Toaùt Yeáu Giaùo Lyù
cuûa Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo
Baûn dòch Vieät Ngöõ cuûa UÛy Ban Giaùo Lyù Ñöùc Tin Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam 2006
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Phaàn I:
Tuyeân Xöng Ñöùc Tin
Ñoaïn Thöù Hai:
Tuyeân Xöng Ñöùc Tin Kitoâ Giaùo
Kinh Tin Kính
Kinh Tin Kính caùc Thaùnh Toâng ñoà
Toâi tin kính Ñöùc Chuùa Trôøi
laø Cha pheùp taéc voâ cuøng döïng neân trôøi ñaát.
Toâi tin kính Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ
laø Con Moät Ñöùc Chuùa Cha
cuøng laø Chuùa chuùng toâi.
Bôûi pheùp Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn
maø Ngöôøi xuoáng thai,
sinh bôûi baø Maria ñoàng trinh,
chòu naïn ñôøi quan Phongxioâ Philatoâ,
chòu ñoùng ñinh treân caây thaùnh giaù,
cheát vaø taùng xaùc,
xuoáng nguïc toå toâng,
ngaøy thöù ba bôûi trong keû cheát maø soáng laïi,
leân trôøi ngöï beân höõu Ñöùc Chuùa Cha pheùp taéc voâ cuøng,
ngaøy sau bôûi trôøi laïi xuoáng
phaùn xeùt keû soáng vaø keû cheát.
Toâi tin kính Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn.
Toâi tin coù Hoäi thaùnh haèng coù ôû khaép theá naøy,
caùc Thaùnh thoâng coâng.
Toâi tin pheùp tha toäi.
Toâi tin xaùc loaøi ngöôøi ngaøy sau soáng laïi.
Toâi tin haèng soáng vaäy. Amen.
Kinh Tin Kính Nicea-Constantinopoli
Toâi tin kính moät Thieân Chuùa
laø Cha toaøn naêng,
Ñaáng taïo thaønh trôøi ñaát,
muoân vaät höõu hình vaø voâ hình.
Toâi tin kính moät Chuùa Gieâsu Kitoâ,
Con Moät Thieân Chuùa,
sinh bôûi Ñöùc Chuùa Cha töø tröôùc muoân ñôøi.
Ngöôøi laø Thieân Chuùa bôûi Thieân Chuùa,
AÙnh saùng bôûi AÙnh saùng,
Thieân Chuùa thaät bôûi Thieân Chuùa thaät,
ñöôïc sinh ra maø khoâng phaûi ñöôïc taïo thaønh,
ñoàng baûn theå vôùi Ñöùc Chuùa Cha:
nhôø Ngöôøi maø muoân vaät ñöôïc taïo thaønh.
Vì loaøi ngöôøi chuùng ta vaø ñeå cöùu ñoä chuùng ta,
Ngöôøi ñaõ töø trôøi xuoáng theá.
Bôûi pheùp Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn,
Ngöôøi ñaõ nhaäp theå trong loøng Trinh Nöõ Maria
vaø ñaõ laøm ngöôøi.
Ngöôøi chòu ñoùng ñinh vaøo thaäp giaù vì chuùng ta,
thôøi quan Phongxioâ Philatoâ;
Ngöôøi chòu khoå hình vaø mai taùng,
ngaøy thöù ba Ngöôøi soáng laïi nhö lôøi Thaùnh Kinh.
Ngöôøi leân trôøi, ngöï beân höõu Ñöùc Chuùa Cha,
vaø Ngöôøi seõ laïi ñeán trong vinh quang
ñeå phaùn xeùt keû soáng vaø keû cheát,
Nöôùc Ngöôøi seõ khoâng bao giôø cuøng.
Toâi tin kính Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn
laø Thieân Chuùa vaø laø Ñaáng ban söï soáng,
Ngöôøi bôûi Ñöùc Chuùa Cha
vaø Ñöùc Chuùa Con maø ra.
Ngöôøi ñöôïc phuïng thôø vaø toân vinh
cuøng vôùi Ñöùc Chuùa Cha vaø Ñöùc Chuùa Con:
Ngöôøi ñaõ duøng caùc tieân tri maø phaùn daïy.
Toâi tin Hoäi thaùnh duy nhaát, thaùnh thieän,
coâng giaùo vaø toâng truyeàn.
Toâi tuyeân xöng coù moät Pheùp Röûa ñeå tha toäi.
Toâi troâng ñôïi keû cheát soáng laïi
vaø söï soáng ñôøi sau. Amen.
Chöông Moät
Toâi Tin Kính Ñöùc Chuùa Trôøi Laø Cha
Nhöõng baûn tuyeân xöng ñöùc tin
33. Nhöõng baûn tuyeân xöng ñöùc tin laø gì?
185-188
192, 197
Ñoù laø nhöõng coâng thöùc ngaén goïn, coøn ñöôïc goïi laø "nhöõng baûn tuyeân xöng ñöùc tin" hay "Kinh Tin Kính," qua ñoù Hoäi thaùnh, ngay töø thuôû ban ñaàu, ñaõ dieãn taû ñöùc tin cuûa mình moät caùch toång hôïp vaø chuyeån ñaït ñöùc tin aáy baèng moät ngoân ngöõ chuaån hoaù vaø chung cho moïi tín höõu.
34. Nhöõng baûn tuyeân xöng ñöùc tin coå nhaát laø nhöõng baûn naøo?
189-191
Nhöõng baûn tuyeân xöng ñöùc tin coå xöa nhaát laø nhöõng Kinh Tin Kính khi cöû haønh Bí tích Röûa toäi. Vì Bí tích Röûa toäi ñöôïc ban "nhaân danh Cha, vaø Con vaø Thaùnh Thaàn" (Mt 28,19), neân caùc chaân lyù ñöùc tin maø caùc ngöôøi laõnh nhaän Bí tích Röûa toäi tuyeân xöng, ñöôïc phaân chia theo ba Ngoâi vò cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi.
35. Nhöõng baûn tuyeân xöng ñöùc tin quan troïng nhaát laø nhöõng baûn naøo?
193-195
Nhöõng baûn quan troïng nhaát laø:
- Kinh Tin Kính cuûa caùc Thaùnh Toâng ñoà, laø baûn tuyeân xöng ñöùc tin coå xöa nhaát duøng khi cöû haønh Bí tích Röûa toäi cuûa Giaùo hoäi Roâma;
- Kinh Tin Kính Coâng Ñoàng Nicea-Constantinopoli, laø keát quaû cuûa hai Coâng Ñoàng Chung ñaàu tieân, taïi Nicea (naêm 325) vaø taïi Constantinopoli (naêm 381).
Hai baûn naøy vaãn coøn laø hai baûn chung cho taát caû caùc Giaùo hoäi lôùn cuûa Ñoâng phöông vaø Taây phöông.
"Toâi Tin Kính Ñöùc Chuùa Trôøi
Laø Cha Pheùp Taéc Voâ Cuøng,
Döïng Neân Trôøi Ñaát"
36. Taïi sao baûn tuyeân xöng ñöùc tin ñöôïc khôûi ñaàu baèng "Toâi tin kính Ñöùc Chuùa Trôøi"?
198-199
Bôûi vì xaùc quyeát "Toâi tin kính Ñöùc ChuùaTrôøi" laø ñieàu quan troïng nhaát. Xaùc quyeát naøy laø nguoàn goác cuûa moïi chaân lyù khaùc veà con ngöôøi, veà vuõ truï vaø veà toaøn boä ñôøi soáng cuûa nhöõng ai tin Thieân Chuùa.
37. Taïi sao chuùng ta tuyeân xöng moät Thieân Chuùa duy nhaát?
200-202
228
Bôûi vì Thieân Chuùa ñaõ maïc khaûi cho daân Israel bieát raèng Ngaøi laø Thieân Chuùa Duy Nhaát, khi Ngaøi noùi: "Nghe ñaây, hôõi Israel, Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa chuùng ta, laø Ñöùc Chuùa duy nhaát" (Ñnl 6,4). "Ta laø Thieân Chuùa, chaúng coøn chuùa naøo khaùc" (Is 45,22). Chính Chuùa Gieâsu cuõng xaùc nhaän ñieàu naøy: Thieân Chuùa laø "Ñöùc Chuùa duy nhaát" (Mc 12,29). Tuyeân xöng Chuùa Gieâsu vaø Chuùa Thaùnh Thaàn laø Thieân Chuùa vaø laø Ñöùc Chuùa, khoâng heà ñöa ñeán söï chia caét naøo nôi Thieân Chuùa duy nhaát.
38. Thieân Chuùa töï maïc khaûi vôùi danh thaùnh naøo?
203-205
230-231
Thieân Chuùa ñaõ maïc khaûi chính mình cho Moâseâ laø Thieân Chuùa haèng soáng, "Thieân Chuùa cuûa AÙbraham, Thieân Chuùa cuûa Isaaùc, Thieân Chuùa cuûa Giacoùp" (Xh 3,6). Ngaøi cuõng maïc khaûi Danh Thaùnh huyeàn nhieäm cuûa Ngaøi cho oâng: "Ta laø Ñaáng Haèng Höõu" (YHWH). Ngay töø thôøi Cöïu Öôùc, Danh Thaùnh cuûa Thieân Chuùa khoâng ñöôïc pheùp ñoïc leân, neân phaûi thay theá baèng thuaät ngöõ Ñöùc Chuùa. Nhö vaäy trong Taân Öôùc, Chuùa Gieâsu ñöôïc ngöôøi ta goïi laø Ñöùc Chuùa, töùc laø ñöôïc nhìn nhaän laø Thieân Chuùa thaät.
39. Coù phaûi chæ moät mình Thieân Chuùa "hieän höõu" khoâng?
212-213
Trong khi taát caû moïi thuï taïo ñeàu laõnh nhaän töø Thieân Chuùa taát caû nhöõng gì chuùng coù vaø hieän höõu, chæ Thieân Chuùa môùi töï mình hieän höõu moät caùch troïn veïn vaø tuyeät haûo. Ngaøi laø "Ñaáng haèng höõu," khoâng coù khôûi ñaàu vaø cuõng chaúng coù cuøng taän. Chuùa Gieâsu cuõng maïc khaûi raèng Ngöôøi mang Danh Thaùnh : "Ta laø Ñaáng haèng höõu" (Ga 8,28).
40. Taïi sao vieäc Maïc khaûi Danh Thaùnh Thieân Chuùa laø ñieàu quan troïng?
206-213
Qua vieäc Maïc khaûi Danh Thaùnh, Thieân Chuùa cho thaáy söï phong phuù chaát chöùa trong maàu nhieäm khoân löôøng cuûa Ngaøi. Chæ mình Ngaøi hieän höõu töø muoân thuôû vaø cho ñeán muoân ñôøi. Ngaøi sieâu vieät treân vuõ truï vaø lòch söû. Chính Ngaøi laø Ñaáng taïo thaønh trôøi ñaát. Ngaøi laø Thieân Chuùa trung tín, luoân gaàn guõi vôùi daân ñeå cöùu ñoä hoï. Ngaøi laø Ñaáng Thaùnh tuyeät haûo, "giaøu loøng nhaân haäu" (Ep 2,4), luoân saün saøng tha thöù. Ngaøi laø Höõu Theå thieâng lieâng, sieâu vieät, toaøn naêng, vónh cöûu, ngoâi vò, troïn haûo. Ngaøi laø chaân lyù vaø tình yeâu.
"Thieân Chuùa laø Höõu Theå tuyeät haûo voâ taän, laø Ba Ngoâi cöïc thaùnh." (thaùnh Turibius thaønh Montenegro)
41. Phaûi hieåu "Thieân Chuùa laø chaân lyù" nhö theá naøo?
214-217
231
Thieân Chuùa laø chính Chaân lyù; vaø do ñoù, Ngaøi khoâng töï doái gaït mình cuõng khoâng doái gaït ai. Ngaøi laø "AÙnh saùng, nôi Ngaøi khoâng coù moät chuùt boùng toái naøo" (1 Ga 1,5). Con vónh cöûu cuûa Thieân Chuùa, laø söï Khoân Ngoan nhaäp theå, ñaõ ñöôïc sai ñi vaøo theá gian "ñeå laøm chöùng cho söï thaät" (Ga 18,37).
42. Thieân Chuùa maïc khaûi Ngaøi laø Tình Yeâu nhö theá naøo?
218-221
Thieân Chuùa töï maïc khaûi cho daân Israel raèng Ngaøi laø Ñaáng coù moät tình yeâu maïnh meõ hôn tình yeâu cuûa cha meï ñoái vôùi con caùi hoaëc cuûa vôï choàng ñoái vôùi nhau. Töï baûn chaát, Thieân Chuùa "laø Tình Yeâu" (1 Ga 4, 8.16), Ngaøi töï hieán ban mình caùch troïn veïn vaø nhöng khoâng, Ngaøi "yeâu theá gian ñeán noãi ñaõ ban Con Moät, [...] ñeå nhôø Con Ngaøi, maø theá gian ñöôïc cöùu ñoä" (Ga 3,16-17). Khi sai phaùi Con Ngaøi vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, Thieân Chuùa maïc khaûi chính Ngaøi laø söï trao ñoåi tình yeâu vónh cöûu.
43. Nieàm tin vaøo Thieân Chuùa duy nhaát bao haøm nhöõng gì?
222-227
229
Nieàm tin vaøo Thieân Chuùa duy nhaát bao haøm vieäc nhaän bieát söï vó ñaïi vaø quyeàn naêng cuûa Ngaøi, soáng trong söï caûm taï, luoân tin töôûng vaøo Ngaøi, caû khi gaëp nghòch caûnh, nhaän bieát söï hôïp nhaát vaø phaåm giaù ñích thöïc cuûa moïi ngöôøi, ñaõ ñöôïc saùng taïo theo hình aûnh Thieân Chuùa, vaø söû duïng caùch ñuùng ñaén nhöõng gì Thieân Chuùa ñaõ döïng neân.
44. Maàu nhieäm trung taâm cuûa ñöùc tin vaø ñôøi soáng Kitoâ giaùo laø gì?
232-237
Maàu nhieäm trung taâm cuûa ñöùc tin vaø ñôøi soáng Kitoâ giaùo laø maàu nhieäm Thieân Chuùa Ba Ngoâi chí thaùnh. Caùc ngöôøi Kitoâ höõu ñöôïc Röûa toäi nhaân danh Cha vaø Con vaø Thaùnh Thaàn.
45. Chæ duøng lyù trí, con ngöôøi coù theå nhaän bieát maàu nhieäm Thieân Chuùa Ba Ngoâi hay khoâng?
237
Thieân Chuùa ñaõ ñeå laïi nhöõng daáu veát veà thöïc theå Ba Ngoâi cuûa Ngaøi trong coâng trình taïo döïng vaø trong Cöïu Öôùc, nhöng ñôøi soáng noäi taïi cuûa Ba Ngoâi chí thaùnh vaãn laø moät maàu nhieäm maø lyù trí thuaàn tuùy cuûa con ngöôøi khoâng theå naøo ñaït ñeán ñöôïc, vaø ngay caû ñöùc tin cuûa Israel cuõng khoâng theå bieát maàu nhieäm ñoù, tröôùc thôøi Con Thieân Chuùa nhaäp theå vaø Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc gôûi ñeán. Maàu nhieäm naøy ñaõ ñöôïc Ñöùc Gieâsu Kitoâ maïc khaûi vaø laø nguoàn goác cuûa taát caû caùc maàu nhieäm khaùc.
46. Chuùa Gieâsu ñaõ maïc khaûi cho chuùng ta ñieàu gì veà maàu nhieäm Chuùa Cha?
240-242
Ñöùc Gieâsu Kitoâ maïc khaûi cho chuùng ta Thieân Chuùa laø "Cha", khoâng nhöõng vì Ngaøi laø Ñaáng saùng taïo vuõ truï vaø con ngöôøi, nhöng treân heát, töø ñôøi ñôøi Ngaøi ñaõ sinh ra Chuùa Con töï loøng mình, Ñaáng laø Ngoâi Lôøi, laø "phaûn aùnh veû huy hoaøng, laø hình aûnh trung thöïc cuûa baûn theå Thieân Chuùa" (Dt 1,3).
47. Chuùa Thaùnh Thaàn, maø Chuùa Gieâsu ñaõ maïc khaûi cho chuùng ta, laø ai?
243-248
Ngaøi laø Ngoâi thöù ba trong Ba Ngoâi cöïc thaùnh. Ngaøi laø Thieân Chuùa, hôïp nhaát vaø ñoàng haøng vôùi Chuùa Cha vaø Chuùa Con. Ngaøi "xuaát phaùt töø Chuùa Cha" (Ga 15,26), Ñaáng laø nguyeân lyù khoâng coù khôûi ñaàu, laø nguoàn goác troïn veïn cuoäc soáng cuûa Ba Ngoâi Thieân Chuùa. Chuùa Thaùnh Thaàn cuõng xuaát phaùt töø Chuùa Con (Filioque), vì Chuùa Cha ñaõ trao ban Ngaøi cho Chuùa Con nhö AÂn ban vónh cöûu. Ñöôïc Chuùa Cha vaø Chuùa Con nhaäp theå sai phaùi, Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn Hoäi thaùnh ñeán söï nhaän bieát "Chaân lyù troïn veïn" (Ga 16,13).
48. Hoäi thaùnh dieãn taû ñöùc tin vaøo Thieân Chuùa Ba Ngoâi nhö theá naøo?
249-256
266
Hoäi thaùnh dieãn taû ñöùc tin vaøo Thieân Chuùa Ba Ngoâi khi tuyeân xöng moät Thieân Chuùa duy nhaát maø Ngaøi coù Ba Ngoâi: Cha, Con vaø Thaùnh Thaàn. Ba Ngoâi vò thaàn linh chæ laø moät Thieân Chuùa duy nhaát, vì moãi Ngoâi vò ñeàu coù troïn veïn baûn theå duy nhaát vaø khoâng theå phaân chia cuûa Thieân Chuùa. Ba Ngoâi thöïc söï phaân bieät giöõa nhau qua caùc lieân heä töông quan vôùi nhau. Chuùa Cha sinh Chuùa Con; Chuùa Con ñöôïc Chuùa Cha sinh ra; Chuùa Thaùnh Thaàn xuaát phaùt töø Chuùa Cha vaø Chuùa Con.
49. Caùc Ngoâi vò Thieân Chuùa hoaït ñoäng nhö theá naøo?
257-260
267
Ba Ngoâi vò thaàn linh khoâng theå taùch rôøi nhau trong cuøng moät baûn theå duy nhaát, thì cuõng khoâng theå taùch rôøi trong caùc hoaït ñoäng cuûa mình. Ba Ngoâi coù cuøng moät hoaït ñoäng duy nhaát. Tuy nhieân, trong hoaït ñoäng thaàn linh duy nhaát naøy, moãi Ngoâi vò hieän dieän theo caùch ñaëc thuø cuûa mình trong Ba Ngoâi.
"Laïy Thieân Chuùa cuûa con, Laïy Ba Ngoâi con toân thôø... xin ban bình an cho linh hoàn con, xin bieán linh hoàn con thaønh thieân ñaøng cuûa Chuùa, nôi truù nguï deã meán vaø nôi yeân nghæ cuûa Chuùa. Khoâng bao giôø con muoán boû maëc Chuùa moät mình, nhöng con seõ troïn veïn ôû ñoù, tænh thöùc trong ñöùc tin, hoaøn toaøn thôø laïy, vaø hoaøn toaøn phoù thaùc vaøo hoaït ñoäng saùng taïo cuûa Chuùa." (Chaân phöôùc Elisabeth Chuùa Ba Ngoâi)
50. Thieân Chuùa toaøn naêng nghóa laø gì?
268-278
Thieân Chuùa töï maïc khaûi chính Ngaøi laø "Ñaáng maïnh meõ, oai huøng" (Tv 23 [24],8), Ñaáng "khoâng coù gì laø khoâng theå laøm ñöôïc" (Lc 1,37). Söï toaøn naêng cuûa Ngaøi laø phoå quaùt, vaø maàu nhieäm. Söï toaøn naêng naøy ñöôïc bieåu loä trong vieäc saùng taïo vuõ truï töø hö voâ vaø saùng taïo con ngöôøi vì tình yeâu, nhöng nhaát laø trong maàu nhieäm Nhaäp theå vaø trong söï Phuïc sinh Con cuûa Ngaøi, trong hoàng aân ñoùn nhaän chuùng ta laøm nghóa töû vaø thöù tha toäi loãi. Vì theá, Hoäi thaùnh daâng lôøi caàu nguyeän leân "Thieân Chuùa toaøn naêng vaø vónh cöûu" ("Omnipotens sempiterne Deus...").
