Tòa Giáo chủ Nga nhận lời mời
tham dự Buổi cầu nguyện
cho Hòa bình thế giới tại Assisi
Prepared for Internet by Msgr Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines
Một bước tiến
mới: Tòa Giáo chủ Nga nhận lời mời tham dự Buổi cầu
nguyện cho Hòa bình thế giới
tại Assisi.
Trong những ngày
vừa qua, Vatican nhận được sự chấp nhận của Tòa Giáo chủ
chính thống Nga, đáp lại lời mời của Ðức Gioan Phaolô II,
tham dự Buổi cầu nguyện cho hòa bình thế giới tại Assisi, vào
ngày 24 tháng giêng năm 2002. Tòa Giáo chủ Moscowa sẽ gủi một
phái đoàn và cho biết rõ tên các vị thành viên của phái
đoàn. Như vậy Phái đoàn Chính thống Nga đến Asssisi là điều
chắn chắn. Trong lúc này, Vatican chỉ còn chờ đợi thư trả lời
của Giáo hội chính thống Hy lạp, một giáo hội vẫn cứng rắn
đối với Roma, nhưng sau chuyến viếng thăm tháng 5 năm 2001 của
Ðức Gioan Phaolô II tại Athènes, mối quan hệ giữa hai Giáo hội
đã trở nên khác, nếu không muốn nói là tốt đẹp trăm
phần trăm.
Như vậy các
phái đoàn của Giáo hội Kitô (Công giáo, Chính thống, Tin lành)
nay lên tới 46 phái đoàn thay vì 44 phái đoàn sánh với những
ngày trước đây.
Như thế, trong
lần nầy, người ta có thể ghi nhận sự tham dự rộng rãi hơn
cả của Giáo hội chính thống đối với một sáng kiến của
Ðức Gioan Phaolô II.
Danh sách còn
có thể còn thay đổi vào những ngày cuối cùng. Tất cả hơn
300 vị tham dự sẽ là "những vị thượng khách" của Vatican
và cùng đi trên một chuyến xe lửa với ÐTC từ nhà Ga
Vatican đến nhà Ga Assisi. Từ đây các vị lên xe ca đi đến
nhà thờ Santa Maria degli Angeli, (Ðức Maria của các Thiên Thần)
như chương trình chúng tôi đã loan báo trước đây.
Việc tham dự
của phái đoàn chính thống Nga là một tin vui mừng bởi vì báo
hiệu một sự "tan băng" giữa mối quan hệ giữa Roma và Tòa
Giáo chủ chính thống Moscowa. Việc tan băng này đã được báo
trước bằng những dấu hiệu và cử chỉ nhỏ bé, nhưng mang
nhiều ý nghĩa và hứa hẹn trong tương lai. Thí dụ chuyến viếng
thăm của Nữ Ca đoàn của Tòa Giáo chủ Moscowa tại Vatican dịp
Lễ Giáng sinh tháng 12 năm 2001. Ca đoàn đã hát trong Ðền thờ
Thánh Phêrô và trong nhà nguyện "Mater Ecclesiae" (Ðức
Maria, Mẹ Giáo Hội) của Phủ Giáo Hoàng
trước sự hiện diện của Ðức Gioan Phaolô II. Trong dịp
này ngài đã gửi lời kính thăm Ðức Giáo chủ và chúc mừng
Lễ Giáng sinh của Giáo hội chính thống, được mừng vào ngày
mùng bẩy tháng giêng, theo lịch Giuliano.
Thứ ba ngày
15.01.2002, Tổng Thống Vladimir Putin của Nga đã dành cho nhật báo
Ba lan "Gazeta Wyborcza" một bài phỏng vấn quan trọng. Sau khi bày
tỏ "sự tôn trọng khác thường" đối với Ðức Gioan
Phaolô II , Tổng thống Nga tuyên bố: "Tôi đã đến Vatican và
tôi biết ơn ngài nhiều bởi vì ngài đã tiếp đón tôi. Tôi
nhớ luôn mãi cuộc gặp gỡ này. Có thể chuyến viếng thăm
này là chuyến viếng thăm không được chờ đợi trước,
nhưng tôi cũng cảm thấy một sự hãnh diện về sự kiện này
là một vị đại diện của dân tộc Slavô, một người Ba lan,
đã trở nên Giáo Hoàng Roma. Ðối với chúng tôi, người
dân Nga, việc này thật là một vinh dự".
