Thaùnh Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II
Saéc Leänh
Veà Hoaït Ñoäng Truyeàn Giaùo
Cuûa Giaùo Hoäi
Ad Gentes
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Lôøi Giôùi Thieäu
Saéc Leänh veà hoaït ñoäng truyeàn giaùo cuûa Giaùo Hoäi coù moät lòch söû daøi. Trong giai ñoaïn chuaån bò Coâng Ñoàng ñaõ coù 7 baûn thaûo lieân tieáp, nhöng ít ñöôïc chaáp nhaän. Vì theá, UÛy Ban Coâng Ñoàng ñaëc traùch vaán ñeà truyeàn giaùo ñaõ soaïn thaûo moät löôïc ñoà môùi vôùi noäi dung roäng raõi vaø roõ raøng hôn. Ñieàu ñaùng tieác laø thaùng 5-1964, moät UÛy Ban phoái hôïp ñaõ ñôn giaûn löôïc ñoà ñoù vaøo 13 vaán ñeà tuy chính yeáu nhöng khoâng maáy phong phuù. Ñeán ngaøy 6-11-1964 Coâng Ñoàng khôûi söï thaûo luaän, vaø moät söï kieän laï thöôøng xaûy ra: ñeå bieåu loä moái quan taâm ñaëc bieät ñeán moät vaán ñ9eà quan troïng nhö vaäy, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI ñaõ ñích thaân giôùi thieäu vaán ñeà tranh luaän qua moät huaán töø ngaén. Ngaøi noùi: "Khi quyeát ñònh chuû toïa ít laø moät buoåi hoïp khoaùng ñaïi cuûa quyù chö huynh, ngaøy hoâm nay Ta muoán hieän dieän luùc quyù chö huynh ñang quan taâm ñeán löôïc ñoà veà vieäc truyeàn giaùo. Sôû dó Ta quyeát ñònh nhö vaäy, laø vì taàm quan troïng ñaëc bieät cuûa vaán ñeà hoâm nay ñang chi phoái taâm trí cuûa quyù chö huynh". Sau khi thaûo luaän 13 vaán ñeà, ngöôøi ta thaáy raèng löôïc ñoà raát ít ñöôïc quaûng dieãn. Cuoäc boû phieáu ngaøy 9-11-1964 quyeát ñònh laø UÛy Ban ñaëc traùch caùc vaán ñeà truyeàn giaùo phaûi soaïn thaûo moät löôïc ñoà môùi. Dó nhieân, UÛy Ban ñaõ thu löôïm ñöôïc taát caû nhöõng nhaän xeùt cuûa caùc Nghò Phuï, nhôø ñoù, keát quaû raát tích cöïc. Moät löôïc ñoà môùi ra ñôøi vaø ai cuõng ca tuïng: daøn baøi roõ raøng vaø hôïp lyù, trích daãn Thaùnh Kinh, neàn taûng thaàn hoïc vöõng chaéc, giaùo lyù doài daøo, aùp duïng cuï theå, ñaày ñuû maø khoâng daøi doøng chi tieát. Sau moät vaøi tu chænh, baûn vaên cuoái cuøng ñaõ ñöôïc nhaän ngaøy 7-12-1965 vôùi 2,394 phieáu thuaän, 5 phieáu choáng. Ñaây laø moät trong nhöõng tyû soá chaáp thuaän cao nhaát cho moät vaên kieän Coâng Ñoàng. Tröôùc tieân Saéc Leänh ñöôïc goïi laø "Saéc Leänh veà vaán ñeà truyeàn giaùo". Töïa ñeà hieän nay "Veà hoaït ñoäng truyeàn giaùo cuûa Giaùo Hoäi" laàn ñaàu tieân ñöôïc xuaát hieän trong löôïc ñoà cuûa 13 vaán ñeà. Lyù do chính yeáu cuûa vieäc thay ñoåi töïa ñeà hình nhö laø ñeå nhaán maïnh moái töông quan maät thieát giöõa hoaït ñoäng vaø Giaùo Hoäi. Hoaït ñoäng truyeàn giaùo laø vieäc thieát yeáu cuûa Giaùo Hoäi, noù thuoäc veà söù maïng cuûa Giaùo Hoäi trong theá giôùi. Vì theá töïa ñeà khoâng muoán noùi raèng: hoaït ñoäng truyeàn giaùo laø moät hoaït ñoäng rieâng bieät trong Giaùo Hoäi, beân caïnh nhöõng hoaït ñoäng khaùc nhö hoaït ñoäng muïc vuï, xaõ hoäi v.v...