51. Taïi sao vieäc khaúng ñònh raèng: "Luùc khôûi ñaàu, Thieân Chuùa döïng neân trôøi vaø ñaát" (St 1,1) laïi raát quan troïng?
279-289
315
Bôûi vì vieäc taïo döïng laø neàn taûng cho taát caû döï ñònh cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa. Taïo döïng laø vieäc bieåu loä tình yeâu toaøn naêng vaø khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa; ñoù laø böôùc ñaàu tieân höôùng ñeán Giao öôùc cuûa Thieân Chuùa duy nhaát vôùi daân Ngaøi; ñoù laø khôûi ñieåm cuûa lòch söû cöùu ñoä, lòch söû naøy ñaït tôùi choùp ñænh nôi Chuùa Gieâsu; ñoù laø caâu traû lôøi ñaàu tieân cho caùc vaán naïn caên baûn cuûa con ngöôøi veà nguoàn goác vaø cuøng ñích cuûa mình.
52. Ai ñaõ taïo döïng vuõ truï?
290-292
316
Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn laø nguyeân lyù duy nhaát vaø khoâng theå phaân chia cuûa vieäc taïo döïng, maëc duø coâng trình taïo döïng vuõ truï ñöôïc ñaëc bieät gaùn cho Chuùa Cha.
53. Vuõ truï ñöôïc döïng neân ñeå laøm gì?
293-294
319
Vuõ truï ñöôïc döïng neân ñeå toân vinh Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ muoán bieåu loä vaø thoâng ban loøng nhaân haäu, chaân lyù vaø veû ñeïp cuûa Ngaøi. Muïc ñích toái haäu cuûa vieäc taïo döïng laø ñeå Thieân Chuùa, trong Ñöùc Kitoâ, "coù toaøn quyeàn treân muoân loaøi" (1 Cr 15,28), vì vinh quang cuûa Ngaøi vaø haïnh phuùc cuûa chuùng ta.
"Vinh quang cuûa Thieân Chuùa laø con ngöôøi soáng vaø söï soáng cuûa con ngöôøi laø ñöôïc nhìn thaáy Thieân Chuùa" (Thaùnh Ireâneâ).
54. Thieân Chuùa ñaõ saùng taïo vuõ truï nhö theá naøo?
295-301
317-320
Thieân Chuùa ñaõ saùng taïo vuõ truï caùch töï do, baèng söï khoân ngoan vaø tình yeâu. Vuõ truï khoâng phaûi laø saûn phaåm cuûa moät luaät taát yeáu naøo ñoù, cuûa moät ñònh meänh muø quaùng hoaëc bôûi ngaãu nhieân. Thieân Chuùa ñaõ saùng taïo "töø hö voâ" (ex nihilo; 2 Mcb 7,28), moät theá giôùi ñöôïc saép xeáp traät töï vaø toát laønh, nhöng Ngaøi voâ cuøng cao caû sieâu vieät treân moïi loaøi. Ngaøi gìn giöõ vaïn vaät trong söï hieän höõu, naâng ñôõ vaø ban cho noù khaû naêng hoaït ñoäng vaø höôùng daãn noù ñeán söï troïn haûo nhôø Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn.
55. Söï Quan phoøng cuûa Thieân Chuùa laø gì?
302-306
321
Söï Quan phoøng cuûa Thieân Chuùa laø nhöõng saép xeáp nhôø ñoù Thieân Chuùa höôùng daãn caùc thuï taïo cuûa mình ñeán choã hoaøn haûo maø Ngaøi ñaõ ñònh cho chuùng. Thieân Chuùa laø taùc giaû toái cao cuûa keá hoaïch Ngaøi; nhöng ñeå thöïc hieän keá hoaïch ñoù, Ngaøi cuõng söû duïng söï coäng taùc cuûa caùc thuï taïo. Ñoàng thôøi, Ngaøi ban cho chuùng phaåm giaù laø töï hoaït ñoäng vaø trôû thaønh nguyeân nhaân cho nhau.
56. Con ngöôøi coäng taùc vaøo söï Quan phoøng cuûa Thieân Chuùa nhö theá naøo?
307-308
323
Tuy toân troïng töï do cuûa con ngöôøi, nhöng Thieân Chuùa ban cô hoäi vaø ñoøi hoûi con ngöôøi coäng taùc vôùi Ngaøi qua haønh ñoäng, kinh nguyeän vaø caû söï ñau khoå cuûa hoï, khi gôïi leân trong hoï "öôùc muoán cuõng nhö haønh ñoäng theo loøng nhaân haäu cuûa Ngaøi" (Pl 2,13).
57. Neáu Thieân Chuùa toaøn naêng vaø quan phoøng, taïi sao laïi coù söï döõ?
309-310
324, 400
Chæ coù toaøn boä ñöùc tin Kitoâ giaùo môùi coù theå traû lôøi cho caâu hoûi vöøa bi thaûm vöøa maàu nhieäm naøy. Thieân Chuùa khoâng bao giôø laø nguyeân nhaân cuûa söï döõ, duø tröïc tieáp hay giaùn tieáp. Ngaøi laøm saùng toû maàu nhieäm söï döõ nhôø Con Ngaøi laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Ñaáng ñaõ cheát vaø ñaõ soáng laïi ñeå chieán thaéng söï döõ luaân lyù to lôùn laø toäi loãi cuûa con ngöôøi, nguoàn goác cuûa taát caû nhöõng söï döõ khaùc.
58. Taïi sao Thieân Chuùa laïi cho pheùp söï döõ xuaát hieän?
311-314
324
Ñöùc tin giuùp chuùng ta xaùc tín raèng Thieân Chuùa ñaõ khoâng cho pheùp söï döõ xuaát hieän, neáu Ngaøi khoâng laøm phaùt sinh ñieàu thieän haûo töø chính söï döõ ñoù. Ñieàu naøy Thieân Chuùa ñaõ thöïc hieän caùch tuyeät vôøi trong caùi cheát vaø söï soáng laïi cuûa Ñöùc Kitoâ. Thaät vaäy, töø söï döõ luaân lyù lôùn nhaát, laø caùi cheát cuûa Con Ngaøi, Ngaøi ñaõ ruùt ra nhöõng ñieàu thieän haûo vó ñaïi nhaát, ñoù laø vieäc toân vinh Ñöùc Kitoâ vaø laø ôn cöùu ñoä chuùng ta.
Trôøi vaø Ñaát
59. Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng nhöõng gì?
325-327
Thaùnh Kinh noùi: "Luùc khôûi ñaàu Thieân Chuùa saùng taïo trôøi ñaát" (St 1,1). Trong baûn tuyeân xöng ñöùc tin, Hoäi thaùnh coâng boá Thieân Chuùa laø Ñaáng Saùng Taïo muoân vaät höõu hình vaø voâ hình, moïi loaøi thieâng lieâng vaø vaät chaát, nghóa laø caùc thieân thaàn vaø theá giôùi höõu hình, vaø ñaëc bieät nhaát laø con ngöôøi.
60. Caùc thieân thaàn laø ai?
328-333
350-351
Caùc thieân thaàn laø nhöõng thuï taïo thieâng lieâng, khoâng coù thaân xaùc, voâ hình vaø baát töû; ñoù laø nhöõng höõu theå coù ngoâi vò, coù lyù trí vaø yù chí. Hoï khoâng ngöøng chieâm ngaém Thieân Chuùa dieän ñoái dieän vaø toân vinh Thieân Chuùa; caùc ngaøi phuïc vuï Thieân Chuùa vaø laø nhöõng söù giaû cuûa Ngaøi ñeå thöïc hieän söù vuï cöùu ñoä loaøi ngöôøi.
61. Caùc thieân thaàn hieän dieän trong ñôøi soáng cuûa Hoäi thaùnh nhö theá naøo?
Hoäi thaùnh lieân keát vôùi caùc thieân thaàn ñeå toân thôø Thieân Chuùa; Hoäi thaùnh keâu caàu söï trôï giuùp cuûa caùc ngaøi vaø trong phuïng vuï, Hoäi thaùnh kính nhôù moät soá vò trong caùc ngaøi.
"Beân caïnh moãi tín höõu ñeàu coù moät thieân thaàn nhö Ñaáng baûo trôï vaø muïc töû, höôùng daãn hoï ñeán söï soáng" (Thaùnh Basilioâ caû).
62. Thaùnh Kinh daïy gì veà vieäc taïo döïng theá giôùi höõu hình?
337-344
Qua chuyeän keå "saùu ngaøy" taïo döïng, Thaùnh Kinh cho chuùng ta bieát giaù trò cuûa theá giôùi thuï taïo, vaø muïc ñích cuûa noù laø ñeå toân vinh Thieân Chuùa vaø phuïc vuï con ngöôøi. Moïi vaät hieän höõu laø nhôø Thieân Chuùa, taát caû ñeàu laõnh nhaän töø Thieân Chuùa söï toát laønh vaø hoaøn haûo, leà luaät vaø vò trí cuûa mình trong vuõ truï.
63. Ñaâu laø vò trí cuûa con ngöôøi trong coâng trình taïo döïng?
343-344
353
Con ngöôøi laø choùp ñænh cuûa caùc thuï taïo höõu hình, vì ñöôïc döïng neân theo hình aûnh vaø gioáng Thieân Chuùa.
64. Caùc thuï taïo lieân heä vôùi nhau nhö theá naøo?
342
354
Giöõa caùc thuï taïo coù moái lieân heä vôùi nhau vaø moät phaåm traät theo yù Thieân Chuùa. Ñoàng thôøi cuõng coù moät söï hôïp nhaát vaø lieân ñôùi giöõa caùc thuï taïo, vì taát caû ñeàu coù cuøng moät Ñaáng Saùng Taïo, taát caû ñeàu ñöôïc Ngaøi yeâu meán vaø ñöôïc saép xeáp ñeå toân vinh Ngaøi. Vì theá, toân troïng nhöõng leà luaät ñaõ ñöôïc khaéc ghi trong coâng trình taïo döïng vaø nhöõng moái töông quan phaùt xuaát töø baûn tính cuûa moïi vaät, laø moät nguyeân taéc khoân ngoan vaø laø moät neàn taûng cuûa luaân lyù.
65. Ñaâu laø moái lieân heä giöõa coâng trình saùng taïo vaø coâng trình cöùu chuoäc?
345-349
Coâng trình saùng taïo ñaït tôùi toät ñænh trong moät coâng trình coøn vó ñaïi hôn nöõa, laø coâng trình cöùu chuoäc. Thaät vaäy, coâng trình cöùu chuoäc laø khôûi ñieåm cho coâng trình saùng taïo môùi, trong ñoù taát caû seõ tìm ñöôïc yù nghóa troïn veïn vaø söï vieân maõn cuûa mình.
Con ngöôøi
66. Phaûi hieåu "Con ngöôøi ñöôïc döïng neân theo hình aûnh Thieân Chuùa" theo nghóa naøo?
355-357
Con ngöôøi ñöôïc döïng neân theo hình aûnh Thieân Chuùa theo nghóa hoï coù khaû naêng nhaän bieát vaø yeâu meán moät caùch töï do Ñaáng Saùng Taïo neân mình. Treân maët ñaát, chæ coù con ngöôøi laø thuï taïo ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa döïng neân cho chính hoï vaø môøi goïi hoï tham döï vaøo ñôøi soáng thaàn linh cuûa Ngaøi nhôø nhaän bieát vaø yeâu thöông. Vì ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh Thieân Chuùa, con ngöôøi coù phaåm giaù cuûa moät ngoâi vò; hoï khoâng phaûi laø moät söï vaät, nhöng laø moät con ngöôøi coù khaû naêng nhaän thöùc veà baûn thaân mình, töï hieán mình caùch töï do vaø ñi vaøo söï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi tha nhaân.
67. Thieân Chuùa döïng neân con ngöôøi vôùi muïc ñích gì?
358-359
381
Thieân Chuùa ñaõ döïng neân taát caû cho con ngöôøi, nhöng con ngöôøi ñöôïc döïng neân ñeå nhaän bieát, phuïc vuï vaø yeâu meán Thieân Chuùa; haàu ôû traàn gian, hoï daâng leân Thieân Chuùa moïi thuï taïo maø taï ôn Ngaøi, nhôø ñoù hoï seõ ñöôïc naâng leân trôøi soáng vôùi Thieân Chuùa. Chæ trong maàu nhieäm cuûa Ngoâi Lôøi Nhaäp theå maø maàu nhieäm veà con ngöôøi môùi thöïc söï ñöôïc saùng toû. Con ngöôøi ñöôïc tieàn ñònh ñeå phaûn aùnh hình aûnh cuûa Con Thieân Chuùa laøm ngöôøi, Ñaáng laø "hình aûnh troïn haûo cuûa Thieân Chuùa voâ hình" (Cl 1,15).
68. Taïi sao loaøi ngöôøi taïo thaønh moät söï thoáng nhaát?
360-361
Taát caû moïi ngöôøi taïo thaønh söï thoáng nhaát cuûa doøng gioáng loaøi ngöôøi, vì hoï coù cuøng moät nguoàn goác, ñöôïc laõnh nhaän töø nôi Thieân Chuùa. Hôn nöõa, Thieân Chuùa, "ñaõ taïo thaønh toaøn theå nhaân loaïi töø moät ngöôøi duy nhaát" (Cv 17,26). Taát caû ñeàu coù moät Ñaáng Cöùu Ñoä duy nhaát. Taát caû ñeàu ñöôïc môøi goïi döï phaàn vaøo haïnh phuùc vónh cöûu cuûa Thieân Chuùa.
69. Trong con ngöôøi, linh hoàn vaø thaân xaùc taïo thaønh moät söï thoáng nhaát nhö theá naøo?
362-365
382
Con ngöôøi laø moät höõu theå vöøa theå xaùc, laïi vöøa tinh thaàn. Trong con ngöôøi, tinh thaàn vaø vaät chaát taïo thaønh moät baûn theå duy nhaát. Söï thoáng nhaát naøy raát saâu xa ñeán ñoä, nhôø nguyeân lyù tinh thaàn laø linh hoàn maø theå xaùc, voán laø vaät chaát, trôû thaønh moät thaân xaùc con ngöôøi soáng ñoäng, vaø ñöôïc döï phaàn vaøo phaåm giaù "laø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa."
70. Ai ban linh hoàn cho con ngöôøi?
366-368
382
Linh hoàn thieâng lieâng vaø baát töû khoâng ñeán töø cha meï, nhöng ñöôïc Thieân Chuùa taïo döïng caùch tröïc tieáp. Linh hoàn lìa khoûi thaân xaùc luùc ngöôøi ta cheát, nhöng linh hoàn khoâng cheát. Linh hoàn seõ taùi hôïp vôùi thaân xaùc trong ngaøy soáng laïi sau heát.
71. Thieân Chuùa ñaõ thieát laäp moái lieân heä naøo giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ?
369-373
383
Ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ ñöôïc Thieân Chuùa döïng neân vôùi moät phaåm giaù ngang nhau laø nhöõng nhaân vò, vaø ñoàng thôøi hoï boå tuùc cho nhau trong tö caùch laø nam vaø nöõ. Thieân Chuùa ñaõ muoán taïo döïng hoï cho nhau, laøm neân moät söï hieäp thoâng caùc baûn vò. Caû hai cuøng ñöôïc môøi goïi truyeàn laïi söï soáng con ngöôøi trong hoân nhaân, khi caû hai trôû neân "moät xöông moät thòt" (St 2,24) vaø laøm chuû traùi ñaát nhö nhöõng "ngöôøi quaûn lyù" cuûa Thieân Chuùa.
72. Tình traïng nguyeân thuûy cuûa con ngöôøi theo keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa laø gì?
374-379
384
Khi saùng taïo ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, Thieân Chuùa ñaõ cho hoï tham döï caùch ñaëc bieät vaøo ñôøi soáng thaàn linh cuûa Ngaøi, trong söï thaùnh thieän vaø coâng chính. Trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, con ngöôøi seõ khoâng phaûi ñau khoå, cuõng khoâng phaûi cheát. Ngoaøi ra, coù moät söï haøi hoøa tuyeät haûo nôi chính con ngöôøi, giöõa thuï taïo vôùi Ñaáng Saùng taïo, giöõa ngöôøi nam vôùi ngöôøi nöõ, cuõng nhö giöõa ñoâi vôï choàng ñaàu tieân vôùi toaøn theå thuï taïo.
Söï Sa Ngaõ
73. Laøm theá naøo ñeå hieåu ñöôïc thöïc taïi cuûa toäi loãi?
385-389
Toäi loãi hieän dieän trong lòch söû loaøi ngöôøi. Moät thöïc taïi nhö theá chæ ñöôïc hieåu bieát caùch ñaày ñuû döôùi aùnh saùng Maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa, vaø nhaát laø döôùi aùnh saùng cuûa Ñöùc Kitoâ, Ñaáng Cöùu Ñoä moïi ngöôøi, Ñaáng tuoân ñoå aân suûng thaät sung maõn baát cöù nôi naøo traøn ñaày toäi loãi.
74. Söï sa ngaõ cuûa caùc thieân thaàn laø gì?
391-395
414
Vôùi caùch dieãn taû naøy, ngöôøi ta muoán noùi raèng Satan vaø caùc ma quæ khaùc, ñöôïc Thaùnh Kinh vaø Thaùnh truyeàn noùi ñeán, voán laø caùc thieân thaàn toát laønh do Thieân Chuùa döïng neân, nhöng ñaõ trôû thaønh aùc xaáu, bôûi vì, qua vieäc choïn löïa töï do vaø döùt khoaùt, chuùng töø choái Thieân Chuùa vaø Vöông quyeàn cuûa Ngaøi vaø nhö theá laøm phaùt sinh ra hoûa nguïc. Chuùng coá gaéng loâi keùo con ngöôøi vaøo cuoäc noåi loaïn choáng laïi Thieân Chuùa; nhöng trong Ñöùc Kitoâ, Thieân Chuùa xaùc nhaän chieán thaéng chaéc chaén cuûa Ngaøi treân AÙc thaàn.
75. Toäi ñaàu tieân cuûa con ngöôøi coát taïi ñieàu gì?
396-403
415-417
Con ngöôøi, bò ma quyû caùm doã, ñaõ daäp taét trong traùi tim mình söï tin töôûng vaøo nhöõng lieân heä vôùi Ñaáng Saùng Taïo cuûa mình. Khi khoâng tuaân phuïc Thieân Chuùa, con ngöôøi muoán trôû neân "nhö Thieân Chuùa," khoâng nhìn nhaän Thieân Chuùa vaø khoâng coøn caên cöù vaøo Thieân Chuùa nöõa (St 3,5). Nhö theá, Añam vaø Evaø laäp töùc ñaùnh maát aân suûng cuûa söï thaùnh thieän vaø söï coâng chính nguyeân thuûy cho baûn thaân vaø taát caû con chaùu hoï.
76. Toäi toå toâng truyeàn laø gì?
404
419
Moïi ngöôøi ñeàu bò sinh ra trong nguyeân toäi. Nguyeân toäi laø tình traïng thieáu vaéng ôn thaùnh suûng vaø söï coâng chính nguyeân thuûy. Ñoù laø moät toäi maø chuùng ta "vöôùng maéc" chöù khoâng phaûi laø moät toäi maø chuùng ta vaáp phaïm; ñoù laø tình traïng luùc chaøo ñôøi chöù khoâng phaûi laø moät haønh vi caù nhaân. Do söï thoáng nhaát cuûa toaøn theå loaøi ngöôøi, toäi naøy ñöôïc truyeàn laïi cho con chaùu cuûa Añam trong baûn tính loaøi ngöôøi, "khoâng phaûi do baét chöôùc, nhöng laø qua truyeàn sinh." Vieäc truyeàn ñaït naøy laø moät maàu nhieäm maø chuùng ta khoâng theå hieåu ñöôïc caùch troïn veïn.
77. Nhöõng haäu quaû khaùc do nguyeân toäi gaây neân laø gì?
405-409
418
Sau khi toå toâng ñaõ phaïm toäi, baûn tính con ngöôøi khoâng hoaøn toaøn bò huûy hoaïi, nhöng bò thöông taät trong caùc söùc löïc töï nhieân cuûa mình, chòu söï u meâ, ñau khoå vaø naèm döôùi quyeàn löïc söï cheát; baûn tính con ngöôøi bò nghieâng chieàu veà toäi loãi. Söï nghieâng chieàu naøy ñöôïc goïi laø duïc voïng (concupiscentia).
