Daàn daø, caùc boä toäc hôïp nhau laïi ñeå laøm thaønh moät daân duy nhaát. Kinh nghieäm hoï ñaõ soáng qua raát gioáng nhau. Hoï yù thöùc laø chính Chuùa ñaõ daãn daét hoï, cho hoï ñaát ñai vaø cuûa caûi. Daân toäc nay ñaõ ñöôïc goïi laø Israel, nhaän bieát Thieân Chuùa laø vua.
Chuùa laø vua!
Ñaát haõy vui leân,
Caùc ñaûo nôi nôi haõy haân
hoan!
Moät vaàng maây toái bao quanh Ngöôøi,
coâng lyù vaø luaät phaùp giöõ
vöõng ngai Ngöôøi.
Moät ngoïn löûa ñi tröôùc
Ngöôøi
vaø nuoát heát keû choáng ñoái
Ngöôøi.
AÙnh saùng cuûa noù chieáu soi toaøn
coõi vuõ truï,
ñaát troâng thaáy aùnh saùng ñoù
thì run sôï.
Nuùi ñoài ruïc xuoáng nhö ñeøn
caày
gaëp söùc noùng tröôùc Chuùa
cuûa vuõ truï.
Trôøi loan baùo coâng lyù cuûa Ngöôøi,
vaø moïi daân thaáy vinh quang Ngöôøi.
Nhöõng keû phuïng thôø thaàn
töôïng,
vaø haõnh dieän veà buït thaàn khoâng
ñaùng giaù gì seõ xaáu hoã,
vì moïi thaàn löïc quyø goái
tröôùc Thieân Chuùa!
Nghe tin naøy Sion haân hoan,
vaø caùc thaønh cuûa Giuña nhaûy
möøng,
vì caùc quyeát ñònh cuûa Ngaøi,
laïy Thieân Chuùa.
Vì Chuùa, Chuùa laø Thieân Chuùa,
Cao Vöôït leân treân taát caû
traùi ñaát,
quyeàn löïc voâ song vuôït leân
treân caùc buït thaàn.
Chuùa yeâu thöông keû gheùt ñieàu
gian aùc,
lo laéng cho keû trung tín vôùi Ngaøi,
cöùu thoaùt hoï khoûi baøn tay ngöôøi
baát chính.
AÙnh saùng soi cho keû coâng chính,
vaø ngöôøi coù loøng ngay seõ
ñöôïc haân hoan.
Hôõi keû coâng chính, haõy vui leân
trong Chuùa,
vaø ca tuïng danh raát thaùnh cuûa Ngaøi.
(TV 97)
Israel caøng ngaøy caøng hieåu roõ hôn hoï taïo thaønh moät daân duy nhaát. Khi thaáy nhöõng daân toäc chung quanh coù moät vua laøm thuû laõnh, moät phaàn daân chuùng Israel ñoøi cho coù moät vò vua chung cho hoï. Nhöõng phaàn khaùc trong daân khoâng ñoàng yù, vì nhöõng ngöôøi naøy chæ muoán nhìn nhaän Chuùa laø vua, Chuùa duy nhaát cuûa Israel.
Khi Samuel ñaõ giaø, oâng ñeå cho caùc con ñieàu khieån daân Israel. Ngöôøi con tröôûng teân laø Gioen, vaø ngöôøi con thöù laø Abiña; hai ngöôøi laøm thuû laõnh phaân xöû taïi Beùcxabeâ. Nhöng caùc con oâng khoâng theo göông oâng. Chuùng ham meâ cuûa caûi giaøu sang, nhaän cuûa hoái loä vaø khoâng toân troïng luaät phaùp. Taát caû chöùc saéc vaø tröôûng laõo cuûa Israel hoïp laïi vaø ñeán gaëp Samuel ôû Rama. Hoï thöa vôùi oâng:
"Ngaøi ñaõ giaø vaø caùc con cuûa ngaøi khoâng theo göông ngaøi. Vaäy xin ngaøi choïn cho chuùng toâi moät vò vua ñeå cai trò chuùng toâi, nhö taát caû caùc nöôùc khaùc".
Nhöõng lôøi noùi ñoù khoâng laøm cho Samuel baèng loøng. Nhöng vì hoï ñaõ töøng phaùt bieåu: "Haõy cho chuùng toâi moät vò vua ñeå cai trò chuùng toâi", neân Samuel lieân caàu xin Chuùa.
Chuùa phaùn vôùi oâng:
"Con haõy nhaän lôøi chuùng, taát caû nhöõng gì chuùng seõ trình leân con. Khoâng phaûi chuùng ruoàng raãy con, nhöng chuùng khoâng muoán xem Ta laø vua cuûa chuùng nöõa. Hoï ñoái xöû vôùi con nhö ñaõ töøng ñoái xöû vôùi Ta xöa nay töø ngaøy Ta ñöa hoï ra khoûi Ai Caäp; hoï boû Ta thôø caùc buït thaàn ngoaïi quoác. Con haõy nhaän lôøi ñoøi hoûi cuûa hoï, nhöng con haõy noùi cho hoï hay vieäc ñoù ñoàng thôøi cho hoï bieát quyeàn haønh cuûa vò vua saép cai trò treân ñaàu treân coå hoï".
Daân chuùng töø choái nghe lôøi trình baøy cuûa Samuel, hoï naèng naëc ñoøi:
"Khoâng, chuùng toâi caàn phaûi coù moät vò vua! Chuùng toâi muoán nhö caùc nöôùc khaùc. Vua cuûa chuùng toâi seõ xöû coâng minh, seõ höôùng daãn chuùng toâi vaø laø vò chæ huy traän maïc".
Samuel nghe taát caû nhöõng lôøi ñoù cuûa daân chuùng vaø thöa laïi cuøng Chuùa. Nhöng Chuùa noùi vôùi oâng:
"Haõy nhaän lôøi thænh caàu cuûa hoï vaø cho hoï moät vò vua".
