Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home PageBaøn veà haønh ñoäng vaø soáng coäng ñoàng trong Hoäi Thaùnh, khoâng theå khoâng noùi ñeán ñoaøn suûng. Nhaát laø hoâm nay khi phong traøo Thaùnh Linh ñang hoài sinh maïnh meõ, vôùi haøng trieäu trieäu thaønh vieân trong Tin laønh cuõng nhö Coâng giaùo naêm chaâu.
Taïi sao ñoaøn suûng laïi lieân quan ñeán haønh ñoäng vaø soáng coäng ñoàng nhö theá? Vì ñoaøn suûng ñöôïc saép vaøo loaïi "gratia gratis data", aân ban khoâng phaûi vì mình, maø vì ích lôïi ngöôøi khaùc, thöù aân ban ñeå phuïc vuï. Vaø cuõng vì ñoaøn suûng thöôøng phaùt sinh töø giöõa taäp hôïp caàu nguyeän cuûa caùc nhoùm Thaùnh Linh ñeå laøm soáng ñoäng chuùng.
Sôû dó phaûi noùi ñeán ñoaøn suûng, vì ñaây laø yeáu toá khoâng theå thieáu trong ñôøi soáng Giaùo hoäi. Neáu Giaùo hoäi aáy ñöôïc baûo veä bôûi cô cheá, thì noù laïi ñöôïc phaùt trieån vaø canh taân nhôø kharisma, ñoaøn suûng hay ñaëc suûng. Chaúng nhöõng kharisma laø nhöõng ñaëc suûng kyø laï vaø hieám hoi, töø ngöõ kharisma coøn chæ nhöõng aân trôï söùc bình dò ñöôïc thoâng ban cho haàu khaép, tuøy vieäc laøm vaø chöùc vuï moãi Kytoâ-höõu, maø ñích nhaém laø söï phaùt trieån cuûa Giaùo hoäi.
Caøng phaûi noùi ñeán ñoaøn suûng hôn nöõa, khi maø ñoaøn suûng hoài sinh ñang traøn lan khaép nhö hieän töôïng ñaëc thuø cuûa theá kyû naøy, söï hoài laâm cuûa Thaàn khí (cho Coâng giaùo) lieàn sau coâng ñoàng canh taân Vatican II.
Ñuùng laø töø moät theá kyû nay, luoàng gioù môùi ñaõ thoåi trong theá giôùi Kytoâ-giaùo, baét ñaàu ôû khu vöïc Tin laønh. Toâi muoán noùi phong traøo Thaùnh Linh, thöïc ra ñöôïc goïi baèng caùi teân Pentecostal, hay Nguõ tuaàn, Nguõ thaäp. Phong traøo Nguõ tuaàn noåi leân trong Tin laønh töø cuoái theá kyû XIX vaø ñaàu theá kyû XX, gaàn nhö ñoàng thôøi ôû nhieàu nöôùc, nhaát laø Armenia, Wales, AÁn Ñoä, Hoa Kyø. Söï phaán khôûi haân hoan, cuøng vôùi nhöõng bieåu hieän dò thöôøng nhö noùi tieáng laï khieán chöùc saéc beân aáy sinh ngôø vöïc vaø choáng ñoái, ñeán noãi phong traøo phaûi taùch rieâng thaønh moät "löïc löôïng thöù ba", beân caïnh Coâng giaùo vaø Tin laønh. Ngöôøi ta goïi hoï laø khoái Nguõ tuaàn, nhöng thöïc ra hoï laøm thaønh nhieàu nhoùm khaùc nhau, döôùi nhöõng danh hieäu cuõng raát khaùc nhau. Moïc leân töø Hoa Kyø naêm 1901 vaø 1906, hoï ñaït tôùi con soá 17 trieäu vaøo naêm 1970 (neáu tính caû gia ñình vaøo ñaáy), vaø gaàn ñaây, theo soá lieäu môùi nhaát, treân 300 trieäu.
Keå töø naêm 1950, loái soáng ñoaøn suûng khoâng coøn bò caùc giaùo hoäi Tin laønh leân aùn nöõa. Thaäm chí moät soá vuøng coøn ñaùnh giaù noù nhö moät söùc maïnh canh taân. Moät soá giaùo quyeàn, tuy vaãn ñoái xöû nghieâm khaéc, nhöng khoâng coøn truïc xuaát, do ñoù, caùc nhoùm môùi khoâng ruùt ra khoûi giaùo hoäi goác nhö caùc nhoùm tröôùc. Phong traøo môùi naøy ñöôïc goïi laø Taân nguõ tuaàn (Neo-pentecostal). Taân nguõ tuaàn cuõng ra ñôøi ôû nöôùc Myõ luoân.
Khi aáy, ñöùng töø ngoaøi nhìn voâ, ngöôøi Coâng giaùo ñaõ coi hieän töôïng naøy laø quaùi dò, nhoùm ngöôøi naøy laø quaù khích, trong khi ñaùm hoï laïi nhìn Giaùo hoäi La maõ nhö thaønh trì cuûa luaät leä, cuûa hình thöùc chuû nghóa, ñoái nghòch vôùi phong caùch töï phaùt cuûa ñoaøn suûng. Ngôø ñaâu chæ ít laâu sau, khi phong traøo Nguõ tuaàn lan sang Coâng giaùo roài, thì noù laïi buøng maïnh hôn ñaâu heát, vaø cuõng hôn ñaâu heát noù ñöôïc giaùo quyeàn ñoái xöû nheï nhaøng.
Ñieàu aáy xaûy ra lieàn sau coâng ñoàng Vatican II, vaøo ñaàu naêm 1967 taïi hai ñaïi hoïc (cuõng beân Hoa Kyø) Duquesne vaø Notre-Dame, baét ñaàu vôùi moät hai nhoùm sinh vieân. Söï hoïp nhau caàu nguyeän, ñi ñoâi vôùi vieäc ñaët tay cuûa nhoùm treân ñaàu ngöôøi môùi ñaõ keùo xuoáng treân ngöôøi naøy nhieàu aân ñaëc bieät, nhö rôøi boû ñôøi soáng kheùp kín ñeå soáng thaân aùi vôùi xung quanh, nhö töø giaõ söï phoùng tuùng hay döûng döng vôùi ñaïo ñeå laáy Chuùa Kytoâ laøm trung taâm ñôøi soáng, vaø cuøng vôùi nhöõng ôn nhö theá laø ôn tieâu bieåu: ôn ngoân ngöõ (glossolalie) hay dò ngöõ, noùi cho roõ hôn, ôn caàu nguyeän baèng moät ngoân ngöõ laï maø chính mình khoâng bieát, maø moät ai ñoù (ñöôïc ôn) laïi hieåu ñeå caét nghóa cho nhoùm nghe.
Vaâng, ôn dò ngöõ laø hieän töôïng tieâu bieåu vaø phoå bieán trong caùc cuoäc hoïp Thaùnh Linh. Thöôøng ñaây laø lôøi caàu, lôøi chuùc tuïng, ñoâi khi lôøi khuyeân. Nhöng baèng moät ngoân ngöõ laï, coù khi tieáng AÛ raäp hay Hy laïp gì ñoù. Tuy chöa hoïc tieáng aáy nhöng noùi vaãn ñuùng, coù khi ñuùng töøng ly trong caùch phaùt aâm. Ngöôøi ñöôïc ôn giaûi thích coù theå hieåu heát hay hieåu töøng phaàn, duø cuõng chöa hoïc ngoân ngöõ ñoù.
Trong cuoäc hoïp, tuy chæ coù moät soá ngöôøi ñöôïc ôn ñoaøn suûng, nhöng haàu nhö moïi ngöôøi caûm thaáy moät söï höng phaán, moät nieàm an vui saâu xa, moät caûm thoâng vôùi Chuùa vaø vôùi coäng ñoàng, y nhö söï haân hoan vaø yù hôïp taâm ñaàu cuûa Giaùo hoäi nguyeân thuûy (Tñcv. 2.46; 13.52; Gal. 5.22; 1Th. 1.6...). Söï höng phaán vaø soát saéng aáy töï noù toûa ra vaø laây lan xung quanh. Noùi chi luoàng söùc toâng ñoà khieán naûy sinh yù muoán ñoåi thay theá giôùi. Maø ñaây khoâng phaûi boàng boät nhaát thôøi: Thaùnh Thaàn ñaõ chuyeån hoùa caùc taâm hoàn, vaø söï ñoåi môùi coù thaät beân trong, neân cuõng toàn taïi luoân.
Khoâng choái caõi raèng, giöõa nhöõng "hieäu quaû Thaùnh Thaàn", vaãn xen vaøo nhöõng yeáu ñuoái traàn theá, do ñoù maø coù tham thanh chuoäng laï, coù suy suïp taâm thaàn, coù cöïc ñoan trong yù nghó vaø lôøi noùi. Ñeå roài ngöôøi ta phaûi nhìn nhaän vôùi thaùnh Phaoloâ raèng: Cuoái cuøng, chæ Chuùa Kytoâ vaø ñöùc AÙi môùi quan troïng, chöù khoâng phaûi Phaoloâ hay Apolloâ, khoâng phaûi ôn dò ngöõ hay baát cöù ôn naøo khaùc.
