CAÀU NGUYEÄN
PHUÏNG VUÏ - HUYEÀN TÍCH

Linh Muïc Hoaønh Sôn, SJ, Vieät Nam

Prepared for internet by Vietnamese Missionaries in Taiwan

YÙ nghóa cuûa caàu nguyeän

Soáng ñaïo goàm maët tónh: caàu nguyeän, vaø maët ñoäng: laøm chöùng.

Caàu nguyeän laø söùc soáng cuûa moïi toân giaùo. Trong toân giaùo, ít hay nhieàu, ngöôøi ta luoân coù nhu caàu khaán vaùi vaø teá töï. Vôùi Phaät giaùo vaø Jaina-giaùo, khaán vaùi vaø teá töï laø cuûa cö syõ thoâi. Muoán giaûi thoaùt hay Nieát baøn thì phaûi thieàn ñònh, tìm Sieâu vieät ôû beà saâu.

Kytoâ-giaùo raát troïng chieâm ngöôõng, nhöng khoâng boû haønh ñoäng. Suy chieâm, khaán vaùi vaø cuùng teá laøm neân phaàn tónh cuûa soáng ñaïo vaø coù teân laø nguyeän caàu (oraison).

Con ngöôøi laø thuï taïo vaø thuï cöùu. Khoâng gì noù coù, noù höôûng maø khoâng laø cuûa cho khoâng. Ñeå soáng xöùng nhö moät ngöôøi, keû thuï aân khoâng theå khoâng höôùng veà ñaáng thi aân trong thaùi ñoä caàu voïng khi chôø ñoùn vaø caûm kích khi tieáp nhaän.

AÂn nhaân ñaây cuõng laø kyø nhaân nöõa. Veû ñeïp toân quyù cuûa Chuùa caøng röïc rôõ theâm trong haøo quang thaùnh thieän vaø trong toûa saùng loøng nhaân. Nhaát laø khi keû chieâm ngöôõng cuõng laø keû ñaõ chòu aân quaù saâu cuûa Ngaøi. Neân nhìn Ngaøi aét ngaát ngaây vì Ngaøi, vaø hieåu Ngaøi cuõng laø chieâm höôûng Ngaøi. Töø chieâm ngöôõng vaø thaùn phuïc, aét sinh suøng baùi vaø tuïng chuùc.

Suøng baùi vaø tuïng chuùc laø haäu quaû taát nhieân cuûa chieâm ngöôõng, rong khi chieâm ngöôõng cuõng laø ngaát ngaây tröôùc caùi ñeïp. Neáu ngaém caùi ñeïp chæ vì noù ñeïp thoâi, thì ñaây laø chieâm ngöôõng thuaàn tuùy ngheä thuaät. Neáu xuyeân qua veû ñeïp, ngöôøi ta höôùng veà baûn thaân ngöôøi ñeïp, thì ñaõ phaùt sinh kính ngöôõng vaø yeâu thöông. Tình yeâu coøn trong chieâm ngöôõng seõ laø tình yeâu voâ vò lôïi, cuûa keû muoán naâng niu con ngöôøi ñeïp hôn laø chieám höõu con ngöôøi aáy, nhaát laø khi vì theá maø daøy voø ñoùa hoa. Loøng muoán chieám höõu chæ maïnh leân khi söï chieâm ngöôõng yeáu ñi.

Coù ngöôùi noùi ñeán söï voâ vò lôïi trong chieâm ngöôõng Thieân Chuùa, do tính phi chieám höõu cuûa tình caûm myõ lyù (estheùtique). Nhöng Thieân Chuùa ñaâu phaûi laø böùc tranh ñeïp, trong ñoù caùi ñeïp phaân khoûi vaät theå cuûa böùc tranh. Thieân Chuùa laø moät baûn vò, maø baûn chaát laø ñeïp. Neân chæ thöôûng thöùc ñuùng caùi ñeïp Thieân Chuùa khi chuùng ta yeâu Ngaøi, muoán chính Ngaøi. Ñaây khoâng coøn laø laõnh vöïc thuaàn tuùy cuûa myõ lyù nöõa. Chuùng ta ñaõ böôùc sang laõnh vöïc cuûa tình yeâu.

Coù ñieàu tình yeâu cuõng coù naêm baûy ñöôøng tình. Moät tình naëng veà thòt chæ muoán chieám laáy cho rieâng mình, muoán haïnh phuùc cuûa mình hôn laø cuûa ngöôøi kia. Ñuùng hôn, ñaây chæ laø moät ñam meâ. Traùi laïi, tình khi naëng veà thaàn seõ höôùng veà haïnh phuùc chung cuûa ñoâi ta, vaø khi khoâng theå coù haïnh phuùc cho caû hai, thì ngöôøi ta saün saøng hy sinh chính mình. Do ñoù, tình yeâu ñuùng nghóa bao giôø cuõng cao thöôïng, khieán chæ taâm hoàn cao thöôïng môùi coù khaû naêng yeâu. Do ñoù, tình yeâu luoân laø moät coá gaéng vöôn leân, noù caàn coù huaán luyeän vaø ñöôïc thanh luyeän.

Neáu tình yeâu chaïm ñuùng ñaáng toái thieâng lieâng laø Thieân Chuùa, noù khoâng theå khoâng thaønh tình yeâu vò tha. Theo Yoan Thaùnh giaù, chính söï chieâm höôûng Thieân Chuùa seõ laø loø thanh luyeän höõu hieäu nhaát cho tình yeâu aáy. Ñeâm toái thanh luyeän chaúng qua laø chính aùnh saùng khoâng saùng cuûa ôn chieâm nieäm naøy ôû luùc khôûi ñaàu.

* * *

"Ñöa hoàn leân vôùi Chuùa" (elevatio mentis ad Deum), theo ñònh nghóa Caàu nguyeän cuûa Yoan thaønh Damas, laø höôùng veà Ngaøi trong nhöõng thaùi ñoä noùi treân. Ñoù laø caàu nguyeän ñaáy, vaø cuõng laø hoàn soáng cuûa caàu nguyeän. Caàu nguyeän laø chieâm baùi, chuùc tuïng; caàu nguyeän cuõng laø tri aân vaø xin aân. Tuøy tröôøng hôïp maø moät ñieåm naøo ñoù ñöôïc nhaán maïnh, nhöng khoâng neân vì theá maø sao nhaõng nhöõng ñieåm khaùc.

Vôùi yù nghóa nhö vaäy, caàu nguyeän ñuùng laø boån phaän coát yeáu cuûa con ngöôøi, keû coù khaû naêng bieát ñaáng Toái cao vaø bieát mình leä thuoäc Ngaøi hoaøn toaøn, nhôø vaû Ngaøi taát caû. Vaø nhö theá, caàu nguyeän phaûi laø hôi thôû cuûa hoàn, bôûi noù ñöa hoàn tôùi nguoàn söõa meï, söõa töï nhieân vaø sieâu nhieân, cuøng luùc ñöa hoàn vaøo saâu trong thaùi ñoä tuøng thuaän vaø môû cöûa, thuaän doøng vôùi ôn Chuùa vaø nhöõng taùc ñoäng cuûa Ngaøi.

Theá nhöng thöû hoûi, baèng caàu nguyeän ta coù khaû naêng chaïm tôùi Chuùa vaø neân moät vôùi Ngaøi hay khoâng? Hay ñaây chæ laø aûo giaùc, vaø roát cuoäc ta chæ gaëp gôõ chính mình, do ñoù Chuùa maø ta gaëp chæ laø phoùng theå (projection) cuûa chính mình?

Nhöõng giaûi thích treân cuûa maáy oâng phaân taâm hoïc khoâng phaûi hoaøn toaøn voâ caên cöù ñaâu. Coù ñieàu hoï coøn queân moät neùt ôû böùc chaân dung Thieân Chuùa (vaø quyû thaàn noùi chung), neùt maø thieáu noù Ngaøi chaúng coøn gì laø Thieân Chuùa nöõa. Vaø ñaây laø tính thaàn thaùnh cuûa Ngaøi. Vaâng, thieáu chi nhöõng caûm giaùc thieáu thoán vaø sôï haõi, nhöng ñaâu phaûi moïi caûm giaùc leä thuoäc ñeàu coù höông vò khaùc thöôøng aáy nhö ñöùng tröôùc Thieân Chuùa. Söï giaûi thích cuoái cuøng cuûa taâm tình toân giaùo laø ôû caûm thöùc thaàn thieâng (sens du sacreù), caûm thöùc dò kyø maø chæ loaøi ngöôøi môùi coù, laïi coù raát sôùm, ngay caû tröôùc nhu caàu soáng xaõ hoäi nöõa (Veà caûm thöùc thaàn thieâng, xin ñoïc Rudolph Otto. Le sens du sacreù).

Duø sao, caûm thöùc tuïc thieâng vaãn coøn laø cuûa toâi, vaø cuûa toâi nhöõng taâm tình toân giaùo sinh ra töø caûm thöùc aáy. Cuoái cuøng, caâu hoûi vaãn coøn nguyeân veïn: — Laøm sao, vôùi nhöõng taâm tình ngöôøi nhö theá, toâi coù theå chaïm tôùi Thieân Chuùa? Vaâng, neáu chæ coù toâi vaø tình caûm cuûa toâi, khoâng caùch naøo toâi coù theå vöôït khoaûng caùch gheâ gôùm töø thuï ñeán chuû taïo ñeå chaïm ñöôïc ñaáng laø Khaùc haún (l'Autre). Caùi laøm toâi coù khaû naêng chaïm tôùi Ngaøi, caùi aáy khoâng theå do toâi, nhöng hoaøn toaøn coù theå do ñaáng laø toaøn naêng. Baèng aân suûng Chuùa ñaõ coù maët vôùi toâi, neân baèng nguyeän caàu toâi môùi gaëp Ngaøi ñöôïc.

AÂn suûng noái ñaát vôùi Trôøi, neân aân suûng laø do ñöùc Kytoâ truyeàn sang, ñaáng maø baûn tính laø AÂn suûng. Nhôø aân suûng vaø do Thaàn khí, nôi ñaáng "goàm veà moät ñaàu" (reùcapitulation), toâi ñaõ thaønh con cuûa Cha, thaønh teá sö vöông giaû. Töø ñaây, toâi coù ñuû tö caùch ñeå keâu Abba Cha (Rom.8.15) vaø caàu thaúng vôùi Thieân Chuùa Cha:

— "Ngaøy aáy, caùc con seõ caàu nhaân danh Thaày. Thaày khoâng baûo Thaày caàu Cha cho caùc con, vì Cha yeâu caùc con..." (Yo.16.26-27).

Phaûi, mieãn laø toâi höôùng veà Thieân Chuùa thöïc. Ít laø môû ngoû veà phía ñaáng laø voâ cuøng voâ cöïc aáy, duø vôùi moät quan nieäm coøn chaát phaùc veà Ngaøi. Chæ caàn ñöøng xem Ngaøi nhö moät quyû thaàn baát cöù, moät thaàn töôïng hay nam, nöõ nhaân lyù töôûng, maø moät caùch mô hoà loøng toâi vaãn öôùc mô.

Moät khaùi nieäm naøo ñoù veà moät ñaáng cao caû, maø heát thaûy leä thuoäc vaøo, moät khaùi nieäm (duø khoâng roõ reät) nhö theá ñuû giuùp toâi gaëp ñuùng Chuùa, hay ñuùng hôn, ñeå Chuùa cho toâi gaëp ñuùng Ngaøi, baèng aân suûng cuûa Ngaøi. Khi naøo vieäc gaëp gôõ aáy ñaõ thaønh moät kinh nghieäm thieâng lieâng, töùc khaéc toâi seõ (taïm) hieåu Chuùa laø ñaáng khoâng caùch gì hieåu noåi, nghóa laø ñaáng Khaùc haún. Hieåu baèng caûm nghieäm, coù gì nhö tröïc giaùc, chöù khoâng phaûi do tö duy.

