Quy Cheá Toång Quaùt
Saùch Leã Roâma
Canh taân theo nghò quyeát cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II
coâng boá theo leänh Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI
hieäu ñính döôùi söï chæ ñaïo cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II
Phieân dòch töø aán baûn maãu thöù ba Nhaø in Vaticanoâ - naêm 2002
UÛy Ban Phuïng Töï tröïc thuoäc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam 18/06/2009
Chöông VII
Löïa Choïn Baøi Leã
Vaø Caùc Phaàn Cuûa Baøi Leã
352. Hieäu quaû cuûa Thaùnh leã veà maët muïc vuï chaéc chaén seõ gia taêng, neáu caùc baøi ñoïc, caùc lôøi nguyeän vaø caùc baøi haùt ñaùp öùng, chöøng naøo coù theå, ñoái vôùi nhu caàu, vôùi söï chuaån bò taâm hoàn vaø naõo traïng cuûa nhöõng ngöôøi tham döï. Ñoù laø ñieàu coù theå ñaït ñöôïc neáu bieát söû duïng caùch thích ñaùng quyeàn choïn löïa roäng raõi, nhö seõ trình baøy sau ñaây.
Vì theá, trong khi toå chöùc Thaùnh leã, linh muïc phaûi löu yù ñeán lôïi ích thieâng lieâng chung cuûa daân Chuùa hôn laø ñeán saùng kieán caù nhaân mình. Ngoaøi ra trong vieäc choïn löïa caùc phaàn Thaùnh leã, ngaøi neân nhôù phaûi thöïc hieän vôùi söï nhaát trí cuûa nhöõng ngöôøi coù giöõ moät phaän vuï naøo ñoù trong vieäc cöû haønh, keå caû tín höõu, trong nhöõng gì tröïc tieáp lieân quan tôùi hoï.
Vì coù theå roäng raõi löïa choïn caùc phaàn Thaùnh leã, neân tröôùc khi cöû haønh, phoù teá, caùc ngöôøi ñoïc saùch, xöôùng thaùnh vònh, ca vieân, ngöôøi daãn leã, ca ñoaøn, moãi ngöôøi trong phaïm vi cuûa mình caàn bieát roõ seõ söû duïng baûn vaên naøo; vaø ñöøng ñeå xaûy ra tình traïng gaëp gì laøm naáy. Vì caùc nghi thöùc ñöôïc saép xeáp vaø dieãn tieán caùch haøi hoøa thì giuùp raát nhieàu cho tín höõu chuaån bò taâm hoàn tham döï Thaùnh leã.
I. Vieäc Löïa Choïn Baøi Leã
353. Trong caùc leã troïng, linh muïc buoäc phaûi theo lòch cuûa thaùnh ñöôøng, nôi cöû haønh Thaùnh leã.
354. Trong caùc Chuùa nhaät, caùc ngaøy thuoäc muøa Voïng, muøa Giaùng sinh, muøa Chay, muøa Phuïc sinh, trong caùc leã kính vaø leã nhôù buoäc:
a) Neáu coù coäng ñoaøn tham döï, linh muïc phaûi theo lòch cuûa thaùnh ñöôøng, nôi cöû haønh Thaùnh leã;
b) Neáu khoâng coù coäng ñoaøn tham döï, linh muïc coù theå choïn: theo lòch cuûa thaùnh ñöôøng hoaëc theo lòch rieâng.
355. Trong caùc leã nhôù khoâng baét buoäc:
a) Caùc ngaøy trong tuaàn muøa Voïng töø 17 ñeán 24 thaùng 12, caùc ngaøy trong tuaàn Baùt nhaät leã Giaùng sinh vaø caùc ngaøy trong tuaàn thuoäc muøa Chay, tröø thöù Tö leã Tro, vaø caùc ngaøy Tuaàn Thaùnh, linh muïc phaûi cöû haønh Thaùnh leã theo ngaøy phuïng vuï; tuy nhieân, ñoái vôùi leã nhôù coù ghi trong lòch chung truøng vôùi nhöõng ngaøy naøy thì coù theå ñoïc lôøi nguyeän nhaäp leã cuûa leã nhôù, mieãn laø leã ñoù khoâng truøng vôùi thöù Tö leã Tro hay caùc ngaøy Tuaàn Thaùnh. Caùc ngaøy trong tuaàn muøa Phuïc sinh, coù theå ñoïc toaøn theå baøi leã nhôù caùc Thaùnh;
b) Trong caùc ngaøy trong tuaàn muøa Voïng tröôùc 17 thaùng 12, caùc ngaøy trong tuaàn muøa Giaùng sinh töø moàng 2 thaùng Gieâng vaø trong muøa Phuïc sinh, linh muïc coù theå choïn leã veà ngaøy trong tuaàn, hoaëc leã veà vò thaùnh hoaëc moät trong caùc vò thaùnh ñöôïc nhôù, hoaëc leã veà vò thaùnh coù teân trong Saùch Soå boä caùc Thaùnh cuûa Giaùo Hoäi Roâma (Martyrologium Romanum) cuûa ngaøy ñoù;
c) Caùc ngaøy trong tuaàn thuoäc muøa Thöôøng nieân, linh muïc coù theå choïn leã veà ngaøy trong tuaàn, hoaëc leã nhôù khoâng baét buoäc neáu coù, hoaëc leã vò Thaùnh naøo coù teân trong Saùch Soå boä caùc Thaùnh cuûa Giaùo Hoäi Roâma trong ngaøy ñoù, hoaëc leã cho caùc nhu caàu khaùc nhau hoaëc leã ngoaïi lòch.
