Marcoâ baét ñaàu Phuùc AÂm cuûa mình baèng söï kieän ra maét coâng khai cuûa Gioan Taåy Giaû vaø laøm pheùp röûa cho Chuùa Gieâsu. Nhöng Luca vaø Mattheâu thuaät laïi tröôùc heát caùc bieán coá veà ngaøy sinh nhaät cuûa Chuùa. Nhöõng truyeän keå naøy khoâng phaûi laø nhöõng baøi töôøng thuaät; nhöng laø nhöõng chöùng töø ñöùc tin cuûa caùc moân ñeä soáng theo aùnh saùng cuûa Chuùa Phuïc Sinh. Ngay töø ñaàu, hoï cho chuùng ta bieát Chuùa Gieâsu laø ai: Laø Con Thieân Chuùa. Ñöùc tin giuùp ta hieåu raèng caùc lôøi höùa cuûa giao öôùc cuõ ñaõ ñöôïc thöïc hieän nôi Ngaøi.
Thaùnh kinh Cöïu Öôùc cuõng noùi cho chuùng ta veà söï sinh ra cuûa nhöõng nhaân vaät quan troïng Moâisen, Samuel. Döïa vaøo loái vieát caùc truyeän naøy Luca ñaõ keå laïi thôøi thô aáu cuûa Chuùa Gieâsu. Nhöng ngay töø trang ñaàu phuùc aâm Luca ñaõ nhaán maïnh raèng Chuùa Gieâsu coù moái quan heä vôùi Thieân Chuùa moät caùch duy nhaát vaø ñaëc bieát. Chính vì ñoù maø nguoàn goác söï soáng cuûa Ngaøi phaùt sinh töø haønh ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
Trong thaùng thöù saùu, thieân thaàn Gabriel ñöôïc Thieân Chuùa sai ñeán moät thaønh ôû Galileâ coù teân laø Nazret. Ngaøi ñöôïc sai tôùi moät thieáu nöõ ñaõ ñöôïc höùa hoân cho moät ngöôøi laø Giuse thuoäc doøng hoï Ñavid. Teân cuûa coâ laø Maria. Thieân thaàn böôùc vaøo vaø noùi vôùi coâ:
"Haõy vui leân, ngöôøi ñaày aân phuùc, Thieân Chuùa ôû cuøng coâ"
Coâ raát boái roái bôûi nhöõng lôøi chaøo naøy vaø töï hoûi xem coù yù nghóa gì. Söù thaàn noùi vôùi coâ:
"Ñöøng coù e sôï, hôõi Maria. Thieân Chuùa meán chuoäng coâ. Coâ seõ mang thai vaø sinh moät con trai, vaø coâ phaûi ñaët teân cho con laø Gieâsu. Ngaøi seõ raát cao caû vaø ñöôïc goïi laø Con Ñaáng Toái Cao. Thieân Chuùa seõ cho Ngaøi ngai toaø cuûa toå tieân Ñavid, Ngaøi seõ cai trò treân nhaø Giacoùp cho tôùi muoân ñôøi vaø trieàu ñaïi cuûa Ngaøi seõ khoâng bao giôø cuøng".
Maria hoûi thieân thaàn:
"Nhöng laøm sao söï vieäc naøy coù theå xaûy ra ñöôïc vì toâi khoâng laáy choàng?"
Thieân thaàn traû lôøi:
"Chuùa Thaùnh Thaàn seõ ñeán treân coâ vaø quyeàn naêng cuûa Ñaáng Toái Cao seõ bao phuû coâ. Vaø do ñoù con cuûa coâ seõ laø "Ñaáng Thaùnh" vaø ñöôïc goïi laø "Con Thieân Chuùa". Khoâng coù ñieàu gì maø Thieân Chuùa khoâng laøm ñöôïc; haõy xem ngöôøi baø con cuûa coâ laø Elizabeth: ngöôøi ta goïi baø laø son seû, theá maø baây giôø baø ñaõ mang thai ñöôïc saùu thaùng".
Maria noùi:
"Toâi laø nöõ tyø cuûa Thieân Chuùa. Chôù gì nhöõng ñieàu ngaøi vöøa noùi xaûy ñeán cho toâi"
Sau ñoù thieân thaàn töø giaõ coâ.