Thaät ra, ñoaøn suûng khoâng xa laï gì vôùi truyeàn thoáng Kytoâ giaùo. Thôøi toâng ñoà ñuùng laø thôøi khai sinh vaø nôû roä ñoaøn suûng, öùng nghieäm lôøi saám Yoen:
Sau ñoù, Ta seõ ñoå
Thaàn khí ta treân moïi thaân xaùc,
Vaø con trai, con gaùi caùc ngöôi seõ
noùi saám,
OÂng giaø thì moäng tri, thanh nieân thì
huyeàn thò.
Treân caû tôù trai vaø tôù
gaùi caùc ngöôi
Thaàn khí Ta cuõng ñoå xuoáng
vaøo thôøi aáy.
(3.1-2)
Söï buøng noå ñoaøn suûng ñaùnh daáu ngaøy ra ñôøi cuûa Giaùo hoäi vôùi hieän töôïng keùp: löûa hình löôõi vaø lôøi tuïng baèng dò ngöõ. Duø dò ngöõ ñaáy, maø caùc daân vaãn hieåu ñöôïc baèng ngoân ngöõ cuûa mình. Hieåu nhöõng lôøi chuùc tuïng vaø noùi saám trong xuaát thaàn, vôùi löôõi ñaõ ñöôïc löûa Thaùnh Thaàn thanh luyeän.
Söï giaùng laâm cuûa Thaùnh Thaàn coøn ñöôïc bieåu hieän baèng gioù ñoäng aàm aàm, chuyeån rung nhaø cöûa, ñuû cho thaáy ñaây laø giaùng laâm ñaëc loaïi, coù moät khoâng hai: söï ñoå traøn Thaàn khí ñaõ ñöôïc loan baùo. Ñuùng laø Röûa baèng löûa (Mt. 3.11), cuõng laø baèng Thaùnh Thaàn (Tñcv.1.5) maø löûa töôïng tröng cho. Caùi maø ngaøy nay phong traøo Thaùnh Linh goïi laø pheùp Röûa trong Thaàn khí. Hieäu quaû cuûa pheùp Röûa naøy khoâng chæ laø hieän töôïng dò thöôøng beân ngoaøi, nhöng coøn laø nieàm höng phaán vaø an vui saâu xa beân trong, thôøi aáy cuõng vaäy (Tñcv. 2.46; 5.41; 8.39; 13.52; 16.34...), maø thôøi nay cuõng theá (O'Connor, Std., tr. 133-134). Ñaây laø nieàm vui töø moät kinh nghieäm thieâng lieâng thaáy roõ, ñi ñoâi vôùi moät bieán ñoåi ôû noäi taâm vaø trong cuoäc soáng (ibidem, tr. 135tt.).
Caûm nghieäm bieán ñoåi aáy cuõng laø caûm nghieäm veà moät hieän dieän traøn ñaày trong buoåi hoïp. Baét ñaàu cuûa thay ñoåi laø do vieäc ñaët tay treân ñaàu. Ngöôøi ñaët tay thöôøng laø nhöõng ngöôøi ñöôïc röûa trong Thaàn khí tröôùc ñoù. Sau khi tieáp nhaän pheùp Röûa trong Thaàn khí do vieäc ñaët tay, ngöôøi ta caûm nhaän söï bieán ñoåi noäi taâm ngay, hay sau ít nhieàu ngaøy. Bieán chuyeån noäi taâm thöôøng cuõng bieåu hieän baèng nhöõng caâu chuùc tuïng trong dò ngöõ.
Hieän töôïng laø theá, nhöng yù nghóa laø gì ñaây?
Chuùng ta haõy baét ñaàu vôùi caùc loaïi ñoaøn suûng. Trong 1Cor. 12.8-10, thaùnh Phaoloâ keå ra nhöõng ôn hieåu bieát, ñaïi trí, chöõa beänh, laøm pheùp laï, ngoân söù, phaân ñònh thaàn caên, ôn dò ngöõ cuøng vôùi ôn giaûi thích. Tieáp theo, ôû caâu 28-29, Ngaøi keå theâm ôn söù ñoà, ôn giaùo huaán, laõnh ñaïo vaø hoã trôï.
Xem nhö theá, haàu heát ñaây laø nhöõng ôn ñöôïc ban vì lôïi ích ngöôøi khaùc. Chaû theá maø thaùnh Toâma Aquinoâ saép chuùng vaøo loaïi Gratia gratis data, khoâng ích mình nhöng ích ngöôøi. Coøn cha Hieán Minh thì dòch sang Vieät ngöõ laø Ñoaøn suûng: nguï yù: vì ñoaøn theå. Ngaøy nay, ngöôøi ta thích duøng chöõ Ñaëc suûng hôn, nhaát laø khi noùi ñeán Ñaëc suûng cuûa doøng naøy, cuûa con ñöôøng kia.
Trong hoäi nghò coâng ñoàng Vatican II, hoàng y Rufini cho raèng Kharisma laø loaïi aân ñaëc bieät, daønh rieâng cho maáy vò laønh thaùnh vaø trong nhöõng hoaøn caûnh hieám hoi. Coøn hoàng y Suenens thì thu heïp noù vaøo loaïi aân thoâng thöôøng, nhöng nôùi roäng noù cho heát thaûy tín höõu tuøy chöùc naêng vaø vai troø cuûa hoï:
— "Ai trong chuùng ta laïi khoâng thaáy trong giaùo phaän mình nhöõng giaùo daân, nam hay nöõ, thaät söï ñöôïc Chuùa goïi? Hoï ñöôïc Thaàn khí thoâng ban nhöõng ñoaøn suûng khaùc nhau ñeå daïy giaùo lyù, loan Tin möøng, laøm toâng ñoà döôùi nhieàu hình thöùc, hoaït ñoäng cöùu teá vaø xaõ hoäi... Thieáu nhöõng ñoaøn suûng nhö theá, thì coâng vieäc cuûa giaùo phaåm thaønh voâ hieäu vaø ngheøo naøn ñi..."
Coâng ñoàng tuy nghieâng veà loaïi hình ñoaøn suûng Suenens, nhöng cuõng khoâng gaït ra ngoaøi ñaëc loaïi Rufini. Theo coâng ñoàng, kharisma, cuøng vôùi cô cheá, laø taëng phaåm maø Thaùnh Thaàn trang bò cho Hoäi thaùnh (LG. 4). Khaùc vôùi cô cheá, ñoaøn suûng ñöôïc ban tuøy höùng Thaàn khí (1Cor. 12.11) cho moïi loaïi tín höõu tuøy theo coâng vieäc vaø chöùc vuï (opera et officia) moãi ngöôøi, ñeå canh taân (renovatio) vaø phaùt trieån (amplior aedificatio) Giaùo hoäi (LG. 12). Nhöõng ñoaøn suûng aáy thaät laém thöù, töø bình dò cho tôùi dieäu kyø.
Thaät ra, chính Taân öôùc cuõng nhìn nhaän thöù ñoaøn suûng bình dò vaø phoå bieán cho moïi tín höõu, ñeå moãi ngöôøi moät khaû naêng haàu hoaøn thaønh Thaân mình Chuùa (Eph. 4.12; 1Ph. 4.10). Cuõng ñeå hoaøn thaønh Thaân mình Chuùa, coøn coù kharisma ban theo ñaët tay phong chöùc nöõa (1Tim. 4.14; 2Tim. 1.6). Rieâng ñoái vôùi aân ñaëc bieät, coù aân ñeo cöùng laáy ngöôøi (nhö ôn söù ñoà cuûa Phaoloâ vaø Barnabeâ), coù ôn chæ ñoät giaùng töøng luùc (1Cor. 12.8).
* * *
Theo Lumen gentium, kharisma nhaém lôïi ích ngöôøi khaùc, lôïi ích coäng ñoàng, ñieàu maø thaùnh Toâma ñaõ xaùc quyeát khi saép noù vaøo loaïi Gratia gratis data, phaân bieät vôùi Gratia gratum faciens (ích cho baûn thaân) voán laø ñaëc hueä (taëng phaåm) Thaùnh Thaàn, nhö Toâma nghó.
Theá naøo laø Ñaëc hueä Thaùnh Thaàn?
Döïa theo Isaia 11.2-3 qua baûn dòch Vulgata, kinh vieän keå ra 6 ñaëc hueä nhö Trí (sagesse), Duõng, Coá vaán, vaø ñöa theâm vaøo Suøng ñaïo nhö ñaëc hueä thöù baûy. Haún ngöôøi ta phaûi thaéc maéc: Ôn coá vaán chaúng ñöôïc ban vì lôïi ích ngöôøi khaùc ñoù ö, nghóa laø khoâng phaûi Gratum faciens? Ngöôïc laïi, ôn dò ngöõ haù chaúng ñöôïc Phaoloâ xeáp vaøo loaïi Gratum faciens khi baûo noù chæ ích cho mình vaø chaúng ích gì cho keû khaùc (1Cor. 14.4)? Vì theá, caùch phaân bieät cuûa thaùnh Toâma giöõa ñaëc hueä vaø ñoaøn suûng khoâng vöõng laém.