Neáu Thaùnh leã coù coäng ñoaøn tham döï, linh muïc phaûi giöõ caùc baøi ñoïc ñaõ chæ ñònh cho töøng ngaøy ôû saùch Baøi ñoïc daønh cho nhöõng ngaøy trong tuaàn, ñöøng boû thöôøng xuyeân vaø khi khoâng coù ñuû lyù do, vì chöng Hoäi Thaùnh muoán doïn cho caùc tín höõu moät baøn tieäc lôøi Chuùa phong phuù hôn.
Cuõng vì lyù do ñoù, linh muïc chæ neân cöû haønh leã caàu cho nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi caùch chöøng möïc. Quaû thaät, trong Thaùnh leã naøo cuõng caàu cho keû soáng vaø ngöôøi cheát, vaø trong moãi kinh nguyeän Thaùnh Theå ñeàu coù nhôù ñeán nhöõng ngöôøi quaù coá.
Nôi naøo tín höõu öa thích cöû haønh leã nhôù tuøy choïn kính Ñöùc Trinh Nöõ Maria hay caùc Thaùnh, thì ñöôïc laøm theo loøng ñaïo ñöùc chính ñaùng cuûa hoï.
Khi ñöôïc töï do choïn giöõa leã nhôù ghi trong lòch chung vaø leã nhôù trong lòch giaùo phaän hay lòch tu hoäi, thì trong cuøng moät hoaøn caûnh vaø tuøy theo taäp tuïc, neân choïn leã nhôù rieâng.
II. Löïa Choïn Caùc Phaàn Cuûa Baøi Leã
356. Khi phaûi löïa choïn caùc baûn vaên thuoäc caùc phaàn khaùc nhau trong Thaùnh leã, veà muøa cuõng nhö veà caùc Thaùnh, haõy theo caùc quy luaät sau ñaây:
Caùc baøi ñoïc
357. Trong caùc ngaøy Chuùa nhaät vaø leã troïng coù ba baøi ñoïc ñöôïc chæ ñònh, ñoù laø saùch caùc Tieân tri, Thö caùc Toâng ñoà, saùch Tin Möøng. Nhôø ñoù, daân Kitoâ höõu ñöôïc giaùo duïc veà tính caùch lieân tuïc cuûa chöông trình cöùu ñoä, theo keá hoaïch kyø dieäu cuûa Thieân Chuùa. Caùc baøi ñoïc naøy phaûi ñöôïc nghieâm tuùc tuaân giöõ. Caùc ngaøy leã kính coù hai baøi ñoïc. Nhöng neáu leã kính theo luaät ñöôïc naâng leân haøng leã troïng, thì theâm baøi ñoïc thöù ba laáy trong Phaàn Chung.
Trong caùc leã nhôù caùc Thaùnh, neáu khoâng coù caùc baøi ñoïc rieâng, thì thöôøng ñoïc caùc baøi ñöôïc chæ ñònh trong tuaàn. Trong moät vaøi tröôøng hôïp, coù nhöõng baøi ñoïc rieâng ñöôïc ñeà nghò nhaèm laøm noåi baät moät khía caïnh rieâng thuoäc ñôøi soáng thieâng lieâng hoaëc tính thôøi söï cuûa vò Thaùnh. Khoâng buoäc phaûi duøng caùc baøi ñoïc naøy tröø khi caùc lyù do muïc vuï khuyeân neân ñoïc.
358. Trong saùch Baøi Ñoïc caùc ngaøy trong tuaàn, ngaøy naøo cuõng coù baøi ñoïc cho moãi tuaàn trong caû naêm. Do ñoù, thöôøng vaøo ngaøy naøo thì laáy baøi ñoïc ñaõ chæ cho ngaøy aáy, tröø khi gaëp leã troïng hay leã kính, hoaëc leã nhôù maø coù baøi ñoïc rieâng thuoäc Taân Öôùc, trong ñoù coù nhaéc ñeán vò Thaùnh ñöôïc möøng kính.
