Saùch thöù hai cuûa Luca khôûi ñaàu chöa mang teân naøo roõ reät. Sau naøy ngöôøi ta môùi ñaët teân laø "Coâng Vuï Toâng Ñoà". Luca khoâng coù yù ñònh keå cho chuùng ta heát caùc vieäc laøm cuûa caùc Kitoâ höõu thôøi sô khai. OÂng chöùng minh trong saùch cuûa oâng söù ñieäp cuûa Chuùa Gieâsu ñöôïc caùc moân ñeä phoå bieán "ñeán taän cuøng traùi ñaát" nhôø hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Tin Möøng naøy coáng hieán cho moïi ngöôøi. Luca cho thaáy luùc baáy giôø noù ñöôïc loan baùo cho ngöôøi ngoaïi giaùo, chöù khoâng rieâng gì cho ngöôøi Do Thaùi.
Trong phaàn thöù nhaát, moâ taû cuoäc soáng cuûa coäng ñoaøn ñaàu tieân döôùi söï höôùng daãn cuûa Pheâroâ. Sau ñoù, oâng töôøng thuaät söï trieån nôû cuûa Giaùo Hoäi ôû giöõa nhöõng ngöôøi khoâng phaûi laø Do Thaùi. Ñeå thöïc hieän vaø cuûng coá tieán trình chuyeån tieáp töø daân Do Thaùi ñeán daân ngoaïi, Thieân Chuùa ñaõ tuyeån choïn moät nguoøi Do Thaùi teân laø Sauloâ hay Phaoloâ, ngöôøi ñaõ töøng baùch haïi Giaùo Hoäi Chuùa Kitoâ trong thôøi sô khôûi. Luca daønh phaàn cuoái cuoán Coâng Vuï ñeå töôøng thuaät caùc hoaït ñoäng cuûa Phaoloâ.
Luca baét ñaàu baûn töôøng thuaät Toâng Ñoà Coâng Vuï baèng caùch noái tieáp phaàn keát cuûa Phuùc AÂm, nhöng ôû ñaây oâng nhaán maïnh ñeán caùc moân ñeä vaø vieäc hoï laøm. Chuùa Kitoâ Phuïc Sinh vaãn coøn ôû vôùi caùc moân ñeä vaø cho hoï nhöõng giaùo huaán cuoái cuøng veà Giaùo Hoäi môùi khai sinh cuûa Ngaøi. caùc moân ñeä seõ laø nhöõng nhaân chöùng cuûa Ngaøi, tröôùc tieân taïi Gieârusalem, roài sau ñoù vöôït ranh giôùi Gieârusalem ñeán giöõa daân ngoaïi "cho ñeán taän cuøng traùi ñaát". Chuùa Thaùnh Thaàn seõ trôï giuùp hoï trong söù meänh naøy.
Trong böõa tieäc cuoái cuøng, Ngaøi truyeàn leänh cho hoï ñöøng boû Gieârusalem, nhöng haõy ñôïi cho lôøi höùa cuûa Chuùa Cha ñöôïc hoaøn taát:
"Gioan thanh taåy baèng nöôùc, nhöng caùc con, chæ ít laâu nöõa, seõ ñöôïc thanh taåy baèng Thaùnh Thaàn".
Baáy giôø nhöõng keû coù maët hoûi Ngaøi:
"Laïy Chuùa, nay Chuùa seõ phuïc hoài laïi nöôùc Israel chaêng?"
Vaø Ngaøi traû lôøi hoï:
"Caùc con khoâng theå bieát ngaøy giôø maø Chuùa Cha ñaõ ñònh ñoaït do quyeàn naêng cuûa Ngaøi. Nhöng caùc con seõ nhaän laõnh quyeàn naêng cuûa Thaùnh Thaàn ñeán treân caùc con, vaø töø ñoù caùc con seõ laø chöùng nhaân cuûa Ta khoâng nhöõng taïi Gieârusalem maø khaép caùc mieàn Giuñeâa, Samaria vaø cho tôùi nhöõng taän cuøng traùi ñaát".
(TÑCV 1,4-8)
Naêm möôi ngaøy sau leã Vöôït Qua ngöôøi Do Thaùi möøng leã taï ôn sau muøa gaët (leã nguõ tuaàn). Ñoàng thôøi noù coøn mang yù nghóa kyû nieäm Chuùa ban luaät cho Moâisen treân nuùi Sinai. Taát caû ngöôøi Do Thaùi ñaõ tröôûng thaønh leân Gieârusalem ñeå möøng leã. Caùc moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu cuõng coù maët taïi Gieârusalem trong dòp naøy theo nhö leänh cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ truyeàn.
Chuùa Thaùnh Thaàn ñeán treân hoï. Nhöõng hình aûnh maø cuoán Coâng Vuï duøng trong baûn töôøng thuaät (löûa, gioù...) gôïi laïi söï xuaát hieän cuûa Chuùa treân nuùi Sinai. Nhöõng löôõi löûa hieän ra treân hoï aùm chæ söï hieän dieän cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñeå Tin Möøng cuûa Chuùa Gieâsu ñöôïc loan truyeàn baèng ñuû thöù ngoân ngöõ. Caùc ngöôøi Do Thaùi töø nhieàu quoác gia khaùc nhau, luùc naøy veà Gieârusalem döï leã, laø nhöõng chöùng nhaân cuûa bieán coá naøy. Trong baøi giaûng cuûa mình, Pheâroâ noùi vôùi taát caû ngöôøi Do Thaùi tuï hoïp ôû Gieârusalem.
Khi ngaøy leã Nguõ Tuaàn ñeán, hoï hoïp nhau laïi. Thình lình coù tieáng ñoäng töø trôøi ñeán töïa nhö côn gioù rít traøn ngaäp vaøo nhaø. Baáy giôø hoï thaáy nhöõng löôõi löûa chia ra ñeán ñaäu treân moãi ngöôøi. Hoï ñöôïc ñaày Thaùnh Thaàn vaø baét ñaàu noùi caùc thöù tieáng laï theo nhö Thaùnh Thaàn ban cho hoï.
Luùc ñoù, coù nhöõng ngöôøi Do Thaùi suøng ñaïo töø moïi nôi tuoân veà. Nghe chuyeän xaûy ra, hoï traøn ñeán xem vaø ngaïc nhieân khi moãi ngöôøi nghe ñöôïc tieáng noùi cuûa nôi mình ñònh cö. Hoï söûng sôø noùi vôùi nhau:
"Nhöõng ngöôøi ñang noùi khoâng phaûi laø ngöôøi Galileâ sao? Vaäy laøm sao chuùng ta laïi nghe moãi ngöôøi theo moãi ngoân ngöõ cuûa mieàn chuùng ta ñònh cö? Ngöôøi Patia, ngöôøi Meâñeâ, ngöôøi Elamit, ngöôøi cö nguï taïi Meâsoâpoâtami, Giuñeâa, Capañoâcia, Pontoâ vaø Asia, Prygia, Pamphylia, Ai Caäp vaø nhöõng tænh xöù Lybia chung quanh Xyreâneâ, Roâma, Do Thaùi vaø taân toøng, ngöôøi Creâta vaø Araäp. Chuùng ta nghe hoï ca tuïng nhöõng vieäc laï luøng cuûa Thieân Chuùa baèng ngoân ngöõ cuûa chuùng ta!"
Hoï ñaõ khoâng theå caét nghóa ñöôïc neân hoûi nhau:
"Ñieàu naøy coù nghóa laø gì?"
Tuy nhieân moät vaøi ngöôøi cöôøi nhaïo vaø noùi:
"Nhöõng ngöôøi naøy say khöôùt caû roài".