Sau đó, Tổng
thống Putin chuyển sang vấn đề có tính cách chính trị hơn. Ông
nói: "Trong mối quan hệ giữa Nga và Vatican không có vấn đề
nào cả. Lúc này đây tôi sẵn sàng mời ÐTC viếng thăm. Nhưng
nếu phải đến Moscowa, chính
ngài muốn rằng: đây là một chuyến viếng thăm có giá trị
đầy đủ, nghĩa là nó đưa đến việc tái lập các mối quan
hệ bình thường với Giáo hội chính thống Nga". Tổng thống
nói tiếp: "Việc này không tùy thuộc nơi tôi. Tôi chỉ có
thể góp phần vào việc làm cho mối quan hệ giữa hai Giáo hội
trở nên hoàn toàn". Tổng thống bảo đảm với đặc phái
viên nhật báo Ba lan rằng: "Tôi bảo đảm với Ông là tôi
đang hoạt động theo chiều hướng này".
Dấu hiệu thật
rõ ràng: Ðiện Cẩm Linh muốn rằng việc tranh chấp giữa Giáo
Hội Chính Thống và Giáo Hội Công Giáo chấm dứt đi và vì những
lý do chính trị rất minh bạch. Sau ngày 11 tháng 9 năm 2001 (sau
vụ khủng bố tại Hoa kỳ), Nước Nga đã liên kết với khối
chống khủng bố do Hoa kỳ cầm đầu; như vậy Nga được công
nhận hoàn toàn thuộc cộng đồng quốc tế với tước hiệu
đầy đủ. Tổng thống Putin hiểu rõ
uy tín tinh thần của Ðức Gioan Phaolô II và của Vatican nói
chung; vì thế trong lúc này những cãi vã, tranh chấp về văn
hóa và về lịch sử-tôn giáo là những điều bất lợi cho
Ðiện Cẩm Linh, bởi vì như vậy gây nên một thế đứng cô
lập, một thế đứng riêng rẽ, tuy vốn quí giá đối với dân
tộc Slavô, nhưng xét về phương diện chính trị không có lợi
gì.
Thực ra Tòa
Giáo chủ Moscowa, vốn có một
truyền thống "hòa hợp" với quyền bính chính trị, cả trong
thời kỳ dưới chế độ cộng sản Liên xô, xem ra cũng muốn
theo đường lồi của Tổng thống Putin. Chứng cớ là mới đây
phát ngôn viên của Phân bộ ngoại giao
của Tòa Giáo chủ tuyên bố như sau: "Tổng thống Putin
đã có một thái độ thẳng thắn, một thái độ quan tâm đến
những lợi ích của Giáo hội chính thống Nga".
Nhưng thực sự
vẫn còn nhiều trở ngại khác. Mới đây chính Ðức Alexis đệ
nhị Giáo chủ chính thống Nga tuyên bố rằng: "Với những điều
kiện nhất định, tôi không loại trừ
khả thể của một chuyến viếng thăm của Ðức Gioan
Phaolô II tại Nga", dù trong lúc này Vị giáo chủ cho rằng:
"Hiện nay chuyến viếng thăm không thể được, bởi vì người
công giáo mỗi ngày mỗi lan rộng trên lãnh thổ chúng tôi".
