Chaân Lyù vaø Töï Do
(Taøi Lieäu Giaùo Lyù Cho Ngöôøi Tröôûng Thaønh
cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Chaân Lyù AÙ Chaâu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 12 -
Hoaùn Caûi Löông Taâm
"Caùc ngöôi seõ nhaän bieát chaân lyù vaø chaân lyù seõ laøm cho caùc ngöôi ñöôïc töï do". Moät chi tieát mang nhieàu yù nghóa trong caâu noùi naøy laø thì töông lai cuûa caùc ñoäng töø "nhaän bieát" vaø "laøm cho töï do". Theo nghóa ñoù, vieäc nhaän bieát chaân lyù vaø töï do vaãn luoân laø muïc ñích phaûi höôùng tôùi moät ñoái töôïng khoâng bao giôø ñaït ñöôïc moät caùch troïn veïn vaø döùt khoaùt. Ñieàu naøy coù nghóa laø vieäc hoaùn caûi khoâng bao giôø döøng laïi ñoái vôùi ngöôøi tín höõu. Hoaùn caûi ñeå coá gaéng hieåu moät caùch ñaày ñuû hôn trong töông quan giöõa chaân lyù vaø töï do; hoaùn caûi ñeå soáng töông quan aáy moät caùch coù traùch nhieäm vaø tích cöïc hôn trong cuoäc soáng luaân lyù haèng ngaøy. Trong thö Rm 12,2 thaùnh Phaoloâ ñaõ noùi ñeán söï hoaùn caûi aáy nhö sau: "Anh em ñöøng raäp theo ñôøi naøy, nhöng haõy canh taân löông tri, maø bieán hình ñoåi daïng, laøm sao anh em thaåm ñònh ñöôïc yù Thieân Chuùa laø gì, thaät laø toát laønh, thuù vò troïn haûo".
Trong baøi noùi chuyeän vôùi caùc tham döï vieân Ñaïi Hoäi Quoác teá veà Thaàn hoïc luaân lyù ngaøy 10 thaùng 9 naêm 1988 Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ phaân tích veà thôøi ñaïi chuùng ta theá naøy:
"Caâu noùi cuûa Philatoâ "Chaân lyù laø gì?" ngaøy nay cuõng xuaát phaùt töø moät con ngöôøi do döï khoâng coøn bieát mình laø gì? bôûi ñaâu maø ñeán? vaø soáng ñeå laøm gì? Bieát bao laàn chuùng ta chöùng kieán nhöõng hoaøn caûnh töï huûy daàn daàn maø con ngöôøi ñang rôi vaøo. Chaïy theo moät soá tieáng goïi, con ngöôøi xem ra khoâng coøn nhaän thaáy tính caùch baát khaû huûy dieät cuûa giaù trò luaân lyù nöõa. Ai cuõng nhaän thaáy söï soáng vöøa ñöôïc cöu mang vaø chöa sinh ra ñaõ bò khinh reû. Quyeàn cô baûn cuûa con ngöôøi khoâng ngöøng bò vi phaïm, nhöõng nhu yeáu phaåm cho moät cuoäc soáng xöùng vôùi con ngöôøi bò huûy hoaïi moät caùch baát coâng. Nhöng ñieàu traàm troïng hôn laø con ngöôøi khoâng coøn xaùc tín raèng chæ trong chaân lyù noù môùi thöïc söï ñöôïc cöùu roãi. Söùc maïnh cöùu thoaùt cuûa chaân lyù bò phaûn khaùng, con ngöôøi chæ coøn bieát coù töï do, nhöng laø thöù töï do hoaøn toaøn chuû quan, con ngöôøi daønh cho mình quyeàn ñònh ñoaït veà söï thieän vaø söï aùc".
Nhöõng lôøi cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II neâu baät thaûm traïng cuûa con ngöôøi ngaøy nay ñoù laø ñaùnh maát yù thöùc veà luaân lyù, con ngöôøi khoâng coøn bieát ñaâu laø thieän, ñaâu laø aùc nöõa. Do ñoù hoaùn caûi quan troïng vaø caáp baùch laø hoaùn caûi löông taâm. Löông taâm laø thaåm phaùn haønh ñoäng luaân lyù cuûa con ngöôøi, nhöng khoâng phaûi laø thaåm phaùn baát khaû ngoä. Ñieàu naøy coù nghóa laø trong moät soá tröôøng hôïp naøo ñoù, löông taâm coù theå sai laàm, vaø cho duø tieáng noùi löông taâm coù tính caùch cöôõng baùch, löông taâm vaãn khoâng ngöøng ñöôïc môøi goïi tænh thöùc ñeå luoân baûo ñaûm giaây lieân keát giöõa chaân lyù vaø töï do. Chuùa Gieâsu ñaõ caûnh caùo: "Ñeøn cuûa thaân theå laø con maét, neáu maét saùng thì toaøn thaân saùng, neáu maét toái thì toaøn thaân seõ toái". Trong Hieán cheá "Vui möøng vaø Hy voïng" soá 16 Coâng ñoàng noùi ñeán löông taâm coù theå sai laàm: "Löông taâm nhieàu khi laàm laïc vì söï voâ tri baát khaû khaùng. Duø vaäy, khoâng vì theá maø maát ñi phaåm giaù cuûa noù. Nhöng khoâng theå noùi nhö theá khi con ngöôøi ít lo laéng tìm kieám chaân, thieän, cuõng nhö khi vì thoùi quen phaïm toäi maø löông taâm daàn daàn trôû neân muø quaùng".
Tìm kieám chaân lyù vaø tìm kieám söï thieän, ñoù laø hai ñieàu kieän thieát yeáu ñeå ñaøo luyeän löông taâm baûo ñaûm cho moái lieân keát giöõa chaân lyù vaø töï do, moät ñieàu kieän nhö theá khoâng phaûi laø ñieàu deã laøm trong xaõ hoäi ngaøy nay. Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ noùi ñeán caên beänh traàm troïng cuûa thôøi ñaïi ñoù laø döûng döng ñoái vôùi chaân lyù, thaùi ñoä naøy ñöôïc bieåu loä trong chuû tröông chaân vaø giaû cuûa vaán ñeà chæ laø vieäc cuûa sôû thích, cuûa nhöõng ñieàu kieän vaên hoùa, xaõ hoäi, hoaëc cho raèng chæ caàn laøm nhöõng ñieàu chuùng ta nghó maø khoâng caàn bieát ñieàu chuùng ta nghó coù ñuùng hay sai. Ngöôøi ta cuõng toû ra döûng döng vôùi chaân lyù khi chuû tröông raèng tìm kieám chaân lyù ñoái vôùi con ngöôøi quan troïng hôn laø ñaït ñöôïc chaân lyù. Nhöng neáu con ngöôøi toû ra döûng döng vôùi chaân lyù noù cuõng khoâng quan taâm ñeán vieäc ñaøo luyeän löông taâm vaø cuoái cuøng seõ baùm vaøo moät yù kieán rieâng tö hay yù kieán cuûa ñaùm ñoâng. Taïi sao coù theå coù moät caên beänh nhö theá? Theo Ñöùc Thaùnh Cha, nguyeân nhaân sau cuøng cuûa caên beänh naøy laø loøng kieâu ngaïo: kieâu ngaïo laø coäi reã cuûa moïi thöù toäi, kieâu ngaïo ñöa con ngöôøi tôùi choã töï cho mình coù quyeàn ñònh ñoaït nhö moät quan toøa toái cao vaø do ñoù choái boû tính sieâu vieät cuûa chaân lyù.