(TÑCV 2,1-13)
Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ bieán ñoåi caùc moân ñeä. Töø sôï haõi hoï trôû thaønh nhöõng chöùng nhaân can ñaûm. Hoï laøm chöùng veà ñöùc tin cuûa hoï tröôùc ñaùm ñoâng. Pheâroâ giaûi thích raèng vieäc Chuùa Thaùnh Thaàn ñeán laø hoaøn taát lôøi höùa xöa: moät thôøi ñaïi môùi baét ñaàu, thôøi ñaïi cuûa Giaùo Hoäi vaø Chuùa Thaùnh Thaàn. Nhö Chuùa Thaùnh Thaàn ñeán treân Chuùa Gieâsu luùc baét ñaàu caùc hoaït ñoäng coâng khai, thì Chuùa Thaùnh Thaàn cuõng ñeán treân caùc moân ñeä luùc baét ñaàu thôøi ñaïi cuûa Giaùo Hoäi. Nhöng vieäc Chuùa Thaùnh Thaàn ñeán cuõng laø moät daáu chæ raèng Chuùa Gieâsu vaãn soáng vaø laø Ñaáng Thieân Sai Chuùa höùa, laø Vua cuûa theá giôùi. Chuùa Gieâsu thoâng ban Chuùa Thaùnh thaàn cho caùc moân ñeä nhö Thieân Chuùa ñaõ laøm trong Cöïu Öôùc. Töø ñaây, Chuùa Gieâsu hieän dieän trong Giaùo Hoäi qua Chuùa Thaùnh Thaàn vaø nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn Ngaøi ñieàu khieån toaøn theå cuoäc soáng cuûa Giaùo Hoäi.
Pheâroâ ñöùng chung vôùi möôøi moät moân ñeä, leân tieáng noùi vôùi daân chuùng:
"Hôõi caùc ngöôøi Do Thaùi cö nguï taïi Gieârusalem, haõy laéng tai nghe nhöõng lôøi toâi noùi vaø hieåu cho roõ. Nhöõng ngöôøi naøy khoâng say söa nhö quyù vò töôûng, bôûi vì môùi vöøa saùng. Traùi laïi, ñaây laø ñieàu ngoân söù Joel ñaõ noùi tröôùc:
"Thieân Chuùa noùi,
trong nhöõng ngaøy cuoái cuøng,
Ta seõ ñoå Thaàn Trí Ta treân moïi
ngöôøi.
Con Trai caø con gaùi caùc ngöôøi
seõ noùi tieân tri,
caùc thieáu nieân seõ thaáy thò
kieán
vaø nhöõng ngöôøi giaø laõo
seõ coù nhöõng giaác moäng.
Vaø trong nhöõng ngaøy aáy,
Ta seõ ñoå Thaàn Trí Ta treân caùc
toâi tôù vaø nöõ tyø cuûa
Ta
vaø hoï seõ noùi tieân tri.
Ta seõ chæ cho thaáy nhöõng söï
laï treân trôøi
vaø nhöõng ñieåm chæ treân
traùi ñaát:
maùu, löûa vaø nhöõng coät khoùi.
Maët trôøi seõ ra toái taêm vaø
maët traêng seõ trôû thaønh maùu,
tröôùc ngaøy cuûa Chuùa xaûy
ñeán,
ngaøy troïng ñaïi vaø vinh quang.
Vaø nhöõng ngöôøi keâu caàu
teân Chuùa seõ ñöôïc cöùu
thoaùt".
(Jl 3,1-5)
Hôõi nhöõng ngöôøi Israel haõy laéng nghe nhöõng lôøi naøy:
"Gieâsu thaønh Nazaret laø ngöôøi Thieân Chuùa trao phoù cho caùc ngöôøi qua caùc pheùp laï, caùc kyø coâng vaø daáu chæ maø Thieân Chuùa thöïc hieän qua Ngaøi. Chính Gieâsu theo chöông trình cuûa Thieân Chuùa ñöôïc giao noäp cho caùc ngöôi, caùc ngöôi ñaõ ñoùng ñinh, gieát cheát bôûi tay nhöõng ngöôøi voâ ñaïo. Nhöng Thieân Chuùa ñaõ cho Ngaøi soáng laïi; Thieân Chuùa ñaõ côõi boû khoûi aùch söï cheát khoâng theå caàm buoäc ñöôïc Ngaøi. Ñuùng nhö lôøi Ñavid noùi veà Ngaøi:
"Toâi thaáy Chuùa luoân
ôû tröôùc maët toâi,
ôû beân toâi ñeå naâng ñôõ
toâi.
Vì ñoù maø loøng toâi luoân
haân hoan,
löôõi toâi haùt leân vui möøng,
vaø thaân xaùc toâi traøn ñaày
hy voïng.
Vì Chuùa seõ khoâng ñeå maëc
linh hoàn toâi phaûi hö maát,
cuõng khoâng ñeå ngöôøi trung
tín phaûi chòu ñöïng hö naùt.
Chuùa chæ cho toâi con ñöôøng
soáng,
Chuùa seõ ñoå traøn ñaày
haân hoan vì söï hieän dieän cuûa
Chuùa".
(TV 16,8-11)
Anh em thaân meán, toâi thaønh thaät noùi vôùi anh em, khoâng ai coù theå choái raèng toå phuï Ñavid ñaõ cheát, ñöôïc an taùng vaø moä cuûa ngöôøi vaãn ôû giöõa chuùng ta. Nhöng ngaøi laø ngoân söù vaø ñaõ bieát raèng Thieân Chuùa ñaõ theà höùa vôùi ngaøi laø moät ngöôøi trong doøng doõi seõ ngoài treân ngai. Vì vaäy maø ngaøi ñaõ nhìn thaáy tröôùc vaø loan baùo söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ khi ngaøi noùi raèng linh hoàn ngaøi khoâng bò rôi vaøo ñòa nguïc, caû thaân xaùc ngaøi cuõng khoâng bò hö naùt. Ñaáng Kitoâ naøy, cuõng laø Ñöùc Gieâsu, ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa cho soáng laïi nhö chuùng toâi ñaõ laøm chöùng. Ngaøi ñöôïc caùnh tay Thieân Chuùa naâng leân, ñaõ nhaän töø Thieân Chuùa Thaùnh Thaàn nhö Chuùa höùa, vaø phaân ban Chuùa Thaùnh Thaàn. Vaø vì theá caùc ngöôøi ñaõ thaáy vaø ñaõ nghe. Vì Ñavid ñaõ khoâng leân trôøi, nhöng oâng noùi:
Chuùa noùi cuøng Chuùa toâi raèng:
"Con haõy ngoài beân
höõu Cha,
Cho ñeán khi Cha ñaët keû thuø laøm
beä keâ chaân cho con".
(TV 110,1)
Vaäy taát caû nhaø Israel haõy xaùc tín raèng Ñöùc Gieâsu maø quyù vò ñaõ ñoùng ñinh treân thaäp giaù ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa toân laø Chuùa vaø laø Ñöùc Kitoâ".
Khi hoï nghe ñieàu naøy hoï ñeàu xuùc ñoäng vaø noùi vôùi Pheâroâ vaø caùc toâng ñoà:
"Vaäy hôõi caùc oâng, chuùng toâi phaûi laøm gì?"
Pheâroâ noùi:
"Haõy thoáng hoái. Haõy chòu pheùp röûa nhaân danh Ñöùc Gieâsu Kitoâ ñeå ñöôïc ôn tha thöù khoûi toäi. Quyù vò seõ ñöôïc ôn Chuùa Thaùnh Thaàn, vì lôøi höùa laø ñeå daønh cho quyù vò vaø caùc con chaùu, cuõng nhö cho taát caû nhöõng ai töø xa, taát caû nhöõng ngöôøi maø Thieân Chuùa seõ keâu goïi ñeán vôùi Ngaøi".
Pheâroâ coøn duøng nhieàu lôøi khaùc khuyeân nhuû hoï nhö sau:
"Quyù vò haõy traùnh xa theá heä hö hoûng naøy".
Nhöõng ngöôøi ñoùn nhaän lôøi Pheâroâ ñaõ chòu pheùp röûa toäi. Nguyeân ngaøy hoâm ñoù coù khoaûng ba ngaøn ngöôøi gia nhaäp coäng ñoaøn.
Hoï trung thaønh vôùi caùc lôøi giaûng daïy cuûa caùc toâng ñoà, vôùi tình huynh ñeä, vôùi vieäc beû baùnh vaø trong vieäc caàu nguyeän.
(TÑCV 2,14-42)
Luca dieãn taû söï soáng cuûa coäng ñoaøn sô khai trong hai baøi töôøng thuaät, coù theå oâng muoán ñöa ra moät maãu möïc lyù töôûng. Quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn giuùp cho caùc moân ñeä soáng chung vôùi nhau thaân thieát. Hoï cuøng kinh nguyeän ôû ñeàn thôø, cöû haønh Thaùnh Theå vaø chia seû caùc taøi saûn. Khoâng ai tuùng thieáu. Söï lieân ñôùi naøy coù tính caùch hoàn nhieân vaø töï nguyeän. Kieåu soáng naøy loâi cuoán nhieàu ngöôøi vaø soá ngöôøi theo Chuùa Gieâsu moãi ngaøy moät theâm ñoâng.
