ÐHY Alexandru Todea

vị chủ chăn anh hùng thời chế độ cộng sản

tại Trung-Ðông Âu

Prepared for Internet by Msgr Peter Nguyen Van Tai

Radio Veritas Asia, Philippines

ÐHY Alexandru Todea, vị chủ chăn anh hùng thời chế độ cộng sản tại Trung-Ðông Âu.

ÐHY Alexandru Todea, người Rumeni, TGM giáo phận Fagaras và Alba Julia, bên Rumeni, qua đời tại Bệnh viện Ðại học Targu Mures, lúc 16 giờ ngày 22 tháng 5 năm 2002, sau nhiều năm chịu bệnh, thọ 90 tuổi. Lễ an táng được cử hành lúc 10.30 sáng thứ ba 28/05/2002, tại nhà thờ chính tòa Blaj, do ÐHY Achille Silvestrini, Cựu Tổng trưởng Bộ các Giáo hội Ðông phương, chủ tế nhân danh ÐTC. Ngài là Vị Hồng Y gần sau cùng ----- Vị sau cùng là ÐHY Jan Chryzostom Korec của Slovak, giám mục Nitra, còn sống ------,  dưới chế độ cộng sản Trung-Ðông Âu qua đời, sau nhiều năm bị giam tù dưới chế độ  cộng sản  ông Nicolae Ceausescu.

Trước ngài đã có các vị Hồng Y anh hùng sau đây nạn nhân của chế độ cộng sản Trung-Ðông-Âu: Josef Beran (TGM Praga,  Tiệp khắc) - Alojzije Stepinac (TGM Zagreb, Yougslavie) được tôn phong lên bậc Chân phước Tử đạo tháng 10 năm 1998 tại Ðền Thánh Marija Bistrica của Cộng hòa Croat - Stefan Wyzsynski  (TGM Varsovie và Giáo chủ Ba lan) - Joszef Mindszenty (TGM Ezstergom- Budapest,  Hungaria) - Jozef Slipyj (TGM Leopoli, Lviv bên Ukraine).

ÐTC được tin ÐHY Todea qua đời trong lúc ngài viếng thăm Azerbaijan. Từ đây Ngài gửi điện văn chia buồn với Ðức Cha Lucian Muresan, TGM Faragas và Alba Julia, đồng thời cử ÐHY Achille Silvestrini chủ tế thánh lễ an táng nhân danh ngài. Cũng trong dịp này, Nhật báo "Quan sát viên Roma"  đăng bức thư ÐTC gửi, để mừng sinh nhật của Ðức Cố Hồng Y, ngày 5 tháng sáu năm 2002. ÐTC viết: "Tôi xin gửi đến ÐHY lời chúc mừng nồng nhiệt, vừa hợp ý với ÐHY để cảm tạ Lòng nhân lành Thiên Chúa đã ban tràn đầy ơn lành cho cuộc đời lâu dài của ÐHY, kẻ đã tiêu hao sức lực mình để phục vụ Tin Mừng và sống trung thành với Giáo hội". ÐTC viết tiếp: "Ở những nơi nào các Giám mục, Linh mục , Tu sĩ Nam nữ và Giáo dân vẫn còn bị thử thách do bởi những chế độ đàn áp về tự do tôn giáo và lương tâm, chắc chắn ÐHY là sự an ủi và thúc đẩy để biết rằng: còn có những người như ÐHY sống can đảm kiên trì trong việc làm chứng đức tin  trong cuộc bách hại của cộng sản". ÐTC kết thúc như sau: "Hiền Ðệ đáng kính, Xin cảm ơn gương sáng chói về tình yêu đối với Chúa, đã giúp Hiền Ðệ cương quyết trước mọi thủ thách. Hiền Ðệ trở nên như điểm tham khảo cho các thế hệ mới. Cả tôi nữa, cũng ở trong số biết bao người công nhận mình mang ơn hiền đệ vì chứng tá sáng chói như vậy và vì thế tôi cảm thấy gần gũi với Hiền Ðệ cách riêng trong Ngày sinh nhật của Hiền Ðệ. Tôi xin phú thác Hiền Ðệ cho sự che chở của Mẹ Thiên Chúa và tôi tận tình gửi tới Hiền Ðệ và các nguời thân yêu của Hiền Ðệ Phép lành đặc biệt của tôi".

Nên nhắc lại rằng: Ngày 8 tháng 5 năm 1999, trong chuyến viếng thăm Cộng hòa Rumeni, ÐTC đã gặp và ôm hôn Vị chủ chăn anh hùng này trong nhà thờ chính tòa Bucarest.

