N

nam ñan vieän tröôûng

Beà treân ñan vieän nam giôùi do coäng ñoaøn baøu leân coù thaåm quyeàn treân tu vieän.

neán (Candle)

Neán laøm pheùp laøm baèng saùp ong hay môõ suùc vaät cho ngöôøi tín höõu tieân khôûi trong nghi leã phuïng vuï thöôøng cöû haønh chieàu thöù baûy hay saùng sôùm chuû nhaät.

neán röûa toäi (baptismal candle)

Theo nghi thöùc coâng giaùo khi röûa toäi coù phaàn trao neán. Moät ngoïn neán nhoû thaép töø caây neán Phuïc sinh, töôïng tröng cho Chuùa Gieâsu laø aùnh saùng theá gian vaø trao cho ngöôøi ñöôïc röûa toäi, hay cho ngöôøi ñôõ ñaàu neáu röûa toäi cho treû con, vôùi lôøi nhaén nhuû: "Haõy luoân böôùc ñi nhö con caùi söï saùng vaø giöõ cho ngoïn löûa ñöùc tin soáng ñoäng trong loøng con.

nghi leã Armenia

Phuïng vuï cuûa giaùo hoäi Armenia phoái hôïp giöõa phuïng vuï Syria vaø Cappadocia, coù nguoàn goác trong phuïng vuï hi laïp cuûa thaùnh Basil. Duøng ngoân ngöõ Armenia coå vaø caû hai giaùo hoäi coâng giaùo vaø chính thoáng ñeàu duøng.

nghi leã cho röôùc leã (communion service)

nghi leã cho röôùc leã maø khoâng coù thaùnh leã. Moät ngöôøi ñöôïc chæ ñònh khoâng nhaát thieát phaûi laø linh muïc coù theå cho röôùc leã.

nghi leã coptic (coptic rite)

phuïng vuï cuûa giaùo hoäi coptic do phuïng vuï tieáng hilaïp taïi Alexandria, ñöôïc cöû haønh baèng coå ngöõ ai caäp pha laãn vaøi yeáu toá tieáng AÛraäp. Phuïng vuï raát chaäm raõi vaø laâu la coù nhöõng baøi ca raát troïng theå.

nghi leã thaùnh kinh (Bible service)

Nghi thöùc goàm ñoïc Kinh thaùnh, giaûng vaø giaùo daân ca haùt caàu nguyeän, hay im laëng.

nghi thöùc Byzantin (Byzantine rite)

Nghi thöùc cuûa thaùnh Giacoâbeâ phaùt xuaát töø giaùo hoäi Jerusalem, Antioch sau ñoù ñöôïc thaùnh Basil vaø Gioan Kim khaåu caûi toå, thuoäc mieàn Byzantinum nay laø Istambul, nghi thöùc ñöôïc haàu heát giaùo hoäi ñoâng phöông chính thoáng hay coâng giaùo söû duïng.

nghi thöùc keát thuùc (concluding rite)

nghi thöùc ngaén cuoái leã goàm lôøi chaøo, chuùc laønh vaø tuyeân boá beá maïc.

ngoân ngöõ kinh thaùnh (Biblical languages)

Haàu heát thaùnh kinh do thaùi vieát baèng tieáng Hibaùlai vaøi taùc phaåm sau naøy vieát baèng tieáng Aramaic roài dòch sang Hi ngöõ vaøo theá kyû thöù hai. Chính Chuùa cuõng noùi tieáng Aramaic, töïa nhö tieáng do thaùi. Taân öôùc vieát baèng tieáng Hilaïp.

nguïy giaùo hoaøng

Ngöôøi coi mình laø giaùo hoaøng ñoái nghòch vôùi giaùo hoaøng ñöôïc hôïp phaùp baàu leân do hoäi ñoàng hoàng y. Coù chöøng 30 nguïy giaùo hoaøng trong quaù khöù nhaát laø theá kyû 15.

nguïy thö

Tieáng Hilaïp Apocryphos coù nghóa laø daáu aån. Nguïy thö laø nhöõng saùch toân giaùo cuûa ngöôøi do thaùi hay Kitoâ höõu xöa khoâng coù trong Kinh thaùnh. Vaøi cuoán in trong Kinh thaùnh coâng giaùo thì tin laønh hay do thaùi coi laø nguïy thö nhö: 1 Esdras, 2 Esdras, Tobia, Judith, Esther, Khoân ngoan cuûa Salomon, Baruch, Thö Jeremiah, Kinh cuûa Azariah vaø baøi ca cuûa ba chaøng treû tuoåi, Susanna, Bel vaø con roàng, 1 Maccabeo, 2 Maccabeo. Trong taân öôùc coù: Tieàn Phuùc aâm thaùnh Giacoâbeâ, Phuùc aâm thaùnh Thomas, Phuùc aâm thaùnh Pheâroâ..

ngöôøi cheát soáng laïi (the resurrection of body)