Caùc tín höõu soáng ñoaøn keát vôùi nhau vaø ñeå cuûa caûi laøm cuûa chung. Hoï baùn taøi saûn vaø chia seû giöõa hoï vôùi nhau, tuøy theo nhu caàu cuûa moãi ngöôøi. Hoï ñi leân ñeàn thôø haèng ngaøy; hoïp taïi caùc nhaø tö ñeå beû baùnh, hoï duøng böõa moät caùch hoan hæ vaø thaùnh thieän. Hoï ca tuïng Chuùa vaø ñöôïc daân chuùng meán moä. Chuùa ñaõ theâm soá nhöõng ngöôøi ñöôïc cöùu roãi cho Giaùo Hoäi.
(TÑCV 2,44-47)
Nhoùm caùc tín höõu baây gì chæ coù moät taám loøng vaø moät linh hoàn. Khoâng ai nghó nhöõng caùi ñang coù laø cuûa rieâng mình, nhöng hoï boû moïi caùi laøm cuûa chung. Caùc toâng ñoà maïnh daïn laøm chöùng veà söï soáng laïi cuûa Chuùa Gieâsu vaø caùc ngaøi ñöôïc moïi ngöôøi meán moä. Khoâng ai trong hoï phaûi thieáu thoán. Taát caû nhöõng ai coù nhaø cöûa ruoäng vöôøn ñeàu ñem baùn vaø ñöa tieàn ñaët döôùi chaân caùc toâng ñoà. Soá tieàn seõ ñöôïc phaân chia cho moãi ngöôøi tuøy nhu caàu.
(TÑCV 4,32-35)
Coäng ñoaøn sô khai khoâng phaûi luoân luoân coù caùc baïn höõu vaø nhöõng ngöôøi coù caûm tình. caùch soáng, nhöõng thaønh coâng cuõng nhö nhöõng vuï chöõa laønh beänh caùch laï luøng nhôø danh Chuùa Gieâsu ñaõ khôi daäy söï choáng ñoái vaø ghen gheùt cuûa caùc giôùi caàm quyeàn Do Thaùi. caùc toâng ñoà ñaõ coù thôøi bò giam tuø vaø cuoäc baùch haïi coäng ñoaøn ñaõ buøng noå. Bò baùch haïi nhieàu nhaát laø coäng ñoaøn cuûa thaày phoù teá Steâphanoâ. Ngaøi laø ngöôøi töû ñaïo tieân khôûi cuûa Giaùo Hoäi thuôû ban ñaàu. Nhö Chuùa ñaõ laøm Steâphanoâ luùc cheát ñaõ tha thöù cho caùc keû thuø cuûa mình.
Caùc tín höõu bò xua ñuoåi khoûi Gieârusalem, nhöng ñaây laø luùc caùc moân ñeä môû roäng coâng vieäc truyeàn giaùo ra ngoaøi thaønh phoá. Nhôø vaäy caùc coäng ñoaøn nhoû ñaõ ñöôïc khai sinh nhieàu nôi ôû Giuñeâa vaø Samaria. Trong baàu khoâng khí baét bôù naøy, noåi baät teân cuûa moät ngöôøi maø Thieân Chuùa ñaõ chæ ñònh laøm toâng ñoà cuûa daân ngoaïi, Sauloâ cuõng goïi laø Phaoloâ.
Khi hoï nghe nhöõng ñieàu Steâphanoâ noùi, caùc thaønh vieân cuûa Hoäi Ñoàng noåi giaän vaø nghieán raêng. Nhöng Steâphanoâ, ñöôïc ñaày Chuùa Thaùnh Thaàn, ñaõ ngöôùc maét leân trôøi. Ngaøi nhìn thaáy vinh quang cuûa Thieân Chuùa vaø Ñöùc Gieâsu ñöùng beân höõu. Ngaøi noùi raèng:
"Toâi nhìn thaáy trôøi môû ra, vaø Con Ngöôøi ñang ñöùng beân phaûi Thieân Chuùa".
Nghe vaäy hoï keâu lôùn tieáng vaø bòt tai laïi, roài hoï loâi Steâphanoâ ra khoûi thaønh neùm ñaù cho cheát. Caùc ngöôøi chöùng kieán boû aùo döôùi chaân moät ngöôøi treû teân laø Sauloâ. Trong khi bò neùm ñaù Steâphanoâ keâu caàu Chuùa vaø noùi:
"Laïy Chuùa Gieâsu, xin haõy nhaän linh hoàn con".
Roài ngaøi quyø goái xuoáng keâu lôùn tieáng.
"Laïy Chuùa xin ñöøng keát toäi hoï vì vieäc naøy".
Noùi xong, ngaøi taét thôû.
Sauloâ ñoàng tình vôùi vieäc gieát Steâphanoâ.
Chính ngaøy hoâm ñoù moät cuoäc baùch haïi döõ doäi choáng laïi coäng ñoaøn taïi Gieârusalem. Ngoaïi tröø caùc toâng ñoà, moïi ngöôøi ñaõ troán ra mieàn queâ thuoäc Giuñeâa vaø Samaria. Tuy nhieân coù maáy ngöôøi nhieät thaønh ñaõ laáy xaùc Steâphanoâ, choân caát vaø than khoùc ngaøi. Coøn Sauloâ thì ñeå heát taâm tieâu dieät Giaùo Hoäi. OÂng ñi töø nhaø naøy sang nhaø khaùc ñeå baét heát ñaøn oâng ñaøn baø boû tuø.
(TÑCV 7,54-8,3)
Tröôùc khi trôû laïi, Sauloâ nghó raèng caùc Kitoâ höõu khoâng soáng ñuùng vôùi leà luaät Do Thaùi, baát trung vôùi ñöùc tin truyeàn thoáng. Vì theá, oâng khoâng öa gì Kitoâ höõu vaø muoán gaây toån thöông cho hoï. Nhöng, khi baét bôù Kitoâ höõu, thì Sauloâ laïi baét bôù chính Chuùa, vì Ngaøi hieän dieän trong Giaùo Hoäi cuûa Ngaøi vaø laøm cho Giaùo Hoäi ñoù ñöôïc soáng. Treân ñöôøng baét haïi Kitoâ höõu nhö theá, oâng laïi nghe tieáng goïi cuûa Chuùa Gieâsu Phuïc Sinh vaø trôû thaønh moân ñeä Ngaøi. Söï hoài taâm trôû laïi cuûa oâng do töø Thieân Chuùa, chöù khoâng phaûi coâng lao nôi oâng. Phaoloâ noùi roõ vieäc ñoù trong thö ngaøi gôûi cho ngöôøi Galata. Ngaøi bieát ñöôïc Tin Möøng Chuùa Gieâsu do Ñaáng ñaõ Soáng Laïi. Vì theá ngaøi ñaõ trôû neân toâng ñoà nhö nhöõng vò maø Ñöùc Gieâsu Nadareùt ñaõ choïn tröôùc ñaây.
Sauloâ, haêm hôû tìm baét caùc moân ñeä Chuùa Gieâsu vaø ñi tìm thaày caû thöôïng phaåm ñeå xin thö giôùi thieäu ñi veà caùc hoäi ñöôøng ôû Ñamascoâ, baét nhöõng ngöôøi theo Chuùa Kitoâ, ñaøn oâng cuõng nhö ñaøn baø, vaø ñem giaûi hoï veà Gieârusalem.
Treân ñöôøng ñi, khi oâng tôùi gaàn Ñamascoâ, thì moät luoàng saùng töø trôøi boãng chieáu giaõi chung quanh oâng. OÂng teù xuoáng ñaát vaø nghe moät tieáng noùi baûo oâng:
"Sauloâ, Sauloâ, taïi sao oâng baùch haïi Ta?"
OÂng ñaùp:
"Baåm Ngaøi, Ngaøi laø ai?"
Chuùa noùi:
"Ta laø Gieâsu oâng ñang baùch haïi. Haõy choãi daäy vaø ñi vaøo thaønh vaø oâng seõ ñöôïc noùi cho bieát phaûi laøm gì".
