Chaân Lyù vaø Töï Do
(Taøi Lieäu Giaùo Lyù Cho Ngöôøi Tröôûng Thaønh
cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Chaân Lyù AÙ Chaâu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 49 -
Nhöõng Hình Thöùc Dò Ñoan
Dò ñoan voán laø theå hieän cuûa moät loøng tin yeáu keùm. Töï baûn chaát, con ngöôøi ñöôïc ñaët ñeå vaø höôùng môû veà nieàm tin, do ñoù khi choái boû moät nieàm tin chaân thaät, con ngöôøi khoâng theå soáng maø khoâng döïa vaøo moät nieàm tin khaùc: thay cho moät Thieân Chuùa bò khöôùc töø, con ngöôøi tìm caùch laáp ñaày khoaûng troáng trong taâm hoàn baèng nieàm tin vaøo moät giaù trò hay moät taïo vaät khaùc. Nhö vaäy, dò ñoan xeùt cho cuøng cuõng laø moät nieàm tin, nhöng laø moät nieàm tin khoâng coù neàn taûng vöõng chaéc. ÔÛ ñaây, chuùng ta noùi ñeán moät vaøi hình thöùc cô baûn cuûa dò ñoan.
Caûm thaáy baát toaøn vaø giôùi haïn tröôùc nhöõng söùc maïnh thieân nhieân vöôït treân khaû naêng hieåu bieát vaø haønh ñoäng cuûa mình, con ngöôøi deã coù khuynh höôùng gaùn cho nhöõng söùc maïnh ñoù moät boä maët thaàn linh. Noùi chung, ñaây laø khuynh höôùng thöôøng thaáy nôi nhöõng ngöôøi thaát hoïc, nghóa laø nhöõng ngöôøi ngheøo veà tinh thaàn, nhöõng ngöôøi bò xaùo troän veà taâm lyù. Chính vì theá, chieán dòch baøi tröø meâ tín dò ñoan naøo cuõng phaûi ñi ñoâi vôùi söï phaùt trieån veà daân trí: daân trí caøng cao, cuoäc soáng tinh thaàn caøng laønh maïnh, thì meâ tín dò ñoan caøng bò ñaåy luøi.
Tuy nhieân, meâ tín dò ñoan khoâng chæ laø chuyeän cuûa nhöõng ngöôøi ngu doát, thaát hoïc, ngheøo ñoùi, taâm beänh, maø ngay caû nhöõng ngöôøi coù hoïc vaø caùc kitoâ höõu cuõng coù theå rôi vaøo meâ tín dò ñoan. Moät nieàm tin chaân thaät ñöôïc xaây döïng treân chính söï chaân thaät cuûa Thieân Chuùa. Coù ñöùc tin nghóa laø ñaët taát caû nieàm tín thaùc vaøo Thieân Chuùa laø Ñaáng chaân thaät. Nhö vaäy, ñöôïc keå laø dò ñoan taát caû nhöõng thaùi ñoä naøo ñi ngöôïc laïi nieàm tin aáy; cuõng ñöôïc keå laø dò ñoan baát cöù haønh ñoäng naøo muoán thay theá Thieân Chuùa baèng moät giaù trò khaùc. Con ngöôøi dò ñoan cuûa thôøi ñaïi coù theå laø ngöôøi ñaët tin töôûng hoaøn toaøn vaøo lyù trí cuûa mình hoaëc xaây döïng cuoäc soáng cuûa mình treân nieàm tin muø quaùng vaøo khoa hoïc hay baát cöù moät yù thöùc heä naøo. Con ngöôøi dò ñoan cuûa thôøi ñaïi coù theå laø ngöôøi chæ bieát ñoùng khung cuoäc soáng mình trong nhöõng thöïc taïi choùng qua cuûa traàn theá, nhö tieàn taøi, danh voïng, söùc khoûe, saéc ñeïp...
Neáu moät nieàm tin chaân thaät ñöôïc xaây döïng treân lôøi maïc khaûi chaân thaät vaø baát khaû ngoä cuûa Thieân Chuùa, thì dò ñoan chính laø ñaët nieàm tin cuûa mình vaøo moät thöù lôøi khaùc, lôøi ñoù coù theå laø dö luaän cuûa ñaùm ñoâng, cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng. Rieâng caùc kitoâ höõu, cho duø tuyeân xöng loøng trung thaønh cuûa mình ñoái vôùi Chuùa vaø Giaùo Hoäi vaãn coù theå rôi vaøo dò ñoan, chaúng haïn thay vì tin töôûng nôi lôøi maïc khaûi cuûa Chuùa ñöôïc uûy thaùc cho Giaùo Hoäi, nhieàu kitoâ höõu xem chöøng vaãn thích chaïy theo nhöõng maïc khaûi rieâng tö hay nhöõng cuoäc hieän ra voán chöa ñöôïc Giaùo Hoäi nhìn nhaän.