(1S 8,1-9.19-22)
Nhöõng yù kieán traùi nghòch veà vöông quyeàn tieáp tuïc chia reõ daân chuùng, ngay caû sau khi hoï ñaõ coù moät vò vua.
Hôn nöõa, sau khi Israel bò chia caét thaønh hai vöông quoác, vöông quyeàn phía baéc vaø phía nam cuõng sinh hoaït khaùc nhau. Nhöõng dò bieät ñoù caøng bieåu loä roõ reät nôi caùc vò vua quan troïng nhaát cuûa lòch söû daân Israel.
Caùc vaên baûn Kinh Thaùnh thích trình baøy Ñavid nhö vò vua lyù töôûng, moät vò vua ñöôïc chính Chuùa ñöùng ra choïn löïa.
Chuùa noùi vôùi Samuel:
"Con haõy laáy daàu vaø leân ñöôøng, ta gôûi con ñeán nhaø Gieátxeâ ôû Beâlem, vì Ta ñaõ choïn moät vò vua trong caùc ñöùa con nhaø naøy".
Samuel thöïc hieän nhöõng gì Chuùa phaùn daïy oâng.
Khi ñeán Beâlem, Samuel noùi vôùi caùc vò laõnh ñaïo trong thaønh phoá:
"Toâi ñi daâng leã teá cho Thieân Chuùa; caùc ngöôi haõy thanh taåy ñeå döï leã vaø ñeán daâng leã cuøng ta".
Samuel töï mình thanh taåy cho Gieátxeâ vaø caùc con nhaø naøy, môøi hoï daâng leã vaät. Khi hoï ñeán nôi, Samuel thaáy ñöùa con ñaàu thì töï nhuû: "Ñaây haún laø ngöôøi maø Chuùa ñaõ choïn".
Nhöng Chuùa phaùn cuøng oâng:
"Con ñöøng xem daùng daáp hay thaân xaùc to lôùn, vì Ta ñaõ khoâng choïn noù. YÙ Chuùa khoâng gioáng yù con ngöôøi, vì con ngöôøi thì nhìn veû beân ngoaøi, coøn Chuùa thì nhìn taän taâm can".
Gieátxeâ goïi con thöù vaø trình dieän cho Samuel; Samuel laïi noùi:
"Chuùa cuõng khoâng choïn ngöôøi naøy".
Gieátxeâ trình dieän ñöùa thöù ba, Samuel vaãn noùi:
"Cuõng khoâng phaûi ngöôøi naøy".
Gieátxeâ tuaàn töï goïi baûy ñöùa con mình ra trình dieän Samuel, nhöng Samuel ñeàu noùi vôùi oâng:
"Chuùa khoâng choïn ñöùa naøo trong maáy ñöùa ñoù".
OÂng lieàn hoûi laïi Gieátxeâ:
"OÂng chæ coù töøng ñoù ñöùa con thoâi aø?"
Gieátxeâ lieàn thöa:
"Coøn moät ñöùa nhoû nhaát ñang chaên thuù ngoaøi ñoàng".
Baáy giôø Samuel noùi vôùi Gieátxeâ:
"OÂng haõy tìm noù veà; chuùng ta khoan aên, ñôïi khi ñöùa beù veà ñeán ñaây".
Gieátxeâ cho ngöôøi goïi ñöùa beù veà; Ñavid laø moät ñöùa treû toùc hoe, maét saùng ñeïp, daùng daáp khoâi ngoâ. Baáy giôø Chuùa phaùn:
"Naày, phong noù laøm vua; chính ñöùa beù ñoù".
Samuel laáy daàu ñoå treân ñaàu Ñavid ñeå phong vua; söï vieäc xaûy ra coù maët caùc anh cuûa Ñavid. Töø ngaøy ñoù, thaàn khí Thieân Chuùa ñeán vôùi Ñavid.
(1S 16,1.4-13)
Nhöõng baûn vaên Kinh Thaùnh cuõng thuaät laïi moät quan ñieåm khaùc. Chính Ñavid ñaõ tìm moïi caùch ñeå laøm vua.
Ñavid baáy giôø laø moät chieán só quy tuï chung quanh mình moät ñoaøn lính ñaùnh thueâ. Ñoaøn quaân naøy laøm cho oâng trôû neân noåi danh, vì nhôø noù maø Ñavid ñem laïi nhieàu chieán thaéng.
Töø thôøi coøn treû, Ñavid aâm möu lieân keát vôùi quaân Philixitinh, quaân naøy giuùp oâng raát nhieàu.
Ñavid ñem theo 600 ngöôøi ñeán gaëp vua Akít, laø vua xöù Gaùt. Hai baø vôï cuûa oâng cuøng ñi theo. OÂng noùi vôùi Akít:
"Neáu ngaøi baèng loøng xin cho toâi moät nôi naøo trong xöù ñeå toâi ñònh cö".
Akít cho oâng thaønh phoá Xíclaùc. Ñavid ñaùnh phaù xöù naøy; oâng khoâng ñeå cho maïng naøo soáng coøn, ñaøn oâng cuõng nhö ñaøn baø; oâng ñoaït heát boø, löøa, laïc ñaø, aùo quaàn; sau ñoù, oâng trôû laïi gaëp Akít. Baáy giôø Akít hoûi oâng:
"Hoâm nay, ngöôi ñaùnh phaù ôû ñaâu?"
Ñavid traû lôøi:
"ÔÛ phía nam Giuña, hoaëc ôû phía nam Gieârameâlít, hoaëc ôû phía nam Keâneâ".
OÂng khoâng ñeå ai soáng soùt, ñaøn oâng cuõng nhö ñaøn baø, ñeå khoûi ñöa hoï veà Gaùt, sôï raèng ngöôøi ta seõ noùi choáng laïi oâng, toá caùo haønh ñoäng cuûa oâng. Ñoù laø caùch thöùc haønh ñoäng maø oâng luoân xöû söï khi truù nguï taïi xöù Philixitinh.