Khi ñaõ hieåu, ñaõ neám Chuùa roài, töï nhieân toâi chæ coøn muoán caàu tröïc tieáp vôùi Chuùa; vaø duø coù caàu vôùi Ñöùc Meï, caùc thaùnh chaêng nöõa, maëc nhieân toâi vaãn nhaém Chuùa nhö ñích cuoái vaø chaân trôøi cuûa nguyeän caàu. Hôn theá, toâi chæ troø truyeän vôùi caùc ngaøi trong Chuùa, vaø cuøng vôùi caùc ngaøi toâi thôû than vôùi Chuùa.

Caàu nhö theá, toâi khoâng coøn taùch rieâng Ñöùc Meï hay thaùnh naøy thaùnh kia thaønh nhöõng vò thaàn con con, gaàn nhö ñoäc laäp ñoái vôùi Chuùa vaø ñoäc laäp ñoái vôùi nhau. Duø caûm thaáy Chuùa gaàn mình, toâi vaãn khieâm nhu trong thaùi ñoä leä thuoäc, vaãn caûm thaáy hôi aám cuûa Giaùo hoäi hieäp thoâng. Giaùo hoäi aáy roäng khaép naêm chaâu vaø roäng tôùi Trôøi cao, ñang bao truøm laáy toâi, ñaùnh tan caûm giaùc coâ ñoäc trong toâi, khi maø taát caû thaønh anh em, baïn höõu, thaønh cha meï, con caùi, thaønh thaøy daïy vaø moâi giôùi tröôùc Chuùa cuûa toâi. Taïi sao toâi laïi khoâng theå nöông caäy vaøo hoï? Taïi sao khoâng theå caàu ôn vôùi Ñöùc Meï, caùc thaùnh, vôùi nhöõng ngöôøi thaân quen ñaõ ra ñi trong Chuùa nhæ?

* * *

Vì yeâu thöông toâi, Cha luoân saün saøng ñoùn tieáp toâi. Ngaøi vaãn chôø toâi ôû cöûa vaø goõ, ñeå heã toâi ñaùp laïi laø vaøo lieàn. Cho neân gaëp Chuùa thì deã (duø coù khi toâi khoâng caûm thaáy), chöù muoán gaëp Chuùa môùi khoù, vì muoán laø vieäc cuûa toâi.

Baèng aân suûng, Chuùa ñang hieän dieän ñoù vôùi toâi. Chæ caàn xoay maët laïi vôùi Chuùa, laø cuoäc ñoái thoaïi seõ baét ñaàu. Giaû nhö toâi ñang xa Chuùa vì toäi loãi, thì Chuùa vaãn chôø ñoù beân ngoaøi, neân lôøi van xin cuûa toâi vaãn thaáu ñeán tai Ngaøi ñöôïc. Vaû laïi, chính lôøi van xin kia, daáu hieäu cuûa coá gaéng quay veà, ñaõ laø aân Chuùa vaø do söï goõ cöûa cuûa Chuùa. Neáu aân Chuùa baét ñaàu, haún aân Chuùa seõ keát thuùc thoâi. Bao giôø Chuùa cuõng yeâu toâi tröôùc vaø ñi böôùc tröôùc (1 Yo.4.10; Rom.5.8-10).

Vì gaëp Chuùa, keå caû gaëp trong caàu nguyeän, luoân luoân laø ôn Chuùa, neân phaûi bieát phaân bieät caûm giaùc gaëp Chuùa vôùi thöïc taïi cuûa söï gaëp gôõ aáy. Coù theå coù caûm giaùc, keå caû nöôùc maét xoái xaû, maø gaëp Chuùa thöïc thì chaúng coù bao nhieâu. Ngöôïc laïi, ñoâi luùc haàu nhö khoâng caàu nguyeän noåi duø coá gaéng raát nhieàu, maø keát quaû thieâng lieâng laïi doài daøo duø anh khoâng thaáy. Do ñoù, duø khoâ khan, cöù vöõng taâm caàu nguyeän. Khoâng coù gì an uûi maø vaãn coá ñöôïc, haù chaúng phaûi laø do aân Chuùa ñaáy sao? Tình caûm thöôøng ñi ñoâi vôùi gaëp gôõ, nhöng tình caûm khoâng phaûi laø gaëp gôõ, caøng khoâng theå saûn sinh söï gaëp gôõ aáy.

* * *

Vì caàu nguyeän ñöa saâu vaøo trong Chuùa, ôû ñoù toâi töông giao maät thieát vôùi Chuùa, neân caàu nguyeän phaûi laø hôi thôû cuûa hoàn ñang khao khaùt tình lang vaø chæ soáng nhôø söõa meï. Ñaõ laø hôi thôû, thì khoâng theå ngöng laâu maø soáng ñöôïc. Neân phaûi caàu nguyeän haèng ngaøy, caàu nguyeän thöôøng xuyeân.

Laøm sao coù theå caàu nguyeän luoân khi maø ta coøn laøm vieäc, nghæ ngôi, aên nguû? Baïn coù bieát khi yeâu thì ngöôøi ta luoân gaàn nhau theá naøo khoâng? Duø ôû ñaâu, hoï vaãn nghó ñeán nhau; duø laøm gì, hoï vaãn laøm vì nhau duø khoâng yù thöùc roõ. Vôùi Chuùa, baïn cuõng coù theå laøm nhö vaäy. Thænh thoaûng khi coù giôø, haõy ñun soâi tình yeâu baèng moät luùc suy chieâm, caàu nguyeän. Roài khi laøm vieäc, haõy coù nhöõng cuù lieác nhanh veà höôùng lang quaân ñeå khôi theâm ngoïn löûa. Baïn cuõng theâm cuûi vaøo löûa moãi khi hy sinh cho Chuùa, nhaát laø ñeå soáng theo ñöùc AÙi vaø leõ phaûi. Vaâng, baïn coù theå thaáy Chuùa raát roõ khi thaáy Chuùa trong anh em maø baïn ñang hy sinh phuïc vuï. Soáng vaø haønh ñoäng nhö theá, daàn daø baïn seõ "caûm giaùc" Chuùa trong nhöõng gì bao quanh. Moät caûm giaùc mô hoà thoâi, do coâng vieäc boän beà. Vaø ñoù laø caàu nguyeän (hay chieâm nieäm) tieàm maëc (oraison virtuelle) ñaáy.

Coù gì nhö cuûa "hoân nhaân thieâng lieâng", nhöng moät thöù hoân nhaân chuû ñoäng, do luyeän maõi maø thaønh. Hoân nhaân thieâng lieâng thuï ñoäng, giai ñoaïn choùt cuûa huyeàn nghieäm vaø keát hieäp taïi theá, seõ khieán cho caûm giaùc CHUÙA COÙ MAËT thaønh thöôøng haèng, khieán vieäc soáng vì Chuùa cuõng thaønh raát töï nhieân nöõa. Hoân nhaân thieâng lieâng xoùa boû ranh giôùi giöõa caàu nguyeän vaø cuoäc soáng, khi soáng ñaõ laø caàu nguyeän ñuùng nghóa roài.

* * *

Caàu nguyeän laø "naâng hoàn leân tôùi Chuùa" trong chieâm ngöôõng, vaø höôùng veà cuoäc soáng trong van xin. Nhöng vôùi phaàn ñoâng, chieâm ngöôõng laø chuyeän xa vôøi, chuùc tuïng chæ laø nhaäp ñeà cho xin ôn, ñeå chæ xin ôn môùi laø ñích nhaém. Vì theá trong ñoïc kinh (thöôøng ngöôøi ta caàu nguyeän baèng ñoïc kinh), ôû phaàn chuùc tuïng ngöôøi ta nhö voâ caûm, vaø cuõng voâ caûm khi lôøi kinh xöôùng leân caùc nhu caàu cuûa Giaùo hoäi vaø theá giôùi. Toâi chæ caàu nguyeän soát saéng khi tai öông ñang hay saép aäp xuoáng treân toâi vaø gia ñình toâi. Toâi ñi heát ñeàn khaán naøy ñeán choán haønh höông kia, vaø van vaùi haèng giôø khoâng moûi meät.

Cöùu trôï, che chôû, uûi an, döôøng nhö ñoù môùi laø caùi ngöôøi ta mong tìm ôû toân giaùo. Vaø nhö theá, toân giaùo ñaõ thaønh phöông tieän chöù khoâng phaûi leõ soáng, thaønh ma tuùy ru nguû hôn laø ngoøi noå cho caùch maïng ñôøi soáng, cho nhöõng kieán taïo toát ñeïp (Xem theâm J-F. Catalan, Expeùrience spirituelle et psychologie, Descleùe de Brouwer, Paris, 1991, tr.71tt).

Ñeå toân giaùo khoûi thaønh vuï lôïi nhö ôû tuoåi baùn khai cuûa noù, caàu nguyeän phaûi ñöôïc naâng cao tôùi möùc ca tuïng vaø chieâm ngöôõng, coøn van xin thì phaûi höôùng veà "Nöôùc Cha môû ñeán" tröôùc tieân.

Noùi nhö theá khoâng coù nghóa laø gaït boû phaàn cuûa caùi Toâi, choái boû söï thöïc veà tính yeáu ñuoái cuûa con ngöôøi, veà tö theá leä thuoäc cuûa noù ñoái vôùi Thieân Chuùa. Duø töï cöôøng vaø phaùt trieån ñeán ñaâu, con ngöôøi vaãn khoâng giaûi quyeát ñöôïc moïi vaán ñeà cuûa mình. Taät beänh khoâng theå heát, caùi cheát khoâng bieán khoûi ñòa caàu, ñoäng ñaát, baõo luït, nuùi löûa phun cuøng vôùi bao tai öông khaùc rình raäp toâi vaø heát thaûy treân moïi neûo ñöôøng cuoäc soáng. Theá maø ñeå soáng, toâi caàn ñeán moät toái thieåu an toaøn, moät chuùt saùng hy voïng. Vaâng, toâi raát caàn ñeán Thieân Chuùa vaø söï phuø giuùp cuûa Ngaøi. Ñöøng ñeå tin töôûng maøi nhuït söùc töï cöôøng cuûa toâi, nhöng cuõng ñöøng ñeå töï tin ñaïêt toâi vaøo vò trí khoâng phaûi cuûa mình, maø cuûa ñaáng Töï höõu. Moät söï chieám ñoaït baát chính!

Noùi toùm laïi, phaûi luoân thanh loïc ñöùc tin vaø thanh loïc caàu nguyeän. Ñöùc tin tröôûng thaønh giaû thieát töï cöôøng, nhöng cuõng khieán nhaän ra raèng, taát caû nhöõng gì toâi coù ñeàu do Thieân Chuùa maø coù. Nhìn nhaän caû hai söùc maïnh, vaø ñaët caùi noï loàng trong caùi kia nhö theá, toâi seõ thaáy mình vöõng chaéc leân, khoâng gì lay chuyeån noåi: "Khi toâi yeáu, ñoù laø luùc toâi khoûe vaäy". Töï tin do tin töôûng caøng huùt vaøo caàu nguyeän, chöù khoâng ñaåy xa noù ñaâu.

Ñaây laø thöù caàu nguyeän noù khoâng khinh reû "löông thöïc haèng ngaøy" cuûa baûn thaân vaø ngöôøi thaân, nhöng nhìn löông thöïc aáy trong vieãn caûnh lôïi ích toaøn boä cuûa con ngöôøi, do ñoù phuï thuoäc vaøo löông thöïc thieâng lieâng. Vaø cuõng theá ñoái vôùi nhu caàu theá giôùi, maø caàu nguyeän cuûa toâi phaûi môû roäng tôùi.