78. Thieân Chuùa ñaõ laøm gì sau toäi ñaàu tieân cuûa con ngöôøi?
410-412
420
Sau toäi ñaàu tieân, theá gian ñaõ bò traøn ngaäp toäi loãi, nhöng Thieân Chuùa ñaõ khoâng boû rôi con ngöôøi döôùi quyeàn löïc söï cheát. Traùi laïi, Ngaøi ñaõ tieân baùo caùch maàu nhieäm - trong "Tieàn Tin Möøng" (x. St 3,15) - raèng söï döõ seõ bò ñaùnh baïi vaø con ngöôøi seõ ñöôïc naâng daäy khoûi söï sa ngaõ cuûa hoï. Ñoù laø lôøi tieân baùo ñaàu tieân veà Ñaáng Meâsia cöùu chuoäc. Vì theá, chuùng ta ñaõ goïi söï sa ngaõ laø "toäi hoàng phuùc" (felix culpa), vì "nhôø coù ngöôi, ta môùi coù ñöôïc Ñaáng Cöùu Chuoäc cao caû döôøng naøy" (Phuïng Vuï ñeâm Voïng Phuïc sinh).
Chöông Hai
Toâi Tin Kính Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ,
Con Moät Thieân Chuùa
79. Tin Möøng cho con ngöôøi laø gì?
422-424
Tin Möøng laø lôøi loan baùo veà Ñöùc Gieâsu Kitoâ, "Con Thieân Chuùa haèng soáng" (Mt 16,16), Ñaáng ñaõ cheát vaø ñaõ soáng laïi. Vaøo thôøi vua Heâroâñeâ vaø Hoaøng Ñeá Xeâdareâ Augustoâ, Thieân Chuùa ñaõ thöïc hieän nhöõng lôøi Ngaøi ñaõ höùa vôùi AÙbraham vaø doøng doõi qua vieäc Ngaøi ñaõ sai "Con Mình tôùi, sinh laøm con moät ngöôøi nöõ vaø soáng döôùi leà luaät, ñeå chuoäc nhöõng ai soáng döôùi leà luaät, haàu chuùng ta nhaän ñöôïc ôn laøm nghóa töû" (Ga 4,4-5).
80. Tin Möøng naøy ñöôïc loan truyeàn nhö theá naøo?
425-429
Ngay töø ñaàu, caùc moân ñeä tieân khôûi ñaõ khao khaùt loan baùo Ñöùc Gieâsu Kitoâ, nhaèm laøm cho moïi ngöôøi tin vaøo Ngöôøi. Ngaøy nay cuõng theá, söï hieåu bieát say meâ Ñöùc Kitoâ laøm naåy sinh nôi caùc tín höõu nieàm khao khaùt rao giaûng Tin Möøng vaø daïy giaùo lyù, nghóa laø giuùp moïi ngöôøi nhaän thaáy taát caû keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa trong con ngöôøi Chuùa Gieâsu vaø daãn ñöa nhaân loaïi ñeán hieäp thoâng vôùi Ngöôøi.
"Toâi Tin Kính Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ,
Laø Con Moät Ñöùc Chuùa Cha,
Cuøng Laø Chuùa Chuùng Toâi"
81. Danh thaùnh "Gieâsu" nghóa laø gì?
430-435
452
Danh thaùnh Gieâsu, ñöôïc thieân thaàn goïi ngay töø luùc Truyeàn tin, coù nghóa laø "Thieân Chuùa cöùu ñoä". Danh thaùnh naøy noùi leân caên tính vaø söù maïng cuûa Chuùa Gieâsu, vì "chính Ngöôøi seõ cöùu daân mình khoûi toäi" (Mt 1,21). Thaùnh Pheâroâ khaúng ñònh raèng "döôùi gaàm trôøi naøy khoâng coù danh naøo khaùc ñaõ ñöôïc ban cho nhaân loaïi, ñeå chuùng ta nhôø vaøo Danh ñoù maø ñöôïc cöùu ñoä" (Cv 4,12).
82. Taïi sao Chuùa Gieâsu laïi ñöôïc goïi laø "Ñaáng Kitoâ"?
436-440
453
"Kitoâ" laø tieáng Hy Laïp, coøn "Meâsia" laø tieáng Hypri, coù nghóa laø "ñöôïc xöùc daàu". Chuùa Gieâsu laø Ñaáng Kitoâ vì Ngöôøi ñöôïc Thieân Chuùa thaùnh hieán, ñöôïc xöùc daàu baèng Chuùa Thaùnh Thaàn ñeå ñaûm nhaän söù maïng cöùu chuoäc cuûa Ngöôøi. Ngöôøi laø Ñaáng Meâsia maø daân Israel mong ñôïi, ñöôïc Thieân Chuùa Cha sai ñeán traàn gian. Chuùa Gieâsu ñaõ chaáp nhaän töôùc hieäu Meâsia, nhöng ñaõ xaùc ñònh roõ raøng yù nghóa töôùc hieäu naøy: "töø trôøi xuoáng" (Ga 3,13), chòu ñoùng ñinh vaø roài soáng laïi, Ngöôøi laø Toâi Trung Ñau Khoå, "hieán daâng maïng soáng laøm giaù chuoäc muoân ngöôøi" (Mt 20,28). Töø töôùc hieäu Kitoâ naøy, chuùng ta ñöôïc mang danh hieäu laø ngöôøi Kitoâ höõu.
83. Chuùa Gieâsu laø "Con Moät Thieân Chuùa" theo yù nghóa naøo?
441-445
454
Chuùa Gieâsu laø "Con Moät Thieân Chuùa" theo moät yù nghóa duy nhaát vaø troïn haûo. Vaøo luùc Ngöôøi chòu pheùp röûa vaø trong cuoäc Hieån Dung, tieáng cuûa Chuùa Cha cho thaáy Chuùa Gieâsu laø "Con yeâu daáu" cuûa Ngaøi. Khi Chuùa Gieâsu töï giôùi thieäu mình laø Con, chæ mình Ngöôøi "bieát Chuùa Cha" (Mt 11,27), Ngöôøi khaúng ñònh moái töông quan duy nhaát vaø vónh cöûu cuûa mình vôùi Thieân Chuùa laø Cha cuûa Ngöôøi. "Ngöôøi laø Con duy nhaát cuûa Thieân Chuùa" (1 Ga 4,9), laø Ngoâi Hai trong Ba Ngoâi. Ngöôøi laø trung taâm cuûa lôøi rao giaûng cuûa caùc thaùnh Toâng ñoà: caùc Toâng ñoà ñaõ thaáy "vinh quang cuûa Ngöôøi, vinh quang maø Chuùa Cha ban cho Ngöôøi, laø Con Moät" (Ga 1,14).
84. Töôùc hieäu "Ñöùc Chuùa" coù yù nghóa gì?
446-451
455
Trong Thaùnh Kinh, thöôøng töôùc hieäu naøy ñeå chæ Thieân Chuùa toái cao. Chuùa Gieâsu töï nhaän cho mình töôùc hieäu naøy vaø maïc khaûi quyeàn toái thöôïng thaàn linh cuûa Ngöôøi qua quyeàn naêng cuûa Ngöôøi treân thieân nhieân, treân ma quæ, treân toäi loãi vaø treân caùi cheát, vaø nhaát laø qua cuoäc phuïc sinh cuûa Ngöôøi. Nhöõng tuyeân xöng ñaàu tieân cuûa caùc ngöôøi Kitoâ höõu coâng boá quyeàn naêng, danh döï vaø vinh quang daønh cho Thieân Chuùa Cha cuõng thuoäc veà Chuùa Gieâsu, Ñaáng maø Thieân Chuùa "ñaõ ban taëng danh hieäu troåi vöôït treân moïi danh hieäu" (Pl 2,9). Ngöôøi laø Ñöùc Chuùa cuûa traàn gian vaø cuûa lòch söû, laø Ñaáng duy nhaát maø moïi ngöôøi, vôùi söï töï do cuûa mình, phaûi hoaøn toaøn tuøng phuïc.
"Bôûi Pheùp Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn
Maø Ngöôøi Xuoáng Thai
Sinh Bôûi Baø Maria Ñoàng Trinh"
85. Taïi sao Con Thieân Chuùa laøm ngöôøi?
456-460
Con Thieân Chuùa ñaõ nhaäp theå trong loøng Trinh Nöõ Maria bôûi pheùp Chuùa Thaùnh Thaàn, vì loaøi ngöôøi chuùng ta vaø ñeå cöùu roãi chuùng ta, coù nghóa laø ñeå chuùng ta, laø nhöõng keû toäi loãi, ñöôïc giao hoøa vôùi Thieân Chuùa, ñeå cho chuùng ta bieát ñöôïc tình thöông voâ bôø beán cuûa Ngaøi, ñeå trôû neân maãu göông cho chuùng ta veà söï thaùnh thieän vaø ñeå laøm cho chuùng ta trôû thaønh nhöõng ngöôøi "ñöôïc thoâng phaàn baûn tính Thieân Chuùa ( 2 Pr 1,4).
86. Hai tieáng "Nhaäp Theå" coù nghóa laø gì?
461-463
483
Hoäi thaùnh duøng töø "Nhaäp Theå" ñeå goïi maàu nhieäm cuûa söï keát hôïp tuyeät vôøi cuûa thaàn tính vaø nhaân tính trong Ngoâi vò thaàn linh duy nhaát cuûa Ngoâi Lôøi. Ñeå thöïc hieän coâng cuoäc cöùu roãi chuùng ta, Con Thieân Chuùa ñaõ hoùa thaønh "xaùc theå" (Ga 1,14), trôû thaønh con ngöôøi thaät. Ñöùc tin vaøo maàu nhieäm Nhaäp theå laø daáu chæ phaân bieät cuûa nieàm tin Kitoâ giaùo.
87. Ñöùc Gieâsu Kitoâ vöøa laø Thieân Chuùa thaät, vöøa laø ngöôøi thaät nhö theá naøo?
464-467
469
Chuùa Gieâsu laø Thieân Chuùa thaät vaø laø ngöôøi thaät, khoâng theå taùch rôøi nhau trong söï duy nhaát cuûa Ngoâi vò Thieân Chuùa cuûa Ngöôøi. Chính Ngöôøi laø Con Thieân Chuùa, laø Ñaáng "ñöôïc sinh ra maø khoâng phaûi ñöôïc taïo thaønh, ñoàng baûn theå vôùi Ñöùc Chuùa Cha", Ngöôøi thaät söï trôû thaønh con ngöôøi, trôû thaønh anh em cuûa chuùng ta, tuy khoâng ngöøng laø Thieân Chuùa, laø Ñöùc Chuùa cuûa chuùng ta.
88. Coâng ñoàng Chalcedonia (naêm 451) daïy gì veà vaán ñeà naøy?
467
Coâng ñoàng Chalcedonia daïy chuùng ta phaûi tuyeân xöng: "moät Chuùa Con duy nhaát, laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ Chuùa chuùng ta, Ngöôøi hoaøn haûo trong thaàn tính, Ngöôøi cuõng hoaøn haûo trong nhaân tính, thaät söï laø Thieân Chuùa vaø thaät söï laø ngöôøi, coù moät linh hoàn coù lyù trí vaø moät thaân xaùc, ñoàng baûn theå vôùi Chuùa Cha theo thaàn tính maø cuõng ñoàng baûn theå vôùi chuùng ta theo nhaân tính, "gioáng chuùng ta veà moïi phöông dieän ngoaïi tröø toäi loãi" (Dt 4,15), sinh bôûi Ñöùc Chuùa Cha theo thaàn tính töø tröôùc muoân ñôøi, vaø trong nhöõng ngaøy cuoái cuøng naøy, vì chuùng ta vaø ñeå cöùu roãi chuùng ta, Ngöôøi ñöôïc sinh ra theo nhaân tính töø Trinh Nöõ Maria, Meï Thieân Chuùa."
89. Hoäi thaùnh dieãn taû maàu nhieäm Nhaäp theå nhö theá naøo?
464-469
479-481
Hoäi thaùnh dieãn taû maàu nhieäm naøy khi xaùc quyeát raèng Ñöùc Gieâsu Kitoâ laø Thieân Chuùa thaät vaø laø ngöôøi thaät, vôùi hai baûn tính laø thaàn tính vaø nhaân tính, khoâng laãn loän, nhöng keát hôïp trong Ngoâi Lôøi. Vì theá, trong nhaân tính cuûa Chuùa Gieâsu, taát caû - caùc pheùp laï, ñau khoå vaø caùi cheát - ñeàu ñöôïc qui veà Ngoâi vò thaàn linh cuûa Ngöôøi, Ñaáng hoaït ñoäng qua nhaân tính maø Ngoâi vò naøy ñaûm nhaän.
"OÂi Con duy nhaát vaø laø Ngoâi Lôøi cuûa Thieân Chuùa, duø baát töû, nhöng ñeå cöùu roãi chuùng con, Chuùa ñaõ nhaäp theå nôi Ñöùc Maria, Meï raát thaùnh cuûa Thieân Chuùa vaø maõi maõi ñoàng trinh... Chuùa laø Moät trong Ba Ngoâi chí thaùnh, ñöôïc toân vinh cuøng vôùi Chuùa Cha vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, xin cöùu ñoä chuùng con!" (Phuïng vuï Byzantin cuûa thaùnh Gioan Kim Khaåu).
90. Coù phaûi Con Thieân Chuùa laøm ngöôøi coù moät linh hoàn vôùi tri thöùc nhaân loaïi khoâng?
470-474
482
Con Thieân Chuùa ñaõ ñoùn nhaän moät thaân xaùc ñöôïc moät linh hoàn nhaân loaïi coù tri thöùc laøm cho sinh ñoäng. Vôùi tri thöùc nhaân loaïi, Chuùa Gieâsu ñaõ hoïc hoûi nhieàu qua kinh nghieäm. Nhöng cuõng vôùi tö caùch laø con ngöôøi, Con Thieân Chuùa coù moät söï hieåu bieát thaâm saâu vaø tröïc tieáp veà Thieân Chuùa, Cha cuûa Ngöôøi. Ngöôøi cuõng nhìn thaáu nhöõng tö töôûng thaàm kín cuûa con ngöôøi vaø hieåu bieát ñaày ñuû caùc yù ñònh muoân thuôû maø Ngöôøi ñeán ñeå maïc khaûi.
91. Hai yù muoán nôi Ngoâi Lôøi nhaäp theå hôïp taùc vôùi nhau nhö theá naøo?
475
482
Chuùa Gieâsu coù moät yù muoán cuûa Thieân Chuùa vaø moät yù muoán cuûa con ngöôøi. Trong cuoäc soáng nôi traàn gian, Con Thieân Chuùa ñaõ muoán laøm theo con ngöôøi ñieàu maø Ngöôøi ñaõ quyeát ñònh theo thaàn tính vôùi Chuùa Cha vaø Chuùa Thaùnh Thaàn veà ôn cöùu ñoä chuùng ta. YÙ muoán nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ luoân theo yù muoán thaàn linh, khoâng mieãn cöôõng, khoâng ñoái khaùng, vaø hôn nöõa, yù muoán nhaân loaïi cuûa Ngöôøi ñaõ tuøng phuïc yù muoán thaàn linh.
92. Ñöùc Kitoâ coù moät thaân xaùc con ngöôøi thaät khoâng?
476-477
Ñöùc Kitoâ ñaõ ñoùn nhaän moät thaân xaùc thaät söï cuûa con ngöôøi, qua ñoù Thieân Chuùa voâ hình ñaõ trôû neân höõu hình. Vì theá, Ñöùc Kitoâ coù theå ñöôïc trình baøy vaø toân kính qua caùc aûnh töôïng thaùnh.
93. Traùi tim cuûa Ñöùc Kitoâ noùi leân ñieàu gì?
478
Ñöùc Kitoâ bieát vaø yeâu thöông chuùng ta baèng moät traùi tim cuûa con ngöôøi. Traùi tim cuûa Ngöôøi bò ñaâm thaâu ñeå cöùu ñoä chuùng ta, laø bieåu tröng cho tình yeâu voâ bieân cuûa Ngöôøi ñoái vôùi Chuùa Cha vaø ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi.
94. Caâu "Bôûi pheùp Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn maø Ngöôøi xuoáng thai#" coù yù nghóa gì?
484-486
Caâu naøy muoán noùi leân raèng Ñöùc Trinh Nöõ Maria ñaõ thuï thai trong loøng mình Ngöôøi Con Vónh Cöûu laø bôûi taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn chöù khoâng coù söï coäng taùc cuûa moät ngöôøi nam: "Thaùnh Thaàn seõ ngöï xuoáng treân Baø" (Lc 1,35), ñoù laø lôøi thieân thaàn ñaõ noùi vôùi Ñöùc Maria luùc Truyeàn tin.
95. "...sinh bôûi Baø Maria Ñoàng Trinh": taïi sao Ñöùc Maria thöïc söï laø Meï Thieân Chuùa?
495
509
Ñöùc Maria thaät söï laø Meï Thieân Chuùa bôûi vì laø Meï cuûa Chuùa Gieâsu (Ga 2,1; 19,25). Thaät vaäy, Ñaáng maø Meï ñaõ cöu mang bôûi taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø ñaõ thöïc söï laø con cuûa Meï, chính laø Con haèng höõu cuûa Thieân Chuùa Cha. Chính Ngöôøi laø Thieân Chuùa.
96. "Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi" nghóa laø gì?
487-492
508
Töø muoân thuôû vaø moät caùch hoaøn toaøn nhöng khoâng, Thieân Chuùa ñaõ choïn Ñöùc Maria laøm Meï cuûa Con mình. Ñeå chu toaøn söù maïng naøy, Meï ñaõ ñöôïc ôn voâ nhieãm ngay töø luùc ñöôïc thuï thai. Ñieàu naøy coù nghóa laø, nhôø aân suûng cuûa Thieân Chuùa vaø ñoùn nhaän tröôùc coâng nghieäp cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Ñöùc Maria ñaõ ñöôïc gìn giöõ khoûi toäi nguyeân toå ngay töø luùc ñöôïc thuï thai.
97. Ñöùc Maria ñaõ coäng taùc vaøo keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa nhö theá naøo?
493-494
508-511
Nhôø aân suûng cuûa Thieân Chuùa, Ñöùc Maria, suoát ñôøi vaãn tinh tuyeàn khoâng heà phaïm moät toäi rieâng naøo. Meï laø "Ñaáng ñaày aân phuùc" (Lc 1,28), "Ñaáng raát thaùnh." Khi Thieân Thaàn baùo tin raèng Meï seõ sinh "Con Ñaáng Toái cao" (Lc 1,32), Meï ñaõ töï do chaáp nhaän trong "söï vaâng phuïc cuûa ñöùc tin" (Rm 1,5). Ñöùc Maria töï hieán hoaøn toaøn cho con ngöôøi vaø coâng trình cuûa Chuùa Gieâsu, Con cuûa Meï, vaø vôùi troïn taâm hoàn Meï chaáp nhaän yù ñònh cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa.
98. Vieäc mang thai Chuùa Gieâsu moät caùch ñoàng trinh coù yù nghóa gì?
496-498
503
Ñieàu naøy coù nghóa laø Chuùa Gieâsu ñöôïc thuï thai trong loøng Ñöùc Trinh Nöõ chæ do quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn maø thoâi, khoâng coù söï can thieäp cuûa ngöôøi ñaøn oâng. Ngöôøi laø Con Thieân Chuùa treân trôøi theo thaàn tính, laø Con cuûa Ñöùc Maria theo nhaân tính, nhöng thöïc söï laø Con Thieân Chuùa trong hai baûn tính, cuøng hieän dieän trong moät Ngoâi vò duy nhaát, laø ngoâi vò thaàn linh.
99. Caâu "Ñöùc Maria troïn ñôøi ñoàng trinh" coù yù nghóa gì?
499-507
510-511
"Ñöùc Maria troïn ñôøi ñoàng trinh" coù nghóa laø Meï "vaãn coøn ñoàng trinh khi thuï thai Con mình, ñoàng trinh khi sinh Con, ñoàng trinh khi boàng aüm Ngöôøi, ñoàng trinh khi cho Ngöôøi buù môùm, laø ngöôøi meï ñoàng trinh, vónh vieãn ñoàng trinh" (thaùnh Augustinoâ). Khi caùc Phuùc AÂm noùi veà "anh chò em cuûa Chuùa Gieâsu," thì ñoù laø nhöõng ngöôøi baø con hoï haøng gaàn cuûa Chuùa Gieâsu, theo nhö caùch noùi thoâng thöôøng trong Thaùnh Kinh.