Theo toâi nghó, khoâng neân phaân bieät ñaëc hueä vôùi ñoaøn suûng, maø taïm phaân bieät giöõa nhöõng ôn ích ngöôøi, ích mình, ích cho caû hai beân. Vaø theo Vanhoye, cuõng khoâng neân thu heïp danh saùch kharisma vaøo nhöõng ôn keå trong 1Cor. 12.8-10. Phaoloâ khoâng coù yù thieát laäp moät danh saùch. Ngaøi chæ sô löôïc nhöõng ôn quen gaëp. Caùi maø Ngaøi nhaém ôû ñaây laø söï hieäp nhaát trong moät Thaàn khí, ñaáng ban cho moãi ngöôøi moät ôn khaùc nhau tuøy höùng cuûa Ngaøi (caâu 12.11).
Noùi moät caùch chung, aân Thaùnh Thaàn voâ cuøng ña daïng khi maø khoâng gì coù theå giôùi haïn haønh ñoäng vaø loaïi taùc ñoäng cuûa Ngaøi. Haønh ñoäng vaø taùc ñoäng aáy raát tuøy nghi: tuøy hoaøn caûnh, tuøy ngöôøi vaø ñieàu kieän sinh hoaït cuûa hoï maø bieán ñoåi cho thích öùng, neân vöôït ra ngoaøi nhöõng khuoân thöôùc loaøi ngöôøi coù theå nghó ra. Kharisma maø laïi ! Vaø cuõng thoaùng nhö theá loái soáng kharisma!
Trong caùc loaïi aân Thaàn khí, coù thöù duøng tröôùc tieân ñeå sinh ích cho coäng ñoàng, maø ta neân daønh tieáng Kharisma, taïm dòch ñoaøn suûng, ñeå goïi. Sinh ích cho coäng ñoàng khoâng nghóa laø giôùi haïn ôû ñoù thoâi. Maø coù nghóa laø: duø nghieâng veà ích ngöôøi, nhöng thöôøng vaãn ích mình nöõa.
* * *
Duø aân Thaùnh Thaàn coù loaïi ích ngöôøi hay ích mình, söï lieân quan giöõa hai beân aét phaûi maät thieát. Theo Donald L. Gelpi, khoâng theå phuïc vuï trong Chuùa thöïc maø laïi khoâng nhieãm Chuùa, khieán cho "vieäc thöïc söï thi haønh töï mình moät ñoaøn suûng phuïc vuï ñoøi raèng ñoaøn suûng aáy phaûi laø caùi ñöôïc bieán hoùa töø ôn thaùnh hoùa vaø ôn ñöùc tin". Noùi roõ hôn, "ex abundantia cordis os loquitur", heã ñaày beân trong thì toûa ra beân ngoaøi baèng ñoaøn suûng phuïc vuï. Ngöôïc laïi cuõng theá, heã ôû trong traïng thaùi ñoùn ñôïi Thaùnh Thaàn, saün saøng ñeå ñöôïc sai ñi, thì cuøng vôùi leänh sai vaø ñoaøn suûng ñi keøm, ta cuõng lôùn leân trong Tín-Voïng-AÙi.
Tín-Voïng-AÙi do aân suûng nhieãm hoùa khieáu naêng toâi maø thaønh. Tín-Voïng-AÙi aáy coù nhöõng caùnh tay noái daøi laø aân Gratum faciens (taëng phaåm Thaùnh Thaàn theo Toâma) ñeå sinh ích cho toâi, vaø aân Gratis data hay ñoaøn suûng, ñaëc suûng ñeå toâi phuïc vuï ngöôøi khaùc. Vaâng, theo toâi nghó — vaø haún ñaây cuõng laø kinh nghieäm cuûa nhöõng ai hoïp nhoùm Thaùnh Linh—, ñoaøn suûng thöôøng voït ra töø söï traøn ñoå Thaùnh Thaàn giöõa coäng ñoàng cuõng nhö trong caùc thaønh vieân. Nghóa laø Thaùnh Thaàn ñoå cho anh tröôùc, roài môùi traøn ra cho anh baèng ñoaøn suûng phuïc vuï. Ñeå roài trong khi phuïc vuï theo söùc thoåi aáy, chính anh cuõng lôùn leân trong aân suûng, trong ñöùc AÙi Chuùa Kytoâ. Vaâng, mieãn laø anh phuïc vuï theo söï thuùc ñaåy vaø höôíng ñi cuûa Thaùnh Thaàn, chöù khoâng theo nhöõng tính toaùn cuûa anh.
Neáu ñoaøn suûng chính hieäu taùc ñoäng töø trong toâi, thì noù cuõng thaùnh hoùa toâi töø goác cuûa noù trong toâi khi toâi buoâng theo Thaàn khí. Chöù neáu aân Thaàn khí taùc ñoäng töø ngoaøi vaøo toâi ñeå söû duïng toâi nhö moät coâng cuï, nhö tröôøng hôïp Caipha noùi saám maø "khoâng noùi töï mình" (Yo. 11.51), thì ñaây aét khoâng phaûi ñoaøn suûng theo nghóa thoâng thöôøng khi maø ngöôøi laøm hay noùi chæ haønh ñoäng nhö maùy, nhö con löøa cuûa Balaam (Daân soá, ch. 22).
Chaúng nhöõng ñoaøn suûng voït leân töø trong anh vì lôïi ích ngöôøi khaùc, ñoaøn suûng thoâng thöôøng coøn coù moâi tröôøng sinh döôõng laø coäng ñoàng trong sinh hoaït thieâng lieâng cuûa noù. Ñoaøn suûng tieâu bieåu trong caùc buoåi sinh hoaït aáy laïi laø ôn dò ngöõ, chaéc haún vôùi yù nghóa: söï hieäp thoâng vöôït treân nhöõng dò bieät veà ngoân ngöõ. Ôn dò ngöõ laïi phaûi ñöôïc boå tuùc bôûi ôn giaûi thích ban cho moät ngöôøi khaùc, haún cuõng vôùi yù nghóa: trong Hoäi thaùnh nhö thaân mình Chuùa, chuùng ta laø thuû tuùc neân caàn ñeán nhau ñeå buø tröø cho nhau (1Cor. 12. 12-30).
Vieäc caàn ñeán nhau vaø hieäp thoâng vôùi nhau caøng loä roõ khi maø pheùp Röûa trong Thaàn khí khoâng ñöôïc ban tröïc tieáp, nhöng qua söï ñaët tay cuûa nhöõng ai ñaõ ñaày Thaàn khí roài. Theo Donal L. Gelpi, ñoaøn suûng töï noù cuõng laøm phaùt sinh moät yù thöùc coäng ñoàng ñöùc tin saâu xa, ñöùc tin thaønh soáng ñoäng cuûa moät coäng ñoàng raát soáng ñoäng döôùi luoàng hôi Thaàn khí, khieán cho khi ñoaøn suûng vaéng boùng, thì luaät leä vaø quyeàn haønh ñoäc chieám thò tröôøng seõ laøm xô cöùng taát caû, cuõng ñuùng nhö nhaän ñònh cuûa hoàng y Suenens:
— "Khoâng coù nhöõng ñoaøn suûng aáy, thì coâng vieäc haøng giaùo phaåm (le ministeøre eccleùsiastique) thaønh voâ hieäu vaø ngheøo naøn ñi (serait appauvri et steùrile)..."
Quaû thöïc vaøo hoài ñaàu cuõng nhö trong caùc nhoùm Thaùnh Linh chính coáng hoâm nay, ngöôøi ta soáng raát "taâm ñaàu yù hieäp" (homo-thumadon) nhö ñöôïc nhaéc ñi nhaéc laïi trong Toâng ñoà coâng vuï (1. 14; 2.46; 4. 24; 5. 12; 8. 6; 12. 20).
"Homo-thumadon" baét ñaàu vôùi caàu nguyeän. Duø ngöôøi chuùc tuïng trong ñoaøn suûng cuõng yù thöùc mình ôû giöõa nhoùm, duø ngöôøi nghe chuùc tuïng cuõng caûm thoâng vaø göûi hoàn voâ. Töø trong caàu nguyeän, moái ñoàng taâm toûa lan sang cuoäc soáng, khieán vaøo thôøi ñaàu, ngöôøi ta baùn gia taøi ñeå san seû cho nhau, moãi ngöôøi hay gia ñình ñöôïc trao theo nhu caàu cuûa mình (Tñcv. 2. 44-46; 4. 32-35).