Nhöõng ngöôøi cuøng ñi vôùi oâng ngôõ ngaøng ñöùng laëng thinh. Hoï nghe thaáy tieáng noùi nhöng khoâng theå nhìn thaáy ai. Sauloâ choãi daäy vaø maëc daàu maét oâng môû nhöng khoâng nhìn thaáy gì nöõa. Roài hoï caàm tay daãn oâng vaøo Ñamascoâ. OÂng ôû laïi ñaây ba ngaøy, maét khoâng thaáy vaø oâng khoâng aên uoáng gì.
(TÑCV 9,1-9)
"Phaoloâ, laø toâng ñoà, khoâng phaûi ñöôïc loaøi ngöôøi tuyeån choïn cuõng khoâng do trung gian cuûa ai, nhöng do chính Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø Thieân Chuùa ñaõ cho Ngöôøi töø keû cheát soáng laïi.
Thöa anh em, toâi phaûi noùi roõ raøng cho anh em raèng Phuùc AÂm maø toâi rao giaûng khoâng phaûi laø moät söù ñieäp cuûa loaøi ngöôøi; toâi khoâng hoïc bieát cuõng khoâng tieáp nhaän töø moät ngöôøi naøo, nhöng do chính Ñöùc Gieâsu maëc khaûi. Anh em ñaõ nghe veà thaùi ñoä cuûa toâi tröôùc ñaây khi coøn ôû trong ñaïo Do Thaùi, toâi ñaõ baét bôù Giaùo Hoäi cuûa Chuùa nhö theá naøo vaø bao nhieâu thieät haïi toâi ñaõ gaây ra cho Giaùo Hoäi. Toâi vöôït hôn nhöõng ngöôøi Do Thaùi cuøng theá heä vì loøng nhieät thaønh tuaân giöõ caùc truyeàn thoáng toå tieân. Theá nhöng ñieàu laøm ñeïp loøng Chuùa laø vieäc Chuùa ñaõ tuyeån choïn toâi ngay töø khi môùi sinh vaø keâu goïi toâi baèng ôn suûng cuûa Ngaøi, maïc khaûi Con Ngaøi cho toâi, ñeå toâi coù theå rao giaûng Phuùc AÂm veà Ngöôøi giöõa daân ngoaïi. Toâi khoâng heà tranh luaän ñieàu naøy vôùi baát cöù moät ngöôøi naøo, cuõng khoâng ñi leân Gieârusalem ñeå gaëp nhöõng ngöôøi ñaõ töøng laø toâng ñoà tröôùc toâi, nhöng toâi thaúng tôùi Araäp vaø sau ñoù trôû laïi Ñamascoâ".
(GA 1,1.11-17)
Trong khi Phaoloâ rao giaûng Chuùa Gieâsu laø Con Thieân Chuùa tröôùc coäng ñoaøn Do Thaùi ôû Ñamascoâ, thì Pheâroâ vieáng thaêm caùc coäng ñoaøn Kitoâ goác Do Thaùi thuoäc vuøng duyeân haûi gaàn Tel-Aviv ngaøy nay. Cho ñeán baáy giôø caùc coäng ñoaøn Kitoâ hoaøn toaøn chæ coù nhöõng ngöôøi trôû laïi töø ñaïo Do Thaùi. Nhöng moät ñieàu khoâng ngôø ñaõ xaûy ñeán, chính Thieân Chuùa ñaõ can thieäp höôùng daãn Pheâroâ ñi vaøo nhaø ngöôøi daân ngoaïi, ngöôïc vôùi yù muoán cuûa oâng. Khi Pheâroâ baét ñaàu trình baøy Phuùc AÂm thì Thaùnh Thaàn ngöï xuoáng treân nhöõng ngöôøi ngoaïi quoác. Ñaây laø moät daáu chæ roõ raøng cho ngöôøi Kitoâ goác Do Thaùi bieát raèng Thieân Chuùa cuõng ñaõ keâu goïi nhöõng ngöôøi khoâng phaûi laø Do Thaùi vaøo Giaùo Hoäi. Coäng ñoaøn Kitoâ khoâng Do Thaùi ñaàu tieân ñaõ ñöôïc thieáp laäp taïi nhaø oâng Corneâlioâ.
Pheâroâ cuøng ñi vôùi nhöõng ngöôøi do Corneâlioâ sai ñeán, coù moät soá ngöôøi töø Giopha hoä toáng, vaø ngaøy hoâm sau thì tôùi Ceârareâa.
Corneâlioâ ñang ñôïi hoï vaø môøi nhöõng ngöôøi hoï haøng cuõng nhö baïn beø thaân thuoäc.
Khi Pheâroâ böôùc ñeán, Corneâlioâ ra ñoùn vaø quyø xuoáng döôùi chaân oâng. Pheâroâ naâng oâng daäy vaø noùi:
"Haõy ñöùng thaúng daäy, toâi cuõng laø ngöôøi nhö moïi ngöôøi khaùc".
Vöøa noùi chuyeän vöøa böôùc vaøo nhaø, oâng thaáy ñaõ coù moät nhoùm ngöôøi tuï hoïp ôû ñoù, oâng lieàn noùi:
"OÂng bieát raèng ngöôøi Do Thaùi khoâng ñöôïc pheùp nhaäp boïn vôùi ngöôøi khaùc doøng gioáng hay thaêm vieáng hoï. Nhöng Thieân Chuùa ñaõ toû cho toâi raèng toâi khoâng ñöôïc goïi moät ngöôøi naøo laø "dô baån" hay oâ ueá caû. Ñoù laø lyù do toâi khoâng phaûn ñoái vieäc ñeán ñaây khi toâi ñöôïc oâng môøi. Nhöng toâi muoán bieát ñích xaùc taïi sao oâng laïi môøi toâi ñeán".
Corneâlioâ ñaùp:
"Boán ngaøy tröôùc ñaây khi toâi ñang caàu nguyeän taïi nhaø, luùc giöõa tröa, thì thình lình toâi nhìn thaáy moät ngöôøi ôû tröôùc maët toâi maëc aùo saùng choùi. Ngöôøi ñoù noùi: "Hôõi Corneâlioâ, Thieân Chuùa ñaõ nghe lôøi caàu nguyeän cuûa ngöôi vaø nhôù ñeán coâng quaû cuûa ngöôøi. Haõy sai ngöôøi ñeán Giopha tìm Simon ñöôïc goïi laø Pheâroâ. OÂng aáy ñang truù ôû nhaø oâng Simon thôï laøm da gaàn bieån". Vì theá toâi sai ngöôøi ñi môøi oâng, vaø oâng ñaõ coù loøng ñeán. Chuùng toâi tuï hoïp nhau tröôùc maët oâng ñeå nghe söù ñieäp Thieân Chuùa ñaõ trao phoù cho oâng ñeå chuyeån cho chuùng toâi".
Pheâroâ noùi:
"Baây giôø thì toâi bieát raèng Thieân Chuùa khoâng bieät ñaõi ai nhöng tieáp nhaän baát cöù ngöôøi naøo kính sôï Ngaøi vaø haønh ñoäng coâng chính thuoäc baát cöù quoác gia naøo. Ñaây laø lôøi Thieân Chuùa ñaõ gôûi tôùi con caùi Israel, ñöôïc rao giaûng bôûi Ñöùc Gieâsu Kitoâ, laø Chuùa cuûa moïi ngöôøi. Quyù vò chaéc ñaõ nghe noùi veà nhöõng söï vieäc xaûy ra môùi ñaây trong khaép xöù Giuñeâa, veà Chuùa Gieâsu ngöôøi Nazareùt vaø Ngaøi ñaõ baét ñaàu nhö theá naøo sau khi chòu pheùp röûa do Gioan, vaø Thieân Chuùa ñaõ xöùc daàu Ngöôøi vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn quyeàn naêng nhö theá naøo, Ngöôøi ñaõ ñi khaép nôi laøm nhöõng vieäc toát ñeïp, chöõa laønh moïi ngöôøi bò quyû aùm; bôûi vì Thieân Chuùa ôû vôùi Ngöôøi. baây giôø toâi vaø nhöõng ngöôøi cuøng vôùi toâi, coù theå laøm chöùng moïi söï Ngöôøi ñaõ laøm taïi xöù cuûa ngöôøi Do Thaùi vaø taïi Gieârusalem. Taát caû quyù vò ñeàu bieát ngöôøi ta ñaõ gieát Ngaøi nhö theá naøo, ñaõ treo Ngöôøi treân thaäp giaù. Nhöng Thieân Chuùa ñaõ cho Ngöôøi soáng laïi ngaøy thöù ba vaø cho Ngöôøi hieän ra khoâng phaûi vôùi moïi ngöôøi nhöng chæ vôùi nhöõng chöùng nhaân ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa tuyeån choïn, vôùi chuùng toâi laø nhöõng ngöôøi ñaõ aên uoáng vôùi Ngaøi sau khi soáng laïi töø keû cheát. Vaø Ngaøi ñaõ truyeàn leänh cho chuùng toâi coâng boá ñieàu naøy cho daân cuûa Ngaøi vaø noùi vôùi hoï raèng Thieân Chuùa ñaõ chæ ñònh Ngaøi laøm quan xeùt moïi ngöôøi, ngöôøi soáng cuõng nhö keû cheát. Chính caùc ngoân söù ñaõ laøm chöùng veà Ngaøi vaø noùi raèng taát caû nhöõng ngöôøi tin vaøo Ngaøi seõ ñöôïc tha thöù khoûi toäi loãi cuûa mình".
