Thaùnh Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II
Saéc Leänh
veà Caùc Giaùo Hoäi
Coâng Giaùo Ñoâng Phöông
Orientalium Ecclesiarum
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Lôøi Giôùi Thieäu
Muoán hieåu roõ muïc ñích, taàm quan troïng vaø söï thích hôïp cuûa Saéc Leänh naøy, thieát töôûng neân bieát qua lòch söû cuûa noù. UÛy Ban tieàn coâng ñoàng ñaëc traùch caùc vaán ñeà lieân quan ñeán caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông ñaõ soaïn thaûo moät löôïc ñoà vôùi nhan ñeà "Ñeå taát caû neân moät". Caùc Nghò Phuï ñeán hoäi kyø hoïp I cuûa Coâng Ñoàng ñaõ quyeát ñònh cho moät uûy ban hoãn hôïp tu chænh laïi löôïc ñoà treân. Ñöùc Hoàng Y Bea cuõng ñaõ soaïn thaûo moät löôïc ñoà veà Hieäp Nhaát trong ñoù coù ñeà caäp ñeán caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông ly khai. UÛy ban hoãn hôïp ñaëc traùch caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông luùc baáy giôø haïn heïp löôïc ñoà vaøo vaán ñeà caùc Giaùo Hoäi Ñoâng coøn hieäp thoâng vôùi Roâma. Löôïc ñoà naøy meänh danh laø "Veà caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông". Nhö vaäy treân nguyeân taéc, ñaõ loaïi boû vaán ñeà Hieäp Nhaát giöõa caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông ly khai vôùi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Ñeå ñöôïc roõ hôn, sau naøy coøn theâm vaøo tieáng Coâng Giaùo. Nhö theá, töïa ñeà trôû thaønh "Veà caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng Phöông". "Caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo" ôû ñaây chæ caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông, thaønh phaàn cuûa Giaùo Hoäi phoå quaùt, coøn hieäp thoâng vôùi Toøa Thaùnh Roâma. Sau nhieàu laàn tu chænh vaø söûa ñoåi. Saéc Leänh ñaõ ñöôïc Coâng Ñoàng döùt khoaùt chaáp nhaän ngaøy 21-11-1964. 2,110 nghò phuï boû phieáu thuaän vaø 39 phieáu choáng.
Vì Saéc Leänh lieân heä ñeán caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông hieäp thoâng vôùi Roâma, neân Coâng Ñoàng quan taâm ñeán quy luaät, caùch toå chöùc vaø di saûn thieâng lieâng cuûa caùc Giaùo Hoäi ñoù. Nhieàu ngöôøi dò nghò taïi sao moät Coâng Ñoàng Chung laïi quan taâm ñeán caùc Giaùo Hoäi rieâng bieät. Ñaõ haún, ngöôøi Ñoâng Phöông coù 120 Nghò Phuï ñaïi dieän vaøo Coâng Ñoàng, nhöng ñoù laø moät thieåu soá saùnh vôùi 2,000 Nghò Phuï Taây Phöông, laø nhöõng vi chöa chaéc ñaõ luoân thaáu hieåu caùc vaán ñeà Ñoâng Phöông. Tuy nhieân, phaûi nhìn nhaän raèng caùc ñaïi dieän Ñoâng Phöông, Nghò Phuï vaø caùc nhaø chuyeân moân, ñaõ goùp phaàn lôùn vaøo vieäc bieân soaïn cuõng nhö tu chænh Saéc Leänh naøy.