Söï töông quan cuûa Saéc Leänh naøy vôùi Hieán Cheá tín lyù veà Giaùo Hoäi ñöôïc ñaùnh daáu baèng nhöõng chöõ ñaàu tieân cuûa hai vaên kieän "AÙnh Saùng muoân daân" vaø "ñeán muoân daân". Hai caâu naøy aùm chæ ñeán lôøi tieân tri Isaia (42,6 vaø 49,6): ñaày tôù cuûa Yahveâ ñöôïc sai ñeán cho theá giôùi ñeå soi saùng vaø cöùu roãi muoân daân. Tröôùc tieân, lôøi tieân tri aùp duïng vaøo Chuùa Kitoâ, sau ñoù aùp duïng vaøo Giaùo Hoäi vì Giaùo Hoäi tieáp tuïc coâng trình cuûa Ngöôøi. Giaùo Hoäi ñang vaø luoân luoân seõ laø aùnh saùng, laø nguoàn ôn cöùu ñoä cho theá giôùi vì chính khi truyeàn giaùo, Giaùo Hoäi seõ chu toaøn vai troø chính yeáu naøy. Hieán cheá tín lyù veà Giaùo Hoäi minh ñònh raèng Giaùo Hoäi laø aùnh saùng muoân daân, laø daáu chæ thaùnh thieän (laø bí tích) noùi leân loaøi ngöôøi coù cuøng moät nguoàn goác vaø moät ôn cöùu roãi. Thöïc vaäy, theo Hieán Cheá, trung taâm vaø ñôøi soáng Giaùo Hoäi laø hoaït ñoäng truyeàn giaùo. Nhö theá, hoaït ñoäng truyeàn giaùo laø baûn chaát cuûa söù maïng Giaùo Hoäi. Saéc Leänh veà hoaït ñoäng truyeàn giaùo tieáp tuïc ñeà taøi ñoù, khoâng phaûi chæ laëp laïi suoâng, nhöng ñaët noù vaøo trong moät khung caûnh lòch söû vaø ñòa lyù cuûa thôøi ñaïi ngaøy nay.
Muoán thaáu trieät yù nghóa vaø taàm quan troïng cuûa Saéc Leänh, phaûi ñaët noù trong yù höôùng caên baûn cuûa Coâng Ñoàng Vaticanoâ II. Ngöôøi ta ñaõ so saùnh Vaticanoâ II vaø cho raèng Coâng Ñoàng thích hôïp vôùi theá giôùi hieän ñaïi cuõng nhö Coâng Ñoàng Gieârusalem thích hôïp vôùi thôøi xöa (CvSñ 15). Thôøi ñoù, Giaùo Hoäi Hoäi sô khai cuõng saép daán böôùc rao giaûng Phuùc AÂm cho muoân daân vaø phaûi ñöông ñaàu vôùi vaán ñeà truyeàn giaùo nghieâm troïng nhaát trong lòch söû: phaûi ñaët ñieàu kieän theá naøo ñeå löông daân coù theå gia nhaäp Giaùo Hoäi? Ngaøy nay moïi ngöôøi ñeàu bieát Giaùo Hoäi, nhöng ña soá nhaân loaïi chöa ñöôïc ñem veà vôùi Chuùa Kitoâ, vaø loøng trung thaønh cuûa chính caùc Kitoâ höõu cuõng chöa ñöôïc nhö yù muoán. Coâng Ñoàng Vaticanoâ II canh taân noã löïc truyeàn giaùo cuûa Giaùo Hoäi, côûi môû vôùi theá giôùi ngaøy nay vaø ñeà nghò moät cuoäc canh taân theo tinh thaàn Phuùc AÂm nhaèm phaùt huy loøng trung thaønh cuûa Giaùo Hoäi vôùi söù maïng ñöôïc Chuùa Kitoâ giao phoù ñoái vôùi theá giôùi Kitoâ giaùo vaø löông daân. Chính yù thöùc söù maïng caáp baùch naøy laøm neàn taûng thoáng nhaát caùc hieán cheá, saéc leänh vaø tuyeân ngoân cuûa Coâng Ñoàng. Do ñoù, phaûi ñoïc saéc leänh veà hoaït ñoäng truyeàn giaùo cuûa Giaùo Hoäi trong toaøn theå chieàu höôùng ñoù.