Khi Pheâroâ coøn ñang noùi thì Chuùa Thaùnh Thaàn ñeán treân taát caû caùc ngöôøi nghe. Nhöõng tín höõu Do Thaùi thaùp tuøng Pheâroâ laáy laøm ngaïc nhieân veà ôn Chuùa Thaùnh Thaàn cuõng tuoân ñoå treân ngöôøi daân ngoaïi. Hoï coù theå nghe nhöõng ngöôøi naøy noùi tieáng laï vaø ngôïi khen Thieân Chuùa.
Theá roài Pheâroâ noùi:
"Nhö vaäy laøm sao coù theå töø choái röûa toäi cho nhöõng ngöôøi naøy, vì hoï cuõng ñaõ laõnh nhaän Thaùnh Thaàn nhö chuùng ta?"
Vaø oâng ra leänh cho hoï ñöôïc röûa toäi nhaân danh Chuùa Gieâsu Kitoâ. Sau ñoù hoï naên næ oâng ôû laïi vôùi hoï theâm ít ngaøy.
(TÑCV 10,23b-48)
Antioâkia laø moät trong nhöõng thaønh phoá quan troïng nhaát cuûa ñeá quoác Roâma. Thaønh naøy goàm coù nhieàu saéc daân. Phaoloâ tìm thaáy ñaây moät coäng ñoaøn linh hoaït, saün saøng ñeå Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn. Coäng ñoaøn naøy yù thöùc ñöôïc traùch nhieäm truyeàn giaùo vaø gôûi ñi nhöõng ngöôøi öu tuù nhaát laø Phaoloâ vaø Barnabeâ ñeå rao giaûng lôøi Thieân Chuùa. Ban ñaàu hoï vöøa hoaït ñoäng chung taïi Cyprus vaø Tieåu AÙ. Cuoäc haønh trình truyeàn giaùo ñaàu tieân naøy mang laïi nhieàu keát quaû toát ñeïp.
Luùc Steâphanoâ bò xöû töû moät cuoäc baùch haïi buøng noå laøm cho daân chuùng chaïy troán ra nöôùc ngoaøi. Hoï ñi xa tôùi taän Pheâneâxia, Cyprus vaø Antioâkia, ngöôøi ta chæ rao giang lôøi Thieân Chuùa cho ngöôøi Do Thaùi maø thoâi. Tuy vaäy moät vaøi ngöôøi trong hoï laø ngöôøi ôû Cyprus vaø Xyreâneâ, ñeán Antioâkia vaø giaûng veà Chuùa Gieâsu cho caû ngöôøi Hy Laïp nöõa. Nhieàu ngöôøi vì theá ñaõ ñeán vôùi Chuùa. Khi tin töùc veà nhöõng söï vieäc naøy tôùi vôùi Giaùo Hoäi taïi Gieârusalem, hoï lieàn cöû Barnabeâ ñi tôùi Antioâkia. Khi oâng naøy ñeán nôi thaáy ôn Chuùa haønh ñoäng thì raát vui möøng, khuyeân nhuû hoï trung thaønh vôùi Chuùa. OÂng laø ngöôøi toát laønh ñaày traøn Chuùa Thaùnh Thaàn.
Barnabeâ rôøi nôi ñoù ñi Tarsus tìm Phaoloâ. Khi gaëp ñöôïc Phaoloâ oâng ñöa ngaøi tôùi Antioâkia. Hoï chung nhau laøm vieäc ôû ñaây suoát trong moät naêm; giaûng daïy cho nhieàu ngöôøi. Chính taïi Antioâkia maø caùc moân ñeä laàn ñaàu tieân ñöôïc goïi laø "Kitoâ Höõu".
(TÑCV 11,19-26)
Giaùo Hoäi thieát laäp taïi Antioâkia coù nhöõng vò ngoân söù vaø giaûng daïy thoâng thaùi: Barnabeâ, Simeâoâ goïi laø Nigeâroâ, Lucioâ thaønh Cyreâneâ, Manaen baïn thieáu thôøi cuûa vua Heâroâñeâ, vaø Sauloâ. Moät ngaøy kia trong luùc hoï ñang caàu nguyeän vaø aên chay, thì Thaùnh Thaàn Chuùa daïy: "Haõy ñeå Barnabeâ vaø Sauloâ laøm vieäc ta chæ ñònh rieâng". Sau khi ñaõ aên chay vaø caàu nguyeän, hoï ñaët tay leân ñaàu hai vò vaø ñeå hai vò ra ñi.
(TÑCV 13,1-3)
Chuùa Gieâsu ñaõ rao giaûng söù ñieäp cuûa Ngaøi cho ngöôøi Do Thaùi maø thoâi. Caùc moân ñeä vaø coäng ñoaøn ñaàu tieân phaùt xuaát töø Do Thaùi giaùo. Chính vì theá maø caùc coäng ñoaøn Kitoâ sô khôûi ñaõ phaûi ñöông ñaàu vôùi moät vaán naïn khoù khaên. Ngöôøi ta coù theå trôû thaønh ngöôøi Kitoâ maø khoâng caàn phaûi laø Do Thaùi nghóa laø khoûi phaûi caét bì nhö luaät Moâisen ñaõ ban haønh khoâng? Taát caû caùc coäng ñoaøn hoïp nhau taïi Gieârusalem ñeå khaûo saùt vaán ñeà khoù khaên naøy. Sau cuoäc tranh luaän soâi noåi, quyeát ñònh chung laø nhöõng ngöôøi daân ngoaïi cuõng coù theå trôû thaønh phaàn töû ñaày ñuû cuûa coäng ñoaøn maø khoâng caàn phaûi gia nhaäp ñaïo Do Thaùi tröôùc. Kinh nghieäm cuûa Pheâroâ vaø Phaoloâ vôùi daân ngoaïi laø yeáu toá quyeát ñònh ñöa tôùi söï ñoàng thuaän naøy. haønh ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc caûm nhaän trong suoát tieán trình thaät quaù roõ raøng.
Moät soá bieän phaùp ñöôïc ñeà ra ñeå laøm deã daøng hôn vieäc tham döï caùc böõa tieäc huynh ñeä giöõa ngöôøi Kitoâ goác Do Thaùi vaø nhöõng ngöôøi Kitoâ goác daân ngoaïi. Ngöôøi Kitoâ goác daân ngoaïi chæ phaûi tuaân giöõ luaät Do Thaùi trong vaán ñeà veà trong saùch vaø oâ ueá. Nhôø ñoù Giaùo Hoäi baét ñaàu bieåu hieäu ñaëc tính hoaøn vuõ cuûa mình vaø vöôït thaéng ñöôïc nguy hieåm trôû thaønh moät heä phaùi cuûa Do Thaùi giaùo. Giaûi phaùp cuûa cuoäc tranh chaáp naøy coù theå cho ta caâu traû lôøi veà vaán naïn hoäi nhaäp söù ñieäp Kitoâ Giaùo vaøo caùc neàn vaên hoùa.