ÐHY Alexandru Todea sinh ngày 5 tháng 6 năm 1912 tại Teleac, trong miền Mures. Ngài là một trong 16 người con của Ông bà Gherghe và Maria Todea. Sau khi học xong Bậc Tiểu và Trung học, Todea xin vào Chủng viện.

Năm 1934, Ðức TGM Vasile Suciu gửi Todea  sang Roma học thần học tại Ðại Học "Urbaniana" của Bộ Rao giảng Tin Mừng cho các dân tộc. Thụ phong Linh mục ngày 25 tháng 3 năm 1939. Năm 1940, Cha Todea đậu Tiến sĩ Thần học, rồi trở về Quê hương. Ban đầu ngài hoạt động mục vụ tại giáo xứ, đồng thời làm giáo sư dạy Giáo lý, tiếng Latinh và tiếng Ý tại các trường tại Blaj và kiêm chức thư ký của Ðức TGM Alexandru Nicolescu.

Ngày 14 tháng 10 năm 1945, Cha Todea được bổ nhiệm làm Cha Quản hạt của hạt Reghin cho đến ngày 14 tháng 10 năm 1948. Trong những năm 1946 và 1948, Cha bị cộng sản bắt giam và tha về năm lần. Họ tố cáo ngài về tội chống chế độ vô thần. Ngày 14 tháng 10 năm 1948, lại bị công an Reghin bắt giam, nhưng ngài đã trốn thoát và sống lén lút cho đến ngày 30 tháng Giêng năm 1951 bị khám phá và bị giam tù.

Trong lúc trốn ẩn , ngày 4 tháng 7 năm 1950, Cha được bổ nhiệm làm Giám mục hiệu tòa và thụ phong lén lút ngày 19 tháng 11 cũng năm 1950, do Ðức Giám mục Josef Schubert, trong một nhà nguyện của nhà thờ chính tòa kính thánh Giuse ở Thủ dô Bucarest.

Sau vụ bắt giam năm 1951, Ðức Cha Todea bị xử ngày 15 tháng 2 năm 1952 cùng với một số linh mục khác. Ngài bị án khổ sai chung thân. Công tố viên yêu cầu tòa lên án tử hình. Trong những năm bị giam, Ðức Cha bị di chuyển đến nhiều nhà giam khác nhau, tại Bộ Nội vụ ở Bucarest, tại Sighetul Marmatiei, tại Ramnicul Savatm Jilava, Pitesti Dej, Aliud, Vacaresti, Gherla và từ đây ngài được phóng thích ngày 4 tháng 8 năm 1964.

Trở về Reghin, Ðức Cha Todea tiếp tục hoạt động mục, nhưng trong lén lút. Ngài đệ lên Nhà Cầm quyền 30  lời yêu cầu dể Giáo hội thuộc lễ nghi Hy lạp công giáo được tự do.

Sau khi chế độ cộng sản  của ông  Nicolae Ceausescu bị lật đổ, Giáo hội được tự do. Ngày 14 tháng 3 năm 1990, Ðức Gioan Phaolô II bổ nhiệm Ðức Cha Alexandru Todea làm TGM giáo phận Faragas và Alba Julia (thuộc lễ nghi Ðông phương).  Trong Hội nghị Hồng Y ngày 28 tháng Giêng năm 1991, ÐTC cất nhắc Ðức TGM Todea lên bậc Hồng Y, cùng với các Vị Hồng Y Angelo Sodano, Quốc Vụ Khanh, Ðức HY Camillo Ruini, Tổng đại diện Roma, ÐHY Jan Chryzostom Korec, một vị Hồng Y khác cũng bị cộng sản Tiệp khắc giam tù trong nhiều năm, hiện là Giám mục giáo phận Nitra (cộng hòa Slovak) và ÐHY Ignatius Gong Pin Mei  (Cung phần Mai) bị Cộng sản Trung quốc giam tù, được bổ nhiệm làm Hồng Y từ năm 1979, nhưng chỉ được công bố trong năm 1991, vì lúc đó ngài được trả tự do vì sức khỏe. Sau đó, ÐHY Cung phần Mai nghỉ hưu tại Hoa kỳ và qua đời ngày 12/03/2000.

Ðức TGM Todea đã tham dự Khóa họp khoáng đại của THÐGM thế giới tháng 10 năm 1990  về đề tài: "Ơn gọi và sứ mệnh của Linh mục trong hoàn cảnh hiện nay". Ngài chỉ có thể đến Roma lúc THÐ đã khai mạc được hai tuần. Chính ÐTC giới thiệu ngài với các Nghị phụ trong phiên họp chung thứ 17 ngày 11 tháng 10/1990. ÐTC nói: "Ðức Giám mục sẽ có dịp nói với chúng ta không những về Giáo hội Rumena, nhưng cả về chủng viện và về các linh mục nữa, đề tài chính của THÐ của chúng ta".