100. Baèng caùch naøo tình maãu töû thieâng lieâng cuûa Ñöùc Maria mang tính phoå quaùt?
501-507
511
Ñöùc Maria chæ coù moät ngöôøi Con duy nhaát, laø Chuùa Gieâsu, nhöng trong Ngöôøi, tình maãu töû thieâng lieâng cuûa Meï nôùi roäng cho heát moïi ngöôøi ñaõ ñöôïc Chuùa Gieâsu cöùu ñoä. Vaâng phuïc beân caïnh Añam môùi laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Ñöùc Trinh Nöõ laø baø Evaø môùi, baø meï ñích thöïc cuûa chuùng sinh. Vôùi tình yeâu töø maãu, Meï coäng taùc vaøo vieäc sinh haï vaø nuoâi döôõng hoï trong traät töï aân suûng. Vöøa laø Trinh Nöõ vöøa laø Meï, Ñöùc Maria laø hình aûnh cuûa Hoäi thaùnh, laø söï theå hieän toaøn haûo nhaát cuûa Hoäi thaùnh.
101. "Caû cuoäc ñôøi Ñöùc Kitoâ laø moät Maàu nhieäm" nghóa laø gì?
512-521
561-562
Caû cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Kitoâ laø moät söï kieän maïc khaûi. Ñieàu coù theå thaáy ñöôïc trong cuoäc ñôøi traàn theá cuûa Ngöôøi daãn chuùng ta ñeán Maàu nhieäm voâ hình , nhaát laø Maàu nhieäm Con Thieân Chuùa cuûa Ngöôøi: "Ai thaáy Toâi laø thaáy Chuùa Cha" (Ga 14,9). Ñaøng khaùc, maëc duø ôn cöùu ñoä ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh troïn veïn qua thaäp giaù vaø cuoäc phuïc sinh, nhöng troïn cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Kitoâ laø Maàu nhieäm cöùu ñoä, vì taát caû nhöõng gì Chuùa Gieâsu ñaõ laøm, ñaõ noùi vaø ñaõ chòu ñau khoå ñeàu coù muïc ñích laø ñeå cöùu ñoä loaøi ngöôøi sa ngaõ vaø ñeå taùi laäp ôn goïi laøm con Thieân Chuùa cuûa chuùng ta.
102. Caùc maàu nhieäm cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ ñöôïc chuaån bò nhö theá naøo?
522-524
Tröôùc heát, ñaõ coù moät thôøi gian hy voïng laâu daøi haèng bao theá kyû, maø chuùng ta caûm nhaän laïi khi cöû haønh Phuïng vuï muøa Voïng. Ngoaøi söï chôø ñôïi lôø môø maø Thieân Chuùa ñaõ ñaët ñeå trong taâm hoàn caùc ngöôøi ngoaïi giaùo, Thieân Chuùa ñaõ chuaån bò cho vieäc Con Ngaøi ngöï ñeán qua Giao öôùc cuõ, cho ñeán thôøi oâng Gioan Taåy Giaû, laø ngöôøi cuoái cuøng, nhöng laïi vó ñaïi nhaát trong soá caùc tieân tri.
103. Tin Möøng veà maàu nhieäm Giaùng sinh vaø thôøi thô aáu cuûa Chuùa Gieâsu daïy chuùng ta ñieàu gì?
525-530
563-564
Vaøo luùc Giaùng sinh, vinh quang thieân quoác ñöôïc toû loä trong söï yeáu ñuoái cuûa Haøi Nhi. Vieäc caét bì Chuùa Gieâsu ñaõ laõnh nhaän laø daáu chæ Ngöôøi thuoäc veà daân Do Thaùi vaø töôïng tröng cho Bí tích Röûa toäi cuûa chuùng ta. Hieån Linh laø vieäc Vua-Meâsia cuûa Israel toû mình ra cho taát caû muoân daân. Luùc daâng Chuùa vaøo trong Ñeàn Thôø, ngöôøi ta nhaän ra nôi oâng Simeon vaø baø Anna söï chôø ñôïi cuûa daân Israel, nay ñeán gaëp gôõ Ñaáng Cöùu Ñoä cuûa mình. Cuoäc troán sang Ai Caäp vaø söï kieän taøn saùt treû voâ toäi baùo tröôùc caû cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Kitoâ seõ chòu nhieàu baùch haïi. Vieäc Ngöôøi rôøi boû Ai Caäp ñeå trôû veà nhaéc laïi cuoäc xuaát haønh vaø giôùi thieäu Ñöùc Kitoâ nhö oâng Moâseâ môùi: Ngöôøi laø Ñaáng giaûi phoùng ñích thöïc vaø toái haäu.
104. Quaõng ñôøi aån daät cuûa Chuùa Gieâsu taïi Nazareth daïy chuùng ta ñieàu gì?
533-534
564
Suoát cuoäc soáng aån daät ôû Nazareth, Chuùa Gieâsu ñaõ aâm thaàm soáng moät cuoäc soáng bình thöôøng. Nhö vaäy, Ngöôøi cho pheùp chuùng ta hieäp thoâng vôùi Ngöôøi trong söï thaùnh thieän cuûa ñôøi soáng thöôøng ngaøy ñöôïc deät baèng lôøi caàu nguyeän, söï ñôn sô, lao ñoäng, tình yeâu gia ñình. Vieäc vaâng phuïc cuûa Ngöôøi ñoái vôùi Ñöùc Maria vaø thaùnh Giuse, cha nuoâi cuûa Ngöôøi, laø hình aûnh cuûa söï vaâng phuïc con thaûo ñoái vôùi Chuùa Cha cuûa Ngöôøi. Vôùi ñöùc tin, Ñöùc Maria vaø thaùnh Giuse ñoùn nhaän maàu nhieäm cuûa Chuùa Gieâsu, duø raèng khoâng phaûi luùc naøo caùc ngaøi cuõng hieåu ñöôïc maàu nhieäm aáy.
105. Taïi sao Chuùa Gieâsu laõnh nhaän pheùp röûa cuûa oâng Gioan ñeå "saùm hoái haàu ñöôïc ôn tha toäi" (Lc 3,3)?
535-537
565
Ñeå khôûi ñaàu quaõng ñôøi coâng khai vaø ñeå tham döï tröôùc vaøo Pheùp röûa laø caùi cheát cuûa mình, Chuùa Gieâsu, duø khoâng coù toäi loãi naøo, vaø laø "Chieân Thieân Chuùa, Ñaáng xoaù toäi traàn gian" (Ga 1,29), cuõng chaáp nhaän lieät mình vaøo haøng caùc toäi nhaân. Chuùa Cha tuyeân boá Ngöôøi laø "Con yeâu daáu" cuûa mình (Mt 3,17) vaø Thaùnh Thaàn ngöï xuoáng treân Ngöôøi. Pheùp röûa cuûa Chuùa Gieâsu laø hình aûnh baùo tröôùc Bí tích Röûa toäi cuûa chuùng ta.
106. Nhöõng côn caùm doã cuûa Chuùa Gieâsu trong sa maïc noùi leân ñieàu gì?
538-540
566
Nhöõng caùm doã Chuùa Gieâsu phaûi chòu trong sa maïc thu toùm côn caùm doã cuûa Añam trong vöôøn ñòa ñaøng vaø nhöõng côn caùm doã cuûa Israel trong sa maïc. Satan caùm doã Chuùa Gieâsu veà söï vaâng phuïc söù vuï maø Chuùa Cha ñaõ trao phoù. Ñöùc Kitoâ, Añam môùi, ñaõ choáng laïi côn caùm doã, vaø chieán thaéng cuûa Ngöôøi baùo tröôùc chieán thaéng cuûa cuoäc khoå naïn, laø söï vaâng phuïc tuyeät ñoái trong tình yeâu con thaûo cuûa Ngöôøi. Trong thôøi gian Phuïng vuï Muøa Chay, Hoäi thaùnh keát hôïp vôùi Maàu nhieäm naøy caùch ñaëc bieät.
107. Ai ñöôïc môøi goïi tham döï vaøo Nöôùc Thieân Chuùa ñöôïc Chuùa Gieâsu loan baùo vaø thöïc hieän?
541-546
567
Chuùa Gieâsu môøi goïi moïi ngöôøi tham döï vaøo Nöôùc Thieân Chuùa. Caû keû xaáu xa nhaát trong caùc toäi nhaân cuõng ñöôïc môøi goïi saùm hoái vaø ñoùn nhaän loøng thöông xoùt voâ bieân cuûa Chuùa Cha. Ngay treân maët ñaát naøy, Nöôùc Thieân Chuùa ñaõ thuoäc veà nhöõng ai ñoùn nhaän vôùi taâm hoàn khieâm toán. Nhöõng maàu nhieäm cuûa Nöôùc Thieân Chuùa ñöôïc maïc khaûi cho nhöõng ngöôøi naøy.
108. Taïi sao Chuùa Gieâsu bieåu loä Nöôùc Trôøi baèng caùc daáu chæ vaø pheùp laï?
547-550
567
Chuùa Gieâsu laøm caùc daáu chæ vaø pheùp laï keøm theo lôøi cuûa Ngöôøi, ñeå chöùng toû raèng Nöôùc Trôøi ñang hieän dieän nôi Ngöôøi, laø Ñaáng Meâsia. Maëc duø ñaõ chöõa laønh moät soá beänh nhaân, Ngöôøi khoâng ñeán ñeå loaïi tröø moïi caùi xaáu ra khoûi traùi ñaát, nhöng tröôùc heát laø ñeå giaûi phoùng con ngöôøi khoûi aùch noâ leä toäi loãi. Cuoäc chieán ñaáu choáng laïi ma quæ baùo tröôùc raèng thaäp giaù cuûa Ngöôøi seõ chieán thaéng "thuû laõnh theá gian" (Ga 12,31).
109. Trong Nöôùc Trôøi, Chuùa Gieâsu ñaõ trao quyeàn haønh naøo cho caùc Toâng ñoà cuûa Ngöôøi?
551-553
567
Chuùa Gieâsu choïn Nhoùm Möôøi Hai, nhöõng chöùng nhaân töông lai cho cuoäc phuïc sinh cuûa Ngöôøi. Ngöôøi cho hoï tham döï vaøo söù vuï vaø quyeàn haønh cuûa Ngöôøi ñeå daïy doã, tha thöù toäi loãi, xaây döïng vaø ñieàu khieån Hoäi thaùnh. Trong Nhoùm naøy, thaùnh Pheâroâ laõnh nhaän "chìa khoùa Nöôùc Trôøi" (Mt 16,19) vaø chieám ñòa vò thöù nhaát, coù söù maïng gìn giöõ ñöùc tin ñöôïc toaøn veïn vaø cuûng coá caùc anh em mình.
110. Vieäc Hieån Dung coù yù nghóa gì?
554-556
568
Tröôùc heát, Thieân Chuùa Ba Ngoâi xuaát hieän trong cuoäc Hieån Dung: "Chuùa Cha trong lôøi noùi, Chuùa Con trong nhaân tính cuûa mình, Chuùa Thaùnh Thaàn trong ñaùm maây saùng choùi" (thaùnh Toâma Aquinoâ). Khi gôïi leân cho oâng Moâseâ vaø oâng EÂlia veà cuoäc "ra ñi cuûa mình" (Lc 9,31), Chuùa Gieâsu cho thaáy raèng vinh quang cuûa Ngöôøi phaûi kinh qua thaäp giaù; vaø Ngöôøi soáng tröôùc cuoäc phuïc sinh vaø cuoäc trôû laïi trong vinh quang cuûa Ngöôøi, luùc Ngöôøi "seõ bieán ñoåi thaân xaùc yeáu heøn cuûa chuùng ta neân gioáng thaân xaùc vinh hieån cuûa Ngöôøi" (Pl 3,21).
"Chuùa ñaõ hieån dung treân nuùi vaø caùc moân ñeä chieâm ngaém vinh quang Ngöôøi tuøy khaû naêng, ñeå mai sau khi thaáy Ngöôøi chòu ñoùng ñinh thaäp giaù, hoï hieåu raèng Ngöôøi ñaõ töï nguyeän chòu khoå hình. Roài hoï seõ loan baùo cho muoân daân bieát Ngöôøi chính laø vinh quang Chuùa Cha chieáu toûa" (Phuïng Vuï Byzantin).
111. Chuùa Gieâsu vaøo thaønh Gieârusalem vôùi tö caùch laø Ñaáng Meâsia nhö theá naøo?
557-560
569-570
Vaøo thôøi gian ñaõ ñònh, Chuùa Gieâsu quyeát leân Gieârusalem ñeå chòu khoå naïn, chòu cheát vaø soáng laïi töø coõi cheát. Vôùi tö caùch laø Ñöùc Vua-Meâsia, Ñaáng loan baùo Vöông quoác cuûa Thieân Chuùa ñeán, Ngöôøi ñi vaøo thaønh cuûa Ngöôøi, côõi treân moät con löøa. Nhöõng keû beù moïn ñoùn röôùc Ngöôøi baèng lôøi tung hoâ maø veà sau ñöôïc ñöa vaøo kinh "Thaùnh! Thaùnh! Thaùnh!" trong Thaùnh Leã: "Chuùc tuïng Ñaáng ngöï ñeán nhaân danh Chuùa" (Mt 21,9). Phuïng vuï Hoäi thaùnh khôûi ñaàu Tuaàn Thaùnh baèng vieäc cöû haønh bieán coá naøy.
"Ñöùc Gieâsu Kitoâ Ñaõ Chòu Naïn
Ñôøi Quan Phongxioâ Philatoâ,
Chòu Ñoùng Ñinh Treân Caây Thaùnh Giaù,
Cheát Vaø Taùng Xaùc"
112. Maàu nhieäm Vöôït qua cuûa Chuùa Gieâsu coù taàm quan troïng naøo?
571-573
Maàu nhieäm Vöôït qua cuûa Chuùa Gieâsu, bao goàm cuoäc khoå naïn, caùi cheát, söï phuïc sinh vaø toân vinh cuûa Ngöôøi, laø trung taâm cuûa ñöùc tin Kitoâ giaùo. Vì yù ñònh cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa ñöôïc hoaøn taát moät laàn thay cho taát caû nhôø caùi cheát cöùu ñoä cuûa Con Thieân Chuùa laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ.
113. Chuùa Gieâsu bò keát aùn vì nhöõng lôøi buoäc toäi naøo?
574-576
Moät soá thuû laõnh Israel ñaõ keát aùn Chuùa Gieâsu choáng laïi Leà Luaät, choáng laïi Ñeàn thôø Gieârusalem vaø ñaëc bieät choáng laïi nieàm tin vaøo Thieân Chuùa duy nhaát, bôûi vì Ngöôøi töï tuyeân boá mình laø Con cuûa Thieân Chuùa. Chính vì theá hoï ñaõ noäp Ngöôøi cho quan Philatoâ, ñeå Ngöôøi bò keát aùn töû hình.
114. Ñaâu laø thaùi ñoä cuûa Chuùa Gieâsu ñoái vôùi Leà luaät Israel?
577-582
592
Chuùa Gieâsu khoâng huûy boû Leà luaät do Thieân Chuùa trao ban cho oâng Moâseâ treân nuùi Sinai, nhöng Ngöôøi ñaõ laøm cho Leà luaät neân troïn baèng caùch ñem laïi cho Leà luaät lôøi giaûi thích toái haäu. Ngöôøi laø Ñaáng ban haønh Leà luaät cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng chu toaøn Leà luaät caùch vieân maõn. Ngoaøi ra, qua caùi cheát ñeàn toäi trong vai troø Ngöôøi Toâi Trung, Ngöôøi hieán daâng hy teá duy nhaát coù khaû naêng cöùu chuoäc taát caû "toäi loãi ngöôøi ta ñaõ phaïm trong thôøi Giao öôùc ñaàu tieân" (Dt 9,15).
115. Ñaâu laø thaùi ñoä cuûa Chuùa Gieâsu ñoái vôùi Ñeàn thôø Gieârusalem?
583-586
593
Chuùa Gieâsu bò keát aùn laø coù thaùi ñoä thuø nghòch vôùi Ñeàn thôø. Thöïc ra, Ngöôøi ñaõ toân troïng Ñeàn thôø nhö laø "nhaø cuûa Cha mình" (Ga 2,16). Chính taïi ñoù Ngöôøi ñaõ giaûng daïy moät phaàn giaùo huaán quan troïng cuûa Ngöôøi. Nhöng Ngöôøi cuõng baùo tröôùc Ñeàn thôø seõ bò taøn phaù, trong lieân heä vôùi caùi cheát cuûa Ngöôøi. Ngöôøi töï giôùi thieäu mình laø nôi cö nguï vónh vieãn cuûa Thieân Chuùa giöõa loaøi ngöôøi.
116. Chuùa Gieâsu coù choáng laïi nieàm tin cuûa Israel vaøo Thieân Chuùa duy nhaát vaø laø Ñaáng cöùu ñoä hay khoâng?
587-591
594
Chuùa Gieâsu khoâng bao giôø choáng laïi nieàm tin vaøo Thieân Chuùa duy nhaát, caû khi Ngöôøi hoaøn taát coâng trình cuûa Thieân Chuùa caùch troïn haûo, chu toaøn caùc lôøi höùa veà Ñaáng Meâsia vaø ñoàng thôøi maïc khaûi Ngöôøi ngang haøng vôùi Thieân Chuùa: ñoù laø vieäc tha thöù caùc toäi loãi. Ngöôøi môøi goïi chuùng ta phaûi tin vaøo Ngöôøi vaø phaûi saùm hoái, giuùp chuùng ta nhaän ra söï hieåu laàm bi thaûm cuûa Coâng nghò ñaõ keát aùn Ngöôøi ñaùng phaûi cheát vì lyù do phaïm thöôïng.
117. Ai chòu traùch nhieäm veà caùi cheát cuûa Chuùa Gieâsu?
595-598
Khoâng theå qui traùch nhieäm cuoäc khoå naïn vaø caùi cheát cuûa Chuùa Gieâsu moät caùch khoâng phaân bieät cho moïi ngöôøi Do Thaùi thôøi ñoù, cuõng nhö cho con chaùu hoï sau naøy. Moãi toäi nhaân, nghóa laø moïi ngöôøi, thöïc söï laø nguyeân nhaân vaø coâng cuï gaây neân nhöõng ñau khoå cuûa Ñaáng Cöùu Chuoäc. Chòu traùch nhieäm naëng neà hôn nöõa laø nhöõng ngöôøi, ñaëc bieät nhaát laø caùc ngöôøi Kitoâ höõu, thöôøng xuyeân sa ngaõ phaïm toäi vaø vui thoaû trong nhöõng ñieàu xaáu xa.
118. Taïi sao caùi cheát cuûa Chuùa Gieâsu laïi naèm trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa?
599-605
619
Ñeå taát caû chuùng ta, laø nhöõng keû ñaùng cheát, ñöôïc giao hoøa trong Ñöùc Kitoâ, Thieân Chuùa ñaõ ñöa ra moät keá hoaïch traøn ñaày tình yeâu laø sai Con mình ñeán phoù mình chòu cheát vì nhöõng keû toäi loãi. Caùi cheát cuûa Ñöùc Kitoâ ñaõ ñöôïc loan baùo trong Cöïu Öôùc, ñaëc bieät nhö hy teá cuûa Ngöôøi Toâi Tôù chòu ñau khoå, vaø ñaõ xaûy ra "theo nhö lôøi Thaùnh Kinh."
119. Ñöùc Kitoâ ñaõ daâng hieán mình cho Chuùa Cha nhö theá naøo?
606-609
620
Ñöùc Kitoâ ñaõ töï do daâng hieán mình cho Chuùa Cha, ñeå chu toaøn yù ñònh cöùu ñoä. Ngöôøi ñaõ trao ban söï soáng "laøm giaù chuoäc cho nhieàu ngöôøi" (Mc 10,45). Nhôø ñoù, Ngöôøi giao hoøa toaøn theå nhaân loaïi vôùi Thieân Chuùa. Söï ñau khoå vaø caùi cheát cuûa Ngöôøi cho thaáy nhaân tính cuûa Ngöôøi laø duïng cuï töï do vaø hoaøn haûo ñeå Thieân Chuùa, Ñaáng muoán cöùu ñoä moïi ngöôøi, theå hieän tình yeâu cuûa Ngaøi.
120. Vieäc daâng hieán cuûa Chuùa Gieâsu ñöôïc dieãn taû nhö theá naøo trong Böõa Tieäc Ly?
610-611
621
Trong Böõa Tieäc Ly vôùi caùc Toâng ñoà vaøo buoåi toái tröôùc cuoäc Khoå naïn, Chuùa Gieâsu ñaõ tham döï tröôùc, nghóa laø Ngöôøi aùm chæ vaø thöïc hieän tröôùc, vieäc töï nguyeän daâng hieán chính mình: "Ñaây laø Mình Thaày bò noäp vì anh em" (Lc 22,19); "Ñaây laø Maùu Thaày, maùu ñoå ra..." (Mt 26,28). Nhö theá, Ngöôøi vöøa thieát laäp Bí tích Thaùnh Theå nhö vieäc "töôûng nhôù" (1 Cr 11,25) ñeán hy teá cuûa Ngöôøi, vöøa thieát laäp caùc Toâng ñoà cuûa Ngöôøi thaønh nhöõng tö teá cuûa Giao öôùc môùi.