Moät vaøi ngöôøi ñeán töø Giuñeâa vaø giaûng daïy anh em raèng neáu hoï khoâng chòu pheùp caét bì theo nhö caùch thöùc Moâisen ñaõ daïy, thì hoï khoâng ñöôïc cöùu roãi. Vieäc naøy khôi daäy söï xao ñoäng vaø tranh caõi neân Phaoloâ, Barnabeâ vaø moät soá ngöôøi khaùc veà Gieârusalem thaûo luaän vaán ñeà naøy vôùi caùc toâng ñoà vaø nhöõng vò laõo thaønh. Giaùo ñoaøn chuaån bò cho hoï leân ñöôøng ñi qua Pheâneâxia vaø Samaria, hoï keå laïi cho moïi ngöôøi vieäc ngöôøi daân ngoaïi trôû laïi vaø tin töùc naøy ñöôïc moïi ngöôøi hoan hæ ñoùn nhaän. Khi hoï tôùi Gieârusalem hoï ñöôïc Giaùo Hoäi, caùc toâng ñoà vaø caùc vò laõo thaønh ñoùn tieáp vaø hoï ñaõ töôøng trình veà taát caû nhöõng vieäc Thieân Chuùa ñaõ laøm nôi hoï. Nhöng moät soá hoäi vieân tröôùc ñaây thuoäc phaùi Phariseâu phaûn ñoái, nhaán maïnh raèng caùc ngöôøi daân ngoaïi phaûi chòu caét bì vaø phaûi ñöôïc daïy cho bieát luaät Moâisen. Caùc toâng ñoà vaø ngöôøi laõo thaønh gaëp nhau ñeå khaûo saùt vaán ñeà. Sau khi thaûo luaän laâu daøi, Pheâroâ ñaõ ñöùng daäy noùi:
"Anh em bieát raèng, ngay töø ñaàu, Chuùa ñaõ choïn toâi phuïc vuï anh em, ñeå ngöôøi ngoaïi giaùo ñöôïc nghe lôøi Tin Möøng vaø ñöa veà cuoäc soáng ñöùc tin. Taïi sao daùm thaùch ñoá Thieân Chuùa, buoäc anh em mình phaûi chòu moät gaùnh naëng maø caû cha oâng chuùng ta cuõng nhö ngay caû chuùng ta khoâng ñuû söùc ñeå gaùnh vaùc? Hôn nöõa, chính nhôø aân suûng cuûa Chuùa Gieâsu maø chuùng ta coù ñöôïc ôn cöùu roãi, y heät nhö anh em chuùng ta vaäy".
Toaøn theå cöû toïa im laëng vaø nghe Barnabeâ, Phaoloâ moâ taû nhöõng daáu hieäu vaø pheùp laï Thieân Chuùa ñaõ thöïc hieän qua hoï ôû giöõa caùc ngöôøi daân ngoaïi.
Khi hoï noùi xong, Giacoâbeâ ñöùng leân noùi:
"Anh em thaân meán, haõy laéng nghe toâi. Simon ñaõ moâ taû caùch thöùc Thieân Chuùa tröôùc heát ñaõ tuyeån choïn moät daân toäc mang Danh Ngaøi töø nhöõng ngöôøi daân ngoaïi. Vaø ñieàu naøy phuø hôïp vôùi lôøi cuûa caùc ngoân söù, nhö ñaõ ñöôïc cheùp trong Thaùnh Kinh:
"Sau ñoù ta seõ trôû
laïi vaø seõ xaây döïng laïi
nhaø Ñavid ñaõ bò hoang taøn;
Ta seõ xaây laïi töø nhöõng ñoå
naùt vaø toâ boài noù,
ñeå soá ngöôøi coøn laïi
seõ tìm kieám Chuùa,
cuøng vôùi heát thaûy nhöõng
daân toäc keâu caàu danh Ngaøi,
ñoù laø lôøi Thieân Chuùa,
Ñaáng maïc khaûi nhöõng söï
vieäc naøy töø thuôû ban ñaàu".
(Am 9,11-12)
Vì vaäy hoäi nghò nghó raèng ñöøng laøm khoù deã ngöôøi daân ngoaïi muoán ñeán vôùi Thieân Chuùa. Hoï chæ phaûi kieâng cöõ nhöõng gì ñaõ cuùng teá caùc thaàn, traùnh söï gian daâm, kieâng thòt caùc con vaät cheát ngaït vaø kieâng khoâng aên uoáng maùu. Bôûi vì töø xöa ñeán nay, luaät Moâisen ñöôïc ñoïc trong caùc hoäi ñöôøng moãi ngaøy Sabat".
Sau ñoù caùc toâng ñoà vaø caùc vò laõnh ñaïo cuøng vôùi toaøn theå Giaùo Hoäi ñaõ ñoàng yù sai moät phaùi ñoaøn ñeán Antioâkia cuøng vôùi Phaoloâ vaø Barnabeâ. Hoï choïn oâng Giuña cuõng goïi laø Basaba vaø oâng Sila, caû hai laø nhöõng ngöôøi ñaõ laõo luyeän vaø ñöôïc meán moä. Hoï ñöôïc trao cho laù thö naøy:
"Caùc toâng ñoà vaø nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo, anh em vôùi caùc vò, gôûi lôøi chaøo anh em goác daân ngoaïi taïi Antioâkia, Syria vaø Cilicia. Chuùng toâi nghe noùi raèng maáy ngöôøi trong nhoùm chuùng toâi ñaõ ñöa ra caùc ñoøi hoûi laøm phieàn toaùi caùc anh em vaø laøm anh em hoang mang. Hoï ñaõ haønh ñoäng khoâng coù uûy nhieäm cuûa chuùng toâi. Vì theá chuùng toâi ñoàng thanh quyeát ñònh choïn moät phaùi ñoaøn gôûi ñeán anh em cuøng vôùi Barnabeâ vaø Phaoloâ, cac ngaøi laø nhöõng ngöôøi ñaõ töøng lieàu maát maïng vì danh Chuùa Gieâsu Kitoâ cuûa chuùng ta".
(TÑCV 15,1-26)
Sau Coâng Ñoàng caùc Toâng Ñoà ñoù, Phaoloâ vaø caùc baïn coäng söï ñaõ raát tích cöïc trong vieäc rao giaûng. Soá ngöôøi Kitoâ goác daân ngoaïi gia taêng ñeàu ñeàu. Khi Phaoloâ trôû laïi Gieârusalem chöøng 10 naêm sau, oâng bò ngöôøi Do Thaùi toá giaùc vaø baét giam tuø. Nhöng vì vuï xöû cuûa oâng chæ coù theå giaûi quyeát bôûi chính hoaøng ñeá Roâma (oâng coù quoác tòch Roâma töø khi môùi sinh); neân oâng bò daãn giaûi veà Roâma, trung taâm theá giôùi. ÔÛ ñaây oâng coù dòp rao giaûng töï do veà ñöùc tin Kitoâ. Nhôø caùch naøy, nhöõng lôøi cuûa Chuùa Gieâsu Phuïc Sinh ghi trong phaàn ñaàu cuûa saùch Toâng Ñoà Coâng Vuï ñöôïc thöïc hieän: caùc con seõ laø nhaân chöùng cuûa Ta..." cho tôùi moïi taän cuøng traùi ñaát".
Hoï thu xeáp moät ngaøy vaø moät soá ñoâng trong hoï ñaõ vieáng thaêm oâng taïi choã taïm truù. Trong baøi noùi chuyeän vôùi hoï, oâng laøm chöùng veà Nöôùc Thieân Chuùa vaø coá gaéng thuyeát phuïc hoï veà Chuùa Gieâsu, daãn chöùng töø luaät cuûa Moâisen vaø caùc söù ngoân. Cuoäc ñaøm thoaïi dieãn ra töø saùng sôùm cho tôùi chieàu toái. Moät soá ngöôøi xaùc tín vì nhöõng lôøi oâng noùi trong khi soá khaùc hoaøi nghi. Vì theá hoï trôû neân baát ñoàng vôùi nhau, vaø khi hoï rôøi ñi, Phaoloâ noù nhöõng lôøi cuoái cuøng naøy vôùi hoï:
"Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ noùi söï thaät cho toå tieân quí vò qua ngoân söù Isaia:
"Haõy tôùi vôùi
daân naøy vaø noùi:
Caùc vò nghe maø khoâng hieåu;
nhìn maø khoâng thaáy.