Akít tin töôûng vaøo Ñavid vaø töï nhuû: "Kieåu naøy noù seõ laøm cho daân noù gheùt, vaø noù seõ phuïc vuï ta maõi".
(1S 27,2-12)
Ñavid hoïc ngheà ñaùnh giaëc cuûa quaân Philixitinh. OÂng ta khoâng phaûi luùc naøo cuõng phuïc vuï quaân naøy, vì oâng chia moät phaàn chieán lôïi phaåm laáy ñöôïc cho daân Israel.
Trong moät traän ñaùnh giöõa quaân Israel vaø quaân Philixitinh, Xaun, baáy giôø laø vua cuûa Israel bò gieát cheát treân traän maïc. Ñavid coøn ôû Xíclaùc khi ngöôøi ta cho oâng hay tin naøy; oâng lieàn laøm moät baøi ai ca khoùc cho vò vua ñaõ cheát.
Caùc thuû laõnh cuûa moät vaøi boä toäc tìm gaëp Ñavid vaø chæ ñònh oâng laøm vua.
Nhöng caùc boä toäc khaùc laïi choïn Itbaan. Moät cuoäc chieán laïi buøng noå giöõa nam baéc vaø keùo daøi nhieàu naêm. Cuoäc chieán chaùm döùt khi Ítbaan bò aùm saùt cheát trong luùc oâng ñang nguû.
Baáy giôø, taát caû caùc boä toäc ñeán gaëp Ñavid ôû Heâbron vaø thöa vôùi oâng: "Chuùng toâi thuoäc nhaø ngaøi. Chuùa ñaõ phaùn vôùi ngaøi: "Chính con laø muïc töû cuûa daân ta vaø thuû laõnh cuûa Israel". Hoï xöùc daàu toân vinh Ñavid laøm vua treân möôøi hai thò toäc Israel.
Ñavid vaø nhöõng ngöôøi theo oâng taán coâng Gieârusalem choáng laïi quaân Gieâbuxeâ ñang chieám vuøng naøy. OÂng chieám ñöôïc thaønh Sion, ñoùng quaân trong thaønh, laäp laáy kinh ñoâ, laáy teân laø "Thaønh cuûa Ñavid".
Khi quaân Philixitinh hay bieát Ñavid ñaõ ñöôïc toân laøm vua Israel, hoï taäp hoïp nhau laïi ñeå ñaùnh oâng. Ñavid thöa cuøng Chuùa:
"Con coù caàn taán coâng quaân Philixitinh khoâng?"
Chuùa phaùn:
"Ñaùnh ñi, Ta seõ trao quaân Philixitinh vaøo tay con".
Ñavid laøm theo lôøi Chuùa daïy, oâng chieán thaéng quaân Philixitinh vaø ñaùnh ñuoåi hoï veà xöù. Nhôø vaäy toaøn xöù Canaan thuoäc quyeàn Israel nhö lôøi Chuùa ñaõ höùa cuøng Abraham.
2S 5,1...25)
Cuoäc ñôøi Ñavid cho thaáy coù nhieàu thieáu soùt, yeáu ñuoái. Nhöng ngöôøi Israel vaãn muoán xem nôi caùc chieán coâng cuûa vua nhö laø chöùng côù noùi leân vieäc Chuùa thöông daân Ngaøi.
Nhöõng chieán thaéng cuûa vua ñöôïc xem laø moät söï chuùc laønh cuûa Thieân Chuùa.
Vì theá, ngoân söù Natan ñeán gaëp Ñavid, nhaân danh Thieân Chuùa höùa vôùi oâng raèng vöông quyeàn seõ luoân thuoäc veà gia ñình oâng, nôi gioøng hoï con chaùu oâng.
Vua nguï ôû trong cung. Chuùa ñaåy xa caùc keû thuø bao vaây quanh oâng. Ñavid noùi vôùi ngoân söù Natan:
"OÂng xem, toâi ñang ôû trong moät caên nhaø baèng goã baù höông, coøn bia cuûa Chuùa laïi ñaët trong moät caên leàu!"
Nhöng, ñeâm ñoù, lôøi Chuùa phaùn cuøng Natan:
"Con haõy ñi noùi vôùi toâi tôù Ta laø Ñavid: Ngöôi ñònh xaây cho Ta moät caùi nhaø ñeå Ta coù theå cö nguï chaêng? Khoâng phaûi ngöôi xaây cho Ta. Chính Chuùa seõ laøm cho ngöôi moät ngoâi nhaø. Nhaø ñoù seõ xaây baèng nhöõng vieân ñaù soáng ñoäng, ñoù chính laø haäu dueä ngöôi. Vieäc xaûy ra theá naøy: Khi ngöôi khoâng coøn soáng nöõa, moät trong caùc con ngöôi seõ laøm vua thay choã ngöôi. Chính ngöôøi ñoù seõ xaây cho Ta moät caên nhaø. Ta seõ laø Cha cuûa ngöôøi ñoù vaø ngöôøi ñoù seõ laø con Ta. Neáu vò vua töông lai laøm quaáy, Ta seõ tröøng phaït. Nhöng Ta seõ luoân ôû beân caïnh oâng ta".
Sau ñoù Chuùa sai Natan ñeán noùi vôùi Ñavid:
""Nhaø cuûa ngöôi vaø vöông quoác cuûa ngöôi seõ luoân ôû tröôùc nhan Ta. Vöông quyeàn ngöôi seõ maõi maõi toàn taïi".