Những tranh chấp
và cãi vã của Giáo hội chính thống đối với Giáo hội công
giáo được tập trung vào hai điểm liên hệ chặt chẽ với
nhau sau đây: tố cáo việc chiêu mộ tín hữu của chính thống
và sự hiện diện của các người công giáo Ðông phương
theo lễ nghi Bizantin (như chính thống) tại Ukraine, vốn trung thành với Roma. Cả hai đề tài
này được đề cao cách mạnh mẽ trong chuyến viếng thăm của
ÐTC tại Ukraine (Kiev và Leopoli) hồi tháng sáu năm 2001, một
chuyến viếng thăm mà Ðức Alexis đệ nhị
đã phản đối cách mãnh liệt.
Dĩ nhiên, Giáo
hội chính thống, vừa thoát khỏi 80 năm chế độ cộng sản (và
trong một vài giai đoạn cuộc bách hại trở nên rất dữ dội),
cảm thấy mình không được chuẩn bị để có thể đối phó với
công việc tông đồ trong một bầu khí mới của tự do và lo
sợ sự ganh đua của các tôn giáo và giáo hội khác mạnh
mẽ hơn, cả về phương diện
vật chất nữa, như Giáo hội công giáo chẳng hạn. Từ đó,
phát xuất việc cãi vã và tranh chấp với các người công
giáo Ðông Phương theo lễ nghi Bizantin, (hay những người
công giáo đông phương Uniati hiệp nhất), theo giáo lý của
Roma, nhưng lại theo lễ nghi Bizantin, như chính thống giáo). Ðây
là cái lo sợ, vì lịch sử cho thấy rằng: những gì đã xẩy
ra trong thế kỷ XVI --(lúc các người công giáo lễ nghi
Bizantin hiệp nhất và thề trung thành với Roma)--- có thể sẽ
xảy ra lại và có lợi cho Vatican; thật ra,
đây cũng là điều xem ra đáng mong ước đối với nhiều
người dân Nga, được hợp
nhất với Roma, nhưng vẫn giữ các lễ nghi và tiếng nói riêng
trong phụng vụ như các cộng đồng công giáo tại Ukraine hiện
nay.
Ai cũng thấy
rằng: Giáo hội công giáo lễ nghi Ðông phương không chiêu dụ
một tín hữu của giáo hội chính thống Nga. Trong một cuộc gặp
gỡ cách đây một tháng với Tổng thống Ukraine, ông Leonid
Kuchma, ÐHY Lubomir Husar (TGM coi
sóc cộng đồng công giáo thuộc lễ nghi Bizantin) ước mong một
cuộc phục hưng các môn học thần học tại Xứ sở, nhưng ngài
nhấn mạnh rằng: việc phục hưng này phải liên hệ đến nền
thần học công giáo cũng như nền thần học chính thống trên
mức độ bình đẳng.
Những mưu toan
thường được Tòa Giáo chủ chính thống Moscowa đưa ra để
tranh luận về tính cách hợp pháp của Giáo hội công giáo lễ
nghi Bizantin tại Ukraine mỗi ngày mỗi trở nên lu mờ và không
có sức thu hút người dân, ngoài một số vị lãnh đạo cáp
cao nhất. Tất cả những dấu hiệu này cho thấy rằng: cần phải
từ bỏ những tranh chấp vô ích, những chia rẽ kéo dài,
và cần đi đến những cuộc đối thoại xây dựng giữa
Giáo hội công giáo và Giáo hội chính thống. Phải chăng việc
đáp lại lời mời tham dự buổi cầu nguyện tại Assisi là một
bước tiến mới đánh dấu việc khởi sự của các cuộc đối
thoại trong tương lai giữa hai Giáo hội?
Trong tuần cầu nguyện cho sự hiệp nhất các tín hữu Kitô, được khởi sự từ ngày 18 và kết thúc ngày 25 tháng Giêng năm 2002, Lễ Thánh Phaolô trở lại, chúng ta các tín hữu Kitô: Công giáo, Chính thống, Tin lành, hãy tha thiết cầu xin ơn hiệp nhất, như Chúa Giêsu đã cầu xin với Thiên Chúa Cha trước cuộc Tử nạn: "Ut sint unum: Lạy Cha, Xin cho họ trở nên một!"