Phöông phaùp caàu nguyeän

Caàu nguyeän coù theå laø chieâm ngöôõng, coù theå laø xin ôn. Veà suy chieâm rieâng bieät, chuùng ta ñaõ noùi ôû chöông IX roài. Taïi ñaây, chæ baøn ñeán nguyeän caàu theo nghóa toång quaùt, nhaát laø theo nghóa thoâng thöôøng: vieäc trao ñoåi, truyeän troø vôùi Chuùa. Sau ñaây laø Baûy quy taéc thöïc haønh, giuùp ta ñaït doài daøo keát quaû

Quy taéc 1: Uoán theo Thaùnh Thaàn — Chính Thaàn khí ñöùc Yeâsu laøm baät leân trong ta tieáng keâu Abba, Ba (Rom.8.15; Gal.4.6). Vaø duø ta chöa bieát caàu, Thaàn khí vaãn caàu thay ta baèng lôøi than vaõn khoù taû (Rom.8.26). Ngaøi laøm theá keå töø luùc ta gaëp Cha, nghóa laø töø luùc chòu Pheùp röûa vaø soáng baèng söõa aân suûng. Vaäy vieäc cuûa ta chæ laø hoøa lôøi vaø hoøa loøng vôùi Thaùnh Linh, ñeå mình cuoán theo doøng nguyeän caàu nguoàn goác vaø sieâu nghieäm nôi Ngaøi (Sieâu nghieäm (transcendantal): ngay tröôùc caû caûm nghieäm hay yù thöùc, nhöng laïi laøm neàn vaø khuoân cho caûm nghieäm hay tri thöùc. Nhö ñaõ noùi treân, söï coù maët caàu nguyeän cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong ta laø ñieàu kieän sieâu nghieäm ñeå ta coù theå caàu nguyeän höõu thöùc vôùi Cha. Ñaây laø suy dieãn töø Thaàn hoïc sieâu nghieäm cuûa K. Rahner, maø thaàn hoïc naøy laïi ñöôïc gôïi yù töø trieát hoïc sieâu nghieäm cuûa Kant).

Trong thöïc haønh, ñeå baét ñaàu caàu nguyeän, ta haõy thænh Thaùnh Linh caàu cho ta vaø vôùi ta. Theá roài, laéng nghe Ngaøi ôû beà saâu taâm hoàn, moät caùch hoàn nhieân haõy buoâng theo nhöõng thuùc ñaåy thieâng lieâng. Buoâng ñaáy, maø vaãn coá gaéng ñaáy, coá nhöng khoâng caêng, khoâng baän taâm chi caû. Nhö trong thieàn aáy.

Buoâng laéng nghe Thaùnh Linh, ta deã bieát Cha muoán gì ôû ta, muoán ta xin gì ôû Ngaøi. Cha muoán gì ôû ta ö? Ta phaûi thaáy mình coøn caùch xa nhöõng gì Cha muoán. Moät caùch khieâm toán vaø ñôn sô, ta nhaän thieáu soùt cuûa mình maø vaãn tin vaøo tình Cha. Cha muoán ta xin gì ö? Haún laø xin "cho yù Cha ñöôïc thöïc hieän", nôi ta vaø xung quanh ta. Cuõng laø xin nhöõng gì ta ñang caàn, ñang thieáu, cho cuoäc soáng thieâng lieâng ñaõ, cho cuoäc soáng vaät chaát sau, nhöng tuøy Cha ñònh lieäu.

Ñeå ngaøy caøng hieåu Cha muoán gì nôi toâi, haõy suy nieäm Lôøi Chuùa, suy veà kinh Laïy Cha, veà moät soá kinh quen thuoäc chuùng laøm neân nhöõng baøi taäp höôùng daãn caùch nguyeän caàu. Nhaát laø haõy ñi saâu vaøo taâm tình Chuùa Yeâsu, nhöõng khaéc khoaûi saâu xa cuûa Chuùa ñöôïc toû loä trong lôøi nguyeän cuoái cuøng sau ñaây:

— Xin cho chuùng bieát Cha, bieát con ñöôïc Cha sai ñeán. Xin giöõ chuùng trong söï thaät vaø khoûi nhieãm muøi theá gian, duø chuùng ñöôïc con sai ñeán giöõa theá gian. Xin cho chuùng neân moät, ñeå theá gian tin raèng Cha ñaõ sai con, vaø Cha yeâu chuùng nhö ñaõ yeâu con... (Yo. ch. XVII).

Quy taéc 2: ÔÛ beà saâu — Ñuùng laø phaûi trôû veà vôùi beà saâu cuûa loøng, nôi ñoù Chuùa Yeâsu ñang coù maët vaø ñôïi ta, nôi ñoù Thaàn khí Con ñang caàu nguyeän vôùi Cha vaø chôø ta hôïp xöôùng. Chính Thaày ñaõ khuyeân, laø phaûi ruùt vaøo choã kín ñaùo nhaát trong phoøng, roài khoùa cöûa laïi, thì môùi coù theå troø truyeän vôùi Cha ñaáng ñôïi ta ôû nôi aån khuaát (Mt.6.6). Vaâng, duø caàu rieâng hay caàu chung, vieäc gaëp Chuùa chæ coù theå dieãn ra ôû beà saâu naøy. Vaø neáu khoâng gaëp ôû beà saâu aáy, thì chaúng coøn choã naøo khaùc ñeå gaëp nöõa. Vì theá, ñöøng laãn ñoïc kinh vôùi caàu nguyeän, duø anh coù theå caàu nguyeän baèng ñoïc kinh. Kinh coù theå laø nhöõng coâng thöùc doïn saün moät caùch coâng phu vaø ñuùng thaàn hoïc ñeå daãn yù trong caàu nguyeän. Trong tröôøng hôïp aáy, chuùng ñoùng vai troø sö phaïm, daäy anh bieát caàu gì vaø caàu theá naøo. Nhöng kinh seõ thaønh tieáng veït noùi neáu khoâng keùo ñöôïc yù anh theo kinh. Kinh coøn coù theå caûn trôû caàu nguyeän khi kinh xin moät caùi, maø anh laïi mong muoán moät caùi khaùc. Vaäy khi nhôø kinh maø bieát caùch caàu roài, ñoâi khi neân rôøi khoûi kinh ñeå noùi thaúng vôùi Chuùa nhöõng gì anh muoán, nhöõng lôøi taâm söï giöõa con vôùi cha hay giöõa baïn tri aâm vôùi nhau.

Quy taéc 3: Moät caùch ñôn thaønh — Taâm söï vôùi Chuùa, ñoâi khi caùc thaùnh duøng nhöõng lôøi leõ thaân maät, ñeán nhö "nhoõng nheõo". Ñuùng nhö ñöùa treû caûm gì noùi luoân, nghó ñaâu noùi ñaáy, khoâng bieát raøo tröôùc ñoùn sau, khoâng bieát leã nghi phieàn phöùc. Theá laø thieáu khoaûng caùch ñaáy, nhöng söï gaàn guõi roõ neùt hôn. Thaät ra, yù thöùc khoaûng caùch coù theå vaãn coøn, nhöng trong côn say yeâu, ngöôøi ta ñeå noù sau löng. Cuõng nhö khi ñaäp vôõ bình thuoác thôm ñaét giaù, khoâng phaûi Maria khoâng quan taâm ñeán keû ngheøo, nhöng khi boác yeâu roài, thì ngöôøi ta khoâng tính toaùn nöõa (Yo.12.3 tt.).

Chæ trong tình yeâu, ngöôøi ta môùi bi boâ treû nít ñöôïc. Vaø chæ trong thaùi ñoä ñôn sô aáy, söï chaân thaønh môùi ñaày ñuû. Vì theá, Nöôùc Trôøi laø cuûa ai gioáng treû con (Mc.10.14-15). Haõy côûi môû vôùi Chuùa nhö ñöùa nhoû vôùi meï, vaø roài ta seõ gaëp Chuùa, ñaáng loä mình ra vôùi treû con, chöù khoâng phaûi vôùi keû lôùn khoân (Mt.11.25).

Quy taéc 4: Xuoáng thung luõng phì nhieâu — Ñôn thaønh vôùi Chuùa, aét hieåu mình laø gì tröôùc Chuùa. Quaû thaät, ta khoâng theå nhaän ra caùi goác KHOÂNG cuûa mình tröôùc ñaáng Toaøn Coù, neáu chaúng thaáy mình thieáu thoán vaø caàn Chuùa luoân luoân. Ñoù laø "ñi xuoáng thung luõng phì nhieâu cuûa mình" (Tieân sa nhoû), ôû ñoù nöôùc doài daøo vaø ñaát maøu môõ, khieán ta soáng ñaày ñuû vaø lôùn leân nhö thoåi.

Söï bôùt mình laø ñieàu kieän ñeå Chuùa lôùn theâm (Yo.3.30). Nhaän mình yeáu laø cô sôû ñeå tin vaøo Chuùa. Khoâng coøn nghó mình laø gì, ñaùng gì, coù gì, toâi deã daøng ñoùn ñôïi töø Chuùa taát caû. Vaø moät khi ñaõ troïn nieàm tin vaøo Chuùa, Chuùa seõ ñeán troïn veïn vôùi ta vaø haønh ñoäng trong ta maø khoâng gaëp trôû löïc naøo.

Coi mình yeáu khoâng phaûi laø yû laïi, töø boû phaán ñaáu ñaâu. Khoâng söùc töï mình, nhöng ñaày söùc töï Chuùa: "Toâi coù moïi söùc trong ñaáng taêng söùc cho toâi" (Php.4.13). Neân toâi baïo leân gaáp traêm, vì toâi khoâng chieán ñaáu ñôn ñoäc (Caäy coù Chuùa maø baïo leân phaûi chaêng laø thieáu ñöùc Duõng? Söï coù maët cuûa Chuùa baèng aân suûng phaûi bieán ñoåi chính con ngöôøi toâi thaønh can ñaûm, thì can ñaûm môùi laøm neân baûn saéc cuûa toâi. Söï nöông caäy vaøo Chuùa laø thaùi ñoä hôïp kyù vaø caàn thieát cuûa ñöùc tin, nhöng beân caïnh ñoù, ñöùc Duõng vaãn caàn nhö moät trong nhöõng nhaân toá caáu thaønh söï toaøn thieän).

Quy taéc 5: Coá gaéng kieân trì — Buoâng theo Thaàn khí, thì cuõng phaûi coù haønh vi thaû mình troâi theo. Vaø phoù thaùc cho Chuùa khoâng coù nghóa thaây keä Chuùa. Taát caû do Chuùa ñaáy, maø taát caû cuõng do anh, do anh ôû maët phaúng döôùi, coá nhieân. Chuùa khoâng theå laøm neáu khoâng coù anh hôïp taùc. Nghóa laø luoân phaûi coá. Baét ñaàu thì meät, veà laâu seõ deã, seõ quen ñi. Theo Abba Agathon, caàu nguyeän laø "chieán ñaáu suoát ñeán cheát". Vaø theo giaûi thích cuûa Tieân sa Avila, thì "yeâu moät Thieân Chuùa maø ta khoâng thaáy, yeâu theá quaû laø ñieàu gay go".

Neáu giaây cung cuûa anh coøn yeáu, lo ñöùt neáu caêng quaù caêng laâu, thì haõy caêng töøng luùc, ngaên ngaén thoâi. Nghóa laø khi caàu maø thaáy mình ñang ñaõng trí, anh ñöøng buoàn baõ, böùt röùt laøm gì, caùi gì ñaõ qua cho qua luoân vì chaúng laáy laïi ñöôïc nöõa. Haõy quan taâm ñeán hieän taïi, xem caùch naøo buø ñaép höõu hieäu nhaát. Neáu gaéng laâu, coù leõ anh seõ ngaïi, do ñoù cuõng khoâng thöïc muoán gaéng. Nhöng neáu gaéng giaây laùt thoâi, chaéc anh thaáy laøm ñöôïc. Giaây laùt thöïc söï coá gaéng seõ giuùp anh laáy chaát löôïng buø cho soá löôïng maát maùt. Vaø coá gaéng moät khi höõu hieäu haún laøm anh phaán chaán leân, khieán heát buoàn nguû hoaëc öôn öôûi, vì dö aâm cuûa phuùt giaây soát saéng seõ keùo daøi trong nhöõng phuùt giaây tieáp theo.

Trong coá gaéng noùi treân, anh coù theå taêng chuù yù vaøo lôøi kinh ñang ñoïc, hay, taïm boû kinh ñaáy, haõy truyeän troø vôùi Chuùa moät caùch ñôn sô. Haõy noùi vôùi Chuùa veà chính tình traïng ñaùng thöông hay ñaùng traùch cuûa mình: — Chuùa ôi, con löôøi, con khoâ khan theá ñaáy, laøm sao ñöôïc baây giôø. Chuùa haõy muoán ñi, vaø con coá gaéng ñöôïc ngay!