Traùi tim cuûa daân naøy ñaõ trôû
neân chai ñaù
khoâng coøn nghe gì ñöôïc nöõa;
hoï nhaém maét laïi vì sôï raèng
aét phaûi thaáy,
tai phaûi nghe,
taâm loøng phaûi hieåu bieát,
e raèng phaûi hoaùn caûi vaø Ta seõ
chöõa laønh ñi chaêng".
(Is 6,9-10)
Vaäy haõy hieåu bieát raèng nay söï cöùu roãi cuûa Thieân Chuùa ñaõ ñöôïc ñem tôùi cho ngöôøi daân ngoaïi. Hoï laïi seõ laéng nghe".
Phaoloâ cö nguï hai naêm trong caên nhaø thueâ. OÂng ñoùn tieáp moïi ngöôøi ñeán vieáng thaêm. OÂng rao giaûng Nöôùc Thieân Chuùa vaø giaûng daïy söï thaät veà Chuùa Gieâsu moät caùch töï do, khoâng ai ngaên caûn oâng.
(TÑCV 28,23-31)
Giaùo Hoäi luùc sô khai, vieäc cöû haønh thaùnh leã ñöôïc noái keát vôùi böõa aên thöôøng. Moãi ngöôøi ñoùng goùp tuøy theo khaû naêng. Ngöôøi giaøu hoøa ñoàng vôùi ngöôøi ngheøo nhö theå anh em. Nhöng taïi Coârintoâ xaûy ra moät tình traïng khoâng toát ñeïp. Ngöôøi giaøu baét ñaàu aên uoáng tröôùc khi ngöôøi ngheøo ñeán, vì hoï phaûi laøm xong coâng vieäc naëng nhoïc cuûa mình trong ngaøy. Thaät laø teä, hoï duøng nhöõng thöù coøn thöøa vaø teä hôn nöõa hoï bi coi khinh chæ vì hoï ngheøo. Phaoloâ neâu roõ raèng vieäc naøy ñi ngöôïc laïi ñöôøng loái vaø tinh thaàn cuûa Chuùa Gieâsu. Baát cöù ngöôøi naøo xöû söï caùch ích kyû nhö vaäy trong böõa tieäc thaùnh laø phaïm toäi vôùi Chuùa Kitoâ vaø toaøn coäng ñoaøn. Vì coäng ñoaøn laø thaân theå cuûa Chuùa Kitoâ.
"Veà ñieàu naøy, toâi coá theo doõi vaø khoâng theå khen anh em, vì anh em hoïp nhau laïi khoâng ñeå neân toát laønh maø laïi trôû thaønh xaáu hôn. Toâi nghe raèng khi anh em hoïp nhau laïi ôû nhaø thôø, coù nhieàu söï chia reõ giöõa anh em, vaø toâi tin moät phaàn naøo ñoù coù thöïc. Haún coù nhöõng baát ñoàng giöõa anh em ñeå coù ngöôøi phaûi leân tieáng.
Khi anh em hoïp nhau, anh em ñaõ khoâng duøng böõa aên cuûa Chuùa. Bôûi vì moãi ngöôøi hoái haû lo böõa toái cuûa mình tröôùc ngöôøi khaùc neân coù ngöôøi thì ñoùi keû thì say söa. Anh em khoâng coù nhaø rieâng ñeå aên uoáng hay sao? Hay anh em khinh thöôøng Giaùo Hoäi cuûa Chuùa vaø xæ nhuïc nhöõng ngöôøi ngheøo? Toâi phaûi noùi gì vôùi anh em? Toâi seõ khen anh em veà ñieàu naøy chaêng? Chaéc chaén laø khoâng.
Ñieàu maø toâi ñaõ laõnh nhaän töø Chuùa, toâi cuõng noùi laïi cho anh em: Chuùa Gieâsu, chính trong ñeâm Ngaøi bò noäp, ñaõ caàm laáy baùnh vaø sau lôøi chuùc tuïng, Ngaøi beû ra vaø noùi: "Ñaây laø thaân theå Ta, seõ bò noäp vì caùc con, haõy laøm ñieàu naøy ñeå töôûng nhôù Ta". Cuõng moät caùch nhö vaäy, sau böõa aên, Ngaøi caàm laáy cheùn vaø noùi: "Ñaây laø cheùn Taân Öôùc trong maùu Ta; khi caùc con uoáng, haõy laøm ñeå töôûng nhôù Ta". Thaät vaäy, moãi laàn anh em aên baùnh naøy vaø uoáng cheùn naøy, anh em loan truyeàn caùi cheát cuûa Chuùa cho ñeán khi Ngaøi laïi ñeán".
(1 Co 11,17-26)
Coäng ñoaøn Coârintoâ ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn ban nhieàu ôn ñaëc suûng. Nhöng coù ngöôøi laïi coi nhöõng ñaëc ôn naøy laø do coâng traïng cuûa mình hôn nhöõng ngöôøi khaùc. Ñaëc bieät ôn noùi caùc ngoân ngöõ ñöôïc xem laø ôn cao quyù nhaát. Nhöng caùc ñaëc aân Chuùa Thaùnh Thaàn nhaèm muïc ñích xaây döïng coäng ñoaøn chöù khoâng nhaèm taïo danh tieáng cuûa ngöôøi ñöôïc ôn ñoù. Thaùnh Phaoloâ noùi ñaëc aân ñeàu toát ñeïp vaø coù giaù trò, nhöng vöôït treân heát laø tình yeâu. Khoâng coù tình yeâu, moïi ôn khaùc ñeàu khoâng coù giaù trò gì.
"Baây giôø, baøn veà caùc ôn thieâng lieâng, toâi khoâng muoán ñeå anh em môø toái. Anh em bieát raèng khi anh em coøn laø daân ngoaïi, anh em nhö bò loâi keùo bôûi nhöõng töôïng thaàn caâm ñieác. Vì theá toâi caûnh giaùc anh em raèng khoâng ai coù theå nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn maø noùi ngöôïc laïi Chuùa Gieâsu, cuõng khoâng ai coù theå noùi Chuùa Gieâsu laø Chuùa maø khoâng bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn.
Caùc ôn ñaëc suûng raát nhieàu thöù, nhöng chæ coù moät Thaùnh Linh. Vaø coù nhieàu chöùc vuï khaùc nhau, nhöng chæ coù moät Chuùa. Vaø coù nhieàu hình thöùc hoaït ñoäng nhöng chæ coù moät Chuùa laø Ñaáng laøm moïi söï trong moïi ngöôøi. Trong moãi ngöôøi chuùng ta, Chuùa Thaùnh Thaàn bieåu döông moät caùch rieâng bieät ñeå ñem lôïi ích cho moïi ngöôøi. Ngöôøi thì ñöôïc Thaùnh Linh ban cho ôn noùi khoân ngoan; cuõng chính Thaùnh Linh aáy ban cho ngöôøi khaùc ôn hieåu bieát; ngöôøi khaùc nöõa ôn ñöùc tin; coù ngöôøi ôn chöõa beänh; ngöôøi khaùc ôn laøm pheùp laï; coù ngöôøi ñöôïc ôn tieân tri; ngöôøi khaùc ôn suy xeùt; ngöôøi khaùc ôn noùi tieáng laï; ngöôøi khaùc ôn giaûi thích. Nhöng taát caû caùc ôn aáy ñeàu laø coâng vieäc cuûa moät Thaùnh Linh phaân phaùt cho hoï moät caùch rieâng reõ nhö Ngaøi muoán".
(1 Co 12,1-11)
"Toâi seõ chæ cho anh em con ñöôøng hoaøn haûo hôn caû:
Maëc daàu toâi noùi ñöôïc nhieàu tieáng noùi cuûa loaøi ngöôøi vaø caùc thieân thaàn, nhöng neáu toâi khoâng coù ñöùc thöông yeâu thì toâi chæ phaùt aâm nhö keøn ñoàng hay thanh la. Vaø maëc daàu toâi coù ôn noùi tieân tri, hieåu bieát moïi maàu nhieäm vaø kieán thöùc, vaø maëc daàu toâi coù ñöùc tin maïnh ñeán ñoä chuyeån nuùi dôøi non, nhöng neáu toâi khoâng coù thöông yeâu, thì toâi chæ laø khoâng. Vaø maëc daàu toâi baùn caùc taøi saûn ñeå nuoâi ngöôøi ngheøo, vaø maëc daàu toâi hieán mình chòu thieâu ñoát, nhöng neáu toâi khoâng coù ñöùc yeâu thöông thì cuõng chaúng ñöôïc ích gì.