Ñavid ñeán vôùi Chuùa vaø thöa cuøng Ngaøi:
"Laïy Chuùa laø Thieân Chuùa cuûa con, lôøi Chuùa chính laø söï thaät. Chuùa ñaõ ban cho toâi tôù Chuùa lôøi höùa troïng ñaïi. Xin haõy chuùc laønh gia ñình toâi tôù Chuùa ñeå noù maõi toàn taïi nhôø vaøo söï naâng ñôõ cuûa Ngaøi. Nhôø Ngaøi chuùc laønh, nhaø cuûa toâi tôù Ngaøi muoân ñôøi beàn vöõng".
(2S 7,1...29)
Ñavid coù theå ñöôïc xem laø moät nhaø chính trò lôùn. OÂng ñaõ thoáng nhaát ñöôïc caùc thò toäc phöông baéc vôùi caùc thò toäc phöông nam. OÂng ñaõ chieám ñöôïc Gieârusalem vaø choïn nôi aáy laøm choán cö nguï.
Vaøo thôøi oâng, nhöõng xöù laân caän, thöôøng raát maïnh nhöng nay gaëp phaûi luùc suy yeáu, xuoáng doác. Ñavid lôïi duïng hoaøn caûnh ñoù ñeå baønh tröôùng vöông quoác cuûa mình. OÂng baét caùc thaønh nhoû xöù Canaan qui phuïc, moãi thaønh trôû neân moät tieåu bang. OÂng cuõng bieán caùc xöù nhoû laân caän thaønh nhöõng vuøng tröïc thuoäc nhö theá.
Theo taäp tuïc cuûa ngöôøi ñoâng phöông, Ñavid coù nhieàu vôï. OÂng coù nhieàu con, chuùng tranh nhau quyeàn thöøa keá vöông quyeàn cuûa cha. Ngoâi vua maø Saloâmoâng chieám ñöôïc laø nhôø vaøo möu keá cuûa baø meï.
Sau khi Ñavid qua ñôøi, Saloâmoâng trôû thaønh vua Israel. OÂng töø Gieârusalem ñeán Gabaoân ñeå daâng cuûa leã taïi ñaây, vì ñaây laø thaùnh ñòa chính. Ñeâm ñeán, Chuùa hieän ra vôùi oâng vaø phaùn:
"Con haõy xin nhöõng gì con muoán".
Saloâmoâng thöa laïi:
"Laïy Chuùa laø Thieân Chuùa, chính Chuùa ñaõ laøm cho toâi tôù Ngaøi thaønh vua thay cho cha con laø Ñavid. Con ñaây, tuoåi coøn treû, con khoâng bieát xöû söï nhö moät vò thuû laõnh. Neáu Ngaøi muoán, xin Ngaøi ban cho toâi tôù Ngaøi khoân ngoan ñeå coù theå cai trò daân Ngaøi vaø bieát ñöôïc ñieàu phaûi, ñieàu traùi".
Lôøi caàu xin ñoù ñeïp loøng Thieân Chuùa vaø Ngaøi phaùn vôùi Saloâmoâng:
"Con ñaõ khoâng xin ñöôïc soáng laâu, giaøu coù cuõng nhö taän dieät keû thuø, nhöng con xin söï khoân ngoan ñeå cai trò; vì theá Ta seõ thöïc hieän ñieàu con mong öôùc. Naøy Ta ban cho con khoân ngoan vaø thoâng minh, khoâng ai tröôùc hay sau con coù theå ví vôùi con. Nhöng Ta coøn cho con ñieàu con khoâng xin: söï giaøu coù vaø vinh quang. Vaø neáu con trung thaønh vôùi nhöõng ñieàu raên vaø luaät leä cuûa Ta, Ta seõ ban cho con ñöôïc soáng laâu".
Saloâmoâng tænh daäy vaø bieát raèng Chuùa ñaõ phaùn vôùi oâng trong giaác moäng. OÂng lieàn ñeán tröôùc bia cuûa Chuùa ñeå daâng moät leã vaät toaøn thieâu.
Chuùa ban cho Saloâmoâng khoân ngoan vaø thoâng minh laï thöôøng. OÂng laø ngöôøi khoân ngoan hôn moïi ngöôøi. Töø khaép caùc nöôùc, ngöôøi ta ñeán ñeå ngöôõng moä söï khoân ngoan cuûa Saloâmoâng. Khi hoaøng haäu Saba nghe noùi ñeán Saloâmoâng, baø leân ñöôøng tìm ñeán vua ñeå ñöa ra nhöõng caâu hoûi khoù traû lôøi. Baø ñeán Gieârusalem ñem theo ñoaøn laïc ñaø chôû ñaày höông, vaøng vaø ñaù quí. Baø trieàu yeát Saloâmoâng vaø neâu ra nhieàu caâu hoûi thaät khoù. Vua traû lôøi ñöôïc taát caû chaát vaán cuûa baø. Khi baø thaáy ñöôïc söï khoân ngoan cuûa Saloâmoâng, baø raát caûm kích vaø ngöôõng moä. Baø thöa cuøng vua:
"Nhöõng gì trong xöù toâi ngöôøi ta noùi veà söï hieåu bieát vaø khoân ngoan cuûa ngaøi ñeàu ñuùng söï thaät. Tröôùc khi ñeán ñaây toâi khoâng muoán tin, neân muoán ñeán taän nôi ñeå xaùc minh. Ñuùng thaät, söï khoân ngoan vaø giaøu coù cuûa ngaøi vöôït leân treân nhöõng gì ngöôøi ta noùi vôùi toâi. Chuùc tuïng Chuùa, laø Thieân Chuùa cuûa ngaøi ñaõ ban cho ngaøi laøm vua".
Baø daâng cho vua raát nhieàu vaøng, höông vaø ñaù quí.
Veà phaàn mình, Saloâmoâng ñaùp leã, bieáu baø nhöõng gì baø xin vaø coøn nhieàu hôn theá nöõa. Sau ñoù hoaøng haäu leân ñöôøng trôû veà xöù.