Sau thôøi toâng ñoà, khoâng hieåu sao khoâng ñaâu noùi ñeán ñoaøn suûng nöõa, trong khi cô cheá cöù chaët cheõ maõi theâm. Coù ñieàu trong moät Giaùo hoäi maø linh hoàn laø Thaùnh Thaàn, khoâng theå vaéng boùng ñoaøn suûng ñöôïc. Khoâng loä lieãu nöõa, ñoaøn suûng hoaït ñoäng aâm thaàm nôi moät soá ít nhöõng taâm hoàn laønh thaùnh, nhö Vinh Sôn vaø An toan hay laøm pheùp laï, nhö cha Pioâ in naêm daáu thaùnh, nhö Tieân sa nhoû vôùi cuoán töï truyeän laøm rung ñoäng vaø bieán ñoåi loøng ngöôøi. Nhieàu ñoaøn suûng tuy khoâng dò kyø, nhöng taùc ñoäng thieâng lieâng laïi roäng, maïnh vaø beàn bæ. Nhö moät I-nhaõ vôùi cuoán Thaàn thao ñaõ bieán ñoåi saâu xa boä maët beân trong cuûa Hoäi thaùnh. Nhö moät Yoan XXIII ñaõ ñöa Hoäi thaùnh aáy taùi gia nhaäp cuoäc soáng cuûa loaøi ngöôøi. Nhö moät Tieân sa Calcutta ñaõ baét ñuùng maïch cuûa loaøi ngöôøi khoán khoå hoâm nay, vaø ñöa ñöôïc tieáng keâu cöùu cuûa ñaùm ngöôøi khoâng nhaø ôû, khoâng côm aên, khoâng tình thöông söôûi aám ñeán ñöôïc tai vaø tim cuûa moïi ngöôøi, cuûa caû nhöõng theá löïc ñang thoáng trò theá giôùi. AÁy laø chöa keå ñeán nhöõng ñoaøn suûng muoân maët tieàm aån trong bieát bao con ngöôøi ñôn sô ñang phuïc vuï trong ñuû moïi ngaønh giaùo duïc, cöùu teá, v.v., maø thieáu chuùng thì, nhö Suenens noùi, coâng vieäc cuûa giaùo quyeàn chæ "xoâi hoûng, boûng khoâng".
Gaàn ñaây, khi maø ñöùc Yoan XXIII keâu môøi Thaùnh Thaàn taùi giaùng, khi maø Hoäi thaùnh vöøa hoïp xong coâng ñoàng ngoaïi thöôøng ñeå canh taân, khi maø loái soáng ñaïo khuoân thöôùc suoâng khoâng coøn ñaùp öùng ñoøi hoûi cuûa nhieàu taâm hoàn, khi maø nhöõng taâm hoàn aáy ñang taäp hôïp laïi ñeå mong chôø moät phöông thuoác, khi maø soá giaùo syõ giaûm ñi khoâng coøn ñaùp öùng ñuû cho nhu caàu muïc vuï, khi maø vai troø giaùo daân ñöôïc taùi xaùc nhaän daàn trong Hoäi thaùnh, thì côn loác ñoaøn suûng cuûa thôøi toâng ñoà cuõng cuoàn cuoän noåi leân, khieán cuoäc soáng toân giaùo thaønh sinh ñoäng haún vaø phoùng khoaùng daàn khi maø taùc giaû cuûa noù laø Ñaïi ngheä só Thaùnh Thaàn voán "höùng ñaâu thoåi ñaáy".
Vaâng, ñoaøn suûng khoâng chæ laø ôn dò ngöõ naøy, ôn chöõa beänh kia. Ñoaøn suûng noùi leân moät loái soáng ñôn thaønh vaø töï phaùt, khoâng phaân bieät giaùo syõ giaùo daân, khoâng leä thuoäc vaøo nghi thöùc naøy hay nghi thöùc noï, cuõng chaúng dieãn ra trong khuoân khoå cuûa moät huyeàn tích. Ta chaúng thaáy sao, duø chöa chòu pheùp Röûa, gia ñình Corneâlioâ ñaõ nhaän Thaùnh Thaàn vaø noùi dò ngöõ (Tñcv. 10.44-46)? Vaø duø chöa ñöôïc Pheâroâ ñaët tay, Phaoloâ vaø Barnabeâ ñaõ thaønh söù giaû Tin möøng?
Vaâng, caùch laøm cuûa Thaàn khí phoùng khoaùng hoaøn toaøn. Ngaøi thoåi caû trong laãn ngoaøi cô cheá. Ngaøi haønh ñoäng vöøa tröïc tieáp vöøa qua trung gian. Ngaøi noùi thaúng vôùi taâm hoàn toâi hay noùi qua quyeàn bính, ñoaøn suûng, coäng ñoàng, hoaøn caûnh. Khoâng gì coù theå ñònh ñoaït, be bôø hay caûn ngaên haønh ñoäng cuûa Ngaøi. Vaø haønh ñoäng naøy, khoâng gì deã phaân loaïi, duø baèng Gratis data vaø Gratum faciens. Duø vaãn coù khuoân vaø cô cheá vôùi Thaùnh Thaàn haønh ñoäng trong ñoù, nhöng nhö K. Rahner nhaän ñònh, theá löïc (autoriteù) thieâng lieâng vaãn vöôït xa hôn quyeàn löïc (pouvoir).
Chaúng nhöõng noùi qua nhöõng caù nhaân (vôùi ñoaøn suûng hay quyeàn bính), Thaùnh Thaàn coøn noùi qua toaøn khoái coäng ñoàng nöõa: "Khi coù hai ba keû hoïp nhau nhaân danh Thaày, thì Thaày ôû giöõa hoï" (Mt. 18.20). Thaày ôû giöõa hoï baèng Thaàn khí cuûa Thaày. Thaàn khí aáy quaû hoaït ñoäng maïnh thaáy roõ giöõa coäng ñoàng caàu nguyeän trong caùc nhoùm chính hieäu Thaùnh Linh. Trong caùc buoåi hoïp naøy, Thaàn khí noùi vôùi toâi qua anh chò em toâi, qua yù kieán chung hoaëc yù kieán cuûa moät ngöôøi noùi leân giöõa nhoùm trong Thaàn khí. Nhoùm cuõng laø moâi giôùi cuûa Chuùa ñoái vôùi toâi khi toâi tieáp nhaän ñoaøn suûng qua söï caàu nguyeän vaø ñaët tay cuûa nhoùm, cuõng nhö Phaoloâ vaø Barnabeâ xöa do söï ñaët tay cuûa toaøn nhoùm ngoân söù Antioâkia.
Tieáp nhaän Thaàn khí qua vieäc ñaët tay aáy ñöôïc phong traøo Nguõ tuaàn goïi laø ñöôïc röûa trong Thaàn khí. Söï ñoå ñaày Thaàn khí naøy ñöôïc caûm thaáy ngay hay ít laâu sau ñoù. Ñaây laø caûm nghieäm veà moät Hieän dieän, noù ñi ñoâi vôùi moät nieàm an vui vaø höng phaán saâu xa, coù keøm theo moät caûi bieán ôû taâm hoàn vaø cuoäc soáng, thöôøng vôùi cuøng moät ñoaøn suûng, ñaëc bieät laø ôn dò ngöõ: chuùc tuïng hay ca haùt baèng ngoân ngöõ laï, coù khi nghe roõ töøng tieáng, coù khi nghe u-ô khoâng roõ.
Hoài nguyeân thuûy, pheùp Röûa trong Thaàn khí dieãn ra ngay khi caùc toâng ñoà ñaët tay sau pheùp Röûa huyeàn tích, ñoâi khi tröôùc pheùp Röûa maø khoâng caàn ñaët tay (Tñcv. 10.44-46). Vaû laïi, chính nhoùm Möôøi hai cuõng ñaâu coù traûi qua pheùp Röûa nghi thöùc, maø ñöôïc röûa tröïc tieáp bôûi Thaùnh Thaàn trong ngaøy Nguõ tuaàn (Tñcv. 1.5,8).
Trong phong traøo Nguõ tuaàn, pheùp Röûa trong Thaàn khí dieãn ra nôi nhöõng ngöôøi coù ñaïo saün roài, nghóa laø ñöôïc ñaët tay töø laâu tröôùc do giaùo syõ, trong khi söï ñoå traøn Thaàn khí chæ thaønh hieån hieän hoâm nay sau söï ñaët tay cuûa nhoùm. Vaø nhö theá, ñoaøn suûng chæ voït leân thaønh thaùc trong khung caûnh cuûa coäng ñoàng caàu nguyeän, voït ra moät caùch boät phaùt beân ngoaøi nhöõng khuoân khoå ñònh saün.
Vaäy vaán ñeà ñöôïc ñaët ra laø: cô cheá vaø ñoaøn suûng coù gì ñoái nghòch vôùi nhau khoâng?