Neáu ñoái töôïng cuûa moät nieàm tin chaân thaät laø nhöõng chaân lyù maïc khaûi, thì ñi tìm ôn cöùu roãi duy chæ trong nhöõng thöïc taïi traàn theá cuõng laø moät thaùi ñoä dò ñoan. Nhöõng tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät deã laøm con ngöôøi trôû neân muø quaùng ñeán ñoä bieán nhöõng thöïc taïi traàn theá thaønh nhöõng giaù trò tuyeät ñoái: thay vì tìm kieám nhöõng giaù trò vónh cöûu vaø yù nghóa cuûa cuoäc soáng trong nhöõng thöïc taïi traàn theá, con ngöôøi laïi töï giam mình trong nhöõng thöïc taïi aáy; thay vì söû duïng nhöõng thöïc taïi traàn theá nhö nhöõng phöông tieän giuùp ñaït cöùu caùnh vónh cöûu, con ngöôøi laïi bieán chuùng thaønh cöùu caùnh cuûa cuoäc soáng, thay vì laøm chuû nhöõng thöïc taïi traàn theá, con ngöôøi laïi bieán thaønh noâ leä cho chuùng. Moät thaùi ñoä töông töï cuõng coù theå tìm thaáy ngay caû nôi nhöõng ngöôøi tín höõu: khoâng dò ñoan laø gì khi con ngöôøi tìm ñeán vôùi caùc nghi thöùc cuûa Giaùo Hoäi nhö caùc Bí tích hoaëc nghi thöùc phuïng vuï, vôùi naõo traïng phuø chuù.
Tin töôûng vaø phoù thaùc nôi Thieân Chuùa vì Ngaøi laø Ñaáng chaân thaät, tin taát caû nhöõng gì ñöôïc Ngaøi maïc khaûi trong Chuùa Gieâsu Kitoâ, ñoù laø hai neùt chính yeáu cuûa nieàm tin chaân thaät. Ngoaøi ra, moät nieàm tin chaân thaät cuõng luoân höôùng ñeán cuøng ñích laø haïnh phuùc vónh cöûu; dò ñoan laø baát cöù nieàm tin naøo choái boû chieàu kích caùnh chung aáy. Ngaøy nay khoâng thieáu nhöõng ngöôøi ñeo ñuoåi moät nieàm tin nhö theá, ñieån hình hôn caû laø nieàm tin vaøo moät thöù thieân ñaøng taïi theá, nhöng lòch söû ñaõ chöùng minh raèng ñoù chæ laø moät aûo töôûng, bôûi vì moät thöù thieân ñaøng nhö theá seõ khoâng bao giôø ñeán treân traàn gian naøy.
Con ngöôøi voán ñöôïc taïo döïng ñeå höôùng veà nieàm tin, do ñoù, khi choái boû nieàm tin chaân thaät, con ngöôøi khoâng theå soáng maø khoâng taïo ra hay chaïy theo nhöõng nieàm tin khaùc. Loaïi boû Thieân Chuùa ra khoûi cuoäc soáng, con ngöôøi bò baét buoäc phaûi röôùc vaøo nhaø taâm hoàn mình nhöõng vò thaàn khaùc, nhö tieàn taøi, danh voïng, laïc thuù... Nhö vaäy, meâ tín dò ñoan khoâng phaûi laø hieän töôïng gaén lieàn vôùi ngheøo ñoùi, doát naùt, laïc haäu, maø laø haäu quaû cuûa söï troáng roãng trong taâm hoàn: khi taâm hoàn troáng vaéng nhöõng giaù trò tinh thaàn ñích thöïc, nhaát laø khoâng coù söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa thì dó nhieân con ngöôøi seõ tìm caùch laáp ñaày baèng moïi thöù phuø phieám cuûa traàn theá naøy. Con ngöôøi thôøi ñaïi ngaøy caøng vaên minh vaø tieán boä veà khoa hoïc kyõ thuaät, nhöng ñieàu ñoù khoâng ñöông nhieân laø moät mieãn chuaån ñoái vôùi meâ tín dò ñoan. Töû vi, boùi toaùn, ma thuaät, goïi hoàn, vaø bao nhieâu thöù kieâng kî khaùc, khoâng chæ laø nieàm tin cuûa ngöôøi ngheøo khoå, doát naùt taïi caùc nöôùc ngheøo, maø cuõng nhan nhaûn trong nhöõng xaõ hoäi tieân tieán. Noùi chung, meâ tín dò ñoan laø theå hieän cuûa söï troáng roãng trong taâm hoàn con ngöôøi.