(1 CV 3,4...15; 5,9-14; 10,1...13)
Saloâmoâng tieáp tuïc coâng trình cuûa cha, nhöng vua khoâng baûo veä ñöôïc heát caû bieân thuøy cuûa vöông quoác, moät soá nôi ñaõ bò maát. Söï vieäc ñoù xaûy ra maëc daàu vua ñaõ ñaët nhieàu ñoàn canh vaø trang bò quaân ñoäi baèng nhöõng chieán xa Ai Caäp.
Vua saloâmoâng löu yù ñeán ngheä thuaät. OÂng muoán bieán Gieârusalem thaønh moät kinh ñoâ lôùn, moät kinh ñoâ "laùt vaøng". Vua cho xaây moät Ñeàn Thôø loäng laãy vaø moät vöông cung xa hoa laï thöôøng.
Hiram, vua cuûa thaønh Tia, laø keû thuø truyeàn kieáp cuûa Ñavid. Saloâmoâng gôûi cho oâng söù ñieäp naøy:
"OÂng bieát laø Ñavid, cha toâi, ñaõ khoâng theå xaây moät ngoâi nhaø ñeå toân vinh Thieân Chuùa. Baây giôø, Chuùa ñaõ ban cho toâi hoøa bình trong xöù. Toâi quyeát ñònh xaây moät ngoâi nhaø nhö Chuùa ñaõ töøng phaùn cuøng Ñavid cha toâi: "Chính con ngöôi, ngöôøi maø ta ñaët leân ngoâi thay ngöôi seõ xaây cho ta moät ngoâi nhaø". Vaäy ngöôi haõy ra leänh ñoán caây baù höông vuøng Libaêng ñeán cho ta. Thôï thaày cuûa ta seõ laøm vieäc chung vôùi thôï thaày nhaø ngöôi".
Vua Hiram vui söôùng khi nhaän söù ñieäp naøy vaø lieàn traû lôøi:
"Toâi seõ thi haønh ñieàu ngaøi muoán. Toâi muoán cung caáp taát caû goã baù höông vaø goã traéc maø ngaøi caàn. Thaàn daân toâi seõ chôû goã töø caùc nuùi Libaêng xuoáng bieån, roài chuyeån baèng beø ñeán nôi ngaøi chæ ñònh ñeå laáy. Ñoåi laïi, xin ngaøi cung caáp löông thöïc ñeå nuoâi ngöôøi trong vöông cung cuûa toâi".
Saloâmoâng haèng naêm cung caáp cho Hiram nhieàu luùa mì vaø daàu aên. Giöõa Saloâmoâng vaø Hiram hoøa bình ñöôïc taùi laäp vaø hoï kyù keát giao öôùc vôùi nhau.
(1 CV 5,15...26)
Coâng trình xaây neàn moùng cho Ñeàn Thaùnh maát boán naêm. vaø Ñeàn Thaùnh ñöôïc xaây xong trong baûy naêm. Ñeàn Thaùnh Chuùa laø moät kieán truùc huy hoaøng, coù saân trong, saân ngoaøi, moät loái ñi vaøo vaø moät phoøng lôùn. Phaàn chính cuûa Ñeàn Thaùnh, phoøng trong cuøng laø nôi coù Chuùa hieän dieän, nôi cöïc thaùnh, ñöôïc trang bò chu ñaùo. Caùc böùc vaùch phuû baèng goã giaùng höông maï vaøng. Nôi ñaây khoâng troå cöûa soå vaø laø nôi ñaët hoøm bia giao öôùc.
Saloâmoâng trieäu taäp caû thuû laõnh Israel, caùc tröôûng thò toäc vaø ngöôøi chuû caùc gia toäc Israel veà Gieârusalem. Caùc thaày caû mang hoøm bia giao öôùc ôû trong leàu hoäi tröôùc söï chöùng kieán cuûa moïi ngöôøi vaø ñöa veà Ñeàn Thaùnh vôùi taát caû ñoà thaùnh mang theo. Hoï ñaët hoøm bia vaøo nôi ñaõ ñöôïc saép ñaët tröôùc töùc laø nôi cöïc thaùnh. Hoøm bia chæ chöùa ñöïng hai baûng ñaù ghi khaéc luaät. Khi caùc thaày caû ñi ra khoûi nôi cöïc thaùnh, vinh quang Thieân Chuùa bao phuû Ñeàn Thaùnh qua hình aûnh caùc ñaùm maây. Baáy giôø Saloâmoâng leân tieáng:
"Chuùa ñaõ ñaët
maët trôøi treân khoâng trung,
nhöng Ngaøi ñaõ quyeát ñònh
soáng trong boùng toái.
Coøn con, con ñaõ xaây cho Ngaøi Vöông
Cung Thaùnh Ñieän,
moät Ñeàn Thaùnh ñeå Ngaøi
coù theå cö nguï muoân ñôøi!"
Sau ñoù Saloâmoâng ñeán gaàn baøn thôø Chuùa, quay maët laïi daân Israel ñang tuï hoïp. OÂng giang tay leân trôøi vaø caàu nguyeän:
"Laïy Chuùa, Thieân Chuùa cuûa Israel, khoâng coù chuùa naøo ví ñöôïc vôùi Ngaøi, töø trôøi cao cho ñeán treân traùi ñaát, Ngaøi laø Ñaáng trung thaønh vôùi lôøi giao öôùc toát laønh cuøng caùc toâi tôù Ngaøi. Ngaøi ñaõ giöõ lôøi höùa xöa noùi vôùi Ñavid laø cha toâi, toâi tôù Ngaøi: "Con seõ luoân coù moät keû noái nghieäp gìn giöõ ngai cuûa Israel tröôùc nhan Ta, neáu caùc con ngöôi trung tín nhö ngöôi". Neáu trôøi cao khoâng ñuû lôùn ñeå chöùa Ngaøi, thì nhaø con xaây ñaây ñaâu ñuû ñeå Ngaøi cö nguï! Xin Ngaøi luoân gheù maét nhìn ñeán nhaø naøy, nôi maø Ngaøi ñaõ noùi laø Ngaøi seõ cö nguï. Xin haõy laéng nghe lôøi caàu nguyeän cuûa toâi tôù Ngaøi vaø daân Ngaøi, khi hoï ñeán nôi ñaây caàu nguyeän".