121. Ñieàu gì ñaõ xaûy ra trong côn haáp hoái nôi vöôøn Gieátseâmani?
612
Maëc daàu nhaân tính raát thaùnh cuûa Ñaáng laø "Taùc giaû söï soáng" (Cv 3,15) ñaõ khieáp sôï söï cheát, nhöng yù chí nhaân loaïi cuûa Con Thieân Chuùa vaãn tuøng phuïc thaùnh yù Chuùa Cha: ñeå cöùu ñoä chuùng ta, Chuùa Gieâsu chaáp nhaän gaùnh laáy toäi loãi chuùng ta trong thaân xaùc mình, Ngöôøi "vaâng lôøi cho ñeán noãi baèng loøng chòu cheát" (Pl 2,8).
122. Hieäu quaû hy teá cuûa Ñöùc Kitoâ treân thaäp giaù laø gì?
613-617
622-623
Chuùa Gieâsu töï nguyeän hieán daâng maïng soáng mình laøm hy leã ñeàn toäi, nghóa laø Ngöôøi söûa laïi toäi loãi chuùng ta baèng söï vaâng phuïc troïn veïn cuûa Ngöôøi vì tình yeâu cho ñeán cheát. Tình "Yeâu thöông ñeán cuøng" (Ga 13,1) cuûa Con Thieân Chuùa ñaõ giao hoøa toaøn theå nhaân loaïi vôùi Thieân Chuùa. Nhö vaäy, Hy leã Vöôït qua cuûa Ñöùc Kitoâ cöùu chuoäc moïi ngöôøi caùch ñoäc nhaát voâ nhò, hoaøn haûo vaø toái haäu, vaø môû loái cho hoï vaøo söï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa.
123. Taïi sao Chuùa Gieâsu keâu goïi caùc moân ñeä vaùc laáy thaäp giaù cuûa hoï?
618
Khi keâu goïi caùc moân ñeä vaùc thaäp giaù mình maø theo Ngöôøi, Chuùa Gieâsu muoán nhöõng ngöôøi ñaàu tieân höôûng nhôø hy teá cöùu ñoä cuûa Ngöôøi ñöôïc keát hôïp vaøo hy teá aáy.
124. Thaân xaùc cuûa Chuùa Gieâsu ôû trong tình traïng naøo khi Ngöôøi naèm trong moà?
624-630
Ñöùc Kitoâ ñaõ cheát thaät söï vaø ñaõ ñöôïc mai taùng thaät söï. Nhöng quyeàn naêng Thieân Chuùa ñaõ gìn giöõ thaân xaùc Ngöôøi khoûi bò hö naùt.
"Ñöùc Gieâsu Kitoâ Xuoáng Nguïc Toå Toâng,
Ngaøy Thöù Ba Bôûi Trong Keû Cheát Maø Soáng Laïi"
125. "Nguïc toå toâng" maø Chuùa Gieâsu ñi xuoáng laø gì?
632-637
"Nguïc toå toâng" - khaùc vôùi hoûa nguïc cuûa aùn phaït - laø tình traïng cuûa nhöõng ngöôøi cheát tröôùc thôøi cuûa Chuùa Gieâsu, duø hoï laønh thaùnh hay xaáu xa. Vôùi linh hoàn ñöôïc keát hôïp vôùi Ngoâi vò thaàn linh, Chuùa Gieâsu xuoáng vôùi nhöõng keû coâng chính trong nguïc toå toâng, laø nhöõng ngöôøi ñang mong chôø Ñaáng Cöùu Chuoäc hoï, ñeå cuoái cuøng hoï coù theå ñaït ñöôïc söï höôûng kieán Thieân Chuùa. Sau khi nhôø caùi cheát cuûa Ngöôøi, Chuùa Gieâsu ñaõ chieán thaéng caû söï cheát laãn ma quæ laø "laõnh chuùa cuûa söï cheát" (Dt 2,14), Ngöôøi giaûi thoaùt nhöõng ngöôøi coâng chính ñang mong chôø Ñaáng Cöùu Chuoäc, vaø Ngöôøi môû cöûa trôøi cho hoï.
126. Cuoäc Phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu coù vò trí naøo trong ñöùc tin cuûa chuùng ta?
631, 638
Cuoäc Phuïc sinh laø chaân lyù cao caû nhaát cuûa ñöùc tin chuùng ta vaøo Ñöùc Kitoâ. Vôùi thaäp giaù, cuoäc Phuïc sinh laø phaàn thieát yeáu cuûa maàu nhieäm Vöôït qua.
127. Nhöõng "daáu chæ" naøo laøm chöùng cho cuoäc Phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu?
639-644
656-657
Ngoaøi daáu chæ chính yeáu laø moà troáng, cuoäc Phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu ñöôïc laøm chöùng bôûi moät soá phuï nöõ; hoï laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân ñaõ gaëp gôõ Ngöôøi vaø ñaõ baùo tin cho caùc Toâng ñoà. Tieáp ñoù, Chuùa Gieâsu ñaõ "hieän ra vôùi Keâpha" (töùc laø thaùnh Pheâroâ), roài vôùi Nhoùm Möôøi Hai. Sau ñoù, Ngöôøi ñaõ hieän ra cuøng moät luùc vôùi hôn naêm traêm anh em (1 Cr 15,5-6) vaø coøn nhieàu ngöôøi khaùc nöõa. Caùc Toâng ñoà ñaõ khoâng theå baøy ñaët ra chuyeän Phuïc sinh, vì Phuïc sinh ñoái vôùi hoï laø chuyeän khoâng theå coù ñöôïc. Quaû thaät, Chuùa Gieâsu cuõng ñaõ traùch cöù söï cöùng loøng tin cuûa hoï.
128. Taïi sao Phuïc sinh cuõng laø moät bieán coá sieâu vieät?
647
656-657
Tuy laø moät söï kieän mang tính lòch söû, coù theå xaùc ñònh vaø chöùng thöïc qua caùc daáu chæ vaø chöùng côù, nhöng vì laø vieäc nhaân tính cuûa Ñöùc Kitoâ böôùc vaøo vinh quang cuûa Thieân Chuùa, neân Phuïc sinh cuõng sieâu vieät vaø vöôït quaù lòch söû, thöïc söï laø Maàu nhieäm ñöùc tin. Chính vì theá, Ñöùc Kitoâ Phuïc sinh khoâng toû mình ra cho theá gian, nhöng chæ cho caùc moân ñeä Ngöôøi, laøm cho hoï trôû thaønh nhöõng chöùng nhaân cuûa Ngöôøi tröôùc maët daân chuùng.
129. Thaân xaùc phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu ôû trong tình traïng naøo?
645-646
Söï Phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ khoâng phaûi laø moät cuoäc trôû laïi ñôøi soáng traàn theá. Thaân xaùc phuïc sinh cuûa Ngöôøi, cuõng chính laø thaân xaùc ñaõ chòu ñoùng ñinh, vaø vaãn mang veát tích cuûa cuoäc khoå naïn, nhöng töø luùc Phuïc sinh, thaân xaùc naøy ñöôïc tham döï vaøo ñôøi soáng thaàn linh vôùi nhöõng ñaëc ñieåm cuûa moät thaân xaùc vinh hieån. Vì theá, Ñöùc Gieâsu Kitoâ Phuïc sinh tuyeät ñoái töï do khi hieän ra vôùi caùc moân ñeä Ngöôøi, theo caùch thöùc vaø nôi choán nhö Ngöôøi muoán, döôùi nhieàu hình daïng khaùc nhau.
130. Söï Phuïc sinh laø coâng trình cuûa Ba Ngoâi Cöïc Thaùnh theo caùch naøo?
648-650
Söï Phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ laø moät haønh ñoäng sieâu vieät cuûa Thieân Chuùa. Caû Ba Ngoâi cuøng hoaït ñoäng chung theo tính caùch rieâng bieät cuûa moãi Ngoâi: Chuùa Cha baøy toû quyeàn naêng cuûa mình; Chuùa Con "laáy laïi" söï soáng maø Ngöôøi ñaõ töï do daâng hieán (Ga 10,17) baèng caùch keát hôïp linh hoàn vaø thaân xaùc mình, maø Chuùa Thaùnh Thaàn laøm cho soáng ñoäng vaø toân vinh.
131. Ñaâu laø yù nghóa vaø aûnh höôûng cuûa cuoäc Phuïc sinh ñoái vôùi ôn cöùu ñoä?
651-655
658
Phuïc sinh laø choùp ñænh cuûa maàu nhieäm Nhaäp Theå, xaùc nhaän thaàn tính cuûa Ñöùc Kitoâ cuõng nhö taát caû nhöõng gì Ngöôøi ñaõ laøm vaø ñaõ giaûng daïy. Cuoäc Phuïc sinh thöïc hieän taát caû caùc lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa vì lôïi ích cuûa chuùng ta. Hôn nöõa, Ñaáng Phuïc sinh, Ñaáng chieán thaéng toäi loãi vaø caùi cheát, laø nguyeân lyù cho vieäc coâng chính hoùa vaø söï phuïc sinh cuûa chuùng ta. Ngay töø baây giôø, Phuïc sinh mang laïi cho chuùng ta ôn ñöôïc laøm nghóa töû Thieân Chuùa, khieán chuùng ta ñöôïc thöïc söï tham döï vaøo söï soáng cuûa Con duy nhaát, Ñaáng seõ laøm cho thaân xaùc chuùng ta ñöôïc soáng laïi vaøo ngaøy taän theá.
"Chuùa Gieâsu Leân Trôøi
Ngöï Beân Höõu Ñöùc Chuùa Cha
Pheùp Taéc Voâ Cuøng"
132. Vieäc Ñöùc Kitoâ leân trôøi coù yù nghóa gì?
659-667
Trong voøng boán möôi ngaøy, Ñöùc Kitoâ hieän ra vôùi caùc toâng ñoà döôùi hình daïng con ngöôøi bình thöôøng, che giaáu vinh quang cuûa Ñaáng Phuïc sinh, sau ñoù Ngöôøi leân trôøi vaø ngöï beân höõu Thieân Chuùa Cha. Ngöôøi laø Chuùa, töø nay vôùi nhaân tính cuûa Ngöôøi, Ngöôøi cai trò trong vinh quang vónh cöûu cuûa Con Thieân Chuùa vaø khoâng ngöøng chuyeån caàu cho chuùng ta nôi Thieân Chuùa Cha. Ngöôøi cöû Thaùnh Thaàn cuûa Ngöôøi ñeán vôùi chuùng ta vaø ban cho chuùng ta nieàm hy voïng moät ngaøy kia seõ ñöôïc theo Ngöôøi, ñeán nôi Ngöôøi ñaõ doïn saün cho chuùng ta.
"Ngaøy Sau Bôûi Trôøi
Laïi Xuoáng Phaùn Xeùt Keû Soáng Vaø Keû Cheát"
133. Hieän taïi, Chuùa Gieâsu thoáng trò nhö theá naøo?
668-674
680
Laø Ñöùc Chuùa cuûa vuõ truï vaø lòch söû, laø Thuû laõnh Hoäi thaùnh cuûa Ngöôøi, Ñöùc Kitoâ vinh hieån vaãn hieän dieän moät caùch maàu nhieäm treân traàn gian, nôi Vöông quoác cuûa Ngöôøi ñaõ hieän dieän nhö haït gioáng vaø ñaõ khôûi ñaàu trong Hoäi thaùnh. Moät ngaøy kia, Ngöôøi seõ trôû laïi trong vinh quang, nhöng chuùng ta khoâng bieát ñöôïc ngaøy naøo giôø naøo. Vì theá, chuùng ta soáng tænh thöùc trong caàu nguyeän: "Laïy Chuùa, xin haõy ñeán" (Kh 22,20).
134. Vieäc Chuùa ngöï ñeán trong vinh quang seõ dieãn ra nhö theá naøo?
675-677
680
Sau côn rung chuyeån cuoái cuøng trong vuõ truï cuûa theá giôùi seõ qua ñi naøy, Ñöùc Kitoâ seõ ngöï ñeán vinh quang vôùi chieán thaéng toái haäu cuûa Thieân Chuùa trong cuoäc quang laâm vaø vôùi cuoäc phaùn xeùt cuoái cuøng. Nhö theá Nöôùc Thieân Chuùa seõ ñöôïc hoaøn thaønh.
135. Ñöùc Kitoâ seõ phaùn xeùt keû soáng vaø keû cheát nhö theá naøo?
678-679
681-682
Ñöùc Kitoâ seõ phaùn xeùt vôùi quyeàn naêng maø Ngöôøi ñaõ thu nhaän ñöôïc nhö Ñaáng Cöùu Chuoäc traàn gian, ñaõ ñeán ñeå cöùu ñoä loaøi ngöôøi. Nhöõng ñieàu kín nhieäm trong taâm hoàn cuõng nhö thaùi ñoä cuûa moãi ngöôøi ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø tha nhaân seõ ñöôïc toû ra. Moãi ngöôøi seõ ñoùn nhaän söï soáng hay bò keát aùn ñôøi ñôøi tuøy theo caùc coâng vieäc hoï ñaõ laøm. Nhö theá "söï vieân maõn cuûa Ñöùc Kitoâ" (Ep 4,13) ñöôïc thaønh töïu, trong ñoù "Thieân Chuùa coù toaøn quyeàn treân muoân loaøi" (1 Cr 15,28).
Chöông Ba
"Toâi Tin Kính Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn"
136. Hoäi thaùnh muoán noùi gì khi tuyeân xöng "Toâi tin kính Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn"?
683-686
Tin vaøo Chuùa Thaùnh Thaàn laø tuyeân xöng raèng Ngaøi laø Ngoâi Thöù Ba cuûa Ba Ngoâi Cöïc Thaùnh; Ngaøi xuaát phaùt töø Chuùa Cha vaø Chuùa Con, vaø Ngaøi "ñöôïc phuïng thôø vaø toân vinh cuøng vôùi Chuùa Cha vaø Chuùa Con". Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc "sai ñeán... trong loøng chuùng ta" (Gl 4,6) ñeå chuùng ta coù theå nhaän laõnh söï soáng môùi nhö nhöõng ngöôøi con cuûa Thieân Chuùa.
137. Taïi sao söù vuï cuûa Chuùa Con vaø söù vuï cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng theå taùch rôøi nhau?
687-690
742-743
Trong Ba Ngoâi khoâng theå phaân chia, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn phaân bieät vôùi nhau, nhöng khoâng taùch rôøi nhau. Thöïc vaäy, töø khôûi ñaàu cho ñeán cuøng taän thôøi gian, khi Chuùa Cha sai Con Ngaøi, thì cuõng sai Thaùnh Thaàn cuûa mình, Ñaáng keát hôïp chuùng ta vôùi Ñöùc Kitoâ trong ñöùc tin, ñeå vôùi tö caùch laø döôõng töû, chuùng ta coù theå goïi Thieân Chuùa laø "Cha" (Rm 8,15). Chuùa Thaùnh Thaàn voâ hình, nhöng chuùng ta nhaän ra Ngaøi qua taùc ñoäng cuûa Ngaøi, khi Ngaøi maïc khaûi Ngoâi Lôøi cho chuùng ta vaø khi Ngaøi hoaït ñoäng trong Hoäi thaùnh.
138. Nhöõng teân goïi khaùc cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn laø gì?
691-693
"Chuùa Thaùnh Thaàn" laø Danh xöng cuûa Ngoâi Ba. Ñöùc Kitoâ cuõng goïi Chuùa Thaùnh Thaàn laø Ñaáng An UÛi (Parakletos - Traïng sö) vaø Thaàn Chaân Lyù. Taân Öôùc coøn goïi Ngaøi laø Thaùnh Thaàn cuûa Ñöùc Kitoâ, cuûa Ñöùc Chuùa, cuûa Thieân Chuùa, Thaùnh Thaàn cuûa Vinh quang, Thaùnh Thaàn cuûa Lôøi höùa.
139. Nhöõng bieåu töôïng veà Chuùa Thaùnh Thaàn laø gì?
694-701
Coù raát nhieàu bieåu töôïng veà Chuùa Thaùnh Thaàn: nöôùc haèng soáng tuoân traøo töø traùi tim bò ñaâm thaâu cuûa Ñöùc Kitoâ vaø giaûi côn khaùt cho nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa toäi; vieäc xöùc daàu, ñoù laø daáu chæ cuûa Bí tích Theâm söùc; löûa bieán ñoåi taát caû nhöõng gì löûa beùn tôùi; aùng maây, môø toái hay raïng ngôøi, trong ñoù vinh quang Thieân Chuùa ñöôïc toû hieän; vieäc ñaët tay thoâng ban Chuùa Thaùnh Thaàn; chim boà caâu ñaõ ngöï xuoáng vaø ôû laïi treân Ñöùc Kitoâ luùc Ngöôøi chòu pheùp röûa.
140. "Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ duøng caùc tieân tri maø phaùn daïy" nghóa laø gì?
687-688
702-706
743
Töø "Caùc tieân tri" ôû ñaây ñöôïc duøng ñeå chæ nhöõng ngöôøi ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn linh öùng ñeå hoï noùi nhaân danh Thieân Chuùa. Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ laøm cho caùc lôøi tieân tri trong Cöïu Öôùc ñöôïc öùng nghieäm hoaøn toaøn nôi Ñöùc Kitoâ; cuõng chính Chuùa Thaùnh Thaàn maïc khaûi maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ trong Taân Öôùc.
141. Hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn nôi thaùnh Gioan Taåy Giaû nhö theá naøo?
717-720
Chuùa Thaùnh Thaàn ñoå traøn treân thaùnh Gioan Taåy Giaû, vò tieân tri cuoái cuøng cuûa Cöïu Öôùc. Döôùi taùc ñoäng cuûa Thaùnh Thaàn, oâng ñöôïc sai ñi ñeå "chuaån bò moät daân cho Chuùa" (Lc 1,17) vaø ñeå loan baùo vieäc Ñöùc Kitoâ, Con Thieân Chuùa, ngöï ñeán ; ñoù laø Ñaáng maø oâng ñaõ thaáy Thaùnh Thaàn ngöï xuoáng vaø ôû laïi treân Ngöôøi, Ñaáng "seõ laøm pheùp röûa trong Thaùnh Thaàn" (Ga 1,33).
142. Ñaâu laø coâng trình cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn nôi Ñöùc Maria?
721-726
744
Moïi mong chôø vieäc Ñöùc Kitoâ ñeán vaø söï chuaån bò cho Ngöôøi trong Cöïu Öôùc ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn hoaøn thaønh taát caû nôi Ñöùc Maria. Moät caùch ñoäc nhaát voâ nhò, Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ ñoå traøn aân suûng treân Ñöùc Maria vaø laøm cho ñöùc trinh khieát cuûa Meï neân phong phuù, ñeå Meï sinh haï Ngöôøi Con cuûa Thieân Chuùa trong thaân xaùc. Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ laøm cho Ñöùc Maria trôû thaønh Meï cuûa "Ñöùc Kitoâ toaøn theå," nghóa laø cuûa Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu vaø cuûa Hoäi thaùnh laø thaân theå Ngöôøi. Ñöùc Maria hieän dieän giöõa nhoùm Möôøi Hai ngaøy leã Hieän Xuoáng, khi Thaùnh Thaàn khai môû "thôøi ñaïi cuoái cuøng" vôùi vieäc xuaát hieän cuûa Hoäi thaùnh.
143. Trong söù vuï traàn theá, Ñöùc Gieâsu Kitoâ coù lieân heä gì vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn?
727-730
745-746
Töø khi nhaäp theå, Con Thieân Chuùa ñöôïc thaùnh hieán trôû thaønh Ñöùc Kitoâ trong nhaân tính cuûa Ngöôøi nhôø vieäc xöùc daàu baèng Chuùa Thaùnh Thaàn. Ñöùc Kitoâ maïc khaûi Chuùa Thaùnh Thaàn trong giaùo huaán cuûa Ngöôøi, hoaøn thaønh lôøi höùa ñaõ ñöôïc ban cho caùc toå phuï. Ngöôøi trao ban Thaùnh Thaàn cho Hoäi thaùnh vöøa khai sinh khi thoåi hôi treân caùc Toâng ñoà sau khi Ngöôøi Phuïc sinh.