(Lc 1:26-36)
Thieân thaàn ñaõ cho Maria moät daáu hieäu: ñoù laø vieäc Elizabeth saép coù con trai. Maria ñi tôùi nhaø cuûa ngöôøi chò hoï. Hai baø meï ñeán gaëp nhau vaø ñoù cuõng laø söï gaëp gôõ giöõa hai treû con saép chaøo ñôøi. Elizabeth ñaõ nhaän ra Chuùa Gieâsu laø Chuùa cuûa mình. Maria ngôïi khen Thieân Chuùa laø Ñaáng choïn ngöôøi thaáp heøn trong lôøi caûm taï cuûa baø.
Moät ngaøy sau Maria voäi vaõ leân ñöôøng, ñeán moät thaønh treân mieàn ñoài nuùi thuoäc Giuña. Coâ vaøo nhaø oâng Zacaria vaø chaøo baø Elixabeth. Ngay khi Elizabeth nghe lôøi chaøo cuûa Maria, thì con treû ñaõ nhaûy möøng trong buïng. Baø ñöôïc ñaày traøn Chuùa Thaùnh Thaàn vaø lôøi tieáng noùi raèng:
"Em laø ngöôøi ñöôïc chuùc phuùc hôn moïi ngöôøi phuï nöõ vaø con cuûa loøng em cuõng ñöôïc chuùc phuùc nöõa. Toâi laø gì maø ñöôïc vinh döï ñoùn tieáp söï vieáng thaêm cuûa Meï Chuùa toâi? Ngay luùc nghe tieáng em chaøo, con treû trong loøng toâi ñaõ nhaûy möøng sung söôùng. Em thaät coù phuùc: vì em tin raèng lôøi Chuùa ñaõ höùa vôùi em seõ ñöôïc thöïc hieän".
Baáy giôø Maria leân tieáng:
"Linh hoàn toâi tung hoâ
söï cao caû cuûa Thieân Chuùa
vaø thaàn trí toâi hôùn hôû
trong Thieân Chuùa, Ñaáng Cöùu Chuoäc
toâi,
bôûi vì Ngaøi ñaõ trong ñeán
thaân phaän thaáp heøn cuûa toâi tôù
Ngaøi.
Töø nay veà sau moïi theá heä
seõ goïi toâi laø ngöôøi coù
phöôùc
vì Ñaáng Toaøn Naêng ñaõ
laøm nhöõng vieäc vó ñaïi cho
toâi.
Danh Ngaøi laø thaùnh,
loøng thöông cuûa Ngaøi traûi qua
töø thôøi ñaïi naøy sang thôøi
ñaïi khaùc
ñoái vôùi nhöõng ai kính
sôï Ngaøi.
Ngaøi ñaõ bieåu döông caùnh
tay uy quyeàn cuûa Ngaøi,
Ngaøi ñaõ deïp tan möu ñoà
cuûa loøng kieâu haõnh;
Ngaøi haï beä nhöõng oâng hoaøng
xuoáng khoûi ngai toaø
vaø naâng ñôõ ngöôøi
thaáp heøn;
Ngaøi cho ngöôøi ñoùi khaùt
dö ñaày cuûa caûi
vaø ngöôøi giaàu coù trôû
veà tay khoâng.
Ngaøi ñeán cöùu giuùp Israel, toâi
tôù Ngaøi,
theo nhö lôøi Ngaøi ñaõ höa
vôùi toå tieân chuùng toâi,
do loøng thöông yeâu cuûa Ngaøi ñoái
vôùi Abraham
vaø con chaùu ñeán muoân ñôøi".
Maria ôû laïi vôùi chò hoï ba thaùng vaø sau ñoù trôû veà nhaø cuûa mình.
(Lc 1:39-56)
Ñoái vôùi Luca, sinh nhaät cuûa Chuùa Gieâsu laø moät bieán coá coù taàm quan troïng chung cho vaän meänh nhaân loaïi. Vì theá oâng ñaõ ñaët söï kieän naøy vaøo khung caûnh caùc bieán coá cuûa lòch söû theá giôùi: cuoäc kieåm tra thueá cuûa ñeá quoác Roâma. Con treû naøy chöù khoâng phaûi Xeâsa, seõ mang laïi hoaø bình cho theá giôùi. Nhöõng söù giaû ñaàu tieân cuûa tin vui möøng naøy, ngoaøi caùc thieân thaàn laø nhöõng keû chaên boø löøa taàm thöôøng. Moät baèng chöùng cho thaáy Thieân Chuùa khoâng theo maãu möïc cuûa ngöôøi ñôøi. Ngaøi choïn nhöõng ngöôøi khieâm toán.