Newman phaân bieät nôi Giaùo hoäi hai doøng truyeàn thoáng chuùng buø tröø cho nhau: truyeàn thoáng ngoân söù laøm phaùt trieån giaùo lyù Tin möøng vaø truyeàn thoáng giaùm muïc ñeå baûo veä söï tinh toaøn cuûa giaùo lyù aáy. Truyeàn thoáng ngoân söù nhö doøng luõ cuoàn cuoän cho ñoät phaù saùng taïo noù laøm giaøu theâm vaø môùi maõi, khieán tö töôûng ngaøy caøng gaàn hôn vôùi chieàu roäng bao la vaø chieàu saâu voâ taän cuûa Lôøi. Theá nhöng nöôùc maïnh coù theå vôõ bôø vaø baàu khí töï do laøm coû moïc xen vôùi luùa. Bôûi theá, phaûi coù cô cheá ñeå can thieäp luùc caàn, cô cheá vôùi chöùc naêng be bôø vaø chæ ñaïo.
Coù ñieàu, vôùi chöùc naêng phoøng ngöï vaø be bôø tieâu cöïc aáy, cô cheá khoâng theå laøm doøng nöôùc chaûy, xaùc sinh ñoäng vaø lôùn khoûe leân. Söï sinh ñoäng vaø taêng tieán aáy laø vieäc cuûa ñoaøn suûng ngoân söù nôi nhöõng con ngöôøi laønh thaùnh vaø thoâng minh tröôùc tieân, nhöõng keû chìm trong truyeàn thoáng vaø soáng giöõa coäng ñoàng, nhôø ñoù thôû hít Thaàn khí vaø phaùt leân tieáng saám.
Ñieàu maø Newman noùi veà tö töôûng coù theå ñöôïc môû roäng tôùi moïi laõnh vöïc cuûa cuoäc soáng thieâng lieâng, vaø khi aáy chuùng ta seõ ñöùng tröôùc moät caëp ñoái xöùng toång quaùt hôn: cô cheá vaø ñoaøn suûng. Haún laø Thaàn khí Chuùa phaûi coù maët trong caû hai, khi maø caû hai ñeàu caàn ñeå boå tuùc cho nhau vì ích lôïi cuûa Daân Chuùa, vì söï phaùt trieån oån ñònh vaø ñieàu hoøa cuûa coäng ñoàng chuùng ta. Baèng ñoaøn suûng, Thaùnh Thaàn haønh ñoäng moät caùch thong dong, boät phaùt. Baèng quyeàn bính, luaät phaùp vaø caùc khuoân khoå khaùc, Ngaøi ngaên chaën söï xaâm laán quaù ñaùng cuûa coû luøng vaø taïo ñieàu kieän cho hoaït ñoäng an toaøn cuûa ñoaøn suûng.
Neáu goïi ñoaøn suûng laø ôn Gratis data, ích ngöôøi, ñöôïc ban tuøy chöùc vuï vaø coâng vieäc, thì ôû choã laø chöùc vuï ñeå phuïc vuï, giaùo syõ cuõng mang ñoaøn suûng do söï ñaët tay (1Tim.4.14). Neân treân nguyeân taéc, khoâng coù ñoái nghòch giöõa ñoaøn suûng vaø cô cheá. Caøng khoâng coù ñoái nghòch, khi cuøng moät Chuùa vaø Thaàn khí Ngaøi ñaõ thieát laäp caùc chöùc vuï vaø thoâng ban nhöõng ñoaøn suûng (1Cor.12.18), nhaát laø khi chöùc vuï goác ñöôïc thieát laäp trong Thaàn khí vaø söï ñoå traøn Thaàn khí coù tính khai nguoàn cuõng ñöôïc taäp trung ôû nhoùm Möôøi hai (Tñcv. 1.2; Luc. 6.12-13; Tñcv. 2.4). Ñoâi khi, ñoaøn suûng vaø cô cheá (hay thieát laäp coù tính cô cheá) coøn nhö laãn sang nhau nöõa. Ñaây laø tröôøng hôïp cuûa Phaoloâ ñöôïc phong söù ñoà baèng ñoaøn suûng, vaø ôû tö caùch söù ñoà do ñoaøn suûng, Ngaøi ñaõ phong chöùc giaùo syõ cho Timoâtheâoâ vaø bieát bao keû khaùc.
* * *
Vì cuøng moät Thaùnh Thaàn taùc ñoäng caû trong cô cheá laãn ñoaøn suûng, neân hai ñaèng phaûi nhìn nhaän vai troø cuûa nhau, phaûi toân troïng nhau vaø hoøa hôïp vôùi nhau vì ích lôïi Giaùo hoäi.
Vì söï hieäp nhaát cuûa Giaùo hoäi, keû mang ñoaøn suûng haõy tuøng phuïc giaùo quyeàn trong khi vaãn tuaân theo söï höôùng daãn vaø thuùc ñaåy cuûa Thaàn khí. Söï maâu thuaãn giöõa yù Chuùa vaø yù beà treân coù theå xaûy ra, vaø ñaây laø thaäp giaù lôùn nhaát cho nhöõng taâm hoàn thaùnh thieän.
Coù ñieàu hieåu ñöôïc yù Chuùa khoâng phaûi chuyeän deã. Phaûi thaønh vôùi mình vaø phaân ñònh trong tinh thaàn baát thieân ñaït ñöôïc trong caàu nguyeän. Moät khi ñaõ thaáy roõ yù Chuùa roài, thì tuy vaãn toân troïng quyeàn bính, ta phaûi ñaáu tranh ñeå thöïc thi yù Chuùa, nhö I-nhaõ trong tröôøng hôïp giaùo chuû Pioâ V baét ñöa nhaät tuïng chung (office choral) vaøo luaät Doøng Teân, vaø nhö theá caûn trôû nhieàu hoaït ñoäng toâng ñoà cuûa anh em doøng.
Veà phía giaùo quyeàn, caùc vò cuõng neân nhìn nhaän raèng Thaàn khí coù theå thoâng aân suûng ngay caû ngoaøi pheùp Röûa vaø thoâng ñoaøn suûng ngoaøi söï ñaët tay. Bôûi theá, Thaàn khí cuõng saùng soi vaø thuùc ñoäng maø khoâng caàn thoâng qua beà treân hay trong khuoân khoå cuûa moät ñònh cheá. Hôn theá, baèng ñoaøn suûng, giaùo daân hay ngöôøi döôùi cuõng coù theå soi saùng cho giaùo quyeàn vaø thoâng ñaït cho nhau nhöõng cuûa caûi thieâng lieâng. Vaäy, tuy ñoâi phen phaûi can thieäp khi caàn, nhöng chöùc saéc coù boån phaän laéng nghe ñeå khieâm toán phuïc vuï, ñöøng "daäp taét Thaàn khí" maø phaûi vun troàng vaø phaùt trieån (LG. 12).
Treân coõi ñôøi naøy, thöôøng ôû ñaâu coù binh ñoäi cuûa Chuùa, ôû ñaáy cuõng coù laâu la cuûa Satan. Vì theá, trong sinh hoaït ñoaøn suûng, yeáu toá thieâng lieâng vaø yeáu toá con ngöôøi xen keõ nhau, do ñoù sinh ra nhöõng laãn loän, nhöõng cô nguy, hoaëc do thaùi quaù hay baát caäp, hoaëc do caùi toát bieán daïng hay bò lôïi duïng vaøo nhöõng möu ñoà traàn theá. Nhaát laø khi coù giaû ñoaøn suûng.
Ñeå tieáp nhaän Thaàn khí höùng luùc naøo thoåi luùc naáy, taâm hoàn phaûi luoân ngoû cöûa saün saøng, chöù ñöøng giaêng raøo caûn baèng nhöõng ñònh kieán vaø söï coá chaáp. Theá nhöng cuõng ñöøng laàm laãn thaùi ñoä ñoùn ñôïi naøy vôùi söï thieáu quyeát ñaùp, khoâng laäp tröôøng, thaùi ñoä thaät ra laø cuûa nhöõng taâm hoàn öôn öôûi hay nhu nhöôïc. Laøm sao khoûi laãn giöõa hai beân ñaây? Laøm sao ñeå thaùi ñoä saün saøng khoûi bò hieåu laø thaû buoâng vaø maëc keä?
Thaät ra, saün saøng khoâng phaûi laø voâ ñònh höôùng, maø ñònh höôùng duy veà phía yù Chuùa, moät caùch chung chung. Coù gì gioáng nhö thö giaõn, khoâng quan taâm ñeán baát cöù gì, maø vaãn höôùng taâm veà moät caùi gì vöøa khoâng roõ neùt cuûa ñoái töôïng, vöøa chaúng roõ neùt cuûa haønh vi höôùng taâm.
Muoán beùn nhaïy vôùi taùc ñoäng Thaàn khí, toâi phaûi ôû trong traïng thaùi "buoâng lôi", nhöng chæ buoâng lôi ñoái vôùi thuùc ñoäng beân trong töø Chuùa. Coù ñieàu laém khi do chaát lieäu thieáu tinh khieát cuûa aêng ten, heã cöûa ngoû thì chaúng nhöõng thaàn laønh coù theå voâ, maø caû thaàn taø (nhaát laø khi noù ñoäi loát thaàn mang aùnh saùng) vaø hoang töôûng cuõng coù theå nhaäp boïn, nhaát laø ñoái vôùi ai quaù nhaïy caûm hoaëc coøn laém ñam meâ.