144. Ñieàu gì daõ xaûy ra trong ngaøy leã Nguõ tuaàn?
731-732
738
Naêm möôi ngaøy sau cuoäc Phuïc sinh, vaøo leã Nguõ tuaàn, Ñöùc Gieâsu Kitoâ vinh hieån ñaõ ñoå traøn Thaùnh Thaàn vaø maïc khaûi Ngaøi laø moät Ngoâi Vò Thieân Chuùa, qua ñoù Ba Ngoâi cöïc thaùnh ñöôïc maïc khaûi troïn veïn. Söù vuï cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trôû thaønh söù vuï cuûa Hoäi thaùnh, ñöôïc sai ñi coâng boá vaø loan truyeàn maàu nhieäm hieäp thoâng cuûa Chuùa Ba Ngoâi.
"Chuùng con ñaõ thaáy aùnh saùng thaät, chuùng con ñaõ laõnh nhaän Thaùnh Thaàn Thieân Chuùa, chuùng con ñaõ tìm ñöôïc ñöùc tin chaân chính: chuùng con toân thôø Ba Ngoâi baát khaû phaân ly, vì chính Ba Ngoâi ñaõ cöùu ñoä chuùng con" (Phuïng vuï Byzantin, Ñieäp ca leã Hieän Xuoáng).
145. Chuùa Thaùnh Thaàn laøm gì trong Hoäi thaùnh?
733-741
747
Chuùa Thaùnh Thaàn xaây döïng, linh hoaït vaø thaùnh hoùa Hoäi thaùnh: Laø Thaùnh Thaàn Tình Yeâu, Ngaøi laøm cho nhöõng ngöôøi ñaõ laõnh nhaän Bí tích Röûa toäi nhaän laïi ñöôïc ôn gioáng Thieân Chuùa ñaõ bò ñaùnh maát vì toäi loãi; Ngaøi giuùp hoï soáng trong Ñöùc Kitoâ baèng chính Söï soáng cuûa Ba Ngoâi cöïc thaùnh. Ngöôøi sai hoï ñi laøm chöùng cho Chaân lyù cuûa Ñöùc Kitoâ vaø caét ñaët hoï vaøo trong caùc phaän vuï hoã töông, ñeå moïi ngöôøi ñem laïi "hoa traùi cuûa Thaùnh Thaàn" (Ga 5,22).
146. Ñöùc Kitoâ vaø Thaùnh Thaàn cuûa Ngöôøi hoaït ñoäng nhö theá naøo trong taâm hoàn caùc tín höõu?
738-741
Nhôø caùc Bí tích, Ñöùc Kitoâ thoâng truyeàn Thaùnh Thaàn cuûa Ngöôøi vaø aân suûng cuûa Thieân Chuùa cho caùc chi theå trong thaân theå Ngöôøi. AÂn suûng naøy mang laïi hoa traùi cuûa ñôøi soáng môùi theo Thaùnh Thaàn. Cuoái cuøng, Thaùnh Thaàn laø Thaày daïy caàu nguyeän.
"Toâi Tin Coù Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo"
Hoäi thaùnh trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa
147. Hai tieáng Hoäi thaùnh coù nghóa laø gì?
751-752
777, 804
Hoäi thaùnh laø daân ñöôïc Thieân Chuùa keâu goïi vaø qui tuï töø khaép nôi treân theá giôùi, goàm nhöõng ngöôøi, nhôø ñöùc tin vaø Bí tích Röûa toäi, trôû thaønh con caùi Thieân Chuùa, chi theå cuûa Ñöùc Kitoâ vaø ñeàn thôø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
148. Trong Thaùnh Kinh, coù nhöõng danh hieäu vaø hình aûnh naøo khaùc ñeå chæ Hoäi thaùnh khoâng?
753-757
Trong Thaùnh Kinh chuùng ta tìm thaáy nhieàu hình aûnh laøm noåi baät nhöõng phöông dieän khaùc nhau cuûa maàu nhieäm Hoäi thaùnh. Cöïu Öôùc daønh öu tieân cho nhöõng hình aûnh lieân keát vôùi daân Thieân Chuùa; Taân Öôùc baèng nhöõng hình aûnh gaén lieàn vôùi Ñöùc Kitoâ nhö laø ñaàu vaø daân laø chi theå cuûa Ngöôøi; cuõng coù nhöõng hình aûnh khaùc ruùt töø ñôøi soáng thoân queâ (chuoàng chieân, ñaøn chieân, con chieân), ñôøi soáng ñoàng aùng (ruoäng vöôøn, caây OÂliu, vöôøn nho), töø nhaø cöûa (nhaø ôû, vieân ñaù, ñeàn thôø) vaø töø cuoäc soáng gia ñình (ngöôøi vôï, ngöôøi meï, gia ñình).
149. Ñaâu laø khôûi ñaàu vaø hoaøn thaønh cuûa Hoäi thaùnh?
758-766
778
Caû khôûi ñaàu vaø söï hoaøn thaønh cuûa Hoäi thaùnh ñeàu naèm trong keá hoaïch vónh cöûu cuûa Thieân Chuùa. Hoäi thaùnh ñaõ ñöôïc chuaån bò trong Giao öôùc cuõ qua vieäc tuyeån choïn Israel, daáu chæ cuoäc taäp hoïp trong töông lai goàm taát caû caùc daân toäc. Hoäi thaùnh ñöôïc ñaët neàn taûng treân lôøi noùi vaø vieäc laøm cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ, vaø ñaëc bieät ñöôïc hieän thöïc nhôø caùi cheát vaø cuoäc phuïc sinh cöùu ñoä cuûa Ngöôøi. Roài Hoäi thaùnh ñöôïc toû hieän nhö maàu nhieäm cöùu ñoä baèng vieäc tuoân ñoå Thaùnh Thaàn trong ngaøy leã Hieän xuoáng. Hoäi thaùnh seõ hoaøn thaønh vaøo ngaøy taän theá nhö cuoäc taäp hoïp thieân quoác cuûa taát caû nhöõng ngöôøi ñöôïc cöùu chuoäc.
150. Söù maïng cuûa Hoäi thaùnh laø gì?
767-769
Söù maïng cuûa Hoäi thaùnh laø rao truyeàn Nöôùc Thieân Chuùa maø Ñöùc Gieâsu Kitoâ ñaõ khôûi ñaàu vaø thieát laäp Nöôùc aáy giöõa moïi daân toäc. Hoäi thaùnh thieát laäp treân traùi ñaát maàm gioáng vaø khôûi ñieåm cuûa Vöông quoác cöùu ñoä naøy.
151. Hoäi thaùnh laø maàu nhieäm theo nghóa naøo?
770-773
779
Hoäi thaùnh laø maàu nhieäm bôûi vì, trong thöïc taïi höõu hình cuûa mình, Hoäi thaùnh dieãn taû vaø thöïc hieän moät thöïc taïi thieâng lieâng, thaàn linh, chæ coù theå nhaän ra baèng con maét ñöùc tin.
152. "Hoäi thaùnh laø bí tích phoå quaùt cuûa ôn cöùu ñoä" coù nghóa laø gì?
774-776
780
Caâu naøy muoán noùi Hoäi thaùnh laø daáu chæ vaø khí cuï cho vieäc giao hoøa vaø hieäp thoâng toaøn theå nhaân loaïi vôùi Thieân Chuùa cuõng nhö cho söï hôïp nhaát nhaân loaïi.
Hoäi Thaùnh: Daân Thieân Chuùa,
Thaân theå Ñöùc Kitoâ,
Ñeàn thôø Chuùa Thaùnh Thaàn
153. Taïi sao Hoäi thaùnh laø Daân Thieân Chuùa?
781
802-804
Hoäi thaùnh laø Daân Thieân Chuùa, bôûi vì Ngaøi muoán thaùnh hoùa vaø cöùu ñoä moïi ngöôøi khoâng phaûi caùch rieâng reõ, nhöng thieát laäp hoï thaønh moät Daân duy nhaát, ñöôïc qui tuï trong söï hôïp nhaát cuûa Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn.
154. Ñaâu laø nhöõng ñaëc tính cuûa Daân Thieân Chuùa?
782
Daân Thieân Chuùa maø chuùng ta laø thaønh phaàn nhôø ñöùc tin vaøo Ñöùc Kitoâ vaø nhôø Bí tích Röûa toäi, coù coäi nguoàn laø Thieân Chuùa Cha, coù Thuû laõnh laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ, coù ñòa vò laø phaåm giaù vaø söï töï do cuûa con caùi Thieân Chuùa, coù Leà luaät laø giôùi raên môùi cuûa tình yeâu, coù söù vuï laø trôû thaønh muoái vaø aùnh saùng cuûa theá giôùi, coù cuøng ñích laø Nöôùc Thieân Chuùa, ñaõ ñöôïc khôûi ñaàu treân traàn theá.
155. Daân Thieân Chuùa thoâng döï nhö theá naøo vaøo ba phaän vuï cuûa Ñöùc Kitoâ laø Tö teá, laø Tieân tri vaø laø Vöông ñeá?
783-786
Daân Thieân Chuùa ñöôïc döï phaàn vaøo phaän vuï Tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ, vì caùc ngöôøi Kitoâ höõu ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn thaùnh hieán ñeå daâng caùc hy leã thieâng lieâng. Hoï ñöôïc tham döï vaøo phaän vuï Tieân tri vì, nhôø caûm thöùc sieâu nhieân cuûa ñöùc tin, hoï gaén boù caùch döùt khoaùt vôùi ñöùc tin, ñaøo saâu ñeå hieåu bieát ñöùc tin vaø trôû thaønh chöùng nhaân cho ñöùc tin. Hoï ñöôïc tham döï vaøo phaän vuï laø Vöông ñeá qua vieäc phuïc vuï, noi göông Ñöùc Kitoâ Gieâsu, Vua vuõ truï, Ñaáng töï trôû thaønh toâi tôù cho moïi ngöôøi, nhaát laø cho nhöõng ngöôøi ngheøo tuùng vaø ñau khoå.
156. Hoäi thaùnh laø Thaân theå cuûa Ñöùc Kitoâ theo caùch naøo?
787-791
805-806
Nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñöùc Kitoâ, ñaõ cheát vaø ñaõ phuïc sinh, keát hôïp caùc tín höõu vôùi chính Ngöôøi moät caùch maät thieát. Nhö theá nhöõng ai tin vaøo Ñöùc Kitoâ, vì ñöôïc keát hôïp chaët cheõ vôùi Ngöôøi, nhaát laø trong Bí tích Thaùnh Theå, thì cuõng keát hôïp vôùi nhau nhôø ñöùc aùi, taïo thaønh moät thaân theå duy nhaát laø Hoäi thaùnh, hôïp nhaát vôùi nhau trong söï ña daïng cuûa caùc chi theå vaø caùc phaän vuï.
157. Ai laø ñaàu cuûa thaân theå naøy?
792-795
807
Ñöùc Kitoâ laø "Ñaàu cuûa thaân theå, nghóa laø cuûa Hoäi thaùnh" (Cl 1,18). Hoäi thaùnh soáng nhôø Ngöôøi, trong Ngöôøi vaø cho Ngöôøi. Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi thaùnh taïo thaønh "Ñöùc Kitoâ toaøn theå" (thaùnh Augustinoâ). "Coù theå noùi ñöôïc laø, Ñaàu vaø caùc chi theå laøm neân cuøng moät con ngöôøi huyeàn nhieäm" (Thaùnh Toâma Aquinoâ).
158. Taïi sao Hoäi thaùnh ñöôïc goïi laø Hoân theâ cuûa Ñöùc Kitoâ?
796
808
Hoäi thaùnh ñöôïc goïi laø Hoân theâ cuûa Ñöùc Kitoâ bôûi vì chính Chuùa ñaõ töï xöng laø "Hoân phu" (Mc 2,19), Ñaáng ñaõ yeâu thöông Hoäi thaùnh, ñaõ keát öôùc vôùi Hoäi thaùnh baèng moät Giao öôùc vónh cöûu. Ngöôøi ñaõ phoù noäp mình vì Hoäi thaùnh, ñeå thanh taåy Hoäi thaùnh baèng Maùu cuûa Ngöôøi, ñeå laøm cho Hoäi thaùnh "trôû neân thaùnh thieän" (Ep 5,26) vaø laøm cho Hoäi thaùnh thaønh meï cuûa taát caû caùc con caùi cuûa Thieân Chuùa. Neáu hai chöõ "Thaân theå" cho thaáy söï hôïp nhaát giöõa "Ñaàu" vaø caùc chi theå, thì hai chöõ "Hoân theâ" laøm noåi baät söï phaân bieät giöõa ñoâi beân trong moät quan heä lieân vò.
159. Taïi sao Hoäi thaùnh ñöôïc goïi laø Ñeàn thôø Chuùa Thaùnh Thaàn?
797-798
809-810
Bôûi vì Chuùa Thaùnh Thaàn ngöï trong thaân theå laø Hoäi thaùnh, trong "Ñaàu" vaø trong "caùc chi theå" cuûa Hoäi thaùnh; hôn nöõa, Ngaøi xaây döïng Hoäi thaùnh trong ñöùc meán, nhôø Lôøi Chuùa, caùc Bí tích, caùc nhaân ñöùc vaø caùc ñaëc suûng.
"Linh hoàn töông quan vôùi chi theå theá naøo thì Chuùa Thaùnh Thaàn cuõng nhö theá ñoái vôùi caùc chi theå cuûa Ñöùc Kitoâ vaø thaân theå Ngöôøi laø Hoäi thaùnh." (Thaùnh Augustinoâ).
160. Ñaëc suûng laø gì?
799-801
Ñaëc suûng laø nhöõng aân hueä ñaëc bieät cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc ban taëng cho moät soá ngöôøi vì lôïi ích cuûa con ngöôøi, vì nhöõng nhu caàu cuûa theá giôùi vaø ñaëc bieät laø ñeå xaây döïng Hoäi thaùnh. Chæ coù Huaán quyeàn cuûa Hoäi thaùnh môùi coù thaåm quyeàn nhaän ñònh caùc ñaëc suûng.
Hoäi thaùnh Duy nhaát, Thaùnh thieän,
Coâng giaùo vaø Toâng truyeàn
161. Taïi sao Hoäi thaùnh coù ñaëc tính duy nhaát?
813-815
866
Hoäi thaùnh coù ñaëc tính laø duy nhaát, vì Hoäi thaùnh coù nguoàn goác vaø khuoân maãu laø söï duy nhaát cuûa moät Thieân Chuùa trong Ba Ngoâi; coù Ñaáng saùng laäp vaø laøm Ñaàu laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Ñaáng qui tuï moïi daân toäc trong söï duy nhaát cuûa moät thaân theå; coù Chuùa Thaùnh Thaàn nhö linh hoàn, Ñaáng hôïp nhaát taát caû caùc tín höõu vaøo söï hieäp thoâng trong Ñöùc Kitoâ. Hoäi thaùnh coù cuøng moät ñöùc tin, moät ñôøi soáng Bí tích, moät chuoãi keá nhieäm toâng truyeàn duy nhaát, cuøng moät nieàm hy voïng chung vaø cuøng moät ñöùc meán.
162. Hoäi thaùnh duy nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ toàn taïi ôû ñaâu?
816
870
Vôùi tính caùch laø moät coäng ñoaøn ñöôïc thieát laäp vaø toå chöùc ôû traàn gian, Hoäi thaùnh duy nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ toàn taïi (subsistit in) trong Hoäi thaùnh Coâng giaùo, ñöôïc ñieàu haønh do vò keá nhieäm thaùnh Pheâroâ vaø do caùc Giaùm muïc hieäp thoâng vôùi ngaøi. Chæ nhôø Hoäi thaùnh naøy ngöôøi ta môùi coù theå ñaït ñöôïc caùch ñaày ñuû caùc phöông tieän cöùu ñoä, vì Chuùa ñaõ trao phoù taát caû nhöõng gì thieän haûo cuûa Giao öôùc Môùi cho taäp theå toâng ñoà duy nhaát, coù thaùnh Pheâroâ ñöùng ñaàu.
163. Phaûi nhìn caùc ngöôøi Kitoâ höõu khoâng thuoäc coâng giaùo nhö theá naøo?
817-819
Trong caùc Giaùo hoäi vaø caùc Coäng ñoaøn giaùo hoäi , ñaõ taùch rôøi khoûi söï hieäp thoâng troïn veïn vôùi Hoäi thaùnh Coâng giaùo, chuùng ta cuõng gaëp ñöôïc nhieàu yeáu toá thaùnh hoùa vaø chaân lyù. Taát caû caùc yeáu toá naøy xuaát phaùt töø Ñöùc Kitoâ vaø ñeàu höôùng ñeán söï hôïp nhaát coâng giaùo. Caùc thaønh vieân cuûa caùc Giaùo hoäi vaø caùc coäng ñoaøn naøy ñöôïc hoäi nhaäp vaøo Ñöùc Kitoâ nhôø Bí tích Röûa toäi; vì vaäy chuùng ta nhìn nhaän hoï nhö anh em.
164. Laøm theá naøo ñeå daán thaân cho söï hôïp nhaát?
820-822
866
Loøng khao khaùt muoán taùi laäp söï hôïp nhaát giöõa taát caû caùc ngöôøi Kitoâ höõu laø moät hoàng aân cuûa Ñöùc Kitoâ vaø laø moät lôøi keâu goïi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Khao khaùt naøy lieân quan ñeán toaøn theå Hoäi thaùnh vaø ñöôïc thöïc hieän baèng vieäc saùm hoái taän ñaùy loøng, caàu nguyeän, nhìn nhaän laãn nhau laø anh em vaø ñoái thoaïi thaàn hoïc.
165. Hoäi thaùnh coù ñaëc tính laø thaùnh thieän theo nghóa naøo?
823-829
867
Hoäi thaùnh coù ñaëc tính thaùnh thieän, vì Thieân Chuùa chí thaùnh laø taùc giaû cuûa Hoäi thaùnh. Ñöùc Kitoâ ñaõ töï noäp mình vì Hoäi thaùnh, ñeå thaùnh hoùa Hoäi thaùnh vaø laøm cho Hoäi thaùnh coù khaû naêng thaùnh hoùa. Chuùa Thaùnh Thaàn ban söï soáng cho Hoäi thaùnh baèng tình yeâu. Trong Hoäi thaùnh coù taát caû caùc phöông tieän cöùu ñoä. Söï thaùnh thieän laø ôn goïi cuûa töøng ngöôøi trong Hoäi thaùnh vaø laø muïc ñích cuûa moïi hoaït ñoäng cuûa Hoäi thaùnh. Trong Hoäi thaùnh coù Ñöùc Trinh Nöõ Maria vaø raát nhieàu vò thaùnh laø göông maãu vaø laø nhöõng ñaáng chuyeån caàu cho Hoäi thaùnh. Söï thaùnh thieän cuûa Hoäi thaùnh laø suoái nguoàn cho söï thaùnh hoùa caùc con caùi mình, nhöõng ngöôøi ñang soáng treân traàn gian, taát caû ñeàu töï nhaän mình laø keû toäi loãi vaø luoân caàn saùm hoái vaø thanh taåy.
166. Taïi sao Hoäi thaùnh ñöôïc goïi laø coâng giaùo?
830-831
868
Hoäi thaùnh coù ñaëc tính laø coâng giaùo, nghóa laø phoå quaùt, vì Ñöùc Kitoâ hieän dieän trong Hoäi thaùnh. "ÔÛ ñaâu coù Ñöùc Kitoâ Gieâsu, ôû ñoù coù Hoäi thaùnh Coâng giaùo" (Thaùnh Inhaxioâ Antioâkia). Hoäi thaùnh loan baùo söï toaøn dieän vaø toaøn veïn cuûa ñöùc tin. Hoäi thaùnh gìn giöõ vaø quaûn lyù taát caû caùc phöông tieän cöùu ñoä. Hoäi thaùnh ñöôïc sai ñeán vôùi moïi daân toäc ôû moïi thôøi ñaïi vaø moïi neàn vaên hoùa cuûa hoï.
167. Giaùo hoäi ñòa phöông coù phaûi coâng giaùo khoâng?
832-835
Moãi Giaùo hoäi ñòa phöông (nghóa laø moät giaùo phaän hoaëc giaùo khu) ñeàu laø coâng giaùo, ñöôïc hình thaønh bôûi coäng ñoaøn caùc ngöôøi Kitoâ höõu, cuøng hieäp thoâng trong ñöùc tin vaø trong caùc Bí tích vôùi Giaùm muïc cuûa hoï, laø ngöôøi ñöôïc taán phong trong chuoåi keá nhieäm toâng truyeàn, vaø vôùi Giaùo hoäi Roâma laø giaùo hoäi "ñöùng ñaàu veà maët ñöùc aùi" (thaùnh Ignatio Antioâkia).