Quy taéc 6: Vôùi caû thaân xaùc nöõa — Moät khi "Lôøi ñaõ thaønh thòt", thì thòt aáy laøm hieån loä Cha ra ("Ai thaáy Thaày laø thaáy ñaáng sai Thaày") vaø thaønh choã toâi ñeán gaëp Cha. Chaúng nhöõng thaân xaùc Chuùa thaàn thaùnh, maø caû thaân xaùc toâi cuõng öông maàm ñeå ñöôïc thaàn thaùnh hoùa theo. Nhôø ñoù, chaúng nhöõng toâi coù khaû naêng yeâu Chuùa vôùi tim, hoàn (Nl.6.5), maø baèng caû thaân xaùc nöõa.

Thaùnh Inhaõ Loyola ñaõ saùng cheá caùch chieâm ngaém baèng nguõ quan: duøng töøng giaùc quan ñeå nhìn, nghe, ngöûi, neám, sôø (baèng töôûng töôïng, coá nhieân) naøo laø hoûa nguïc, naøo laø Chuùa Yeâsu, Ñöùc Meï, v.v., nhö trong moät giai thoaïi Phuùc aâm naøo ñoù. Baét chöôùc AÁn giaùo, ñoâi khi Coâng giaùo AÁn cuõng ñöa muùa nhaûy vaøo phuïng vuï. Baét chöôùc haønh giaû AÁn giaùo, nhieàu ngöôøi Coâng giaùo coøn tìm Chuùa baèng phöông phaùp toïa thieàn nöõa (Veà con ñöôøng thieàn, coù theå ñoïc nhöõng taùc phaåm nhö cuûa Lassale, Zen, voie de l'illumination, cuûa W. Johnston, Zen et connaissane de Dieu...).

Khi caàu nguyeän, suy chieâm maø taâm tình baát ñònh vì ñang lo chuyeän naøy chuyeän khaùc, haún khi aáy ta thaáy tim ñaäp nhanh, thôû daäp doàn vaø thaàn kinh nhö laät baät. Vaäy, phaûi taâm tònh ñaõ. Ñeå taâm tònh, khoâng gì toát baèng thö giaõn, thôû chaäm nheï vaø ñieàu hoøa, trong khi, khaùc vôùi thö giaõn, trí khoân vaãn giöõ saùng suoát. Theá roài, ñeå coù thaùi ñoä khieâm cung vaø suøng kính, ta chæ vieäc nhìn xuoáng vaø cuùi thaáp ñaàu, laø thaáy hieäu quaû ngay.

Quy taéc 7: Caàu nguyeän trong vaên maïch cuoäc soáng — Ngöôøi coøn ham hoá vaø phoùng tuùng khoâng deã caàu nguyeän ñaâu. Ngöôøi kieâu caêng vaø töï maõn cuõng khoâng ôû vaøo tö theá thích hôïp ñeå gaëp ñaáng laø Chuû teå. Vaäy ñeå böôùc vaøo caàu nguyeän, nhaát laø ñeå naâng cao caáp ñoä caàu nguyeän, ta phaûi naâng cao möùc soáng luaân lyù vaø toân giaùo nöõa. Vaâng, ta chæ caàu nguyeän deã khi soáng tinh thaàn hy sinh, khi thuaän theo yù Chuùa. Ta chæ caàu nguyeän saâu khi loøng sieâu thoaùt, khoâng vöông buïi traàn. Vaø ta chæ thaân maät ñöôïc vôùi Chuùa khi queân mình vì anh em.

Duø sao, neáu cuoäc soáng chöa ñöôïc nhö theá, ta cuõng ñöøng thaát voïng. Haõy lôïi duïng söï ngheøo tuùng nhö ñoøn baåy ñeå "naâng taâm hoàn leân". Nghóa laø nhìn nhaän söï thieáu soùt vaø thaáp keùm cuûa mình ñeå chæ bieát nöông nhôø vaøo loøng Chuùa thöông xoùt. Nhaän thöùc ñöôïc nhö vaäy ñaõ laø ôn Chuùa vaø khôûi ñieåm cuûa ñöôøng veà.

Neáu theá, phaûi chaêng caøng thaùnh thì caøng coù caûm nhaän ñaày tay, do ñoù khoù ôû trong tö theá ñeå nhaän ôn? Quaû thaät, ôû möùc thaùnh nöûa vôøi, ngöôøi ta thöôøng phaûi ñaáu tranh choáng khuynh höôùng töï maõn aáy. Nhöng khi thaùnh thaät roài, gaàn ñaáng laø Chieàu cao, ngöôøi ta töï thaáy mình thaáp beù haún ñi. Töï nhieân thaáy mình beù, vò thaùnh deã thaønh ñôn sô vaø aên noùi töï nhieân vôùi Chuùa.

* * *

Khi nguyeän caàu ñaõ toûa höông sang cuoäc soáng, thì cuoäc soáng thaønh caàu nguyeän roài. Ngöôøi ta seõ caàu baát cöù luùc naøo vaø baát cöù ñaâu, trong khoå ñau cuõng nhö khi vui söôùng, trong lo aâu, thaát voïng cuõng nhö khi höùng khôûi traøn treà.

Ñeå ñöôïc nhö vaäy, trong khi say söa nguyeän caàu, ñoâi luùc cuõng neân nghó ñeán cuoäc soáng nöõa. Vaø haõy noùi vôùi Chuùa veà nhöõng vaán ñeà cuûa mình.

Thaùnh Ignace ñeà ra phöông phaùp "Chieâm ngaém ñeå yeâu" (contemplatio ob amorem) trong Thaàn thao cuoái tuaàn IV. Sau khi ñaõ ngaém Chuùa nôi Chuùa nhieàu roài, baây giôø ngöôøi ta ngaém Ngaøi nôi taïo vaät. Vaâng, haõy taäp nhaän ra daáu veát Chuùa nôi hoa laù, chim muoâng, tröôùc trôøi cao bieån roäng, caû ôû nhöõng con ngöôøi vaø taùc phaåm cuûa hoï nöõa. Quen nhìn ra Chuùa ôû nhöõng gì quanh ta, ta môùi deã gaëp Chuùa ôû thieân nhieân, treân ñöôøng phoá, cuõng nhö giöõa nhöõng baän bòu cuûa cuoäc soáng lao ñoäng vaø bon chen. Thænh thoaûng giöõa nhöõng luùc taát baät aáy, ta haõy höôùng loøng veà Chuùa, baèng moät cuù lieác nhanh thieâng lieâng, baèng maáy caâu "nguyeän taét" (oraison jaculatoire). Thænh thoaûng moät giôø caàu thôøi maïnh (temps fort) vaø töøng luùc nhöõng phuùt giaây haâm noùng nhö theá seõ duy trì söï coù maët cuûa Chuùa, seõ giuùp ta nguyeän caàu lieân tuïc baèng chính cuoäc soáng cuûa mình.

Baèng caùch xoùa boû söï phaân ranh giöõa chieâm ñaïo vaø soáng ñôøi nhö theá, ta seõ ñaéc thuû möùc "Chieâm trong haønh ñoäng" theo caùch goïi cuûa Nadal khi dieãn giaûi con ñöôøng Ignace. Seõ khoâng coøn kieåu phaân bieät xöa kia giöõa hai neáp soáng chieâm vaø haønh vôùi öu theá daønh cho chieâm. Ñaây laø di saûn Platon-thuyeát nôi giaùo phuï, quan ñieåm xuaát theá cuûa ñôøi soáng ñan tu: yù töôûng ñöùng treân thöïc taïi vaø chieâm ngöôõng ñöùng treân haønh taùc.

Thaáy Chuùa trong taát caû thì khoâng coøn choái boû traàn theá vaø coi khinh tín ñoà vì thaáy hoï laên loän giöõa ñôøi. Thaáy Chuùa trong taát caû, ta cuõng khoâng daùm laïm duïng vaät chaát ñeå phaïm toäi. Vaät chaát, ôû choã noù phaûn aûnh Thieân Chuùa, seõ thaønh ñoøn baåy bieåu hieäu ñeå phoùng ta veà phía chieâm ngöôõng vaø caàu nguyeän thöôøng haèng.

Caàu nguyeän coäng ñoàng vaø phuïng vuï

Moãi chuùng ta noái daøi con ngöôøi Chuùa ñeå thaønh nhò-Kytoâ (alter Christus). Toaøn theå chuùng ta noái daøi thaân mình Chuùa ñeå thaønh Huyeàn thaân, Giaùo hoäi. Nôi Chuùa, taát caû chuùng ta thaønh moät thaân cho moät Ñaàu vaø do moät Thaàn khí. Caùi tính Moät aáy, theo höôùng ñi Nhaäp theå, töø trong phaûi hieån hieän beân ngoaøi. Hieån hieän trong moät nieàm tin ñoàng tuyeân xöng, trong söï "yù hôïp taâm ñaàu" (homothumadon) cuûa loái soáng, trong ñoàng thanh cuûa chuùc tuïng, nguyeän caàu:

— "... Söï hieän theå chính yeáu cuûa Hoäi thaùnh laø ôû vieäc döï ñaày ñuû vaø chuû ñoäng cuûa toaøn daân Thieân Chuùa vaøo cuøng moät leã nghi phuïng vuï, nhaát laø trong cuøng moät leã Taï aân, moät nguyeän caàu, beân cuøng moät baøn thôø ôû ñoù giaùm muïc chuû toïa, coù linh muïc ñoaøn vaø phuïc dòch vieân vaây quanh" (Sacrosanctum Concilium, soá 41).

Duø caàu moät mình, nhôø ôn thoâng hieäp, ta vaãn caàu trong lôøi caàu cuûa Chuùa Yeâsu vaø Giaùo hoäi. Caàu nôi lôøi caàu cuûa Chuùa Yeâsu, vì Ngaøi laø moâi giôùi toaøn veïn vaø duy nhaát, Moâi giôùi vieát hoa:

"... Thieân Chuùa chæ coù moät, vaø chæ coù moät moâi giôùi giöõa loaøi ngöôøi vaø Thieân Chuùa. Ñoù laø ñöùc Yeâsu Kytoâ, ñaáng laø ngöôøi, ñaáng ñaõ naïp mình laøm giaù chuoäc chuùng ta" (1 Tim. 2.5-6).

Giaûi thích thaùnh vònh 102 (101), thaùnh Augustin cuõng nghó raèng, khi ta khoå ñau vaø nguyeän caàu, thì ñoù laø Chuùa Yeâsu lo aâu vaø nguyeän caàu nôi chuùng ta. Chính vì moãi ngöôøi vaø heát thaûy ñeàu caàu nôi lôøi caàu cuûa Chuùa, neân taát caû laøm thaønh chæ moät tieáng noùi trong Chuùa (giaûi thích thaùnh vònh 37, caâu 6), tieáng noùi cuûa Hoäi thaùnh thaân mình Chuùa.