(1 CV 6,14...30; 8,1...30)
Nhôø xaây Ñeàn Thaùnh, Saloâmoâng laïi caøng noåi danh. Nhöng cuõng vì theá oâng röôùc vaøo mình nhieàu keû thuø, Saloâmoâng ñaõ khoâng nhöõng baét ngöôøi ngoaïi quoác cö nguï trong nöôùc laøm vieäc boù buoäc naøy, nhöng cuõng buoäc daân cuûa chính xöù oâng phaûi laøm.
Daân Israel trung tín thì phaãn noä khi thaáy vua cho pheùp cuùng vaùi buït thaàn ngoaïi quoác, khaùc vôùi Thieân Chuùa Israel. Hoï thaáy raèng daàn daø daân queân Chuùa vaø nhöõng söï vieäc lôùn lao Ngaøi ñaõ can thieäp cho daân trong quaù khöù.
Vì theá keû trung tín trong daân Israel xem caùc bieán coá vaøo nhöõng naêm cuoái trieàu ñaïi Saloâmoâng nhö laø moät hình phaït cuûa Chuùa.
Thieân Chuùa cho thôøi hoøa bình chaám döùt ñeå phaït söï baát trung cuûa Saloâmoâng. Caùc keû thuø töøng bò Ñavid ñaùnh baïi nay baét ñaàu noåi daäy. Nhöng keû thuø nguy hieåm nhaát laø Gieâroâboâam, moät con ngöôøi thoâng minh, coù nghò löïc töøng ñöôïc Saloâmoâng uûy thaùc vieäc trieàu chính. Moät ngaøy noï, Gieâroâboâam gaëp ngoân söù Ahiña. Vò naøy côûi aùo khoaùc môùi mang treân mình vaø xeù laøm möôøi hai maûnh. Ñoaïn oâng noùi vôùi Gieâroâboâam:
"Haõy laáy möôøi maûnh aùo, vì Chuùa laø Thieân Chuùa Israel phaùn baûo theá naøy: "Ta saép caát vöông quoác khoûi tay Saloâmoâng, vaø cho ngöôi möôøi thò toäc. Vì vua ñaõ boû Ta khoâng giöõ ñieàu raên Ta. Ngöôi seõ laø vua Israel. Neáu ngöôi giöõ caùc ñieàu raên cuûa Ta vaø caùc luaät leä cuûa Ta nhö toâi tôù Ta laø Ñavid, Ta seõ ôû vôùi ngöôi".
Saloâmoâng tìm caùch thuû tieâu Gieâroâboâam; nhöng oâng naøy ñi ñeán xöù Ai caäp vaø ôû ñoù cho ñeán khi Saloâmoâng töø traàn.
(1 CV 11,14...40)
Sau khi Saloâmoâng baêng haø, caùc boä toäc phöông baéc laïi phaân ly vôùi caùc boä toäc phöông nam vaø cho Gieâroâboâam laøm vua. Töø buoåi ñoù, coù hai vöông quoác: vöông quoác Israel phöông baéc vaø Giuña phöông nam.
Nhieàu theá kyû sau, nöôùc AÙtxiria ñöôïc moät vò vua huøng cöôøng cai trò, vò vua naøy ñaõ laøm cho vöông quoác oâng thaønh moät ñeá quoác lôùn. OÂng baét ñaàu laøm chuû caùc vöông quoác nhoû, buoäc hoï phaûi traû thueá vaø quaân dòch. Sau ñoù oâng tìm caùch chieám luoân caùc xöù naøy ñeå baønh tröôùng ñeá quoác cuûa mình. Do vaäy oâng ñaõ taán coâng caùc vöông quoác Giuña vaø Israel. Tuy nhieân, neáu vöông quoác Israel bò thua, thì quaân AÙtxiria laïi khoâng theå laáy ñöôïc vöông quoác Giuña vaø thaønh Gieârusalem.
Vua AÙtxiria cuoái cuøng chieám ñöôïc thaønh Samaria sau ba naêm vaây thaønh. Vua ñaøy daân Israel veà xöù cuûa oâng vaø taäp trung hoï taïi Halaùt, treân bôø soâng Haboâ, moät con soâng thuoäc vuøng Goâdaân, vaø taïi caùc thaønh phoá cuûa ngöôøi Meâñeùt.
Vua ñem daân cö Babilon vaø caùc thaønh phoá AÙtxiria khaùc ñeán ñònh cö taïi caùc thaønh phoá Samaria thay vaøo choã cuûa daân Israel. daân naøy chieám xöù Samaria vaø ñònh cö nôi caùc thaønh môùi chieám.
(2 CV 17,5-6.24)
Vua AÙtxiria chæ coøn vieäc chieám xöù Giuña maëc daàu caùc vua xöù Giuña ñaõ naïp thueá cho vua. Moät trong caùc vò vua ñoù laø EÂdeâkia. Daân cuûa vöông quoác naøy (caùc vò vieát saùch Thöù Luaät) coi oâng laø moät vò vua ñaïo haïnh. Hoï keå chuyeän vua ñaõ töøng chaám döùt vieäc thôø phuïng buït thaàn ngoaïi quoác.
