Lễ Giáng sinh năm 2001 tại Trung quốc
Prepared for Internet by Msgr Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines
Lễ Giáng sinh
năm 2001 tại Trung quốc.
Theo kinh nghiệm
của các năm trước đây, thì một trong các lễ nghi được
người dân công giáo tại Trung Quốc tham dự đông đảo hơn
cả là Thánh lễ nửa đêm giáng sinh. Các nhà thờ đều chật
ních người dự lễ, kể cả các người không công giáo, cũng
tham dự để quan sát, hoặc vì tính tò mò.
Số người công
giáo hiện nay tại Trung quốc - theo những nguồn tín chắc chắn
- khoảng từ 10 đến 12 triệu. Dĩ nhiên họ mừng lễ khác hẳn
người công giáo Châu Âu hoặc tại các quốc gia nơi có tự
do tôn giáo hoàn toàn. Mọi
người đều biết: các hoạt động tôn giáo được thu hẹp lại trong khu vực nhà thờ. Những
cuộc biểu đương tôn giáo
bên ngoài ra ngoài khu vực nhà thờ, đều phải có phép riêng
hoặc trốn tránh các luật lệ hiện hành. Những trốn tránh
như vậy khó thoát khỏi con
mắt của công an và dĩ nhiên sẽ bị trừng phạt cách này hay
cách khác.
Ngày lễ Giáng
sinh năm nay (2001), chắc chắn cũng như các Lễ Giáng sinh trước
đây, trong nhà thờ chính tòa Bắc Kinh cũng như tại các nhà
thờ khác rải rắc trong cả nước sẽ có thánh lễ nửa đêm.
Các bài hát Giáng sinh được vang dội, kể cả những bài hát
cổ diển như "Adeste fideles", được hát lên bằng tiếng
Latinh hoặc bằng tiếng Trung quốc.
Tại nhiều nhà
thờ, người dân công giáo cũng trưng bày hang đá; nhưng
trong các gia đình ít thấy có, như tại Thế giới Tây phương,
bởi vì các ảnh tượng về Sinh nhật và các đồ đạo rất
hiếm. Nhưng chắc chắn trong
thời gian gần đây sẽ có nhiều thay đổi. Hiện nay tại những
thành phố lớn và giầu thịnh như Shangai và Canton, cũng
như Hồng kông và Macao từ
nhiều năm chịu ảnh hưởng văn hóa Tây phương, tinh thần
tiêu thụ đang lan tràn mạnh mẽ. Người dân công giáo
hay không công giáo cũng tuốn đến các cửa tiệm để mua sắm
quà tặng cho các thân nhân, bạn hữu...
Tại Nhà thờ
chính tòa Bắc kinh, một quan sát viên Tây phương len lỏi vào
người dân dự thánh lễ đông đảo, trong số này có nhiều
người không công giáo cũng tham dự, vì họ cho đây là một
lễ có tính cách quốc tế. Tại các nhà thờ cũng có những
"người quan sát khác": người làm chính trị hoặc nhân viên
của Ðảng. Dĩ nhiên họ đến với tư cách là "người kiểm
soát" các hoạt động tôn giáo, và để giữ trật tự.
Việc kiểm soát của các quan sát viên chính trị và nhân
viên của Ðảng được thi hành tại các nhà thờ thuộc tổ
chức được gọi là "Hội công giáo ái quốc" (được chính
phủ ủng hộ) cũng như tại các nhà thờ của Giáo hội "hầm
trú".
Trong dịp lễ
Giáng Sinh năm nay cũng như các năm trước, một số giám mục,
linh mục và giáo dân trung thành với Roma, phải mừng lễ Giáng
sinh xa nhà và các người thân yêu, bởi vì các vị này hiện
còn bị giam tại các nhà tù. Dù có những dấu hiệu về cởi
mở, nhưng cuộc tử đạo của "Giáo hội công giáo hầm trú"ù
tại Trung quốc vẫn chưa chấm
dứt. Vị sau cùng trong các giám mục "bị mất tích", hiện đang
phải trải qua thời kỳ cải huấn, chỉ vì
ngài từ chối gia nhập "Hội công giáo ái quốc", đó
là Ðức Cha Lucas Li, giám
mục giáo phận Fengxiang, bị mất tích từ tháng 9 năm 2001.
Trước ít tuần, tức ngày 10 tháng 7/2001, công an bắt giữ
trong miền Jiangxi, thuộc phía Nam Trung quốc, 16 linh mục thuộc Giáo
hội hầm trú ẩn, về tội trung thành với ÐTC. Cũng trong dịp
này, đêm khuya, công an đột nhập vào nhà cha Liao Haiqing, thuộc
giáo phận Yujiang, rồi đột nhập vào một cuộc hội họp của
các linh mục điệu đi 15 vị, cũng
thuộc miền này. Cha Liao
Haiqing, năm nay 71 tuổi, là
một hình ảnh có thể nói là tượng trưng cuả "giáo hội
hầm trú này". Cha đã bị giam tù 17 năm rồi, trong những năm
1950, rồi giữa những năm 1980 và 1990. Nhiều vị trong số bị bắt
lần này cũng như cha Liao Haiqing, đã nếm thủ những cay đắng
của cuộc bách hại của chế độ.
Theo một số
quan sát viên, thì lễ Giáng sinh năm 2001 không giống như lễ
Giáng sinh của các năm trước đây. Cách đây hai tháng, có
hai biến cố văn hóa quan trọng: một tại Bắc Kinh, một tại
Roma: đó là lễ mừng kỷ niệm 400 năm Cha Matteo Ricci, Dòng Tên,
đến truyền giáo tại Trung quốc. Trong dịp này, Ðức Gioan
Phaolô II gửi một sứ điệp quan trọng cho Ðại Hội quốc tế
về Cha Matteo Ricci, do Ðại Học Gregoriana tổ chức, trong đó ngài
thành thực xin tha thứ về những lầm lỗi của một số nhà
truyền giáo tại Trung quốc. Sứ điệp của ÐTC đã có tiếng
vang nơi giới chính trị cũng như trong dư luận người dân Trung
quốc. Nhưng cũng không thiếu những tranh luận về thái độ này
của Tòa Thánh. Phát ngôn viên Chính phủ tuyên bố: Bắc Kinh
đang chờ đợi những bước tiến cụ thể của Vatican.
Một biến có
khác có tính cách chính trị rất quan trọng: đó là, theo chương
trình, trong Mùa Xuân tới đây, sẽ có Ðại hội quốc gia Ðảng
cộng sản Trung quốc. Trong Ðại hội này, Ðảng sẽ bầu lên những
vị lãnh đạo mới. Trong những
năm tới đây, Vatican sẽ phải đối phó với các vị lãnh đạo
mới này.
Trên bình diện quốc tế, có hai biến cố: Trung quốc vừa được gia nhập, sau nhiều năm tranh đấu, Tổ chức thế giới về Thương mại (WTO) và từ nay đến 2008, Trung quốc đang chuẩn bị Thế Vận hội. Ðây có thể là những cơ hội thuận tiện thúc đẩy Trung quốc thay đổi đường lối chính trị, tiến đến một nền dân chủ thực sự và việc tôn trọng các quyền con người, trong đó có quyền tự do tôn giáo.