Ñeå lôøi caàu hieän roõ laø cuûa coäng ñoàng, lôøi caàu aáy phaûi thaønh hôïp caàu cuûa daân. Vieäc thôø töï chung naøy coù teân laø Phuïng vuï (liturgie), noù ñaët neàn treân teá söï cuûa Chuùa Yeâsu vaø coù phaàn trong teá vuï cuûa thieân giôùi. Ñaõ laø hôïp caàu, thì phaûi theå hieän baèng ñoàng thanh, ñoàng cöû ñieäu. Vì theá, ít hay nhieàu, caàu nguyeän aáy phaûi ñöôïc thieát keá. Lôøi caàu ñöôïc quy hoaïch nhö theá seõ thaønh kinh, vaø cöû chæ quy ñònh seõ thaønh nghi leã, trong khi söï phaân coâng roõ laøm neân nhöõng chöùc vuï. Söï cô cheá hoùa laém khi laø raát caàn ñeå laøm khuoân thöôùc cho caû nhöõng bieåu phaùt töï do cuûa con tim vaø ñoaøn suûng, nhö ñaõ thaáy trong Toâng ñoà coâng vuï vaø nhieàu thö thaùnh Phaoloâ. Ñuùng laø moät toái thieåu toå chöùc raát caàn nhö moät vaønh ñai an toaøn, vaønh ñai ñuû chaéc ñeå caûn ngaên nhöõng quaù trôùn vaø laïm duïng. Coù ñieàu vaønh ñai aáy phaûi ñaøn hoài ñeå khuyeán khích nhöõng bieán cheá vaø saùng kieán höõu ích, giuùp cho caàu nguyeän sinh ñoäng hôn vaø ñaùp öùng ñoøi hoûi cuûa moãi hoaøn caûnh. Vaäy "chöõ ñoû" (rubriques) khoâng neân ñi vaøo chi tieát ñeå choaùn heát choã cuûa töï phaùt ñoaøn suûng. Thaàn khí caàn ñeán moät khoaûng troáng naøo ñoù ñeå tung hoaønh phæ chí, Ngaøi thích "höùng ñaâu thoåi ñaáy", raát phoùng khoaùng töø trong baûn chaát cuûa mình.

Trong thöïc haønh, neân thuùc ñaåy chia seû Lôøi Chuùa vaø caàu nguyeän töï phaùt. Neân choïn baøi ñoïc vaø ca kinh thích hôïp cho moãi hoaøn caûnh. Giaùo quyeàn ñaõ baét ñaàu cho pheùp nhö theá, nhöng khoâng gian daønh cho töï phaùt coøn heïp. Khoâng gian tuy heïp ñaáy, maø xem ra ñaõ roäng quaù roài, khi maø phaàn ñoâng chaúng thieát lôïi duïng vì khoâng öa ñoäng naõo. Cho pheùp "Lôøi nguyeän giaùo daân" ö? OÂng thaày naøo ñoù seõ soaïn saün ñeå giaùo daân ñoïc. Ñoïc chöù khoâng phaûi caàu. Thaäm chí ñeå ñoïc, ngöôøi ta coøn laáy nguyeân maáy maãu in saün. Ñuùng laø caên beänh löôøi teä haïi, coäng vôùi thoùi quen bao caáp truyeàn töû nhaäp toân.

* * *

Nghi thöùc khoâng phaûi chæ laø lôøi kinh, ca, aâm nhaïc, maø coøn cöû ñieäu nöõa. Neáu lôøi ñi vôùi yù töôûng, thì cöû ñieäu coù theå ñoäng thaúng ñeán taâm tình. Moät cöû ñieäu töï nhieân theå hieän moät tình caûm. Moät cöû ñieäu quy öôùc, neáu quen ñi ñoâi vôùi moät tình caûm, cuõng gôïi caûm nhö moät cöû ñieäu töï nhieân vaäy.

Moät cöû ñieäu quy öôùc thaønh töï nhieân coù theå do luyeän taäp caù nhaân, coù theå do truyeàn thoáng vaên hoùa laâu ñôøi.

Baèng ca kinh vaø cöû ñieäu, baèng khoâng gian, thôøi gian ñöôïc caáu truùc cho suøng kính chung, phuïng vuï seõ giaùo duïc ta caàu nguyeän vaø taïo neân quanh ta moät baàu khí giuùp ta chieâm ngaém maàu nhieäm Chuùa vaø trao ñoåi taâm tình vôùi Ngaøi. Ñeå ñöôïc theá, moät ñaèng ta phaûi toân troïng nhöõng quy ñònh, ñaèng khaùc phaûi vöôït xa hôn "chöõ ñoû" ñeå nhaém caùi maø nghi thöùc muoán gôïi yù cho ta. Baèng caùch aáy, ta coá soáng caùc maàu nhieäm Chuùa ñeå caùc maàu nhieäm aáy thaønh hieän thöïc cho ta luùc naøy, nhôø ñoù nuoâi soáng ta.

Bieåu hieäu trong phuïng vuï

Ñeå khôi ñoäng taâm tình trong caàu nguyeän, nhaát laø trong nguyeän caàu phuïng vuï, chuùng ta raát caàn ñeán hình aûnh vaø cöû chæ.

Ñeå noùi leân söï suy phuïc Thieân Chuùa ö? Haõy cuùi ñaàu thaät saâu, vaø laäp töùc anh thaáy mình ôû trong thaùi ñoä aáy. Ñeå hieåu Chuùa yeâu anh theá naøo ö? Haõy nhìn vaøo maùng coû hay nhìn leân thaäp giaù, vaø anh seõ hieåu ngay. Chöù cöù tröøu töôïng maø noùi: "Chuùa yeâu loaøi ngöôøi", "Toâi thuï ôn Chuùa", thì chæ thaáy trô trô, tröø phi nhöõng yù töôûng naøy, do nghieàn ngaãm laâu ngaøy, ñaõ ñöôïc noái keát vôùi moät tình caûm. Coù ñieàu, ñeå noái vôùi tình caûm hay khôi ñoäng tình caûm, yù töôûng aáy vaãn phaûi nhôø moâi giôùi cuûa aûnh töôïng thuoäc trí töôûng, maø ta coù theå goïi laø hình töôûng. Nhaát laø khi ñoái töôïng nhaém laïi thuoäc laõnh vöïc thieâng lieâng, nhö Thieân Chuùa vaø ôn thaùnh hoùa. Vaø tình caûm muoán gôïi khi aáy cuõng phaûi thieâng lieâng theo.

Khi ñoái töôïng nhaém laø sieâu giaùc nhö theá, thì hình aûnh bieåu thò trôû thaønh bieåu hieäu (symbole) roài. Tuy bieåu hieäu laø hình aûnh, nhöng caùi maø noù chæ laïi sieâu giaùc, voâ hình. Sôû dó hình aûnh coù theå chuyeån ñoåi bieåu thò nhö theá, laø vì caùi maø noù chæ, nhö aùnh saùng chaû haïn, vaãn coù gì gioâng gioáng vôùi nhöõng caùi nhö thaùnh thieän vaø vinh quang. Vaâng, duø vaät chaát hay thieâng lieâng, moïi thöïc taïi ñeàu moâ phoûng moät tieâu maãu chung laø Thieân Chuùa saùng taïo.

Vì caùi maø hình aûnh noùi leân tröïc tieáp thì khaû giaùc, neân hình aûnh coù khaû naêng khôi ñoäng moät naêng löôïng taâm-sinh, moät giaùc caûm hay tình caûm. Vì coù chuyeån höôùng trong bieåu thò, neân naêng löôïng taâm sinh kia, bò neùn veà phía döôùi, seõ thaêng hoa ñeå neân thuaàn khieát hôn, cao quyù hôn, thieâng lieâng hôn. Vaø ñaây laø do quy luaät Chuyeån ñoåi naêng löôïng (transfert d'eùnergie). Con ngöôøi voán thaân taâm ñoàng taïi, ñoàng hoaït maø! Caûm tính coù theå keùo xaùc leân theo tinh thaàn hay dìm tinh thaàn xuoáng theo xaùc, vaø ñaây laø vieäc cuûa bieåu thò noù taùc ñoäng qua trung gian cuûa töôûng tröôøng (l'imaginaire, champ d'imagination).

AÛnh töôïng noùi ñaây khoâng thuoäc ñòa haït cuûa ba giaùc quan chieám höõu laø khöùu, vò, xuùc chuùng tröïc caän söï thoûa maõn caùc nhu caàu toàn sinh (nhö aên uoáng) hay truyeàn sinh (nhuïc duïc). Nhöõng aûnh töôïng naøy nhö laån trong thöïc taïi vaät chaát, chöù khoâng giöõ moät khoaûng caùch ñeå neân hình aûnh suoâng veà nhöõng thöïc taïi aáy. Chæ coù aûnh töôïng thính, thò môùi ñaïêt thöïc taïi ñoái dieän vôùi ta ñeå trình baøy noù vôùi ta, khieán noù thaønh ñoái töôïng cuûa chieâm ngöôõng ñöôïc. Vaâng, yù töôûng veà caùnh ñoàng luùc ban mai, qua aûnh töôïng (cuûa trí töôûng) veà maøu xanh, veà tieáng gioù rì raøo, tieáng chim hoùt líu lo (keøm theo ñoâi chuùt caûm giaùc maùt meû), seõ khieán loøng toâi saûng khoaùi, vaø thaáy laâng laâng, thanh thoaùt.

* * *

AÛnh töôïng taâm lyù, di tích cuûa caûm giaùc vaø cheá phaåm cuûa trí töôûng, vì töø thöïc taïi vaät chaát maø phaùt sinh trong ta, neân ít nhieàu vaãn höôùng veà thöïc taïi vaät chaát khi trong ta xuaát hieän. Ñeå dieãn taû moät thöïc taïi thieâng lieâng, tuy ta phaûi möôïn chuùng, nhöng chuyeån höôùng bieåu thò vaø caûi bieán xung ñoäng caûm tính luoân ñi keøm. Thí duï, ôû caâu "baõo toá ngaøy chung thaåm", hình aûnh Baõo toá laøm noåi leân trong toâi noãi kinh hoaøng, nhöng vì bieåu thò chuyeån höôùng veà Ngaøy chung thaåm, neân noãi kinh hoaøng kia cuõng ñöôïc caûm thöùc thaàn thieâng chuyeån hoùa thaønh thieâng lieâng.

Vaâng, phaûi coù caûm thöùc thaàn thieâng ñeå vöøa chuyeån hoùa taâm tình vöøa chuyeån höôùng bieåu thò cho moät hình aûnh. Chöù neáu khoâng, moät aûnh töôïng ñeïp veà Ñöùc Meï seõ giam haõm toâi trong xaùc phaøm ñeïp cuûa moät phuï nöõ baát cöù, chöù khoâng giuùp toâi phoùng mình leân ñeå gaëp ñuùng Ñöùc Maria Meï Chuùa Trôøi, vôùi moät thaân xaùc ñaõ trôû thaønh "thieâng lieâng" vaø baát töû. Veà hình aûnh Nhaø thôø cuõng theá. Leõ ra, nhaø thôø phaûi laø bieåu hieäu veà Taäp hôïp thieâng lieâng (Ekkleâsia, taäp hôïp), töùc Giaùo hoäi. Nhöng keû khoâng ñuû khaû naêng töï giaûi phoùng mình khoûi caùm doã vaät chaát, seõ döøng laïi ôû nhaø thôø vaät chaát, maø khoâng nhìn ra söï hieän dieän cuûa Chuùa giöõa chuùng ta beân ngoaøi nhöõng khu vöïc thaùnh ñöôøng.

* * *

Bieåu hieäu duø do caù nhaân töï cheá, vaãn phaûi döïa moät phaàn vaøo caûm thöùc chung cuûa moät vuøng. Caûm thöùc chung aáy hình thaønh chaàm chaäm, taïo neân nhöõng caùch nhìn vaø caùch bieåu thò ñaëc thuø, khieán cho hoa hoàng thaønh bieåu hieäu cuûa tình yeâu beân Taây, hoa sen noùi leân söï cao quyù, thaäm chí huyeàn nhieäm cho phöông Ñoâng.

Moãi khu vöïc vaên hoùa ñeàu coù caû moät heä thoáng bieåu hieäu chính yeáu cuûa mình, maø chæ ai mang saün "gen" vaên hoùa cuûa nhoùm ngöôøi aáy môùi hieåu noåi. Nhö con haïc chaû haïn, noù noùi nhieàu vôùi Trung hoa veà theá giôùi beân kia, nhöng laïi caâm laëng hoaøn toaøn vôùi haàu heát caùc khu vöïc khaùc.