Baây giôø EÂdeâkia, con cuûa Acaùt ñöôïc choïn laøm vua xöù Giuña. OÂng leân ngoâi khi hai möôi laêm tuoåi vaø trieàu ñaïi oâng trò vì taïi Gieârusalem trong 29 naêm. OÂng cho leänh trieät haï caùc nôi thôø cuùng buït thaàn ngoaïi quoác, ñaäp beå caùc bình duøng vaøo vieäc thôø töï vaø phaù con raén baèng ñoàng. OÂng tin töôûng vaøo Chuùa, Thieân Chuùa Israel, hôn taát caû caùc vua Israel tröôùc ñaây vaø sau naøy. OÂng hoaøn toaøn döïa vaøo Thieân Chuùa ñaõ ban cho Moâisen. Vì theá Chuùa ôû vôùi toâi vaø cho oâng thaønh ñaït keát quaû caùc vieäc oâng laøm. OÂng choáng laïi vua AÙtxiria vaø khoâng coøn phuïc luïy vua naøy nöõa.
(2 CV 18,2-7)
EÂdeâkia chuaån bò choáng laïi vua AÙtxiria. Keá ñoù baát thaønh vaø EÂdeâkia laïi phaûi phuïc tuøng.
Xenakeâríp, vua AÙtxiria taán coâng taát caû caùc thaønh trì cuûa Giuña vaø chieám ñoùng. Baáy giôø EÂdeâkia vua cuûa xöù Giuña cho ngöôøi ñeán thöa vôùi vua AÙtxiria ñang ôû trong thaønh Lakít: "Toâi coù loãi. Xin haõy ngöng taán coâng, toâi seõ naïp nhöõng gì vua ñoøi". Vua AÙtxiria buoäc EÂdeâkia, vua xöù Giuña, phaûi naïp 9,000 kiloâ baïc bvaø 900 kiloâ vaøng. EÂdeâkia naïp taát caû baïc coù ñöôïc trong Ñeàn Thaùnh cuõng nhö trong ngaân khoá cuûa vöông cung. EÂdeâkia cuõng cho gôû heát taát caû vaøng vua ñaõ cho daùt treân cöûa vaø trao heát cho vua AÙtxiria.
(2 CV 18,13-16)
Cuoäc noåi daäy cuûa EÂdeâkia vaø caùc ñoàng minh cuûa oâng baát thaønh neân vua AÙtxiria chieám heát laõnh thoå Giuña; chæ coù thaønh Gieârusalem caàm cöï, vua AÙtxiria buoäc loøng phaûi ruùt lui khoâng laáy ñöôïc thaønh.
Tuy theá, moät soá baûn vaên Kinh Thaùnh leân aùn EÂdeâkia. Ngoân söù Isaia ñaëc bieät ñaõ traùch vua veà ñöôøng loái chính trò lieân minh. Ngoân söù khaån khoaûn xin vua ñöøng tin vaøo caùc lieân minh vôùi ngöôøi ta, vì söï soáng coøn cuûa vöông quoác chæ tuøy thuoäc vaøo Thieân Chuùa; nhaø vua phaûi hoaøn toaøn phoù thaùc cho Ngaøi. Israel ñaõ chæ trích ñöôøng loái cai trò cuûa EÂdeâkia vì ñaõ tin vaøo söï trôï giuùp cuûa con ngöôøi.
Baáy giôø Isaia noùi vôùi EÂdeâkia:
"Xin haõy nghe lôøi Chuùa phaùn ñaây. Seõ coù ngaøy nhöõng gì ôû trong vöông cung cuûa ngöôi, nhöõng gì toå tieân ngöôi ñaõ thu goùp cho ñeán nay, taát caû seõ bò ñöa veà Babylon. Seõ khoâng coøn laïi gì caû, Chuùa phaùn nhö theá. Ngöôøi ta coøn ñaøy ngay caû nhieàu ngöôøi trong caùc con trai ngöôi ñeå laøm toâi ñoøi ôû cung vua xöù Babylon".
(2 CV 20,16-18)
Haäu dueä cuoái cuøng cuûa vua Ñavid coøn cai trò treân ngai ôû Gieârusalem laø Ceâñeâxiaùt. Vaøo thôøi oâng, Gieârusalem bò chieám ñoùng. Vò vua chæ huy quaân ñoäi Babylon thôøi baáy giôø laø Nabucoâñoânoâdoâ. OÂng ñaøy caùc thuû laõnh xöù Giuña vaø gia quyeán hoï veà Babylon. OÂng buoäc vua Ceâñeâxiaùt phaûi tuaân phuïc.
Daãu vaäy, Ceâñeâxiaùt vaãn tìm ñoàng minh ñeå aâm thaàm choáng laïi vua xöù babylon. OÂng ñaët nieàm tin vaøo söï giuùp ñôõ cuûa Ai Caäp.
Nhöng ngoân söù Gieâreâmia caûnh caùo Ceâñeâxiaùt.
Naøy, Chuùa phaùn vôùi
toâi theá naøy:
"Ta noùi cho Ceâñeâxiaùt, vua xöù
Giuña:
"Haõy khom mình chòu cuøm goâng
cuûa vua Babylon.
haõy laøm toâi vua ñoù cuõng nhö
daân cuûa vua naøy
thì ngöôi seõ soáng coøn.
Taïi sao ngöôi muoán cheát,
ngöôi cuõng nhö daân ngöôi,
bôûi göôm giaùo, ñoùi khaùt
vaø dòch beänh,
nhö Chuùa ñaõ töøng ñe doïa,
khi daân töø choái phuïc tuøng vua
Babylon?
Caùc ngöôi ñöøng nghe caùc
ngoân söù noùi vôùi caùc ngöôi:
"Caùc ngöôi khoâng neân thaàn
phuïc vua Babylon",
vì hoï loan baùo moät ñieàu doái
traù;
Chuùa phaùn, ta ñaõ khoâng gôûi
hoï ñeán;
hoï laáy danh ta loan baùo nhöõng ñieàu
doái traù.
Ta seõ boû caùc ngöôi neáu caùc
ngöôi nghe theo hoï,
vaø caùc ngöôi seõ bò cheát,
cuøng vôùi caùc ngoân söù
cuûa caùc ngöôi!"