Vaøo luùc ñoù, Hoaøng ñeá Xeâsa ñaõ ra moät leänh kieåm tra trong toaøn coõi ñeá quoác. Cuoäc kieåm tra ñaàu tieân naøy xaûy ra khi Quirinioâ laøm thoáng ñoác xöù Syria. Moïi ngöôøi phaûi veà queâ quaùn cuûa mình ñeå ghi danh. Vì theá Giuse laø ngöôøi thuoäc doøng hoï Ñavid, phaûi rôøi boû Nazarethvaø ñi leân Giuñeâa, ñeán thaønh cuûa Ñavid goïi laø Beâlem. Maria, vôï cuûa oâng ñang coù thai cuõng ñi vôùi oâng . Khi hoï ñang ôû ñoù, thì tôùi kyø haïn sinh con vaø baø ñaõ sinh ra ñöùa con trai ñaàu loøng cuûa mình . Baø boïc con trong khaên vaø ñaët trong maùng aên cuûa loaøi vaät bôûi vì hoï khoâng tìm ñöôïc phoøng naøo trong quaùn troï.
Gaàn ñoù, coù nhöõng ngöôøi chaên giöõ ñoaøn vaät soáng ôû ngoaøi caùc caùnh ñoàng canh chöøng suùc vaät luùc ñeâm khuya. Thieân thaàn cuûa Chuùa hieän ra vaø vinh quang cuûa Chuùa chieáu daõi treân hoï ; hoï kinh haõi. Thieân thaàn noùi:
"Ñöøng khieáp sôï. Toâi mang ñeán cho caùc ngöôøi moät tin thaät vui möøng , nieàm vui lôùn lao cho toaøn daân : hoâm nay ôû thaønh cuûa Ñavid, moät Ñaáng Cöùu Theá ñaõ sinh ra cho caùc ngöôøi , Ngaøi laø Ñaáng Thieân Sai, laø Chuùa. Vaø ñaây laø daáu hieäu cho caùc ngöôøi : caùc ngöôøi seõ thaáy moät haøi nhi boïc trong khaên vaø naèm trong maùng coû"
Boãng choác coù moät ñaùm ñoâng thieân thaàn ngôïi khen Thieân Chuùa baèng baøi haùt :
"Vinh danh Thieân Chuùa treân
trôøi cao,
vaø bình an döôùi theá
cho ngöôøi ñöôïc Thieân
Chuùa thöông!"
Khi caùc thieân thaàn ñaõ veà laïi trôøi, caùc ngöôøi chaên giöõ ñoaøn vaät noùi vôùi nhau:
"Naøo chuùng ta haõy ñi tôùi Beâlem vaø xem söï vieäc xaûy ra maø Chuùa ñaõ cho chuùng ta bieát".
Hoï hoái haû ñi ngay vaø gaëp thaáy Maria, Giuse vaø con treû naèm trong maùng coû. Khi gaëp ñöôïc con treû hoï laäp laïi nhöõng ñieàu ñaõ nghe noùi veà Ngaøi. Taát caû nhöõng ai nghe bieát ñeàu söûng soát veà nhöõng ñieàu caùc ngöôøi chaên chieân ñaõ noùi. Maria ghi giöõ nhöõng ñieàu aáy vaø suy nghó trong loøng. Caùc ngöôøi chaên chieân trôû veà vaø ngôïi khen chuùc tuïng Thieân Chuùa, vì taát caû nhöõng gì ñaõ nghe vaø xem thaáy ñuùng nhö thieân thaàn ñaõ noùi tröôùc.
(Lc 2:1-21)
Phuùc aâm cuûa Mattheâu cho ta thaáy ngöôøi Do Thaùi ñaõ töø raày choái Chuùa Gieâsu, vaø giaùo hoäi vaøo luùc oâng vieát Phuùc AÂm phaàn lôùn ñöôïc hình thaønh do nhöõng ngöôøi ngoaïi quoác, ngoaïi giaùo. Ñoù laø söï kieän Mattheâu muoán chöùng minh cho ta thaáy khi keå veà thôøi thô aáu cuûa Chuùa Gieâsu.
Vôùi caâu chuyeän caùc nhaø thoâng thaùi tìm ñeán Chuùa, Mattheâu muoán noùi leân raèng ngöôøi ngoaïi giaùo coù theå tìm kieám Thieân Chuùa, maëc duø hoï chöa bieát caùc maïc khaûi cuûa thaùnh kinh ñaõ toû baøy cho daân Do Thaùi. Trong khi chính quyeàn ñaïo cuõng nhö ñôøi cuûa Do Thaùi giaùo (Heâroâñeâ vaø caùc vò coá vaán) töø choái vaø baùch haïi Chuùa Gieâsu, ngöôøi ngoaïi giaùo toân thôø Ngaøi nhö laø "vua cuûa ngöôøi Do Thaùi". Caâu chuyeän naøy nhaéc laïi söï kieän ñaõ xaûy ra trong ñôøi cuûa Ñöùc Gieâsu vaø sau naøy vaøo thôøi nhöõng Kitoâ höõu ñaàu tieân.