Nhöõng bieåu hieäu taäp theå neàn taûng nhaát ñöôïc Jung goïi laø Nguyeân tieâu (archeùtype). Nguyeân tieâu coù theå laø bieåu hieäu veà moät caùi gì chìm saâu trong voâ thöùc, hay chính caùi thuoäc voâ thöùc naøy maø hình aûnh noùi veà, nhöng noùi heát thì khoâng theå. Bôûi theá, nguyeân tieâu coù theå ñöôïc dieãn taû baèng nhöõng hình aûnh khaùc nhau tuøy theo khu vöïc vaên hoùa. Söï aùc chaû haïn xuaát hieän beân Taây döôùi daïng con raén coù caùnh vaø söøng (dragon), trong khi beân AÁn noù laïi hieän hình döôùi daïng ngöôøi coù söøng vaø ñen ñuûi (caùc loaïi quyû asura, preta, yaksïa, daitya, raâksïasa).

Cöïu öôùc vaø Taân öôùc vaãn duøng nguyeân nhöõng bieåu hieäu coù tính nguyeân tieâu cuûa vuøng Ñòa trung haûi, nhöng bieán caûi yù nghóa theo nieàm tin rieâng. Vaø ñoù laø roàng cuûa söï aùc, laø nöôùc cuûa nguoàn soáng, laø Taây phöông cuûa boùng toái söï aùc vaø söï cheát, v.v... Trong Pheùp röûa Kytoâ-giaùo, ngöôøi ta töø beân Taây maø xuoáng nöôùc ñeå tieán leân ôû beân Ñoâng. Dìm xuoáng nöôùc cuõng laø ñi vaøo hoãn mang vaø loøng Meï nguyeân thuûy ñeå taùi sinh trong ñôøi soáng sieâu nhieân.

Chòu röûa trong nöôùc vaø Thaàn khí laø ñeå sinh thaønh con Chuùa Cha. Neáu vai troø cuûa Ngöôøi cha nguyeân sô laø ôû treân cao, thì vai troø cuûa Ngöôøi meï nguyeân sô laïi ôû chieàu saâu, caùi noù noùi leân söï thaân maät vaø khôi daäy caûm giaùc an toaøn (Xx. Charles A. Bernard, Theùologie symbolique, Teùqui, Paris, 1978, tr.37). Taây phöông thieân veà chieàu cao vì ñöôïc chi phoái bôûi nguyeân tieâu Ngöôøi cha, neân cuõng yeâu aùnh saùng vaø söï roõ raøng, chính xaùc cuûa lyù trí. Caùc thaùnh ñöôïc hoï trình baøy vôùi caëp maét noàng chaùy vaø höôùng leân, trong khi veû maët thì raïng rôõ. Traùi laïi, ñöôïc chi phoái bôûi nguyeân tieâu Ngöôøi meï, Phöông ñoâng nghieâng veà chieàu saâu, khieán ñöùc Phaät cuûa hoï maét lim dim, höôùng veà choã thaâm u nhaát cuûa mình. Lyù töôûng cuûa hoï khoâng naèm ôû söï roõ raøng cuûa hình thöùc, nhöng söï môø aûo cuûa phaân bieät aâm döông, söï xoùa boû hình thöùc cuûa Voâ vaø Voâ vi.

Ñeå deã ñi vaøo ñôøi soáng thieâng lieâng, ngöôøi Phöông ñoâng haõy khai thaùc ñieåm maïnh naøy vaø haõy höôùng noäi, vaøo thieàn; ñoàng thôøi buø ñaép moät phaàn vaøo choã yeáu baèng caùch taäp phaân ñònh (discerner) roõ vaø haønh ñoäng coù keá hoaïch. Vaãn bieát raèng chuùng ta caàn phaûi ñi vaøo caùc bieåu hieäu chính cuûa kinh thaùnh ñeå hieåu thaáu Phuùc aâm, nhöng cuøng luùc cuõng phaûi trôû veà vôùi caùc hình aûnh Phöông ñoâng quen thuoäc ñeå dieãn taû vaø khôi ñoäng taâm tình toân giaùo cuûa mình. Haõy chuù yù nhaát ñeán caùc bieåu hieäu coù tính nguyeân tieâu cuûa khu vöïc chuùng ta, vì chaúng nhöõng chuùng giaøu khaû naêng bieåu thò, maø chuùng coøn laø ñoäng naêng caûm tính raát maïnh vaø coù reã aên raát saâu (Xx. C.G. Jung, Essai d'exploration de l'inconscient, ch.VI vaø VIII).

* * *

Chuùng ta caàn uoán taâm tình toân giaùo theo nhöõng ñöôøng cong cuûa khoâng gian vaø thôøi gian thieâng lieâng. Khoâng gian vaø thôøi gian thieâng lieâng, tuy döïa vaøo khoâng gian vaø thôøi gian töï nhieân, nhöng bieán ñoåi chuùng theo mình, theo caáu truùc ñaëc bieät cuûa mình. Neáu khoâng gian vaø thôøi gian töï nhieân baèng phaúng (plat), thì khoâng gian vaø thôøi gian thieâng lieâng laïi nhaáp nhoâ, vôùi nhöõng ñoä cao thaáp raát khaùc nhau töø choã naøy ñeán choã khaùc, do cô cheá phuïng vuï cuõng nhö do taâm tình toân giaùo taäp theå.

Veà khoâng gian, thì ñænh soùng naèm ôû nhaø thôø vaø caùc ñieåm haønh höông. Ñoái vôùi nhieàu taâm hoàn ñaïo ñöùc, thì ñænh soùng coøn naèm ôû caùc nôi thanh vaéng vaø maùt meû, vôùi nuùi soâng caây coái, vôùi caûnh trí bao la, ôû ñoù hoï deã caûm nhaän söï coù maët cuûa Chuùa.

Veà thôøi gian, thì ngaøy ñaïi leã, cuøng vôùi nhöõng muøa quan troïng nhö Voïng-Giaùng sinh, Tuaàn thaùnh-Phuïc sinh haún coù maät ñoä thieâng lieâng lôùn hôn caû. Cöù vieäc uoán thôøi gian mình theo ñoù, laø ta seõ thôû hít baàu khí nguyeän caàu chung thích öùng vaø naïp söùc thaàn ôû ñieän theá cao.

Coù ñieàu cuõng ñöøng quaù phuï thuoäc vaøo ñænh cao, ñeán noãi phaân bieät tuïc thieâng quaù ñaùng, chia caùch nhaø thôø vôùi ñöôøng phoá, ngaøy leã vôùi ngaøy thöôøng trong naêm, khieán khoâng theå thaùnh hoùa chính ñôøi soáng dieãn ra trong lao taùc vaø töông quan xaõ hoäi.

* * *

Anh coù theå quyù meán moät ngöôøi AÂu Myõ, nhöng laïi caûm thaáy gaàn guõi vôùi ngöôøi Vieät cuûa mình hôn. Vôùi caùc bieåu hieäu ñaëc thuø Ñoâng Taây cuõng theá. Vaø cuõng theá vôùi cöû ñieäu.

Vieäc quyø goái coù yù nghóa raát nhieàu vôùi ngöôøi La maõ, vì noù quaù quen vôùi oâng cha hoï khi nhöõng ngöôøi naøy toû loøng kính caån ñoái vôùi vua vaø thaàn linh. Nhöng quyø goái maø ngay löng laïi chaúng noùi gì vôùi moät ngöôøi Vieät thuaàn vieät. Vôùi ngöôøi Vieät cuõng nhö Trung hoa, cuùi ñaàu duø khoâng quyø vaãn khôi daäy nhöõng taâm tình cung kính. Vì theá, neáu voâ nhaø thôø maø cuùi ñaàu, vaùi hai ba vaùi nhö ñoàng baøo ta quen laøm ôû ñình chuøa, thì chaúng nhöõng hoï caûm thaáy gaàn guõi vôùi ta hôn, maø ta cuõng caûm thaáy deã hôn söï coù maët cuûa Chuùa treân thaäp giaù vaø trong nhaø chaàu. Vaâng, ta khoâng theå yeâu Chuùa maø khoâng baèng traùi tim Vieät, khoâng theå neân thaùnh maø khoâng thaùnh töø chính con ngöôøi Vieät cuûa chuùng ta.

Phuïng vuï huyeàn tích vaø ñôøi soáng huyeàn tích

Caàu nguyeän coäng ñoàng thöôøng taäp trung ôû phuïng vuï huyeàn tích, nhaát laø ôû thaùnh leã. Trong huyeàn tích vaø phuïng vuï huyeàn tích, caùc hình aûnh vaø cöû chæ töôïng tröng cuõng naém vai troø quan troïng nhaát.

Trong huyeàn tích, ngöôøi ta thöôøng taùi dieãn ñeå döï vaøo caùc bieán coá Thaùnh giaù vaø Phuïc sinh. Bieán coá, chöù khoâng huyeàn thoaïi.

Huyeàn thoaïi, ñoù laø söï phoùng theå cuûa ham muoán vaø hoïa ñoà cuûa kinh nghieäm ngöôøi xöa. Coøn Nhaäp theå, Thaùnh giaù, Phuïc sinh laø nhöõng bieán coá, qua ñoù Thieân Chuùa can thieäp ngoaïi thöôøng vaøo lòch söû. Khoâng phaûi can thieäp baèng trung gian, maø can thieäp baèng chính mình Ngaøi. Vaâng, chính ñaáng laø sieâu thôøi gian ñaõ thaønh lòch söû. Lòch söû ñaõ ñuïng phaûi Ngaøi ñeå bò chieám bôûi Ngaøi. Vì Ngaøi coù moät chaân trong lòch söû vaø chaân kia ôû vónh cöûu, neân tuy bieán coá dieãn ra vaøo moät thôøi ñieåm nhaát ñònh, maø bieán coá vaãn cao hôn thôøi gian, vöøa ñeå noái caùc khoaûnh khaéc cuûa thôøi gian vôùi haèng taïi, vöøa noái caùc khoaûnh khaéc aáy laïi vôùi nhau quanh bieán coá thaønh moät lòch söû cöùu ñoä duy nhaát. Vì theá vaø nhôø maàu nhieäm Nhaäp theå, bieán coá cöùu chuoäc khi ñöôïc khaùnh nieäm vaø taùi dieãn trong huyeàn tích, coù theå thaønh hieän taïi cho ta luùc naøy vaø ôû ñaây. Khi aáy, bieán coá vöøa ñöôïc taùi dieãn y nguyeân nhö lòch söû, vöøa bieán hoùa theo hoaøn caûnh lòch söû cuûa chuùng ta vì ñaây laø bieán coá vì chuùng ta. Giaùo hoäi chaúng laø thaân noái daøi cuûa Chuùa (trong khoâng gian vaø suoát doøng thôøi gian) moät caùch huyeàn nhieäm ñoù sao? Maàu nhieäm Chuùa Yeâsu, nhö moät bieán coá lòch söû noù laøm lòch söû, nhôø khaùnh nieäm seõ aên saâu maõi vaøo lòch söû ñeå bieán caûi noù vaø cuoán noù veà phía hoaøn taát caùnh chung nôi Trôøi ñaát môùi.

Khaùnh nieäm laø chieâm ngaém, maø cuõng laø ñöa mình vaøo ñoù ñeå ñöôïc bieán ñoåi trong ñoù. Bieán ñoåi nhôø kinh nghieäm vaø do taùc ñoäng huyeàn tích cuûa khaùnh nieäm.

Huyeàn tích dieãn taû maàu nhieäm baèng haønh ñoäng. Baèng vieäc laøm vaø lôøi noùi coù tính bieåu tröng. Huyeàn tích laø "daáu hieäu höõu hieäu" maø! Neân trong kyù hieäu (signe, töùc nghi thöùc), phaûi vöôït kyù hieäu veà phía yù hieäu (signification, töùc maàu nhieäm Chuùa vaø söï cöùu vôùt thieâng lieâng). Coù theá, huyeàn tích môùi thaønh ñoøn baåy thay vì nhaø tuø ñeå giam haõm ta giöõa boán böùc töôøng "chöõ ñoû" (rubriques). Ñeå nghi thöùc khoûi giam haõm ta, thì nghi thöùc ñöøng caàu kyø vaø cöùng nhaéc, laïi neân daønh choã cho töï phaùt ñoaøn suûng, cho caû im laëng cuûa thôø baùi, suy chieâm.