168. Ai thuoäc veà Hoäi thaùnh Coâng giaùo?
836-838
Taát caû moïi ngöôøi, döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau, ñeàu thuoäc veà hay höôùng ñeán söï hôïp nhaát coâng giaùo cuûa daân Thieân Chuùa. Ngöôøi hoaøn toaøn thuoäc veà Hoäi thaùnh Coâng giaùo laø ngöôøi, nhaän ñöôïc Thaùnh Thaàn cuûa Ñöùc Kitoâ, keát hôïp vôùi Hoäi thaùnh baèng caùc daây lieân keát laø vieäc tuyeân xöng ñöùc tin, caùc Bí tích, söï höôùng daãn cuûa giaùo phaåm vaø söï hieäp thoâng. Nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa toäi nhöng khoâng thöïc hieän ñaày ñuû söï hôïp nhaát coâng giaùo thì cuõng hieäp thoâng moät caùch naøo ñoù, tuy laø hieäp thoâng khoâng troïn veïn, vôùi Hoäi thaùnh Coâng giaùo.
169. Hoäi thaùnh Coâng giaùo lieân heä vôùi daân Do Thaùi nhö theá naøo?
839-840
Hoäi Thaùnh Coâng giaùo coâng nhaän lieân heä cuûa mình vôùi daân Do Thaùi vì Thieân Chuùa ñaõ tuyeån choïn daân naøy, tröôùc taát caû moïi daân khaùc, ñeå ñoùn nhaän Lôøi Ngaøi. Chính daân Do Thaùi "ñöôïc Thieân Chuùa nhaän laøm con, ñöôïc Ngaøi cho thaáy vinh quang, ban taëng caùc Giao öôùc, leà luaät, moät neàn phuïng töï vaø caùc lôøi höùa; hoï laø con chaùu caùc toå phuï, vaø chính Ñöùc Kitoâ, xeùt theo huyeát thoáng, cuõng cuøng moät noøi gioáng vôùi hoï" (Rm 9,4-5). Khaùc vôùi caùc toân giaùo khaùc khoâng thuoäc Kitoâ giaùo, ñöùc tin Do Thaùi ñaõ laø lôøi ñaùp traû cho Maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa trong Giao ÖÙôc Cuõ.
170. Lieân heä giöõa Hoäi thaùnh Coâng giaùo vôùi caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo nhö theá naøo?
841-845
Tröôùc heát, ñoù laø moái lieân heä veà nguoàn goác vaø cöùu caùnh chung cuûa toaøn theå nhaân loaïi. Hoäi thaùnh Coâng giaùo nhìn nhaän nhöõng gì toát laønh vaø chaân thaät trong caùc toân giaùo khaùc ñeàu xuaát phaùt töø Thieân Chuùa. Ñoù laø moät tia phaûn chieáu chaân lyù cuûa Ngaøi. Ñieàu naøy coù theå chuaån bò cho vieäc ñoùn nhaän Tin Möøng vaø thuùc ñaåy ñeán söï hôïp nhaát nhaân loaïi trong Hoäi thaùnh cuûa Ñöùc Kitoâ.
171. Caâu khaúng ñònh "Ngoaøi Hoäi thaùnh khoâng coù ôn cöùu ñoä" coù nghóa gì?
846-848
Caâu naøy muoán noùi raèng ôn cöùu ñoä xuaát phaùt töø Ñöùc Kitoâ-laø-Ñaàu thoâng qua trung gian laø Hoäi thaùnh, thaân theå Ngöôøi. Nhöõng ai bieát raèng Hoäi thaùnh ñöôïc Ñöùc Kitoâ thieát laäp vaø caàn thieát cho ôn cöùu ñoä maø khoâng muoán böôùc vaøo hay khoâng muoán gaén boù vôùi Hoäi thaùnh, thì seõ khoâng ñöôïc cöùu ñoä. Ngoaøi ra, nhôø Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi thaùnh Ngöôøi, nhöõng ngöôøi, khoâng vì loãi mình maø khoâng bieát Tin Möøng cuûa Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi thaùnh Ngöôøi, nhöng chaân thaønh ñi tìm Thieân Chuùa vaø döôùi aûnh höôûng cuûa aân suûng, coá gaéng thöïc hieän yù Thieân Chuùa qua söï höôùng daãn cuûa löông taâm, vaãn coù theå ñaït ñöôïc ôn cöùu ñoä muoân ñôøi.
172. Taïi sao Hoäi thaùnh phaûi loan truyeàn Tin Möøng cho toaøn theá giôùi?
849-851
Bôûi vì Ñöùc Kitoâ ñaõ truyeàn cho Hoäi thaùnh: "Anh em haõy ñi ñeán vôùi muoân daân, laøm pheùp röûa cho hoï nhaân danh Cha vaø Con vaø Thaùnh Thaàn" (Mt 28,19). Meänh leänh naøy cuûa Chuùa coù coäi nguoàn laø tình yeâu vónh cöûu cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ sai phaùi Con vaø Thaùnh Thaàn Ngaøi, vì Ngaøi "muoán cho moïi ngöôøi ñöôïc cöùu ñoä vaø nhaän bieát chaân lyù" (1 Tm 2,4).
173. Theá naøo laø Hoäi thaùnh truyeàn giaùo?
852-856
Ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn, suoát doøng lòch söû, Hoäi thaùnh tieáp tuïc söù vuï cuûa chính Ñöùc Kitoâ. Vì vaäy, caùc ngöôøi Kitoâ höõu phaûi loan baùo cho moïi ngöôøi Tin Möøng ñaõ ñöôïc Ñöùc Kitoâ mang ñeán, khi böôùc theo cuøng moät con ñöôøng nhö Ngöôøi, töùc laø saün saøng hy sinh, thaäm chí ñeán choã töû ñaïo.
174. Taïi sao Hoäi thaùnh coù ñaëc tính toâng truyeàn?
857
869
Hoäi thaùnh coù ñaëc tính toâng truyeàn caên cöù vaøo nguoàn goác cuûa mình, vì Hoäi thaùnh ñöôïc "xaây döïng treân neàn taûng caùc Toâng ñoà" (Ep 2,20); caên cöù vaøo giaùo lyù laø giaùo huaán cuûa caùc thaùnh Toâng ñoà; vaø caên cöù vaøo cô caáu cuûa mình, vì Hoäi thaùnh ñöôïc xaây döïng, thaùnh hoùa vaø höôùng daãn cho ñeán ngaøy Chuùa laïi ñeán, bôûi caùc thaùnh Toâng ñoà, nhôø nhöõng vò keá nhieäm caùc ngaøi laø caùc Giaùm muïc hieäp thoâng vôùi vò keá nhieäm thaùnh Pheâroâ.
175. Söù vuï cuûa caùc thaùnh Toâng ñoà heä taïi ôû ñaâu?
858-861
Toâng ñoà coù nghóa laø ngöôøi ñöôïc sai ñi. Chuùa Gieâsu, Ñaáng ñöôïc Chuùa Cha sai ñeán, ñaõ keâu goïi vaø tuyeån choïn möôøi hai ngöôøi trong soá caùc moân ñeä vaø ñaët hoï laøm Toâng ñoà cuûa Ngöôøi, khi laøm cho hoï thaønh nhöõng chöùng nhaân cho cuoäc Phuïc sinh cuûa Ngöôøi vaø laøm neàn taûng cho Hoäi thaùnh cuûa Ngöôøi. Ngöôøi truyeàn cho hoï phaûi tieáp tuïc söù vuï cuûa Ngöôøi, khi Ngöôøi noùi vôùi hoï: "Nhö Chuùa Cha ñaõ sai Thaày, Thaày cuõng sai anh em" (Ga 20,21), vaø Ngöôøi höùa ôû vôùi hoï cho ñeán ngaøy taän theá.
176. Keá nhieäm toâng truyeàn laø gì?
861-865
Keá nhieäm toâng truyeàn laø chuyeån giao söù vuï vaø quyeàn haïn cuûa caùc Toâng ñoà cho nhöõng ngöôøi keá vò caùc ngaøi, laø caùc Giaùm muïc, qua Bí tích Truyeàn chöùc thaùnh. Chính nhôø vieäc chuyeån giao naøy maø Hoäi thaùnh vaãn duy trì ñöôïc söï hieäp thoâng trong ñöùc tin vaø ñôøi soáng vôùi nguoàn goác cuûa mình, traûi qua bao theá kyû, Hoäi thaùnh thöïc haønh vieäc toâng ñoà cuûa mình laø laøm lan toaû Vöông quoác cuûa Ñöùc Kitoâ treân traàn gian.
Caùc ngöôøi Kitoâ höõu: phaåm traät,
giaùo daân, ñôøi soáng thaùnh hieán
177. Caùc tín höõu laø ai?
871-872
Caùc tín höõu laø nhöõng ngöôøi ñöôïc thaùp nhaäp vaøo Ñöùc Kitoâ nhôø Bí tích Röûa toäi, ñöôïc trôû neân thaønh phaàn cuûa daân Thieân Chuùa. Trôû thaønh nhöõng ngöôøi ñöôïc döï phaàn vaøo caùc phaän vuï Tö teá, Tieân tri vaø Vöông ñeá cuûa Ñöùc Kitoâ, tuøy theo ñieàu kieän rieâng cuûa mình, hoï ñöôïc môøi goïi thöïc thi söù vuï ñöôïc Thieân Chuùa trao phoù cho Hoäi thaùnh. Giöõa hoï, coù moät söï bình ñaúng thöïc söï do phaåm giaù cuûa hoï laø con caùi Thieân Chuùa.
178. Daân Thieân Chuùa ñöôïc hình thaønh nhö theá naøo?
873
934
Theo söï xeáp ñaët cuûa Thieân Chuùa, trong Hoäi thaùnh coù nhöõng thöøa taùc vieân ñöôïc hieán thaùnh, ñaõ ñöôïc laõnh nhaän Bí tích Truyeàn chöùc thaùnh vaø taïo thaønh phaåm traät cuûa Hoäi thaùnh. Nhöõng ngöôøi khaùc ñöôïc goïi laø giaùo daân. Trong caû hai thaønh phaàn naøy, coù nhöõng tín höõu ñöôïc thaùnh hieán moät caùch ñaëc bieät cho Thieân Chuùa qua vieäc khaán giöõ caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm: khieát tònh trong ñôøi soáng ñoäc thaân, khoù ngheøo vaø vaâng phuïc.
179. Taïi sao Ñöùc Kitoâ laïi thieát laäp phaåm traät trong Hoäi thaùnh?
874-876
935
Ñöùc Kitoâ ñaõ thieát laäp phaåm traät trong Hoäi thaùnh ñeå chaên daét daân Thieân Chuùa nhaân danh Ngöôøi; vaø vì theá Ngöôøi ñaõ trao ban quyeàn haønh cho hoï. Phaåm traät bao goàm caùc thöøa taùc vieân ñaõ ñöôïc thaùnh hieán: caùc giaùm muïc, linh muïc, phoù teá. Nhôø Bí tích Truyeàn chöùc thaùnh, caùc Giaùm muïc vaø linh muïc, khi thöïc thi thöøa taùc vuï cuûa mình, hoaït ñoäng nhaân danh vaø trong cöông vò cuûa Ñöùc Kitoâ-laø-Ñaàu. Caùc Phoù teá phuïc vuï daân Chuùa trong vieäc phuïc vuï (diakonia) lôøi Chuùa, Phuïng vuï vaø vieäc baùc aùi.
180. Chieàu kích taäp theå cuûa thöøa taùc vuï trong Hoäi thaùnh ñöôïc thöïc hieän nhö theá naøo?
877
Theo göông nhoùm möôøi hai Toâng ñoà, ñöôïc Ñöùc Kitoâ tuyeån choïn vaø sai ñi chung vôùi nhau, söï keát hôïp cuûa caùc thaønh phaàn phaåm traät trong Hoäi thaùnh laø ñeå phuïc vuï söï hieäp thoâng cuûa taát caû caùc tín höõu. Moãi Giaùm muïc thöïc thi thöøa taùc vuï cuûa mình nhö thaønh vieân cuûa Giaùm muïc ñoaøn, trong söï hieäp thoâng vôùi Ñöùc Giaùo hoaøng, döï phaàn vôùi ngaøi vaøo vieäc chaêm lo cho Hoäi thaùnh phoå quaùt. Caùc linh muïc thöïc thi thöøa taùc vuï cuûa mình trong linh muïc ñoaøn cuûa Hoäi thaùnh ñòa phöông trong söï hieäp thoâng vôùi Giaùm muïc vaø döôùi söï höôùng daãn cuûa ngaøi.
181. Taïi sao thöøa taùc vuï trong Hoäi thaùnh cuõng coù ñaëc tính caù nhaân?
878-879
Thöøa taùc vuï trong Hoäi thaùnh cuõng coù ñaëc tính caù nhaân, bôûi vì, nhôø hieäu naêng cuûa Bí tích Truyeàn chöùc thaùnh, moãi ngöôøi ñeàu chòu traùch nhieäm tröôùc Ñöùc Kitoâ, Ñaáng ñaõ keâu goïi hoï moät caùch caù nhaân khi trao phoù cho hoï moät söù vuï.
182. Söù vuï cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng laø gì?
881-882
936-937
Ñöùc Giaùo hoaøng, vöøa laø Giaùm muïc Roâma vöøa laø vò keá nhieäm Thaùnh Pheâroâ, laø nguyeân lyù vaø neàn taûng tröôøng toàn vaø höõu hình cho söï hôïp nhaát cuûa Hoäi thaùnh. Ngaøi laø vò ñaïi dieän Ñöùc Kitoâ, ñöùng ñaàu Giaùm muïc ñoaøn vaø laø muïc töû cuûa toaøn theå Hoäi thaùnh. Vì do Chuùa thieát laäp, ngaøi coù quyeàn troïn veïn, toái cao, tröïc tieáp vaø phoå quaùt treân Hoäi thaùnh.
183. Nhieäm vuï cuûa Giaùm muïc ñoaøn laø gì?
883-885
Giaùm muïc ñoaøn, hieäp thoâng vôùi Ñöùc Giaùo hoaøng vaø luoân phaûi coù ngaøi, cuõng thöïc thi treân Hoäi thaùnh moät quyeàn toái cao vaø troïn veïn.
184. Caùc Giaùm muïc thöïc thi söù vuï giaûng daïy cuûa mình nhö theá naøo?
888-890
939
Trong söï hieäp thoâng vôùi Ñöùc Giaùo hoaøng, caùc Giaùm muïc coù boån phaän loan baùo Tin Möøng cho moïi ngöôøi caùch trung thaønh vaø coù thaåm quyeàn. Vôùi thaåm quyeàn cuûa Ñöùc Kitoâ, caùc ngaøi laø chöùng nhaân ñích thöïc cuûa ñöùc tin toâng truyeàn. Nhôø caûm thöùc sieâu nhieân cuûa ñöùc tin, Daân Thieân Chuùa, ñöôïc Huaán quyeàn soáng ñoäng cuûa Hoäi thaùnh höôùng daãn, gaén boù caùch kieân vöõng vôùi ñöùc tin.
185. Söï baát khaû ngoä cuûa Huaán quyeàn theå hieän luùc naøo?
891
Söï baát khaû ngoä theå hieän khi Ñöùc Giaùo hoaøng, caên cöù vaøo thaåm quyeàn laø Muïc töû toái cao cuûa Hoäi thaùnh, hay Giaùm muïc ñoaøn trong söï hieäp thoâng vôùi Ñöùc Giaùo hoaøng, nhaát laø khi caùc ngaøi hoïp Coâng ñoàng chung, coâng boá moät giaùo lyù coù lieân quan ñeán ñöùc tin hay luaân lyù baèng moät haønh ñoäng döùt khoaùt, hoaëc khi Ñöùc Giaùo hoaøng vaø caùc Giaùm muïc, trong Huaán quyeàn thoâng thöôøng cuûa caùc ngaøi, ñoàng thanh tuyeân boá moät tín ñieàu döùt khoaùt. Taát caû caùc tín höõu ñeàu phaûi gaén boù vôùi giaùo huaán naøy trong söï vaâng phuïc ñöùc tin.
186. Caùc Giaùm muïc thöïc thi söù vuï thaùnh hoùa nhö theá naøo?
893
Caùc Giaùm muïc thaùnh hoùa Hoäi thaùnh khi trao ban aân suûng cuûa Ñöùc Kitoâ baèng vieäc rao giaûng vaø cöû haønh caùc Bí tích, ñaëc bieät laø Bí tích Thaùnh Theå. Caùc ngaøi cuõng thaùnh hoùa Hoäi thaùnh baèng lôøi caàu nguyeän, göông maãu vaø vieäc laøm cuûa mình.
187. Caùc Giaùm muïc thöïc thi söù vuï cai quaûn nhö theá naøo?
894-896
Moãi Giaùm muïc, vôùi tö caùch laø thaønh vieân cuûa Giaùm muïc ñoaøn, phaûi quan taâm caùch taäp theå ñoái vôùi moïi Giaùo hoäi ñòa phöông vaø Hoäi thaùnh toaøn caàu, trong söï hôïp nhaát vôùi caùc Giaùm muïc khaùc keát hôïp vôùi Ñöùc Giaùo hoaøng. Giaùm muïc, ñöôïc uûy thaùc moät Giaùo hoäi ñòa phöông, seõ ñieàu khieån Giaùo hoäi aáy vôùi thaåm quyeàn do chöùc thaùnh, rieâng bieät, thoâng thöôøng vaø tröïc tieáp, nhaân danh Ñöùc Kitoâ, vò Muïc töû Nhaân laønh, trong söï hieäp thoâng vôùi toaøn theå Hoäi thaùnh vaø döôùi söï daãn daét cuûa Ñaáng keá nhieäm thaùnh Pheâroâ.
188. Ôn goïi cuûa ngöôøi tín höõu giaùo daân laø gì?
897-900
940
Ngöôøi tín höõu giaùo daân coù ôn goïi rieâng ñeå tìm kieám Nöôùc Thieân Chuùa, baèng vieäc soi saùng vaø saép xeáp caùc thöïc taïi traàn gian theo yù muoán cuûa Thieân Chuùa. Laøm nhö vaäy laø hoï thöïc hieän ôn goïi neân thaùnh vaø hoaït ñoäng toâng ñoà, moät ôn goïi ñöôïc trao ban cho moïi ngöôøi ñaõ laõnh Bí tích Röûa toäi.
189. Ngöôøi tín höõu giaùo daân tham gia vaøo söù vuï tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ nhö theá naøo?
901-903
Hoï tham gia vaøo söù vuï tö teá naøy, khi daâng hieán - nhö hy leã thieâng lieâng "daâng leân Thieân Chuùa nhôø Ñöùc Gieâsu Kitoâ" (1 Pr 2,5), nhaát laø trong Thaùnh leã - cuoäc soáng rieâng cuûa hoï, cuøng vôùi taát caû caùc hoaït ñoäng, lôøi caàu nguyeän vaø daán thaân truyeàn giaùo, cuoäc soáng gia ñình vaø lao ñoäng haèng ngaøy, nhöõng khoù khaên trong cuoäc soáng maø hoï chòu ñöïng caùch kieân nhaãn vaø nhöõng luùc thö giaõn thaân xaùc vaø tinh thaàn. Baèng caùch ñoù, ngöôøi giaùo daân, daán thaân cho Ñöùc Kitoâ vaø ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn thaùnh hieán, seõ daâng leân Thieân Chuùa caû theá giôùi.
190. Hoï tham döï vaøo söù vuï tieân tri cuûa Ñöùc Kitoâ nhö theá naøo?
904-907
942
Hoï tham döï vaøo söù vuï tieân tri naøy cuûa Ñöùc Kitoâ khi luoân ñoùn nhaän trong ñöùc tin Lôøi cuûa Ñöùc Kitoâ vaø loan baùo Lôøi ñoù cho theá giôùi baèng chöùng töø ñôøi soáng cuûa hoï, cuõng nhö qua lôøi noùi, hoaït ñoäng rao giaûng Tin Möøng vaø daïy giaùo lyù. Vieäc rao giaûng Tin Möøng nhö vaäy ñaït ñöôïc hieäu quaû ñaëc bieät vì vieäc naøy ñöôïc thöïc hieän trong caùc hoaøn caûnh thoâng thöôøng nôi traàn theá.