Chuùa Gieâsu ñaõ sinh ra ôû Beâlem xöù Giuñeâa döôùi thôøi vua Heâroâñeâ. Coù maáy ngöôiø thoâng thaùi töø Phöông Ñoâng ñeán Gieârusalem. Hoï hoûi:
"Vua Do Thaùi môùi sinh ra ôû ñaâu ? Chuùng toâi ñaê nhìn thaáy ngoâi sao cuøa Ngaøi xuaát hieän töø Ñoâng Phöông vaø chuùng toâi ñeán ñeå toân kính Ngaøi".
Khi vua Heâroâñeâ nghe ñieàu naøy thì oâng boái roái vaø caû Gieârusalem cuõng boái roái theo oâng. Vua trieäu taäp caùc thaày caû vaø nhöõng ngöôøi thoâng luaät trong daân chuùng, vaø hoûi hoï cho bieát Ñaáng Thieân Sai sinh ra ôû ñaâu. Hoï traû lôøi:
"ÔÛ Beâlem xöù
Giuñeâa, bôûi vì söù ngoân
coù noùi nhö sau:
Coøn ngöôi, Beâlem, trong ñaát Giuñeâa,
Ngöôøi khoâng thaáp keùm nhaát
trong caùc ngöôøi laõnh ñaïo
ñaâu,
vì moät nhaø laõnh ñaïo seõ
ñeán töø ngöôi.
Ngöôøi aáy seõ cai trò daân
Israel cuûa Ta".
Theá roài Heâroâñeâ trieäu taäp rieâng caùc nhaø thoâng thaùi ñeå hoûi hoï ngaøy giôø chính xaùc ngoâi sao ñaõ xuaát hieän. Sau ñoù vua chæ hoï ñi Beâlem vôùi lôøi leõ naøy:
"Caùc oâng haõy ñieàu tra cho kyû veà con treû, vaø khi caùc oâng ñaõ tìm thaáy, baùo cho toâi bieát ñeå toâi cuõng seõ ñeán toân kính Ngaøi".
Sau khi ñaõ nghe nhöõng lôøi caên daën cuûa nhaø vua, hoï laïi leân ñöôøng, vaø ngay tröôùc maët hoï ngoâi sao maø hoï xem thaáy laïi xuaát hieän. Sao naøy daãn ñöôøng hoï ñi vaø döøng laïi choã con treû sinh ra. Hoï traøn ñaày vui söôùng khi nhìn thaáy ngoâi sao.
Caùc vò vaøo trong nhaø vaø nhìn thaáy con treû vôùi meï laø Maria. Hoï quì xuoáng ñeå baùi kính. Hoï môû caùc baùu vaät vaø daâng cho Ngaøi vaøng, höông vaø moäc döôïc.
Trong giaác moäng hoï ñöôïc baùo cho bieát ñöøng neân trôû laïi vôùi vua Heâroâñeâ, vì theá caùc vò trôû veà queâ höông baèng ñöôøng khaùc.
(Mt 2:1-12)
Sau khi caùc nhaø thoâng thaùi ñaõ trôû veà, thieân thaàn cuûa Chuùa hieän ra vôùi Giuse trong giaác moäng vaø noùi:
"Haõy thöùc daäy, mang con treû vaø meï Ngaøi troán sang Ai Caäp. Haõy ôû ñoù cho ñeán khi toâi baùo laïi, vì vua Heâroâñeâ coù yù ñònh tìm kieám con treû ñeå tröø dieät".
Giuse lieàn thöùc daäy, mang con treû vaø meï Ngaøi troán ñi Ai Caäp ngay ñeâm ñoù. Hoï ôû ñoù cho tôùi khi vua Heâroâñeâ baêng haø. Ñieàu naøy laøm troïn lôøi Chuùa ñaõ noùi qua söù ngoân laø:
"Ta ñaõ goïi con Ta ra khoûi Ai Caäp".