Saéc Leänh naøy khaûo luaän caùc vaán ñeà lyù thuyeát cuõng nhö thöïc haønh veà hoaït ñoäng truyeàn giaùo trong thôøi ñaïi ngaøy nay. Ñoàng thôøi, Saéc Leänh cuõng coù tính caùch raát thaàn hoïc, nghóa laø caùc chuû ñeà chính cuõng nhö caùc vaán ñeà truyeàn giaùo luoân luoân ñöôïc ñaët trong töông quan vôùi nguoàn maïc khaûi. Nhöõng giaûi quyeát vaø nhöõng tieâu chuaån thöïc teá ñeàu coù neàn taûng thaàn hoïc vöõng chaéc, thöôøng tröïc tieáp döïa treân nhöõng baûn vaên Thaùnh Kinh. Moïi hoaït ñoäng truyeàn giaùo cuûa Giaùo Hoäi baét nguoàn töø tình yeâu giöõa Ba Ngoâi vaø laø moät hieäu quaû, hay coù theå noùi laø söï noái tieáp söù maïng cuûa caùc Ngaøi, laø söï hoaøn thaønh yù ñònh cuûa Thieân Chuùa trong theá giôùi, Ñaáng muoán moïi ngöôøi ñöôïc cöùu roãi.
Tröôùc heát, Saéc Leänh phaân bieät roõ raøng vieäc rao giaûng Phuùc AÂm tieân khôûi cho caùc daân toäc chöa ñöôïc nghe Phuùc AÂm. Sau ñoù Saéc Leänh ñeà caäp ñeán söï hoã trôï maø Giaùo Hoäi phoå quaùt phaûi ñem laïi cho caùc Giaùo Hoäi vöøa ñöôïc khai sinh ñeå nhöõng Giaùo Hoäi naøy ñöôïc vun troàng moät caùch ñaày ñuû vaø ñaâm reå saâu trong loøng daân toäc vaø vaên hoùa. Tuy nhieân, khoâng coù vaán ñeà truyeàn giaùo trong caùc xöù ñang xa daàn Kitoâ giaùo, nhöõng xöù maø tröôùc kia ñaõ ñöôïc rao giaûng Phuùc AÂm nhöng hieân ñang traûi qua moät söï thoaùi hoùa roõ reät, hay noùi caùch khaùc, nhöõng xöù ñoù khoâng coøn ñaùp öùng vôùi lyù töôûng Kitoâ giaùo chaân chính. Coù ngöôøi ñaõ traùch cöù Saéc Leänh khoâng ñeà caäp ñeán hoaït ñoäng truyeàn giaùo nhaèm phuïc höng caùc xöù naøy. Dó nhieân Giaùo Hoäi cuõng coù söù maïng ñoù. Nhöng ñaây khoâng phaûi laø söù maïng "ñeán vôùi muoân daân" theo yù nghóa Thaùnh Kinh. Saéc Leänh ñaõ coù lyù khi töï haïn cheá vaøo caùc vieäc truyeàn giaùo theo nghóa thoâng thöôøng. Vieäc phuïc höng Kitoâ giaùo ñöôïc thaûo luaän trong nhöõng vaên kieän khaùc döôùi nhieàu khía caïnh khaùc nhau, ví duï nhö Hieán Cheá Muïc Vuï veà Giaùo Hoäi trong theá giôùi ngaøy nay.
Boá cuïc cuûa Saéc Leänh deã nhaän thaáy; ñaây laø caùc phaàn chính:
- Phaàn môû ñaàu (soá 1).
- Saùu Chöông:
1. Nhöõng nguyeân taéc giaùo thuyeát (soá 2-9).
2. Chính coâng vieäc truyeàn giaùo (soá 10-18).
3. Caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông (soá 19-22).
4. Caùc nhaø truyeàn giaùo (soá 23-27).
5. Toå chöùc hoaït ñoäng truyeàn giaùo (soá 28-34).
6. Söï coäng taùc (soá 35-41).
- Keát luaän (soá 42).