm 25 năm
giáo hoàng là một trong những giây phút đặc biệt nầy. Nó
mời gọi chúng ta nhìn đến tuơng
lai mà chính ÐTC đã xây dựng trên con đường
của Giáo Hội của thời
hậu Công Ðồng Vat II và của
Ðại Năm Thánh 2000. Giáo Hội là truyền giáo. ÐTC đã
nói lên sự thật nầy ngày qua ngày, và đề nghị sự
thật nầy như là giáo huấn và sứ điệp cho một thế giới
mới."
- ÐHY Ignaxiô Moussa I Daoud, tổng trưởng bộ Giáo Hội Ðông
Phương, thì nhận định như sau:
"Một
trong những điều đã ghi dấu sâu đậm và đã đánh động
tôi nhất là thái độ của ÐTC đối với cuộc chiến Iraq. Lập
trường của Tòa Thánh Vatican đã có những hậu quả phi thường
trên toàn thế giới, mặc dù chiến tranh đã xảy ra. "Không
với chiến tranh; không với tất cả mọi chiến tranh, và cả
đối với chiến tranh dự phòng đi nữa! ÐTC Gioan Phaolô II đã
có lập trường như thế. Không những thế giới Hồi giáo đã
đánh giá cao lặp trường của ÐTC, mà cả thế giới chính trị
của các quốc gia nữa".
- Thần học gia của phủ giáo
hoàng, Linh Mục dòng Da Minh, George Cottier, OP, đã có những
nhận định như sau:
"Trong triều giáo hoàng của ÐTC, tôi bị đánh động bởi thái độ lắng nghe của ÐTC. Ngài có cách thế hết sức tế nhị để nói lên điều ngài nghĩ, và cả nói lên điều ngài không đồng ý, mà không gây tổn thương cho bất cứ ai. Giây phút đã ghi đặm nét nhất trong tôi, trong 25 năm qua, là buổi lễ ngày 8 tháng 3 năm 2000, khi Ðức Thánh Cha Gioan Phaolô II nói lên lời xin lỗi, nhân danh Giáo Hội Công Giáo, vì những tội lỗi đã phạm bởi những con cái giáo hội trong dòng lịch sử. Biến cố xin lỗi nầy đã mở ra những viễn tượng mới. Nó bắt buộc chúng ta phải có một thái độ mới đối với lịch sử của Giáo Hội, và nhất là bắt buộc chúng ta phân biệt giữa sự thánh thiện của Giáo Hội và những tội lỗi của những con cái của giáo hội. Ngày hôm đó, tôi cảm thấy bị đánh động đặc biệt, khi nhìn thấy một vị giáo hoàng mệt mỏi, và quỳ trước Thánh Giá Chúa".
(Ðặng Thế Dũng)