(Gieâr 27,12-15)
Nhöõng lo ngaïi cuûa ngoân söù Isaia nay xaûy ñeán: Vua Babylon ñöa quaân ñeán vaø vaây thaønh Gieârusalem.
Ceâñeâxiaùt choáng laïi vua Babylon. Nabucoâñoânoâdoâ ñem taát caû quaân ñoäi höôùng veà Gieârusalem ñeå haõm thaønh. OÂng cho xaây caùc ñoàn thaùp duøng ñeå taán coâng chung quanh thaønh.
Khi daân trong thaønh khoâng coøn gì aên nöõa, hoï chòu phaûi naïn ñoùi. Baáy giôø ngöôøi ta môû moät ñöôøng maùu trong töôøng thaønh, vua vaø taát caû quaân baûo veä thaønh chaïy troán ban ñeâm baèng cöûa nhoû caïnh caùc vöôøn trong cung, beân ngoaøi quaân Babylon vaãn vaây haõm. Hoï chaïy veà höôùng thung luõng soâng Gioùcñaêng. Quaân ñoäi Babylon ñuoåi theo vua vaø baét ñöôïc oâng trong thung luõng Gieâricoâ. Quaân nguõ cuûa vua chaïy taùn loaïn vaø boû maëc vua. Quaân Babylon baét vua daãn veà Ripla ñeå vua Babylon baáy giôø ôû ñoù phaân xöû. Vua naøy ra leänh gieát caùc con cuûa Ceâñeâxiaùt tröôùc maét cha chuùng, sau ñoù ñuïc maét Ceâñeâxiaùt vaø troùi daãn veà Babylon.
(2 CV 25,1-7)
Vaø thaønh Gieârusalem traûi qua thôøi cuoái cuøng bi thaûm.
Töôùng caän veä cuûa vua Babylon vaøo thaønh Gieârusalem vaø ñoát Ñeàn Thaùnh Chuùa, vöông cung vaø caùc ngoâi nhaø lôùn. Theo leänh töôùng naøy, quaân lính Babylon phaù töôøng thaønh Gieârusalem. Nhöõng ngöôøi coøn ôû laïi trong thaønh, nhöõng keû ñaøo nguõ ñaàu haøng vua Babylon ñeàu bò ñaøy veà Babylon. Chæ coøn moät soá daân ngheøo nhö ngöôøi troàng nho vaø noâng daân ñöôïc pheùp ôû laïi.
(2 CV 25,8-12)
Theá laø vöông quoác Giuña bieán maát. Nhöng Israel nhö laø daân Chuùa vaãn tieáp tuïc toàn taïi daãu bò buoäc phaûi soáng caûnh löu ñaøy vaø taûn maùc trong caùc daân toäc khaùc. Hoï soáng coøn nhôø vaøo nieàm troâng caäy naøy: Chæ coù Chuùa ñieàu haønh lòch söû daân chuùng vaø con ngöôøi; chính Ngaøi laø Chuùa cuûa lòch söû; ngaøy naøo Israel coøn ñaët nieàm tin vaøo Chuùa, hoï seõ coøn soáng.
Laïy Chuùa toâi, quaân
ngoaïi quoác ñaõ chieám cöù
ñaát Ngaøi,
hoï laøm oâ ueá Ñeàn Thaùnh
Ngaøi,
hoï ñaõ bieán Gieârusalem thaønh
ñoáng gaïch vuïn,
hoï ñaõ ñeå chim keân aên xaùc
toâi tôù Ngaøi,
vaø ñeå thuù hoang an thòt keû
trung tín vôùi Ngaøi,
Hoï ñaõ ñoå maùu con caùi
Ngaøi,
nhö xoái nöôùc chung quanh thaønh
Gieârusalem,
vaø khoâng ai choân caát xaùc cheát.
Chuùng con bò ngöôøi chung quanh nhuïc
maï,
caùc daân toäc caän keà xæ vaû.
laïy Chuùa, Chuùa coøn giaän chuùng
con ñeán bao giôø?
Côn ghen töông cuûa Chuùa böøng
leân nhö löûa
seõ chaùy ñeán bao giôø?
Xin haõy ñoå doàn côn thònh noä
leân caùc daân toäc khoâng nhaän bieát
Chuùa,
choáng laïi caùc vöông quoác khoâng
caàu xin Ngaøi
vì chính hoï ñaõ trieät haï
Giacoùp vaø ñaát ñai cuûa noù.
Xin ñöøng traùch chuùng con vì
loãi cuûa cha oâng chuùng con,
nhöng xin mau ñeán vôùi chuùng con,
ñang bò nghieàn naùt, vì Ngaøi
thöông chuùng con.
laïy Chuùa laø Ñaáng cöùu
ñoä chuùng con,
xin vì chính danh döï cuûa Ngaøi maø
giuùp chuùng con,
xin cöùu thoaùt chuùng con vaø tha toäi
chuùng con
vì chính uy danh Ngaøi.
Xin ñöøng ñeå ngöôøi
ngoaïi quoác coù theå noùi:
"Nay Chuùa hoï ñang laøm gì?"
Xin cho hoï thaáy ngay tröôùc maét
chuùng con,
baèng caùch naøo Chuùa traû thuø
cho maùu toâi tôù Chuùa ñoå
ra.
Öôùc gì tieáng keâu cuûa keû
tuø toäi thaáu ñeán Ngaøi,
xin caùnh tay uy duõng cuûa Ngaøi cöùu
nhöõng ai ñang bò aùn phaûi cheát.
Öôùc gì ngöôøi caän keà
chuùng con traû giaù baûy laàn hôn
veà laêng nhuïc hoï ñaõ phaïm
ñeán Chuùa, laïy Chuùa.
Vaø chuùng con, daân cuûa Chuùa, chieân
cuûa Ngaøi,
chuùng con seõ muoân ñôøi ca haùt
lôøi caûm taï,
vaø khoâng ngöøng truyeàn tuïng vinh
danh Ngaøi.
(TV 79,1-13)