Vua Heâroâñeâ töùc giaän vì bieát mình ñaõ bò maáy nhaø thoâng thaùi ñaùnh löøa. OÂng tính toaùn ngaøy giôø ñaõ ñöôïc noùi veà söï sinh ra cuûa con treû vaø ra leänh gieát taát caû con trai töø hai tuoåi trôû xuoáng trong vuøng Beâlem vaø laân caän. Nhö vaäy laøm troïn lôøi söù ngoân Gieâreâmia ñaõ noùi:
"Tieáng thoån thöùc
vaø khoùc than
ñaõ voïng leân töø Rama;
ñoù laø tieáng cuûa Rachel khoùc
thöông con caùi mình
vaø khoâng ai an uûi ñöôïc vì
chuùng ñaõ cheát".
Sau khi Heâroâñeâ cheát roài, thieân thaàn cuûa Chuùa hieän ra vôùi Giuse trong giaác moäng ôû Ai Caäp, vaø noùi:
"Haõy thöùc daäy, ñöa con treû vaø meï Ngaøi trôû veà ñaát Israel, vì nhöõng ngöôøi tìm gieát con treû ñaõ cheát".
Giuse thöùc daäy, ñöa con treû vaø meï Ngaøi trôû veà ñaát Israel. Khi nghe bieát Archeâlaoâ ñaõ keá nghieäp Heâroâñeâ laøm thuû laûnh xöù Giuñeâa thì oâng lo sôï. OÂng laïi ñöôïc giaác moäng baùo cho hay ñeå ñi veà mieàn Galileâ. Gia quyeán ñònh cö trong moät thaønh teân laø Nagiaret. Ñuùng nhö lôøi caùc ngoân söù ñaõ noùi veà Ngaøi: "Ngaøi seõ ñöôïc goïi laø ngöôøi Nagiaret".
(Mt 2:13-13)
Ngöôøi con trai Do Thaùi ñuùng 12 tuoåi, coù boån phaän phaûi vaâng giöõ caùc leà luaät. Moät trong caùc luaät naøy laø ñi kính vieáng Gieârusalem. Luca cho hay trong chuyeán ñi haønh höông naøy. Chuùa Gieâsu toû baøy söù maïng ñaëc bieät cuûa mình vaø moái quan heä duy nhaát cuûa Ngaøi vôùi Thieân Chuùa. Ñieàu quan troïng hôn caû ñoái vôùi Chuùa Gieâsu laø trung thaønh vôùi söù maïng maø Thieân Chuùa laø Cha Ngaøi giao phoù.
Moãi naêm cha meï Ngaøi leân Gieârusalem döï leã Vöôït qua. Khi Ñöùc Gieâsu ñöôïc möôøi hai tuoåi, hoï cuõng leân döï leã nhö moïi naêm. Sau leã, treân ñöôøng trôû veà nhaø thì treû Gieâsu ñaõ ôû laïi Gieârusalem maø cha meï khoâng hay bieát gì. Hoï nghó raèng Ngaøi ñi trong ñoaøn löõ haønh. Nhöng sau moät ngaøy ñöôøng hoï ñi tìm kieám Ngaøi giöõa nhöõng ngöôøi hoï haøng vaø quen bieát. Hoï khoâng gaëp thaáy Ngaøi neân trôû lui laïi Gieârusalem. Sau ba ngaøy, hoï tìm thaáy Ngaøi ôû trong ñeàn thôø, Ngaøi ñang ngoài ôû giöõa caùc nhaø thoâng luaät, nghe vaø hoûi hoï nhieàu caâu hoûi. Nhöõng ai nghe Ngaøi thì bôõ ngôõ tröôùc söï khoân ngoan vaø caùc caâu ñoái ñaùp cuûa Ngaøi. Cha meï quaù xuùc ñoäng khi thaáy Ngaøi. Meï Ngaøi noùi:
"Naøy con, taïi sao con laøm nhö vaäy ñoái vôùi cha meï? Cha con vaø meï ñaõ lo laéng tìm con".
Ngaøi ñaùp laïi:
"Taïi sao cha meï tìm con? Cha meï khoâng bieát raèng con phaûi ôû nhaø cuûa Cha con hay sao?
Hoï khoâng hieåu Ngaøi muoán noùi gì. Ngaøi cuøng ñi vôùi hoï veà laïi Nagiaret. Ngaøi tuøng phuïc cha meï. Meï Ngaøi tích giöõ taát caû nhöõng vieäc naøy trong taâm hoàn. Coøn Chuùa Gieâsu taêng theâm khoân ngoan, voùc daùng vaø söï meán chuoäng cuûa Thieân Chuùa vaø ngöôøi ta.
(Lc 2:41-52)