* * *
Ñoaøn suûng thöôøng ñi ñoâi vôùi nhöõng caûm giaùc meâ ly, nhöõng hieän töôïng kyø dò, neân deã cuoán huùt caû khaùn giaû laãn ngöôøi trong cuoäc. Caùi tinh thaàn tham thanh chuoäng laï aáy cuûa Heâroát seõ loâi ta ra khoûi caùi "duy nhaát caàn" (unum necessarium) laø: neân thaùnh, cuõng laø soáng ñöùc AÙi, nghe Lôøi Chuùa. Thaùnh Yoan Thaùnh giaù goïi ñaây laø tính tham aên, söï tham aên ñoái vôùi caûm xuùc vaø caûm nghieäm duø thieâng lieâng. Theo ngaøi, ham nhöõng thöù aáy laø moái nguy vaø noù daãn ñeán nhieàu nguy cô khaùc.
Nhöõng hieän töôïng vaø caûm xuùc aáy töï chuùng chaúng ích gì ñaâu. Laïi neáu do ñoù maø coù töï maõn, thì tai haïi seõ raát lôùn. Theo Yoan Thaùnh giaù, neàn taûng cuûa con ñöôøng thieâng lieâng laø ñöùc tin vaø söï khieâm nhöôøng. Theá maø heã vaán vöông vôùi nhöõng hieän töôïng laï aáy, ngöôøi ta deã kieâu ngay, töôûng mình hôn ngöôøi vaø ñöôïc Chuùa coi troïng. Dó nhieân laø phaûi coi troïng aân Chuùa, nhöng coi troïng nhaát caùi maø Chuùa nhaém, vaø ñaây laø söï thaùnh hoùa cuûa mình hay cuûa ngöôøi. Chuùa muoán ta höôùng thaúng veà choã maø xe phaûi chôû tôùi, chöù ñöøng vì ham xe maø queân caû vieäc ñi.
Vaâng, ñöøng mong caûm giaùc maïnh, neáu khoâng phaûi ñeå caûm xuùc aáy khieán ta gaàn Chuùa vaø soáng heát mình vì Chuùa. Cuõng ñöøng laøm moïi caùch sao cho baät ra ñöôïc moät caûm nghieäm hay voït ra ñöôïc moät ñoaøn suûng nhö dò ngöõ, nhôø ñoù ôû vaøo tö theá phaùt ngoân vieân cuûa Chuùa, bôûi naém ñöôïc yù Chuùa maø khinh reû yù moïi ngöôøi, thaäm chí khinh reû giaùo quyeàn hay caûm nhaän cuûa Daân Chuùa.
Vì höôùng ñi cuûa ñoaøn suûng laø boät phaùt tuøy höùng Chuùa, neân phong traøo Nguõ tuaàn khoâng öa toå chöùc cuøng nhöõng raøng buoäc beân ngoaøi. Nhöng neáu ñeå "töï nhieân" hoaøi, thì vieäc thieáu toå chöùc deã sinh hoãn ñoän, thieáu kieåm soaùt vaø ñieàu khieån seõ ngoû cöûa cho nhöõng "keû cô hoäi" xaâm nhaäp maø leøo laùi, cho beänh taâm thaàn trieån nôû maø laøm mang tieáng phong traøo. Bôûi theá, moät giaûi phaùp dung hoøa aét laø phaûi coù. Vaø ñaây laø moät thöù cô cheá thoaùng vaø ngaàm, gioáng nhö thö giaõn vaäy.
Ñeå thaønh beùn nhaïy vôùi thuùc ñaåy Thaàn khí, moät laø taâm hoàn phaûi sieâu thoaùt, baát thieân vaø mông ñôïi yù Ngaøi, hai laø do khí chaát maø ñöông söï quaù nhaïy caûm, do ñoù treân bôø vöïc cuûa taâm beänh. Ñoái vôùi loaïi ngöôøi treân, thì thuùc ñoäng chaéc laø töø Chuùa, vaø luoân ñi vôùi moät nieàm an vui, phaán khôûi, tuy saâu xa ñaáy maø khoâng khích ñoäng gì. Coøn ñoái vôùi loaïi ngöôøi döôùi, thì neáu hoï thaät ngoû cöûa veà höôùng Chuùa, Chuùa cuõng deã thuùc ñoäng hoï, khieán söôùng thoûa roài, caáu truùc taâm lyù hoï vöõng vaøng leân. Baèng nhö neáu hoï chæ ñöôïc thuùc ñoäng bôûi caûm khí taäp theå, bôûi söï muùa may cuoàng khoaùi cuûa ngöôøi khaùc, thì hoang töôûng vaø söï suy suïp taâm thaàn seõ aäp ñeán cho hoï.
Moät ñieàu caàn löu yù nöõa, laø khi Thaùnh Thaàn gôïi höùng, thì thöôøng ngaøi khoâng cho thaáy roõ, maø chæ nghieâng taâm tình veà höôùng naøo ñoù thoâi. Vì theá, phaûi töï giaûi thích kinh nghieäm aáy, vaø söï giaûi thích coù theå sai laïc. Nhö khi Thaùnh Thaàn nghieâng loøng ai veà höôùng pheùp Röûa, maø vì hieåu laàm, hoï xin chòu laïi pheùp aáy.
Theá roài, söï thuï caûm coù theå khi thì do Thaàn khí, luùc laïi bôûi Satan hay nguyeân nhaân töï nhieân, neân ñeå öùng phoù, phaûi nhôø ñeán caùc nguyeân taéc cuûa phaân ñònh thaàn caên.
Hieäu quaû tröôùc tieân cuûa buoåi hoïp ñoaøn suûng laø söï caûm nghieäm saâu xa veà moät Hieän dieän khaùc haún. Ngaøi coù maët thaáy roõ, vöøa cao xa nhö moät Thieân Chuùa, vöøa gaàn guõi nhö moät baïn hieàn. Coù maët vôùi chuùng toâi ñaáy, maø cuõng hieän dieän vôùi baûn thaân toâi. Töø ñoù phaùt sinh moät baàu khí soát saéng, moät nieàm hoan laïc thieâng lieâng, moät söï tin töôûng voâ beán bôø. Theâm vaøo ñoù, moät thaùi ñoä buoâng mình phoù thaùc, maø cuõng haêng say phuïng söï.
Ngöôøi ta khoâng gaùc Chuùa sang moät beân nöõa. Chuùa khoâng chæ chieám moät khoaûnh khaéc, moät maûnh ñôøi cuûa anh, vì nay anh muoán daâng heát cho Ngaøi. Anh ñaõ yeâu Chuùa baèng traùi tim röïc löûa: "Thieân Chuùa ñaõ sai Thaàn khí Con voâ loøng ta, ñeå heùt leân Abba, Cha" (Gal. 4.6). Gaëp Thaàn khí Con vaø neân moät vôùi Con, sao khoûi gaén boù vôùi "Laïy Cha... ôû treân Trôøi".
Yeâu Chuùa, ngöôøi ta khoâng coøn yeâu thaàm nhö thôøi soáng ñaïo caù nhaân tröôùc ñaây. Ngöôøi ta muoán gaøo leân, muoán taùn tuïng, vaø ngöôøi ta u-ô hay baät ra tieáng laï. Hôi oàn aøo moät chuùt, söï boác ñoàng cuûa tuoåi thô maø ! Coù theå nhö non nôùt ñaáy, nhöng baèng söï non nôùt ñaùng yeâu cuûa beù. Mieãn laø ñöøng quaù trôùn, ñeán cuoàng tín nhö moät hai keû töøng laøm.
Thaáy Chuùa roài, nhö Yoan vaø Anñreâ (Yo. 1.40-42), hoï ñi loâi beø baïn cho baèng ñöôïc ñeán cuoäc hoïp. Hoï thaønh coâng vì hoï tin vaø Chuùa haønh ñoäng qua nieàm tin aáy. Laém khi hoï cuõng thaát baïi ñaáy, vì ngöôøi ta thaáy coù gì khang khaùc trong haønh vi cuûa hoï, trong baàu khí cuûa nhoùm.
Vì loøng boác chaùy, neân caùc nhoùm Nguõ tuaàn raát öa caàu nguyeän. Thöôøng hoï hoïp caàu haèng tuaàn, nhöng caù nhaân thì caàu haèng ngaøy vaø baét ñaàu naêng döï leã, chòu leã.
Trong caàu nguyeän, thì chuùc tuïng laø khoâ vaø khoù nhaát. Theá nhöng ñaây laïi laø sôû tröôøng cuûa con caùi Thaùnh Thaàn. Khi noùi dò ngöõ, thöôøng hoï ñöông xöôùng tuïng vaø ca tuïng ñaáy. Hoï ngôõ ngaøng tröôùc söï cao caû vaø tình thöông bao la cuûa Chuùa, neân hoï vui söôùng maø caàu, vaø caàu coù theå laâu maø khoâng phaûi coá.