Tình yeâu thì nhaãn naïi; hay giuùp ñôõ. Tình yeâu khoâng ghen töông, cuõng khoâng töï phuï hay kieâu caêng; khoâng thoâ baïo cuõng khoâng tìm lôïi ích cho mình; khoâng deã daøng noåi giaän; khoâng vui möøng tröôùc nhöõng baát coâng nhöng vui trong söï thaät. Tình yeâu chòu ñöïng moïi söï, tin moïi söï, cam chòu moïi söï.
Tình yeâu khoâng bao giôø qua ñi. Nhöng noùi tieân tri seõ heát, ôn noùi tieáng laï seõ chaám döùt, kieán thöùc seõ bieán daàn. Bôûi vì chuùng ta chæ bieát töøng phaàn vaø noùi tieân tri töøng phaàn. vaø khi caùi hoaøn haûo tôùi thì caùi baát toaøn phaûi lui ñi. Khi toâi coøn laø ñöùa treû, toâi nghó nhö ñöùa treû, toâi lyù luaän nhö ñöùa treû; nhöng baây giôø toâi laø ngöôøi lôùn, toâi deïp boû nhöõng caùi treû con. Baây giôø chuùng ta chæ nhìn nhöõng phaûn chieáu trong göông, nhöng roài ñaây chuùng ta seõ nhìn maët ñoái maët. Baây giôø toâi chæ bieát moät phaàn veà Thieân Chuùa, nhöng roài toâi seõ bieát Ngaøi nhö Ngaøi bieát toâi.
Nay, chæ coù ba ñieàu toàn taïi: ñöùc tin, hy voïng vaø tình yeâu. Nhöng lôùn nhaát laø tình yeâu.
(1 Co 12,31b-13,13)
Laøm sao bieát ñöôïc ngöôøi Kitoâ chaân chính? Khoâng phaûi theo lôøi noùi cuûa hoï hay vieäc tuyeân xöng ñöùc tin cuûa hoï. Ñaëc ñieåm chính cuûa ngöôøi Kitoâ laø tình yeâu cuûa hoï ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø ñoàng loaïi. Tình yeâu Thieân Chuùa bieåu loä qua vieäc yeâu thöông ñoàng loaïi. Tình yeâu chaân thaät khoâng ñeán töø chuùng ta maø laø ôn cuûa Chuùa, ñoù laø vieäc ñaùp traû tình yeâu cuûa Ngaøi.
"Thöa caùc baïn, chuùng ta haõy yeâu thöông nhau, vì tình yeâu ñeán töø Thieân Chuùa vaø baát cöù ai yeâu thöông thì hoï sinh bôûi Thieân Chuùa vaø bieát Thieân Chuùa. Ngöôøi khoâng bieát yeâu, cuõng khoâng bieát Thieân Chuùa, bôûi vì Thieân Chuùa laø tình yeâu. Tình yeâu Thieân Chuùa daønh cho chuùng ta ñöôïc bieåu loä baèng caùch naøy laø Thieân Chuùa sai Con duy nhaát cuûa Ngaøi vaøo trong theá gian ñeå chuùng ta ñöôïc soáng nhôø Ngaøi. Ñaây laø tình yeâu, khoâng phaûi chuùng ta yeâu Thieân Chuùa tröôùc, maø Ngaøi yeâu chuùng ta tröôùc vaø sai Con Ngaøi laøm leã hy sinh ñeàn toäi chuùng ta.
Thöa caùc baïn, neáu Thieân Chuùa yeâu thöông chuùng ta döôøng aáy, chuùng ta cuõng phaûi yeâu thöông nhau.
Chuùng ta ñaõ bieát vaø tin vaøo tình yeâu Thieân Chuùa daønh cho chuùng ta. Thieân Chuùa laø tình yeâu, vaø ai soáng trong tình yeâu, töùc laø soáng trong Thieân Chuùa vaø Thieân Chuùa ôû trong hoï.
Chuùng ta yeâu Ngaøi vì Ngaøi yeâu chuùng ta tröôùc.
(1 Gioan 4,7-11.16.19)
Khoâng keå caùc Thaùnh Vònh trong Cöïu Öôùc, caùc coäng ñoaøn Kitoâ coøn haùt nhöõng thaùnh ca môùi vaø nhöõng baøi haùt trong caùc cöû haønh toân giaùo. Moät soá laáy töø trong Taân Öôùc nhö baøi ca tuïng Chuùa Kitoâ (döôùi ñaây). Baøi ca moâ taû con ñöôøng Chuùa Gieâsu ñaõ ñi qua; töø trong vinh quang Chuùa Cha Ngaøi ñeán vôùi chuùng ta qua cöû chæ khieâm toán cuøng cöïc. Ñöôïc phuïc sinh Ngaøi trôû veà vôùi Chuùa Cha vaø töø ñoù hieån trò theá giôùi, Chuùa vuõ truï.
"Ngaøi, töø thaân
phaän laø Thieân Chuùa,
nhöng ñaõ khoâng coá giöõ cho
mình
ñòa vò ngang haøng vôùi Thieân
Chuùa.
Nhöng töï boû mình
mang thaân phaän noâ leä.
Ngaøi ñaõ trôû neân gioáng
ngöôøi phaøm.
Mang laáy thaân phaän con ngöôøi,
Ngaøi haï mình xuoáng hôn nöõa
ñeå vaâng lôøi cho ñeán cheát,
vaø cheát treân thaäp giaù!
Vì theá Thieân Chuùa ñaõ naâng
Ngaøi leân ñòa vò cao troïng
vaø ban cho Ngaøi moät teân vöôït
treân moïi teân,
ñeå moïi taïo vaät treân trôøi
döôùi ñaát vaø nôi aâm
phuû,
phaûi baùi goái tröôùc teân
Gieâsu,
vaø moïi mieäng löôõi seõ tung
hoâ
Gieâsu laø Chuùa,
ñeå vinh danh Thieân Chuùa Cha".
(Ph 2,6-11)
Thieân Chuùa khoâng muoán thieâu huûy hay phaù ñoå coâng trình taïo döïng cuûa Ngaøi. Ngaøi ñaõ taïo döïng moïi söï toát ñeïp ngay töø ñaàu. Nhöng toäi cuûa con ngöôøi ñaõ laøm hö hoûng vaø coøn tieáp tuïc dieät chuùng. Tuy vaäy, thôøi keát cuïc cuûa lòch söû Thieân Chuùa seõ taïo döïng neân moät theá giôùi môùi. Gioan, ngöôøi ñöôïc thò kieán vaø tieân tri, ñaõ dieãn taû trong cuoán saùch cuoái cuøng cuûa Thaùnh Kinh veà moät nhaân loaïi môùi ñöôïc Chuùa Gieâsu cöùu chuoäc. Nhaân loaïi naøy soáng hieäp thoâng vieân maõn vaø troïn veïn vôùi Thieân Chuùa.
"Toâi ñaõ thaáy trôøi môùi vaø ñaát môùi, vì trôøi cuõ vaø ñaát cuõ ñaõ tan bieán ñi, vaø khoâng coøn bieån nöõa.
"Toâi ñaõ nhìn thaáy thaønh thaùnh, Gieârusalem môùi, töø Thieân Chuùa, xuaát hieän treân trôøi; thaønh ñoù xinh ñeïp nhö moät coâ daâu trang söùc ñeå veà nhaø choàng. Roài toâi nghe tieáng noùi huøng maïnh phaùt ra töø ngai toøa:
Ñaây laø nôi Thieân
Chuùa ôû vôùi con ngöôøi.
Ngaøi seõ caém leàu ôû giöõa
chuùng;
Hoï seõ laø daân cuûa Ngaøi,
vaø Thieân Chuùa luoân ôû beân
hoï laø Thieân Chuùa cuûa hoï.
Ngaøi seõ lau saïch nöôùc maét
hoï;
seõ khoâng coøn cheát choùc,
tang toùc, khoùc loùc, ñau ñôùn
nöõa,
vì theá giôùi cuõ ñaõ bieán
tan roài".
(KH 21,1-4)