Nhieàu phaàn trong Saéc Leänh naøy leõ ra phaûi ñöôïc xen vaøo caùc taøi lieäu khaùc cuûa Coâng Ñoàng, nhaát laø trong Hieán Cheá veà Giaùo Hoäi. Nhöng ngöôøi Ñoâng Phöông laïi thích Coâng Ñoàng soaïn thaûo vaø coâng boá moät Saéc Leänh rieâng bieät veà caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng Phöông. Thöôïng Phuï Giaùo Chuû Maximos IV ñaõ neâu ra nhöõng lyù do sau ñaây vaøo muøa thu naêm 1964 vaø ñaõ ñöôïc Hoäi Ñoàng Giaùo Hoäi cuûa ngaøi chuaån y. Hieän nay caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông coù nhöõng vaán ñeà rieâng bieät, nhöng ñoái vôùi Giaùo Hoäi Latinh chuùng ta khoâng coù tính caùch khaån tröông. Thaø raèng thaûo luaän caùc vaán ñeà chung vôùi nhau, vì neáu taùch rôøi, coù theå seõ bò laõng queân caùch deã daøng hay ít ra khoâng ñöôïc giaûi quyeát caùch thoûa ñaùng. Hôn theá nöõa, moät Saéc Leänh Coâng Ñoàng coù theå ñoaïn tieâu hay thay ñoåi moät vaøi quy luaät maø tröôùc kia Roâma ñaõ ñaët ra cho caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông, nhöng qua doøng thôøi gian, chuùng ñaõ loãi thôøi hay ít thích hôïp vôùi truyeàn thoáng Ñoâng Phöông. Sau cuøng, neáu coù moät saéc leänh rieâng cho caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông thì coøn hy voïng, sau Coâng Ñoàng ngöôøi ta seõ chieáu coá ñeán caùc döï kieän cuûa saéc leänh vaø tieán haønh cuøng moät höôùng. Coù theå theâm moät lyù do khaùc lieân quan ñeán caùc tín höõu theo nghi leã Latinh: moät saéc leänh rieâng bieät veà caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng Phöông seõ giuùp hoï hieåu maàu nhieäm Giaùo Hoäi roõ raøng vaø cuï theå hôn, maàu nhieäm vöøa duy nhaát vöøa ña dieän. Moät saéc leänh rieâng bieät nhö theá cuõng coù theå giuùp hoï thaåm ñònh moät thaùi ñoä thích ñaùng ñoái vôùi caùc anh em ly khai cuûa chuùng ta.
Saéc Leänh coøn laøm saùng toû caùch toå chöùc vaø ñôøi soáng cuûa caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng Phöông. Saéc Leänh giaûi thích roõ raøng quyeàn lôïi vaø ñòa vò cuûa caùc Coäng Ñoaøn Coâng Giaùo Ñoâng Phöông vaø phuïc hoài nhöõng ñaëc aân vaø taäp tuïc bò huûy boû trong quaù khöù:
Boá cuïc Saéc Leänh nhö sau:
- Lôøi môû ñaàu: (soá 1).
- Saùu Chöông:
1. Caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông hay Leã Cheá (soá 2-4).
2. Vieäc baûo veä di saûn tinh thaàn nôi caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông (soá 5-6).
3. Caùc Thöôïng Phuï Ñoâng Phöông (soá 7-11).
4. Quy luaät veà caùc bí tích (soá 12-18).
5. Vieäc Phuïng thôø Thieân Chuùa (soá 19-23).
6. Lieân laïc vôùi caùc anh em ly khai (soá 24-29).
- Keát luaän: soá 30.
Saéc Leänh ñeà caäp ñeán nhieàu Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng Phöông. Coù hôn 20 Giaùo Hoäi. Tröôùc tieân coù nhieàu Leã cheá. Leã cheá ôû ñaây laø caùch thöùc cöû haønh pheùp Thaùnh Theå vaø caùc Bí Tích (lôøi nguyeän, cöû ñieäu...). Coù Leã cheá Copticoâ, Chaldaeoâ, Syriacoâ, Armenoâ, Maroniticoâ, Byzantinoâ vaø Malabaroâ. Hôn nöõa, coù khi cuõng moät nghi leã phuïng vuï ñöôïc thi haønh ôû nhieàu xöù vôùi nhöõng ngoân ngöõ khaùc nhau; ví duï: Leã cheá Copticoâ thònh haønh ôû Ai Caäp vaø Ethiopia, vaø nhö theá ngöôøi ta phaân bieät hai Giaùo Hoäi rieâng bieät theo cuøng Leã cheá Copticoâ: moät ôû Ai Caäp vaø moät ôû Ethiopia. Caùc Leã cheá khaùc cuõng vaäy. theo nghóa roäng hôn, Leã cheá khoâng nhöõng laø phuïng vuï cuûa moät Giaùo Hoäi, nhöng coøn bao haøm caû quy luaät, toå chöùc, truyeàn thoáng vaø taäp tuïc rieâng bieät cuûa moãi Giaùo Hoäi khaùc nhau. Ñoù laø yù nghóa taïi sao coù nhieàu Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông. Cuõng coù khi trong cuøng moät thaønh phoá hay trong moät mieàn coù hai hay ba coäng ñoaøn Coâng Giaùo coù Leã cheá khaùc nhau. Nhö ôû Alep coù moät Giaùo Hoäi Melchita, moät Giaùo Hoäi Maroniticoâ vaø moät Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông Armenoâ. Moãi Giaùo Hoäi coù moät Giaùm Muïc rieâng. Duø caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng Phöông ña soá ôû mieàn Caän Ñoâng, nhöng cuõng coù nhöõng nhoùm raûi raùc ôû AÂu Chaâu, Nam AÁn vaø Baéc Myõ, do caùc cuoäc di cö vì ñaøn aùp. Toång soá ngöôøi Coâng Giaùo Ñoâng Phöông khoaûng ñoä 11 trieäu.