Chaúng nhöõng haïnh phuùc trong caàu nguyeän, hoï coøn say ñoïc Thaùnh kinh nöõa, ít ra ñaây laø kinh nghieäm cuûa ñaïi hoïc Notre-Dame. Ngöôøi ta boãng thaáy Lôøi Chuùa mang moät höông vò ñaäm ñaø, neân ñoïc maõi maø khoâng thaáy chaùn.
Chaúng nhöõng ñaém mình trong caàu nguyeän vaø ñoïc Thaùnh kinh, con caùi Thaùnh Thaàn coøn soáng ñaïo thöïc söï nöõa.
Coù keû ñang soáng kheùp kín, nghi kyï moïi ngöôøi, maø nay thaáy côûi môû vaø nhaân aùi haún leân. Coù ngöôøi ñang röôïu cheø vaø ham khoaùi laïc, theá maø nay ñoåi haún. Coù nhöõng taâm hoàn töø laâu soùng gioù nay tìm thaáy an vui. Vaø nhöõng keû, ñöôïc Chuùa yeâu döôøng aáy, caûm thaáy thoâi thuùc phaûi chia seû ôn Ngaøi vôùi xung quanh, neân hoï haêng say laøm toâng ñoà hay ñi phuïc vuï.
Cuøng vôùi söï phaán khôûi vaø nieàm an vui saâu xa, caùc thaønh vieân coøn caûm nhaän roõ söï hieäp thoâng vaø coù yù thöùc coäng ñoàng. Thaät ra, ñoaøn suûng höôùng veà "söï canh taân vaø phaùt trieån Giaùo hoäi" (LG. 12), neân "chæ trong lieân heä vôùi coäng ñoàng, ñoaøn suûng môùi troøn ñaày yù nghóa".
Tuy ñoaøn suûng höôùng veà lôïi ích ngöôøi khaùc, nhöng thöôøng khoâng phaûi vì theá maø voâ ích cho mình (gratis data) ñaâu. Noùi chung, ñeå voït ra cho haïnh phuùc xung quanh, noù ñaõ ñöôïc roùt ñaày trong loøng toâng ñoà roài. Bôûi theá môùi coù caàu nguyeän soát saéng, söï höùng khôûi vaø an laïc, ñi ñoâi vôùi yù thöùc veà ngöôøi khaùc vaø söï ñoåi môùi baûn thaân, Giöõa coäng ñoàng aáy, ñoaøn suûng aäp voâ nhö moät côn loác, vöøa söôûi aám caùc taâm hoàn, vöøa cuoán hoï ñi xaây Nöôùc Chuùa. Trong khi heát loøng vì anh em nhö theá, toâi cuõng toát leân nhôø ñöùc AÙi vaø bôûi nhöõng gì thieâng lieâng maø toâi muoán thoâng ñaït cho xung quanh. Moät tia löûa baét ñaàu cho ngoïn löûa. Moät boác noùng môû vaøo con ñöôøng neân thaùnh. Ñuùng laø ôn goïi neân thaùnh, khi maø trong tu ñöùc hoïc tröôùc ñaây, söï soát saéng caûm tính neáu keùo daøi haún ñöôïc xeáp vaøo minh ñaïo (via illuminativa) roài.
Quaû thöïc töø tröôùc ñeán nay, beân ngoaøi luoàng gioù Nguõ tuaàn, vaãn coù moät soá keû, vaøo moät thôøi kyø naøo ñoù trong cuoäc ñôøi, boãng ñöôïc ôn caàu nguyeän soát saéng, laém khi soâi noåi, do ñoù vöøa khaùt khao laøm thaùnh, vöøa thaáy ñieàu aáy ôû trong taàm tay, chöù khoâng nhö tröôùc kia. Coù ñieàu ôn soát saéng caûm tính thöôøng chæ keùo daøi ñoâi ba thaùng, daêm ba naêm, vaø khi thaáy khoâ khan trôû laïi, ñöông söï coù caûm töôûng "meøo hoaøn meøo", khieán thoái chí daàn vaø boû cuoäc phaàn lôùn. Nhöõng keû kieân trì, sau khi ñaõ hieåu neân thaùnh laø do ôn Chuùa, vôùi söï goùp söùc cuûa ta thoâi, hoï seõ khieâm toán hôn vaø nhaém maét cöù tieán. Theá naøo hoï cuõng phaûi traûi qua raát nhieàu thöû thaùch vaø ñeâm toái tröôùc khi ñaït tôùi Hoân nhaân thieâng lieâng.
Ñoái vôùi caùc thaønh vieân cuûa nhoùm ñoaøn suûng, chaéc haún nhôø baàu khí vaø söï naâng ñôõ cuûa coäng ñoàng, hoï seõ beàn chí hôn vaø deã tôùi ñích hôn. Coù ñieàu ñeå ñaït tôùi hieäp ñaïo (via unitiva), khoâng theå naøo hoï cöù soát saéng caûm tính hoaøi nhö ta thöôøng gaëp trong caùc cuoäc hoïp Thaùnh Linh. Lyù do laø vì khoâng theå neân thaùnh neáu khoâng ñöôïc thanh luyeän keùo daøi baèng nhöõng ñeâm toái.
Neáu ñaët pheùp Röûa trong Thaàn khí vaøo ñuùng choã cuûa noù trong tu ñöùc hoïc truyeàn thoáng, thì pheùp Röûa aáy vöøa laø ôn goïi, vöøa laø cöûa vaøo ñeå neân thaùnh. Tu ñöùc hoïc coå ñieån gaàn nhö chæ nhaán vaøo yù chí (vaø ñöùc tin cuûa yù chí, coá nhieân). Nhöng neáu khoâng coù moät thuùc ñoäng maïnh, thì laøm sao coù trôùn ñeå voït ñaây? Caùi trôùn ñaàu hay ôn soát saéng quaû laø toái caàn. Caàn nhö söõa meï khi maø beù thì ñaâu theå aên cöùng.
Toâi noùi ñeán thöù ôn soát saéng nhö moät kinh nghieäm baát ngôø, maõnh lieät vaø beàn dai, chöù khoâng phaûi nhöõng côn gioù aám thoaûng qua, do Chuùa ñoâi khi, do nguyeân nhaân töï nhieân laém luùc. Söï boác maïnh aáy thöôøng chæ xaûy ra moät laàn trong ñôøi, gioáng nhö Löôïng töû ban sô (Quantum initial) toái caàn cho Bigbang vaø söï tieán hoùa ñeán voâ taän. Söùc baät aáy quaû raát lôùn vaø ôn aáy traân quyù voâ cuøng. Neân phaûi chôùp thôøi cô vaø lôïi duïng trieät ñeå. Ñoái vôùi ai chöa ñöôïc vieáng thaêm bôûi ngoïn soùng thaàn naøy, hoï haõy caàu Chuùa thieát tha vaø chuaån bò cho mình nhöõng ñieàu kieän caàn thieát ñeå coù theå ñöôïc taëng moùn quaø quyù nhaát aáy. Haún laø moïi ngöôøi ñöôïc goïi neân thaùnh. Nhöng ôn goïi aáy chæ thaønh hieäu nghieäm khi coù ôn soát saéng naøy.
Neân chuaån bò, nhöng chuaån bò theá naøo ñaây?
Ñeå ñöôïc moùn quaø raát lôùn noùi treân, thieát töôûng phaûi khieâm nhöôøng vaø vöõng tin, phaûi saùm hoái vaø coá traùnh toäi. Moâi tröôøng cuûa aân suûng laø Giaùo hoäi, moâi tröôøng cuûa ñoaøn suûng laø caàu nguyeän coäng ñoàng. Theá nghóa laø: söï côûi môû vaø hieäp thoâng vôùi Daân Chuùa laø thaùi ñoä raát caàn ñeå ñöôïc Chuùa ban ôn vaø goïi neân thaùnh. Trong caùc nhoùm ñoaøn suûng, pheùp Röûa trong Thaàn khí dieãn ra qua vieäc ñaët tay cuûa ngöôøi khaùc: baèng chöùng veà vai troø moâi giôùi cuûa moïi Kytoâ-höõu, cuûa anh chò em xung quanh ta. Neân haõy yù thöùc raèng ta caàn ñeán coäng ñoàng, vaø caàn ñeán söï giuùp ñôõ cuûa nhöõng ai duø beù nhoû trong Nöôùc Chuùa.
Pheùp röûa trong Thaàn khí noùi leân söï thoâng löu deã daøng giöõa Thaàn khí vôùi ñöông söï, khieán Thaàn khí höôùng caûm ra sao, anh seõ laøm theo nhö theá. Neân ñeå ñöôïc Thaàn khí röûa, nghóa laø saùng soi, höôùng daãn vaø thuùc ñoäng, thì haõy ngoû cöûa veà phía Ngaøi trong thaùi ñoä nhu thuaän ñoùn ñôïi, ñoàng thôøi côûi boû nhöõng trôû löïc veà phía mình nhö ham muoán, ñònh kieán, maëc caûm caùi Toâi.