191. Hoï tham döï vaøo söù vuï Vöông ñeá cuûa Ñöùc Kitoâ nhö theá naøo?
908-913
943
Ngöôøi giaùo daân tham döï vaøo söù vuï Vöông ñeá cuûa Ñöùc Kitoâ khi ñoùn nhaän töø nôi Ngöôøi quyeàn naêng chieán thaéng toäi loãi, nôi chính hoï vaø trong theá giôùi, qua vieäc töø boû baûn thaân vaø soáng ñôøi soáng thaùnh thieän. Hoï thöïc haønh nhieàu taùc vuï khaùc nhau ñeå phuïc vuï coäng ñoaøn vaø ghi daáu aán treân caùc hoaït ñoäng traàn theá cuûa con ngöôøi vaø caùc cô cheá xaõ hoäi baèng giaù trò luaân lyù.
192. Ñôøi soáng thaùnh hieán laø gì?
914-916
944
Laø moät baäc soáng ñöôïc Hoäi thaùnh coâng nhaän. Ñoù laø lôøi töï nguyeän ñaùp traû tieáng goïi ñaëc bieät cuûa Ñöùc Kitoâ, qua ñoù nhöõng ngöôøi ñöôïc thaùnh hieán hoaøn toaøn töï hieán cho Thieân Chuùa vaø höôùng tôùi söï hoaøn haûo cuûa ñöùc aùi döôùi taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Ñaëc tính cuûa söï thaùnh hieán laø vieäc thöïc haønh caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm.
193. Ñôøi soáng thaùnh hieán ñoùng goùp gì cho söù vuï cuûa Hoäi thaùnh?
931-933
945
Ñôøi soáng thaùnh hieán döï phaàn vaøo söù vuï cuûa Hoäi thaùnh, baèng vieäc töï hieán troïn veïn cho Ñöùc Kitoâ vaø caùc anh em cuûa Ngöôøi, khi laøm chöùng cho nieàm hy voïng veà Nöôùc Trôøi.
Toâi Tin Caùc Thaùnh Thoâng Coâng
194. "Caùc thaùnh thoâng coâng" coù yù nghóa gì?
946-953
960
Caâu noùi "caùc thaùnh thoâng coâng" tröôùc heát noùi leân söï tham döï chung cuûa taát caû caùc thaønh phaàn Hoäi thaùnh vaøo nhöõng thöïc taïi thaùnh (sancta): ñöùc tin, caùc Bí tích, ñaëc bieät laø Bí tích Thaùnh Theå, caùc ñaëc suûng vaø nhöõng aân hueä thieâng lieâng khaùc. Coäi nguoàn cuûa söï hieäp thoâng laø ñöùc aùi "khoâng tìm tö lôïi" (1 Cr 13,5), nhöng thuùc ñaåy caùc tín höõu ñaët "moïi söï laø cuûa chung" (Cv 4,32), keå caû cuûa caûi vaät chaát cuûa hoï, nhaèm phuïc vuï nhöõng ngöôøi ngheøo khoå hôn.
195. Caâu noùi "caùc thaùnh thoâng coâng" coøn mang yù nghóa naøo khaùc nöõa?
954-959
961-962
Caâu naøy coøn noùi leân söï hieäp thoâng giöõa nhöõng ngöôøi thaùnh (sancti), nghóa laø nhöõng ai, nhôø aân suûng, ñöôïc keát hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ chòu cheát vaø soáng laïi. Moät soá coøn löõ haønh treân traàn gian; moät soá khaùc, ñaõ rôøi boû ñôøi naøy, hieän ñang ñöôïc thanh luyeän, vaø cuõng ñöôïc trôï giuùp baèng lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng ta; sau heát, moät soá khaùc nöõa, ñaõ ñöôïc höôûng vinh quang Thieân Chuùa vaø ñang chuyeån caàu cho chuùng ta. Taát caû cuøng nhau laøm thaønh moät gia ñình duy nhaát trong Ñöùc Kitoâ, laø Hoäi thaùnh, ñeå ca ngôïi vaø toân vinh Chuùa Ba Ngoâi.
Ñöùc Maria:
Meï Ñöùc Kitoâ, Meï Hoäi thaùnh
196. Ñöùc Trinh Nöõ Maria dieãm phuùc laø Meï Hoäi thaùnh theo nghóa naøo?
963-966
973
Ñöùc Trinh Nöõ Maria dieãm phuùc laø Meï Hoäi thaùnh trong traät töï aân suûng bôûi vì Meï ñaõ sinh ra Chuùa Gieâsu, Con Thieân Chuùa, laø Ñaàu cuûa Thaân Theå Ngöôøi laø Hoäi thaùnh. Khi saép cheát treân thaùnh giaù, Chuùa Gieâsu ñaõ troái Ñöùc Maria laøm meï cuûa moân ñeä Ngöôøi baèng nhöõng lôøi naøy : "Ñaây laø meï cuûa anh" (Ga 19,27).
197. Ñöùc Maria trôï giuùp Hoäi thaùnh nhö theá naøo?
967-970
Sau khi Con mình veà trôøi, Ñöùc Maria ñaõ giuùp ñôõ Hoäi thaùnh luùc khôûi ñaàu baèng lôøi caàu nguyeän, vaø caû sau khi ñaõ ñöôïc leân trôøi, Meï vaãn tieáp tuïc chuyeån caàu cho con caùi mình, vaãn laø maãu göông cho moïi ngöôøi veà ñöùc tin vaø ñöùc aùi, taïo aûnh höôûng cöùu ñoä treân hoï, aûnh höôûng naøy xuaát phaùt töø söï dö ñaày caùc coâng nghieäp cuûa Ñöùc Kitoâ. Caùc tín höõu nhìn Meï nhö nguyeân aûnh vaø söï tham döï tröôùc vaøo cuoäc phuïc sinh ñang chôø ñoùn hoï; hoï keâu caàu Meï döôùi caùc töôùc hieäu laø Traïng sö, Ñaáng phuø trôï, Ñaáng baûo trôï vaø Ñaáng trung gian.
198. Ñöùc Trinh Nöõ raát thaùnh ñöôïc toân kính nhö theá naøo?
971
Meï ñöôïc suøng kính caùch ñaëc bieät, nhöng khaùc haún vôùi vieäc toân thôø chæ daønh rieâng cho Ba Ngoâi cöïc thaùnh. Vieäc suøng kính ñaëc bieät naøy ñöôïc dieãn taû moät caùch ñoäc ñaùo trong caùc ngaøy leã phuïng vuï daønh kính Meï Thieân Chuùa cuõng nhö trong caùc kinh nguyeän toân kính Ñöùc Meï, nhö kinh Maân Coâi, ñöôïc xem laø baûn toùm löôïc toaøn boä Tin Möøng.
199. Ñöùc Trinh nöõ Maria dieãm phuùc laø hình aûnh caùnh chung cuûa Hoäi thaùnh nhö theá naøo?
972
974-975
Khi nhìn leân Ñöùc Maria, hoaøn toaøn thaùnh thieän vaø ñaõ ñöôïc toân vinh caû hoàn laãn xaùc, Hoäi thaùnh chieâm ngaém nôi Meï ñieàu Hoäi thaùnh ñöôïc keâu goïi ñeå soáng treân traàn gian vaø ñieàu Hoäi thaùnh seõ trôû thaønh treân queâ höông thieân quoác.
"Toâi Tin Pheùp Tha Toäi"
200. Toäi loãi ñöôïc tha thöù nhö theá naøo?
976-980
984-985
Bí tích ñaàu tieân vaø caên baûn ñeå tha toäi laø Bí tích Röûa toäi. Ñoái vôùi nhöõng toäi phaïm sau khi laõnh nhaän Bí tích Röûa toäi, Ñöùc Kitoâ ñaõ thieát laäp Bí tích Hoøa giaûi hay Thoáng hoái, nhôø ñoù ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa toäi ñöôïc giao hoøa vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi Hoäi thaùnh.
201. Taïi sao Hoäi thaùnh coù quyeàn tha toäi?
981-983
986-987
Hoäi thaùnh coù söù vuï vaø quyeàn naêng ñeå tha caùc toäi loãi, bôûi vì chính Ñöùc Kitoâ ñaõ trao ban cho Hoäi thaùnh quyeàn aáy: "Anh em haõy nhaän laáy Thaùnh Thaàn. Anh em tha toäi cho ai, thì ngöôøi aáy ñöôïc tha; anh em caàm giöõ ai, thì ngöôøi aáy bò caàm giöõ" (Ga 20,22-23).
"Toâi Tin
Xaùc Loaøi Ngöôøi Ngaøy Sau Soáng Laïi"
202. Hai chöõ "thaân xaùc" coù yù nghóa gì ? Ñaâu laø söï quan troïng cuûa noù?
990
1015
Hai chöõ "thaân xaùc" chæ con ngöôøi trong tình traïng yeáu ñuoái vaø phaûi cheát. "Thaân xaùc laø then choát cuûa ôn cöùu ñoä" (Tertullien). Thaät vaäy, chuùng ta tin Thieân Chuùa, Ñaáng taïo döïng neân thaân xaùc; chuùng ta tin Ngoâi Lôøi maëc laáy thaân xaùc ñeå cöùu chuoäc thaân xaùc; chuùng ta tin vaøo söï soáng laïi cuûa thaân xaùc, ñoù laø hoaøn taát vieäc taïo döïng vaø cöùu chuoäc thaân xaùc.
203. "Xaùc soáng laïi" coù nghóa laø gì?
990
Ñieàu naøy muoán noùi ñeán tình traïng vónh vieãn cuûa con ngöôøi khoâng phaûi chæ laø linh hoàn thieâng lieâng taùch bieät khoûi thaân xaùc, nhöng thaân xaùc phaûi cheát cuûa chuùng ta cuõng ñöôïc goïi ñeå moät ngaøy kia seõ soáng laïi.
204. Ñaâu laø moái lieân heä giöõa cuoäc Phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ vôùi vieäc soáng laïi cuûa chuùng ta?
998
1002-1003
Cuõng nhö Ñöùc Kitoâ ñaõ thöïc söï soáng laïi töø coõi cheát vaø soáng maõi, cuõng vaäy, Ngöôøi seõ laøm cho taát caû chuùng ta soáng laïi trong ngaøy sau heát, vôùi moät thaân xaùc khoâng coøn hö naùt, "Ai ñaõ laøm ñieàu laønh, thì seõ soáng laïi ñeå ñöôïc soáng; ai ñaõ laøm ñieàu döõ, thì seõ soáng laïi ñeå bò keát aùn" (Ga 5,29).
205. Khi chuùng ta cheát, ñieàu gì seõ xaûy ra cho linh hoàn vaø thaân xaùc chuùng ta?
992-1004
1016-1018
Khi cheát, linh hoàn vaø thaân xaùc seõ taùch rôøi nhau, thaân xaùc seõ bò huyû hoaïi, trong khi linh hoàn, vì laø baát töû, seõ chòu söï phaùn xeùt cuûa Thieân Chuùa vaø chôø ñôïi ngaøy ñöôïc keát hôïp laïi vôùi thaân xaùc khi thaân xaùc ñöôïc bieán ñoåi vaøo ngaøy Chuùa trôû laïi. Vieäc tìm hieåu söï soáng laïi dieãn ra nhö theá naøo vöôït quaù khaû naêng cuûa trí töôûng töôïng vaø söï hieåu bieát cuûa chuùng ta.
206. "Cheát trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu" coù nghóa laø gì?
1005-1014
1019
Ñieàu naøy coù nghóa laø cheát trong aân suûng cuûa Chuùa, luùc khoâng coù toäi troïng. Ai tin vaøo Ñöùc Kitoâ vaø theo göông Ngöôøi, seõ coù theå bieán ñoåi caùi cheát cuûa mình thaønh moät haønh vi vaâng phuïc vaø yeâu meán ñoái vôùi Chuùa Cha. "Ñaây laø lôøi ñaùng tin caäy: Neáu ta cuøng cheát vôùi Ngöôøi, ta seõ cuøng soáng vôùi Ngöôøi" (2 Tm 2,11).
"Toâi Tin Haèng Soáng Vaäy"
207. Ñôøi soáng vónh cöûu laø gì?
1020
1051
Ñôøi soáng vónh cöûu laø ñôøi soáng baét ñaàu ngay sau khi cheát. Ñôøi soáng naøy khoâng coù keát thuùc. Moãi ngöôøi, khi baét ñaàu böôùc vaøo ñôøi soáng vónh cöûu, seõ phaûi nhaän moät cuoäc phaùn xeùt rieâng do chính Ñöùc Kitoâ, vò Thaåm Phaùn cuûa keû soáng vaø keû cheát; ñôøi soáng naøy seõ ñöôïc ñoùng aán trong cuoäc phaùn xeùt chung.
208. Phaùn xeùt rieâng laø gì?
1021-1022
1051
Laø cuoäc phaùn xeùt thöôûng phaït töùc khaéc maø moãi ngöôøi, ngay sau khi cheát, phaûi laõnh nhaän töø Thieân Chuùa trong linh hoàn baát töû cuûa mình, lieân quan ñeán ñöùc tin vaø caùc vieäc laøm cuûa mình. Söï phaân ñònh thöôûng phaït naøy goàm coù vieäc ñöôïc vaøo höôûng haïnh phuùc thieân ñaøng, töùc khaéc hoaëc sau moät cuoäc thanh luyeän thích hôïp, hay laø phaûi chòu phaït muoân ñôøi trong hoûa nguïc.
209. "Thieân ñaøng" laø gì?
1023-1026
1053
"Thieân ñaøng" laø tình traïng haïnh phuùc toái thöôïng vaø vónh vieãn. Ai cheát trong aân suûng cuûa Thieân Chuùa vaø ai khoâng caàn baát cöù söï thanh luyeän cuoái cuøng naøo, seõ ñöôïc qui tuï quanh Chuùa Gieâsu vaø Ñöùc Maria, caùc thieân thaàn vaø caùc thaùnh. Nhö vaäy caùc ngaøi taïo thaønh Hoäi thaùnh thieân quoác, nôi caùc ngaøi ñöôïc chieâm ngaém Thieân Chuùa "maët giaùp maët" (1 Cr 13,12); caùc ngaøi soáng trong söï hieäp thoâng tình yeâu vôùi Chuùa Ba Ngoâi vaø chuyeån caàu cho chuùng ta.
"Söï soáng thaät vaø theo baûn chaát coát taïi ñieàu naøy: Thieân Chuùa Cha, nhôø Chuùa Con vaø trong Chuùa Thaùnh Thaàn, ñoå traøn hoàng aân thieân quoác treân taát caû khoâng tröø ai. Nhôø loøng nhaân haäu cuûa Ngaøi, caû chuùng ta nöõa, chuùng ta ñaõ laõnh nhaän lôøi höùa khoâng theå mai moät laø ñöôïc soáng ñôøi ñôøi" (thaùnh Cyrilloâ thaønh Gieârusalem).
210. Luyeän nguïc laø gì?
1030-1031
1054
Luyeän nguïc laø tình traïng cuûa nhöõng ngöôøi cheát trong tình thaân vôùi Thieân Chuùa, nhöng, duø ñaõ ñöôïc ñaûm baûo ôn cöùu ñoä vónh cöûu, hoï coøn caàn thanh luyeän tröôùc khi ñöôïc höôûng haïnh phuùc thieân ñaøng.
211. Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå giuùp ñôõ caùc linh hoàn ñang ñöôïc thanh luyeän nôi luyeän nguïc?
1032
Nhôø söï "caùc thaùnh thoâng coâng" caùc tín höõu coøn löõ haønh treân traàn gian, coù theå giuùp ñôõ caùc linh hoàn nôi luyeän nguïc, baèng caùch daâng lôøi caàu khaån, ñaëc bieät laø Thaùnh leã, vaø caû nhöõng vieäc boá thí, aân xaù vaø nhöõng vieäc haõm mình ñeå caàu cho hoï.
212. Hoaû nguïc heä taïi ñieàu gì?
1033-1035
1056-1057
Hoaû nguïc heä taïi aùn phaït ñôøi ñôøi daønh cho nhöõng ai, do söï löïa choïn töï do cuûa mình, cheát trong tình traïng coù toäi troïng. Hình phaït chính yeáu cuûa hoûa nguïc laø xa caùch ñôøi ñôøi khoûi Thieân Chuùa. Chæ nôi Ngaøi con ngöôøi môùi coù söï soáng vaø haïnh phuùc; con ngöôøi ñöôïc taïo döïng laø ñeå höôûng nhöõng ñieàu aáy vaø hoï luoân khao khaùt nhöõng ñieàu aáy. Ñöùc Kitoâ dieãn taû thöïc taïi hoaû nguïc baèng nhöõng lôøi naøy: "Quaân bò nguyeàn ruûa kia, ñi ñi cho khuaát maét Ta maø vaøo löûa ñôøi ñôøi" (Mt 25,41).
213. Thieân Chuùa laø Ñaáng nhaân haäu voâ bieân, laøm sao Ngaøi laïi ñeå coù hoûa nguïc?
1036-1037
Thieân Chuùa muoán "cho moïi ngöôøi aên naên hoái caûi" (2 Pr 3,9), nhöng vì Ngaøi ñaõ taïo döïng con ngöôøi coù töï do vaø coù traùch nhieäm, neân Ngaøi toân troïng caùc quyeát ñònh cuûa hoï. Vì theá, neáu cho ñeán luùc cheát, con ngöôøi vaãn coøn naèm trong toäi troïng, töø choái tình yeâu nhaân töø cuûa Thieân Chuùa, thì chính hoï, vôùi söï töï laäp hoaøn toaøn, töï yù loaïi mình ra khoûi söï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa.
214. Phaùn xeùt cuoái cuøng heä taïi ñieàu gì?
1038-1041
1058-1059
Söï phaùn xeùt cuoái cuøng (phaùn xeùt chung) heä taïi söï phaùn quyeát veà cuoäc soáng haïnh phuùc hay aùn phaït ñôøi ñôøi, maø Chuùa Gieâsu, khi Ngöôøi trôû laïi nhö vò Thaåm phaùn cuûa keû soáng vaø keû cheát, seõ tuyeân boá cho "nhöõng ngöôøi coâng chính cuõng nhö keû coù toäi" (Cv 24,15), qui tuï taát caû tröôùc maët Ngöôøi. Sau cuoäc phaùt xeùt cuoái cuøng, thaân xaùc soáng laïi seõ tham döï vaøo söï thöôûng phaït maø linh hoàn ñaõ laõnh nhaän trong cuoäc phaùn xeùt rieâng.
215. Khi naøo cuoäc phaùn xeùt naøy seõ xaûy ra?
1040
Cuoäc phaùn xeùt naøy seõ xaûy ra vaøo ngaøy taän theá maø chæ mình Thieân Chuùa môùi bieát ñöôïc ngaøy naøo giôø naøo.
216. "Hy voïng trôøi môùi ñaát môùi" nghóa laø gì?
1042-1050
1060
Sau cuoäc phaùn xeùt cuoái cuøng, chính vuõ tru,... ñöôïc giaûi thoaùt khoûi noâ leä söï hö naùt, seõ ñöôïc döï phaàn vaøo vinh quang cuûa Ñöùc Kitoâ vôùi vieäc khai maïc "trôøi môùi ñaát môùi" (2 Pr 3,13). Nhö theá söï vieân maõn cuûa Nöôùc Thieân Chuùa seõ ñaït ñeán ñích ñieåm, nghóa laø yù ñònh cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa ñöôïc hoaøn thaønh vónh vieãn: "Qui tuï muoân loaøi trong trôøi ñaát döôùi quyeàn moät thuû laõnh laø Ñöùc Kitoâ" (Ep 1,10). Khi aáy Thieân Chuùa seõ "coù toaøn quyeàn treân muoân loaøi" (1 Cr 15,28), trong cuoäc soáng ñôøi ñôøi.
"Amen"
217. Tieáng Amen, keát thuùc Kinh Tin Kính, coù nghóa laø gì?
1061-1065
Tieáng Do Thaùi Amen - cuõng ñöôïc duøng ñeå keát thuùc quyeån saùch cuoái cuøng cuûa Thaùnh Kinh, cuõng nhö moät soá lôøi caàu nguyeän cuûa Taân Öôùc vaø caùc lôøi caàu nguyeän phuïng vuï cuûa Hoäi thaùnh - dieãn taû lôøi 'Thöa vaâng" ñaày tin töôûng vaø troïn veïn cuûa chuùng ta ñoái vôùi nhöõng gì chuùng ta ñaõ tuyeân xöng trong Kinh Tin Kính, chuùng ta hoaøn toaøn phoù mình cho Ñaáng laø Amen toái haäu (Kh 3,14), töùc laø Ñöùc Kitoâ.