Ngày 12 tháng 10/1990, bài phát biểu của Ðúc Cha Todea gây xúc động sâu xa nơi các Nghị phụ. Ngài nói: "Tôi xin nói lên nhân danh Giáo hội từ năm 1948 bị đặt ngoài vòng pháp luật... bởi vì Giáo hội này không muốn từ chối Vị Lãnh đạo Giáo hội hoàn cầu, nghĩa là ÐTC. Tôi xin nói về một Giáo hội Tử đạo đã sống những năm tù đầy. Trong thời gian này, trong số 12 giám mục của Giáo hội đã có 5 vị chết trong tù, 2 vị trong Tu viện của chính thống và 2 vị khác được trả tự do vì sức khỏe bị hư hại. Nhiều linh mục và giáo dân đã phải chết. Tất cả các án tù mà góp lại, thì lên đến một ngàn năm tù. Tôi xin nói nhân danh một Giáo hội, đã bị mất các nhà thờ, nhưng Giáo hội đã biết biến đổi các phòng nhỏ hẹp của nhà tù thành những nhà  nguyện nhỏ và đã mở những chủng viện trong các hang toại đạo Rumeni của thế kỷ XX này. Mối lo lắng chính của chúng tôi là giáo dục giới trẻ, họ muốn lại gần Giáo hội bị bách hại này. Trong thời ký bách hại đã có khoảng 200 chủng sinh được phong chức Linh mục, dĩ nhiên lén lút".

Tháng 3 năm 1991 các Giám mục Rumeni đã bầu ÐHY Todea làm Chủ tịch đầu tiên của Hội đồng Giám mục vừa được thành lập sau khi Giáo hội được tự do.

Với tư cách là Chủ tịch HÐGM Rumeni, ÐHY Todea còn tham dự Khóa họp khoáng đại THÐGM về Châu Âu năm 1991, do ÐTC triệu tập, sau khi chế độ cộng sản sụp dổ, để thảo luận về tình hình các Giáo hội miền Trung Ðông Âu trong nhiều năm bị bách hại. Lần này phát biểu trong phiên họp chung, ÐHY Todea nói: "Chúng tôi thi hành đức bác ái chung và việc tha thứ hoàn toàn cho những người bách hại chúng tôi; quyền Tối cao của Phêrô phải là tảng đá chống lại và luôn luôn đứng vững trong thời kỳ bách hại Giáo hội công giáo."

Sau đó ba ngày, tức 8 tháng 12/1991, lễ Ðức Mẹ vô nhiễm, ÐHY chủ tế thánh lễ và chủ tọa cuộc rước kiệu kính Ðức Mẹ tại một giáo xứ ở Grottaferrata (không xa Roma). Sau các lễ nghi, trả lời đặc phái viên của nhật báo "Quan Sát Viên Roma" ÐHY tuyên bố: "Trước hết chúng ta phải loại bỏ khỏi ngôn ngữ chúng ta những từ như: thù ghét, giận dữ, báo thù... và thay thế bằng những danh từ như: tha thứ, công bình, yêu thương. Chúng  tôi đã trả lời "không" cho những ai đòi chúng tôi từ bỏ đức tin. Vì lý do này, nhiều người công giáo bị bách hại, bị đập đánh, bị bắt giam, bị giết. Họ gọi chúng tôi là "bọn cướp", "kẻ phản bội", "bọn phản cách mạng"... Họ muốn xóa bỏ Giáo hội khỏi mặt đất này. Nhưng chúng tôi đã trả lời cho những người bỏ tù chúng tôi rằng: "Các  anh làm gì cho chúng tôi thì làm, nhưng chúng tôi có đức tin của chúng tôi. Ðức tin là chiến thắng của chúng tôi".

Ngày 6 tháng 4 năm 1992, ÐHY bị ngã bệnh nặng, không thể tiếp tục công việc dược nữa. Ngày 20 tháng 7 năm 1994, ÐTC chấp nhận đơn xin từ chức. Từ đó tại trụ sở của ngài ở Reghin, ÐHY vẫn theo dõi bước tiến của Giáo hội tại Rumeni bằng cầu nguyện và bằng việc dâng các đau khổ của mình. Như ÐTC đã nói: "ÐHY Todea là gương sáng chói cho hết thảy chúng ta, cách riêng cho vị chủ chăn: sẵn sàng hy sinh mạng sống vì đàn chiên của mình, như Chúa Giêsu".

Back to Home Page