Pheùp röûa trong Thaàn khí, nhö toâi nghó vaø ñaõ noùi treân, ñuùng laø söï soát saéng cuûa keû böôùc vaøo con ñöôøng neân thaùnh, neân haõy traân quyù, heát loøng baûo veä vaø coá gaéng thanh loïc, khai trieån.
Phaûi thanh loïc, vì ñaây laø giai ñoaïn nuoâi baèng söõa, nhöû baèng keïo, neân ñöøng quaù ham ôû laïi ñoù, maø haõy tröôûng thaønh leân töø töø baèng caùch yeâu Chuùa vì Chuùa chöù khoâng vì an uûi, baèng caùch phuïc vuï anh em vì haïnh phuùc anh em chöù khoâng vì caùi höùng cuûa toâi hay söï tri aân cuûa hoï.
Sau söï thanh loïc baèng coá gaéng baûn thaân naøy, seõ coøn ñôït thanh loïc cuoái do Chuùa hoaøn toaøn, vaø ñoù laø caùc ñeâm toái. Ñeán ñaây, thì con caùi Thaùnh Linh phaûi trôû veà vôùi caùch öùng phoù cuûa tu ñöùc hoïc coå ñieån, mieãn laø ñöøng quaù thieân veà chieâm nieäm. Vaâng, khoâng phaûi chæ chieâm nieäm môùi coù ñeâm toái, maø caû haønh ñoäng nöõa.
* * *
Tu ñöùc hoïc coå ñieån nhaán vaøo coá gaéng baûn thaân. Tu ñöùc hoïc ñoaøn suûng môû theâm cho neân thaùnh moät chieàu kích coäng ñoàng. Thaät ra, caû hai yeáu toá baûn thaân vaø coäng ñoàng ñeàu raát caàn cho tu ñöùc noùi chung.
Chaéc haún tu ñöùc ñoaøn suûng deã ñöa ta ñeán thaùi ñoä döïa daãm, döïa vaøo coäng ñoàng ñeå baàu khí coäng ñoàng khích ñoäng ta, neân khi xa rôøi taäp theå, e raèng ngoïn löûa seõ luïi taøn. Tu ñöùc coå ñieån traùi laïi ít quan taâm ñeán hieäp thoâng, vaø tìm thanh vaéng hôn laø gaàn guõi, do ñoù khoâng lôïi duïng ñöôïc baàu khí taäp theå vaø söï naâng ñôõ cuûa anh em. Vaâng, tu ñöùc hoïc Kytoâ-giaùo, nhaát laø trong thôøi cöïc thònh cuûa aån tu vaø ñan tu, gaàn nhö queân maát chieàu kích coäng ñoàng cuûa neân thaùnh. Tu ñöùc hoïc cuûa caùc toân giaùo phöông Ñoâng caøng caù nhaân hôn gaáp boäi. Noù saûn sinh moät soá quaù ít nhöõng sieâu nhaân thieâng lieâng, ñeå laïi beân döôùi caû moät ñaùm ñoâng bao la cuûa nhöõng ngöôøi chæ "theo ñaïo" baèng moät thöù ñaïo caàu loäc caàu taøi.
Tu ñöùc hoïc ñoaøn suûng raát caàn ñeå san baèng hoá saâu ngaên caùch giöõa hai loaïi phaøm nhaân vaø sieâu nhaân aáy, baèng caùch ñöa thaùnh thieän ñeán gaàn moïi ngöôøi, khieán phaàn ñoâng caûm thaáy neân thaùnh laø ñieàu coù theå, laø ôn goïi chung cuûa moïi ñeä töû Chuùa.
Coù ñieàu kinh nghieäm ñoaøn suûng coøn quaù non yeáu. Kinh nghieäm thôøi ñaàu chæ dieãn ra khoâng ñaày moät theá kyû. Coøn phong traøo Nguõ tuaàn hoâm nay cuõng chæ môùi baét ñaàu thoâi. Taát caû coøn chaäp chöõng, thì laøm sao ñeå noùi ñeán moät tu ñöùc hoïc?
May thay, tu ñöùc hoïc coå ñieån ñaõ giaø daën baèng hai ngaøn naêm kinh nghieäm, tìm toøi vaø suy tö. Noù laïi coù theå ñöôïc boå tuùc baèng voán lieáng ba möôi theá kyû cuûa tu luyeän AÁn giaùo. Tu ñöùc coå ñieån khoâng phaûi laø thöù tu ñöùc khaùc laï moïi maët ñaâu. Noù chæ thieáu moät hai neùt, maø tu ñöùc ñoaøn suûng coù theå ñieåm xuyeát cho.
Vaäy moät ñaèng tu ñöùc ñoaøn suûng phaûi laøm nhieàu coá gaéng ñeå gaïn loïc vaø suy tö tìm loái, ñaèng khaùc noù phaûi ñeán hoïc hoûi gaàn nhö taát caû ôû tu ñöùc hoïc coå ñieån. Noù khoâng theå trôû veà nguyeân traïng cuûa caùc cuoäc hoïp Daân Chuùa hoài toâng ñoà, luùc maø tu ñöùc hoïc Kytoâ-giaùo gaàn nhö chöa coù. Lôïi duïng kinh nghieäm vaø phaùt minh cuûa hai ngaøn naêm tu ñöùc hoïc coå ñieån, noù seõ bieát caùch thanh luyeän vaø trau doài ñöùc haïnh. Thanh luyeän khoûi aáu tró (neâpios) ñeå bieát phaân bieät chính tuøy, ñeå khoûi neä vaøo tình caûm cuõng nhö ñeå thoaùt ra khoûi söï troùi buoäc cuûa caùi Toâi. Trau doài Tín-Voïng-AÙi ôû chieàu saâu baèng nhöõng kyõ thuaät suy nieäm vaø caám phoøng.
Phong traøo Nguõ tuaàn ñaõ taùi xuaát giang hoà, maø ñaëc suûng laïi caàn thieát nhö söùc maïnh canh taân vaø phaùt trieån, neân tu ñöùc hoïc hoâm nay khoâng theå khoâng ñeà caäp ñeán.
Cuõng nhö vaøo thôøi caùc toâng ñoà, ñoaøn suûng (hay ñaëc suûng) tieâu bieåu cuûa caùc cuoäc hoïp Thaùnh Linh laø ôn noùi tieáng laï, coù leõ nhaém dieãn taû moät söï hieäp thoâng phoå caäp, vöôït treân nhöõng dò bieät veà ngoân ngöõ, töùc saéc toäc vaø vaên hoùa. Vôùi keû ñöôïc röûa trong Thaàn khí, keøm theo ôn dò ngöõ aáy laø caû moät bieán ñoåi trong taâm hoàn, vaø ñaây laø söï soát saéng, hoan laïc, cuøng vôùi tinh thaàn chia seû, hieäp thoâng.
Nhö theá, tuy nhaém ích lôïi cuûa ngöôøi khaùc tröôùc tieân, ñoaøn suûng thöôøng cuõng thaùnh hoùa chính ñöông söï nöõa. Pheùp röûa trong Thaàn khí laøm phaùt sinh moät soát saéng keùo daøi, khieán anh caàu nguyeän laâu vaø höùng thuù. Coù gì ñoù gioáng nhö ôn soát saéng khôûi ñaàu cho moïi tieán trình neân thaùnh xöa nay. Neáu ñuùng vaäy, thì ñaây laø ôn goïi neân thaùnh ñaõ thaønh phoå caäp cho moïi con caùi Thaàn khí roài.
Duø sao, ôn soát saéng vaãn chæ laø khôûi ñaàu cuûa tieán trình. Do ñoù, coù nhöõng khuyeát ñieåm cuûa söï aáu tró maø ta phaûi thanh loïc baèng phöông phaùp cuûa tu ñöùc hoïc coå ñieån. Ñoàng thôøi, coù söï non yeáu cuûa caùi maàm maø ta phaûi vun troàng cho lôùn khoûe leân baèng kyõ thuaät ñaõ phaùt minh cuûa suy nieäm, tónh taâm v.v...
Ñieàu neân löu yù tröôùc tieân, laø ñöøng ham caùi laï vaø ñöøng muoán ñöôïc ñeå yù. Traùi laïi, haõy vun troàng ñöùc AÙi vaø chuù yù ñeán haïnh phuùc cuûa xung quanh.
Ñôøi soáng ñoaøn suûng ñöa ta vaøo söï phoùng khoaùng cuûa Thaàn khí "höùng ñaâu thoåi ñaáy". Nhöng khoâng neân vì theá maø khinh reû cô cheá, vì ñaây laø moät trong hai phöông theá Chuùa duøng ñeå baûo veä vaø thaùnh hoùa Giaùo hoäi.
Ñeå ñöôïc Thaàn khí tröïc tieáp höôùng daãn, ta neân chuaån bò baèng thanh taåy, baèng thaùi ñoä sieâu thoaùt vaø baát thieân. Ñoàng thôøi ngoû cöûa veà höôùng Ngaøi trong nhu thuaän ñoùn ñôïi, vaø môû cöûa vôùi coäng ñoàng trong söï khieâm toán vaø thaùi ñoä hieäp thoâng.
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page