Theo kinh thaùnh vaø giaùo huaán chính thöùc cuûa giaùo hoäi thaân xaùc seõ soáng laïi vaø hôïp laïi vôùi linh hoàn sau khi cheát. Chuùa Gieâsu cuõng daïy xaùc loaøi ngöôøi ta soáng laïi (Matt.22:29-32; Luca 14:14; Gioan 5:29). Giaùo thuyeát naøy ñöôïc rao giaûng nhö maøu nhieäm caên baûn cuûa nieàm tin Kitoâ giaùo (1 Cor. 15:20) Khaûi huyeàn 20:12) vaø coù trong caùc baûn kinh tin kính cuûa giaùo hoäi.

ngöôøi tin (believer)

Theo truyeàn thoáng coâng giaùo ngöôøi tin laø ngöôøi tín thaùc vaøo Chuùa nhö moät nhaân vaät yeâu thöông toaøn naêng vaø laø ngöôøi coù nieàm tin vaøo maàu nhieäm ba ngoâi vaø nhaäp theå. Ngöôøi tin soáng theo giaùo huaán vaø giaù trò cuûa Chuùa Gieâsu vaø giaùo hoäi Ngaøi.

ngöôøi trôû laïi (convert)

ngöôøi thay ñoåi nieàm tin hay toân giaùo, noùi trôû laïi vì chæ coù ngöôøi ñi laïc môùi trôû veà.

ngöøa thai (contraception)

söï can thieäp yù thöùc vaø tích cöïc trong vieäc giao caáu ñeå traùnh coù thai. Giaùo huaán Giaùo hoäi ngay töø xöa vaãn cho raèng ngöøa thai laø hoaøn toaøn xaáu theo luaân lyù. Giaùo huaán naøy ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ 6 laäp laïi trong thoâng ñieäp Humanae vitae. Theo Ngaøi: "moãi haønh ñoäng hoân nhaân cuõng nhö taát caû haønh ñoäng cuûa hoân nhaân phaûi môû cöûa cho söï soáng môùi" nhö theá haønh ñoäng tröôùc, ñang hay theo sau haønh ñoäng giao caáu, hoaëc trong vieäc tieán trình ñöa ñeán haäu quaû, coi nhö muïc ñích hay phöông tieän laøm cho vieäc sinh saûn khoâng thöïc hieän ñöôïc ñeàu laø nhöõng haønh ñoäng khoâng ñöôïc pheùp ñeå ñieàu hoaø sinh saûn.

nhaø minh giaùo

Apologia theo tieáng Hilaïp laø lôøi noùi bieän hoä. Caùc vaên só Kitoâ giaùo tieân khôûi binh vöïc ñöùc tin vaø vieát veà nieàm tin cuûa hoï nhö thaùnh Justin, Tertullien..

nhaø nguyeän (chapel)

nhaø thôø nhoû khoâng phaûi laø nhaø thôø cuûa giaùo xöù hay moät khu vöïc nhoû naèm trong nhaø thôø lôùn daønh rieâng cho vieäc suøng kính. Theo truyeàn thoáng coâng giaùo nhaø nguyeän laø nôi coù ñeå Mình Thaùnh Chuùa.

nhaø sacello

Baøn thôø taïm ñeå giöõ Mình Thaùnh Chuùa trong ngaøy thöù naêm tuaàn thaùnh cho ñeán thöù baûy Phuïc sinh.

nhaø thôø chính toaø (cathedral)

Tieáng latinh cathedra laø gheá, nhaø thôø chính thöùc cuûa giaùo phaän nôi coù giaùm muïc laø chuû chaên. Nhaø thôø chính toaø laø nôi giaùm muïc coù toaø hay ngai. Nhaø thôø chính toaø thöôøng laø nhaø thôø lôùn.

nhaø tieäc ly (cenacle)

Tieáng latinh cenaculum phoøng treân laàu ôû Jerusalem nôi Chuùa Gieâsu aên böõa tieäc sau cuøng vôùi nhöõng keû theo ngöôøi, cuõng laø nôi Ngaøi hieän ra vôùi caùc moân ñeä sau khi soáng laïi vaø Chuùa Thaùnh Thaàn hieän xuoáng vôùi caùc moân ñeä ngaøy leã nguõ tuaàn.

nhaân ñöùc caû (cardinal virtues)

Nhöõng ñaëc tính quan troïng cuûa nhaân ñöùc. Nhaân ñöùc khoân ngoan, coâng bình, tieát ñoä vaø maïnh meõ coù teân nhaân ñöùc caû vì caùc nhaân ñöùc khaùc döïa vaøo ñoù. Chuùng ta ñöôïc nhöõng nhaân ñöùc ñoù khi chuùng ta döïa caäy vaøo ôn Chuùa.

noùi phaïm(blasphemy)

Noùi hay haønh ñoäng choáng laïi Chuùa hay choáng laïi ngöôøi vaø vaät ñaõ ñöôïc thaùnh hoaù, moät caùch khinh bæ, khoâng kính troïng, vi phaïm nghieâm troïng söï toân kính vaø tình yeâu ñoái vôùi Chuùa.

nöõ tu vieän tröôûng

beà treân moät tu hoäi chieâm nieäm nöõ tu chaúng haïn Nöõ ñan vieän Bieån ñöùc do coäng ñoaøn baøu leân vaø coù quyeàn treân caû tu vieän.

(C) Copyright 1998
by Rev. Ngo tuong Dzung, Texas, USA.

Back to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page