Nieäm töôûng caùc bieán coá Chuùa töø hoaøn caûnh lòch söû vaø xaõ hoäi cuûa chuùng ta hoâm nay, chuùng ta coù theå böôùc moät chaân vaøo cuoäc soáng, ñeå söï chieâm ngöôõng baây giôø seõ môû cöûa vaøo nhöõng kinh nghieäm soáng saép tôùi. Coù nhö theá, phuïng vuï môùi khoâng taùch khoûi cuoäc soáng, maø coøn thaønh traùi bom noå giöõa cuoäc soáng ñeå "caùch maïng" noù. Ñeä töû chính danh cuûa Thaày khoâng thôø ô vôùi coõi traàn, nhöng cuõng khoâng döøng laïi ôû coõi traàn. Töï ñoàng hoùa mình vôùi Chuùa Yeâsu, hoï theo Chuùa tieán vaøo lòch söû ñeå chuyeån höôùng ñi cuûa lòch söû veà phía Trôøi ñaát môùi.

Neân thaùnh, ñoù laø ñi saâu vaøo Chuùa Kytoâ trong nhöõng maàu nhieäm cuûa Ngaøi. Theá maø huyeàn tích laïi giuùp ta neân moät vôùi Chuùa moät caùch hoaøn haûo trong nhöõng maàu nhieäm aáy, neân phuïng vuï huyeàn tích phaûi neân nguoàn maïch vaø baûng chæ ñöôøng cho cuoäc soáng thieâng lieâng cuûa ta. Chuùng ta haõy duøng khaùnh nieäm huyeàn tích nhö chìa khoùa ñeå ñoïc lòch söû loaøi ngöôøi, vaø tôùi kín muùc naêng löôïng huyeàn tích ñeå haønh ñoäng thay ñoåi mình theo Chuùa vaø thay ñoåi theá gian thaønh Vöông quoác Chuùa.

* * *

Baèng huyeàn tích vaø qua Giaùo hoäi, Chuùa Yeâsu ñang ñoàng haønh vôùi ta trong cuoäc soáng cuûa ta, ñang döï vaøo cuoäc soáng aáy ñeå keát naïp ta vaøo cuoäc soáng cuûa Ngaøi. Vaø nhö theá baèng aân suûng huyeàn tích. AÂn suûng huyeàn tích coù maët trong moïi khuùc quanh ñôøi ta vaø vaøo nhöõng giôø phuùt quan troïng nhaát: luùc sinh ra trong ñôøi soáng thieâng lieâng, luùc chaát leân vai gaùnh naëng loaøi ngöôøi baèng thaønh laäp gia ñình, luùc sa vaøo nhöõng hoaøn caûnh-giôùi haïn laõo, beänh, töû...

Taát caû baét ñaàu vôùi Pheùp röûa.

Pheùp röûa, chaéc anh hay chò chòu laâu roài, hoài coøn nhoû laém, chöa bieát caùi chi chi. Nhöng do Pheùp röûa, anh chò vaãn ñang soáng ôn Pheùp röûa, ñang keát hôïp vôùi Chuùa chòu cheát vaø phuïc sinh, ñeå trong maàu nhieäm keùp naøy, Chuùa khoâng thoâi bieán caûi ta. Vaâng, mieãn laø anh chò ñi cuøng chieàu vôùi taùc ñoäng aân suûng.

Taëng phaåm Pheùp röûa vaãn coøn nguyeân ñoù, vaø vaøo moãi dòp Phuïc sinh trong naêm, vaøo moãi dòp kyû nieäm Phuïc sinh trong tuaàn (ngaøy Chuùa nhaät), chuùng ta laïi töôûng nhôù aân hueä noùi treân, caùi buoåi ñaàu maø ta gaëp gôõ Chuùa vaø gia nhaäp coäng ñoàng Daân Chuùa.

Chuùng ta cuõng ñöôïc taùi röûa caùch naøo ñoù trong moãi Pheùp röûa môùi, nhaát laø khi coù ta tham döï, vì Pheùp röûa khoâng phaûi chæ laø beå hieäp caån cuûa taân toøng vôùi Chuùa, maø coøn cuûa toaøn Hoäi thaùnh vôùi Chuùa, nhö Origeøne khaúng ñònh.

Theo giaùo phuï Cleùment thuoäc Alexandrie, Pheùp röûa ñaõ mang ñeán heát nhöõng gì coù cho söï toaøn thieän cuûa ta. Nhöõng huyeàn tích khaùc chæ khai trieån tieàm naêng aáy, chöù khoâng theâm gì môùi haún, cuõng chaúng naâng leân moät ñòa vò khaùc hoaøn toaøn. Cuøng moät yù töôûng treân, thaùnh Augustin cho raèng, xeùt veà aân suûng vaø phaåm giaù, ngaøi tuy laø giaùm muïc maø chaúng coù gì khaùc moät giaùo daân.

Vì theá, phaûi traân troïng ôn Pheùp röûa, phaûi toân troïng tö caùch con Thieân Chuùa cuûa ngöôøi ñeå yeâu kính hoï, toân troïng tö caùch con Thieân Chuùa cuûa mình ñeå soáng xöùng tö caùch aáy. Cuøng luùc, haõy nhìn nhaän ôn ñöôïc sai ñi cuûa Hoäi thaùnh: "Nhö Cha sai Thaày, Thaày cuõng sai anh em", ôn aáy cuõng laø cuûa chính mình, chöù khoâng daønh rieâng cho giaùo syõ ñaâu. Moãi ngöôøi chuùng ta ñeàu trong quaân nguõ caû, chæ khaùc nhau veà chöùc naêng, coù theá thoâi.

Quaû thaät, chuùng ta ñeàu chung moät ôn goïi neân thaùnh: Haõy neân toaøn thieän nhö Cha caùc con toaøn thieän", duø ôn aáy bieán ñoåi theo ngöôøi vaø hoaøn caûnh. Chuùng ta chung moät söù vuï: "Haõy ñi tôùi muoân daân", duø khoâng chung moät phaân coâng. Ít nhaát, chuùng ta coù theå vaø phaûi laøm chöùng baèng ñôøi soáng trong moâi tröôøng soáng vaø laøm vieäc cuûa mình. Neân thaùnh, ñoù laø neân moät vôùi Chuùa vaø caém saâu vaøo Giaùo hoäi, do ñoù khoâng theå thôø ô vôùi noãi khaéc khoaûi cuûa Thaày, vôùi soá phaän caùc thaønh phaàn Daân Chuùa.

Trong Chuùa Kytoâ, toâi ñaõ thaønh ngoân söù vôùi Ngaøi. Vôùi Ngaøi, toâi phaûi noùi veà Vöông quoác Trôøi, ít ra laø baèng ñôøi soáng. Trong Chuùa Kytoâ, toâi cuõng thaønh teá sö nöõa. Laø moâi giôùi giöõa Thieân Chuùa vôùi loaøi ngöôøi, khoâng theå toâi khoâng thaät loøng caàu cho "Danh Cha ñöôïc kính, Nöôùc Cha môû roäng, YÙ Cha ñöôïc thi haønh..."

Queân mình ñeå lo cho Nöôùc Cha vaø haïnh phuùc anh em, ñoù laø khai trieån ôn Pheùp röûa, laø neân thaùnh, laø thaønh moät vôùi Thaày trong maàu nhieäm Thaùnh giaù-Phuïc sinh cuõng nhö trong söù maïng cöùu theá:

— "Neáu chuùng ta ñaõ cheát ñoái vôùi söï toäi (trong Pheùp röûa), thì roài chuùng ta phaûi soáng theá naøo ñaây? Hay anh chò em laïi chaúng bieát raèng, chòu röûa (dìm) trong Chuùa Yeâsu Kytoâ, ñoù laø trong caùi cheát cuûa Ngaøi maø chuùng ta heát thaûy ñaõ chòu röûa (dìm)? Vaäy baèng Pheùp röûa, chuùng ta ñaõ ñöôïc mai taùng vôùi Ngaøi trong söï cheát ñeå roài, cuõng nhö ñöùc Kytoâ ñaõ soáng laïi töø giöõa keû cheát do vinh quang Chuùa Cha, chuùng ta cuõng seõ soáng moät ñôøi soáng môùi" (Rom.6.2-4).

* * *

Söï neân moät vôùi Chuùa seõ thaønh hoaøn myõ trong leã Taï ôn, töùc pheùp Thaùnh Theå. Trong pheùp Thaùnh Theå, baèng daáu hieäu roõ nhaát cuûa ñoàng hoùa laø aên uoáng, ta thaønh troïn moät vôùi Chuùa nôi con ngöôøi cuûa Ngaøi ñaõ "thaønh" cuûa ta. ÔÛ ñaây, Chuùa coù maët thaät baèng troïn veïn chính thaân mình Ngaøi, troïn veïn CHO toâi vaø VÔÙI toâi. CHO TOÂI vì toâi "döï phaàn thieân tính" (theias koinoânos fuseos) vôùi Chuùa. VÔÙI TOÂI vì toâi hieäp thoâng ñoái vò vôùi Ngaøi cuõng nhö trao ñoåi Abba thaân maät vôùi Cha.

Hieäp thoâng ñoái vò (communion personnelle) laø hieäp thoâng thieâng lieâng nhaát, neân haún cuõng laø caên baûn cuûa hieäp thoâng, nhaát laø trong pheùp Thaùnh Theå. Neân phaûi nhaán maïnh vaøo ñoù, vaø do ñoù nhaán maïnh vaøo nguyeän caàu. Ñoái vò, neân Chuùa ñang noùi vôùi toâi, vaø toâi phaûi laéng nghe, phaûi taâm söï vôùi Ngaøi. Phuùt taâm söï thieâng lieâng nhaát, vì gaàn guõi khoâng theå taû. Caàu nguyeän chung cuûa coäng ñoàng, vì ñaây laø nieäm töôûng chung cuûa Daân Chuùa. Caàu nguyeän rieâng cuûa moãi ngöôøi giöõa loøng Giaùo hoäi aáy, vì ñaây laø phuùt taâm tình ôû beà saâu. Vì theá, giöõa nhöõng khuùc ca kinh phaûi coù luùc im laëng: im laëng cuûa suy tö sau Phuùc aâm, im laëng cuûa toân thôø sau Hoùa thaùnh (conseùcration), im laëng cuûa tri aâm sau chòu leã.

Söï coù maët cuûa Thaày laø coù maët teá hieán (Chuùa cheát ñeå cöùu toâi) vaø coù maët yeán hoäi (Chuùa phuïc sinh ñeå thaønh thöùc aên nuoâi soáng toâi). Neân phaûi ñi vaøo maàu nhieäm keùp vaø yù höôùng keùp aáy cuûa Chuùa trong suoát thaùnh leã. Maët khaùc, ñöøng chia thaùnh leã baèng nhöõng nhaùt caét döùt khoaùt, laøm nhö "Ñaây laø mình Thaày" thì chöa coù maùu, roài "Ñaây laø cheùn maùu" vaãn chöa veïn con ngöôøi. Thaùnh leã laø moät haønh ñoäng aên suoát, moät chuyeån ñoäng lieân tuïc, maø moãi phaàn caém saâu vaøo phaàn khaùc ñeå laøm neân chæ moät doøng chaûy thoâi. Bôûi theá, khi nieäm töôûng ñaõ phaûi coù taâm tình hieäp thoâng roài; vaø khi chòu leã, vaãn khoâng thoâi töôûng nhôù: "Haõy laøm... maø nhôù töôûng..."

Töôûng nieäm vaø hieäp thoâng cuõng laø hoäi nhaäp vaøo, laø ñoàng teá vôùi Chuùa, do ñoù cuøng nhau ñoàng teá vôùi chuû teá linh muïc, giaùm muïc. Haõy ñeán thaùnh leã vôùi ñaày tay ñoùng goùp baèng nhöõng hy sinh vaø chia seû. Vaø töø thaùnh leã ñi ra, haõy coá soáng caùi maø thaùnh leã ñaõ daäy ta, ñeå cuoäc soáng laøm neân moät thaùnh leã keùo daøi vaø moät hy sinh thaäp giaù ñöôïc taùi dieãn maõi.

Thaùnh leã vöøa laø trung taâm cuûa thôø töï Kytoâ-giaùo, vöøa hoäi nhaäp vaøo leã teá thieân quoác, ôû ñoù Chieân con vaãn mang daáu tích hy sinh (Kh.5.6), ôû ñoù van xin trong caàu nguyeän ñaõ chuyeån thaønh chieâm ngöôõng trong no thoûa, an vui.

Xung quanh leã Taï aân, daàn daø ñaõ sinh ra moät soá loaïi hình suøng kính soát saéng, nhö vieáng, chaàu, kieäu Thaùnh Theå. Coù ñieàu phaûi chænh laïi nhöõng sai leäch lieân quan ñeán söï trong saùng cuûa ñöùc tin. Vaø ñoù laø thoùi quen söï vaät hoùa, tónh vaät hoùa Thaùnh Theå, taùch noù ra khoûi haønh vi nieäm töôûng vaø hieäp thoâng, töùc thaùnh leã. Vaâng, Chuùa chæ hieän dieän ñoù nhö teá phaåm vaø thöùc aên. Neân duø chaàu Thaùnh Theå hay "röôùc Chuùa" ngoaøi thaùnh leã, nhöõng vieäc naøy chæ mang yù nghóa khi quy höôùng veà chuyeån ñoäng thaùnh leã trong nieäm töôûng vaø hieäp thoâng.

* * *

Trong Pheùp röûa, Thieân Chuùa goïi toâi qua Chuùa Kytoâ, vaø cuõng nôi con ngöôøi gaïch noái naøy, toâi ñaõ ñaùp laïi, nhôø ñoù ñöôïc bieán caûi thaønh con Cha, nhôø ñoù Thaàn khí cuûa Con trong toâi ñang caàu thay toâi "baèng nhöõng lôøi than vaõn khoù taû". Nhö theá, töï beà saâu voâ thöùc, dieãn ra moät trao ñoåi vôùi Thieân Chuùa, vaø ñaây laø caàu nguyeän-neàn taûng, hay neàn taûng cuûa caàu nguyeän.

Söï trao ñoåi ôû beà saâu naøy chæ bò giaùn ñoaïn do toäi loãi thoâi. Maø toäi thì luoân coù theå xaûy ra cho moãi vaø moïi ngöôøi. Neân moãi vaø moïi ngöôøi ñeàu phaûi aên naên vaø thöôøng haèng hoái loãi.

Giaùo hoäi tuy thaùnh ôû Ñaàu, vaãn toäi ôû chi theå. Neân Giaùo hoäi laø ñoaøn ngöôøi luoân phaûi caûi quaù töï taân (metanoia), luoân treân ñöôøng veà ñeå caàu ôn tha thöù.

Tuy toäi ôû chi theå, Giaùo hoäi vaãn thaùnh ôû Ñaàu. Laø thaân mình noái daøi cuûa Chuùa, Giaùo hoäi cuõng laø choã heïn cuûa tha thöù vaø laøm hoøa vôùi Chuùa. Giaùo hoäi caàu ôn cho toâi, cho taát caû. Vaø Giaùo hoäi thi haønh söï thanh taåy thöôøng xuyeân vaø baèng nhieàu caùch. Vaâng, chính Giaùo hoäi tha thöù, chính Giaùo hoäi tieáp nhaän laïi teân ñaõng töû quay veà vôùi Cha, veà trong Giaùo hoäi, veà vôùi Giaùo hoäi.

Thôøi maïnh cuûa Laøm Laønh vaø ñænh cao cuûa Tha Thöù laø Hoái Giaûi huyeàn tích. Trong Hoái Giaûi huyeàn tích, söï thaùo côûi laø cuûa caû coäng ñoàng. Giaùo syõ thi haønh thay maët coäng ñoàng (nhaân danh Chuùa) vaø thuaän vôùi coäng ñoàng (Xx. Dictionnaire de la vie spirituelle, tr.868). Coù ñieàu, ñöùng leân giöõa coäng ñoàng, baèng cöû chæ tha thöù, giaùo syõ laøm hieän toû söï moâi giôùi cuûa Hoäi thaùnh nhö Huyeàn tích neàn taûng, laøm hieän toû vieäc cho Laøm Laønh nhö daáu hieäu höõu hieäu cuûa loøng Chuùa xoùt thöông.

Vaâng, ñaây laø trao ñoåi giöõa Cha vaø toâi qua trung gian Hoäi thaùnh, moät trao ñoåi mang tính aân tình, chöù khoâng phaûi phaùp lyù. Vaäy phaûi vöôït treân caùi heä Luaät-Thuù-Xeùt xöû kieåu toøa aùn ñaõ ñeo cöùng Hoái Giaûi töø bao nay vaø trôû veà vôùi heä Hoái-Veà-Tieáp ñoùn raát ñôn sô vaø ñaày tình ngöôøi cuûa caâu truyeän Phuùc aâm veà ñöùa con phoùng ñaõng.

Quaû theá, ñieàu kieän caàn vaø ñuû veà phía toäi nhaân chæ laø Hoái vaø baøy toû loøng hoái aáy ra. Khoâng phaûi hoái vì phaïm luaät cho baèng vì phaûn boäi Cha vaø Chuùa.

Taïi sao phaûi toû baøy loøng hoái? Vì ñaây laø huyeàn tích, neân caàn ñeán daáu hieäu. Bieåu hieän thoâng thöôøng cuûa saùm hoái laø thuù toäi vaø ñeàn buø. Vì thuù chæ laø bieåu hieän cuûa hoái, neân hoái môùi laø caên baûn. Vaäy ñöøng quaù maát nhieàu thì giôø vaøo xeùt mình, vaø ñöøng quaù tæ mæ, boái roái trong thuù toäi, tröø khi caàn ñeå ñöôïc linh höôùng toát hôn. Traùi laïi, haõy daønh nhieàu thì giôø cho caàu nguyeän vaø suy nghó, haàu coù ñöôïc nieàm hoái haän chaân thaønh.

Saùm hoái Kytoâ-giaùo vöøa laø giaõ töø quaù khöù xaáu, vöøa laø vöôn veà moät töông lai toát xöùng hôn. Neân ñaây vöøa laø hoái (ñoái vôùi vieäc tröôùc), vöøa laø caûi (quyeát taâm ñoåi khaùc). Hoái nhaân khoâng buoàn veà veát nhô vaø hình phaït cho baèng vì söï xuùc phaïm ñoái vôùi Chuùa vaø loãi phaïm ñoái vôùi anh em. Khoâng nhöõng buoàn vì toäi loãi cuûa mình, hoï coøn neân buoàn vì toäi chung cuûa theá giôùi ôû choã noù ñoùng ñinh Chuùa Yeâsu. Vaâng, hoï neân ñaët toäi rieâng cuûa mình vaøo giöõa ñoáng toäi gôùm gheâ cuûa loaøi ngöôøi maø aên naên, hoái tieác.

* * *

Huyeàn tích laø aân Chuùa ñoàng haønh vôùi toâi, nhaát laø ôû nhöõng khuùc quanh quan troïng cuûa cuoäc ñôøi. Vaäy aân suûng huyeàn tích khoâng theå vaéng boùng khi toâi chuyeån töø traïng thaùi soáng bao caáp sang traùch nhieäm raát lôùn laø xaây döïng xaõ hoäi vaø töông lai gioáng ngöôøi töø "teá baøo neàn taûng" gia ñình. Vaâng, hoân nhaân Kytoâ-höõu khoâng theå khoâng laø moät huyeàn tích troïng ñaïi. Laø huyeàn tích, hoân nhaân phaûi mang ñöùc AÙi sieâu nhieân ñeán bieán caûi tình yeâu ñoâi löùa thaønh thuaàn khieát, thieâng lieâng, saâu xa, beàn chaët, nhôø ñoù gia ñình hieån hieän laø Giaùo hoäi taïi gia (ecclesia domestica), laø bieåu chöùng cho söï keát hieäp vónh haèng giöõa Chuùa vôùi Daân rieâng cuûa Chuùa.

AÂn Chuùa luoân ñoàng haønh vôùi toâi trong cuoäc soáng, nhaát laø trong nhöõng tình huoáng eùo le, ñaëc bieät, neân khi caàn boå söùc treân ñöôøng daøi, chaân choàn goái moûi, hoaëc khi caàn an uûi trong ñau thöông vì ngöôøi tình boû ñi, vì ngöôøi ñôøi haét huûi, v.v..., haõy ñeán vôùi Chuùa Yeâsu trong thöùc aên vaø hy sinh Thaùnh Theå. Coøn khi chaùn naûn vaø coâ ñoäc treân giöôøng beänh laâu ngaøy, nhaát laø khi lo sôï tröôùc giôø phuùt laâm chung, ta haõy gaëp Chuùa vaø coäng ñoàng Daân Chuùa trong Xöùc daàu beänh nhaân. Vaây boïc giöõa thaàn thaùnh vaø coù Chuùa ñoàng haønh treân Can-va, "Hoâm nay, con seõ ôû cuøng Thaày treân thieân quoác", ta seõ vöõng trong ñöùc Voïng vì coù ñieåm töïa vöõng vaøng.

Giaû nhö trong hoaøn caûnh cuøng cöïc, khoâng nhìn ñaâu ra daáu hieäu (huyeàn tích) cöùu vôùt, anh haõy cöù tin raèng, vöôït treân nhöõng hình thöùc beân ngoaøi, Chuùa vaãn ôû ñoù beân ta vôùi taát caû kho taøng söùc maïnh ñaït ñöôïc treân thaùnh giaù cho ta.

TOÙM LAÏI

Ñöùng tröôùc ñaáng Toái cao, ñaáng yeâu thöông ta ñeán theá, leõ naøo ta khoâng thích chieâm baùi, caûm taï, xin ôn. Chuùc tuïng, tri aân vaø caàu ôn, ñoù laø noäi dung cuûa caàu nguyeän.

Sôû dó baèng caàu nguyeän, ta chaïm ñöôïc tôùi Chuùa, vì baèng aân suûng, Chuùa ñaõ ôû trong ta; vaø ôû trong ta, Thaàn khí cuûa Con ñang caàu Cha cho ta. Caàu nguyeän cuûa ta ñaët neàn vaø nöông theo lôøi caàu aáy cuûa Thaàn khí.

Caàu nguyeän phaûi laø hôi thôû cuûa ñôøi soáng thieâng lieâng. Vaäy moãi ngaøy, tuaàn, naêm, haõy daønh cho caàu nguyeän nhöõng thôøi gian caàn thieát; ñeå roài trong nhöõng luùc khaùc, luùc baän bòu, neân coù nhöõng cuù lieác nhanh, nhöõng lôøi caàu vaén taét, haàu haâm noùng loøng soát saéng cuûa mình.

Ñeå deã caàu nguyeän, thì trong cuoäc soáng, ta cuõng phaûi soáng toát, soáng hy sinh vaø luyeän tinh thaàn sieâu thoaùt. Khi chöa ñöôïc nhö theá, ta vaãn caàu nguyeän ñöôïc baèng caùch nhìn nhaän tröôùc Chuùa noãi tuùng ngheøo thieâng lieâng cuûa mình.

Chuùng ta caàu ôû beà saâu taâm hoàn vaø caàu giöõa coäng ñoàng Daân Chuùa. Caàu nguyeän chính thöùc cuûa coäng ñoàng laøm neân phuïng vuï. Phuïng vuï Kytoâ-giaùo taäp trung chính yeáu quanh caùc huyeàn tích. Baèng huyeàn tích, aân Chuùa ñoàng haønh roõ reät vôùi toâi trong cuoäc soáng, nhaát laø vaøo caùc giôø phuùt gay go vaø ôû nhöõng khuùc ngoaët quan troïng.

Ñöa toâi vaøo saâu trong caùc maàu nhieäm cuûa Chuùa, huyeàn tích cuõng môû vaøo cuoäc ñôøi cuûa toâi, ñeå baèng cuoäc ñôøi aáy, toâi dieãn laïi maàu nhieäm Thaùnh giaù-Phuïc sinh cuûa Thaày.

Back to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page