Nhöng neáu ñoâi khi caùc baøi ñoïc lieân tuïc trong tuaàn, bò giaùn ñoaïn vì moät leã troïng, moät leã kính hay moät cuoäc cöû haønh ñaëc bieät naøo khaùc, thì linh muïc ñöôïc pheùp tuøy theo caùch xeáp ñaët caùc baøi ñoïc trong caû tuaàn maø nhaäp caùc phaàn ñaõ bò boû vôùi baøi ñoïc cuûa ngaøy, hoaëc quyeát ñònh xem neân ñoïc baøi naøo hôn.
Trong caùc Thaùnh leã cho nhöõng nhoùm rieâng, linh muïc ñöôïc pheùp choïn nhöõng baûn vaên thích hôïp hôn vôùi Thaùnh leã ñoù, mieãn laø choïn trong caùc baøi ñoïc ôû caùc saùch Baøi ñoïc ñöôïc chaáp thuaän.
359. Ngoaøi ra, cuõng ñöôïc ñaëc bieät choïn löïa nhöõng baûn vaên Thaùnh Kinh coù trong saùch Baøi ñoïc daønh cho caùc leã coù nghi thöùc rieâng, trong ñoù coù xen vaøo moät bí tích hay phuï tích, hoaëc trong saùch Baøi ñoïc daønh cho caùc leã caàu cho caùc nhu caàu khaùc nhau.
Caùc saùch Baøi ñoïc loaïi naøy cuõng ñaõ ñöôïc aán ñònh ñeå nhôø ñöôïc nghe lôøi Chuùa caùch thích hôïp hôn, caùc tín höõu am hieåu ñaày ñuû hôn maàu nhieäm hoï tham döï vaø ñöôïc huaán luyeän ñeå nhieät taâm yeâu meán lôøi Chuùa hôn.
Bôûi ñoù, khi phaûi aán ñònh nhöõng baûn vaên ñöôïc duøng trong cuoäc cöû haønh phuïng vuï, thì phaûi löu yù ñeán tính caùch thuaän lôïi veà muïc vuï vaø ñeán quyeàn haïn ñöôïc löïa choïn trong vaán ñeà naøy.
360. Ñoâi khi, moät baøi ñoïc coù hai hình thöùc daøi hoaëc ngaén. Khi choïn giöõa hai hình thöùc naøy phaûi ñeå yù tôùi tieâu chuaån muïc vuï. Khi aáy phaûi chuù yù tôùi khaû naêng nghe cuûa caùc tín höõu xem baøi ñoïc daøi hay baøi ñoïc ngaén coù keát quaû hôn; xem, neáu nhôø baøi giaûng giaûi thích, hoï coù khaû naêng nghe baûn vaên ñaày ñuû hôn.
361. Khi ñöôïc pheùp choïn baûn vaên naøy hay baûn vaên khaùc ñaõ ñöôïc chæ ñònh, hoaëc ñöôïc ñeà nghò ñeå tuøy choïn, thì phaûi chuù yù ñeán lôïi ích cuûa nhöõng ngöôøi tham döï, nghóa laø xem neân ñoïc baûn vaên deã hôn hoaëc thích hôïp hôn vôùi coäng ñoaøn ñang tuï hoïp, hoaëc neân laáy laïi moät baûn vaên ñaõ ñöôïc chæ ñònh rieâng cho moät cuoäc cöû haønh naøo ñoù, nhöng laïi ñöôïc ñeå tuøy choïn cho moät cöû haønh khaùc neáu lôïi ích muïc vuï khuyeân neân laøm nhö vaäy.
Ñieàu naøy coù theå xaûy ra khi moät baûn vaên phaûi ñoïc laïi trong nhöõng ngaøy gaàn nhau, ví duï ngaøy Chuùa nhaät vaø ngaøy trong tuaàn tieáp lieàn, hoaëc khi moät baûn vaên naøo ñoù coù theå seõ gaây khoù khaên trong moät coäng ñoaøn Kitoâ höõu naøo ñoù. Tuy nhieân, phaûi caån thaän ñöøng luoân boû ñi moät soá ñoaïn naøo ñoù, khi choïn ñoïc caùc baûn vaên Saùch Thaùnh.
362. Ngoaøi vieäc ñöôïc pheùp choïn nhöõng baûn vaên thích hôïp hôn nhö ñaõ noùi treân, thì trong nhöõng hoaøn caûnh ñaëc bieät, Hoäi ñoàng Giaùm muïc coù quyeàn chæ ñònh moät soá thích nghi cho nhöõng baøi ñoïc lieân heä, tuy nhieân phaûi theo luaät naøy, laø caùc baûn vaên phaûi ñöôïc choïn trong saùch Baøi ñoïc ñaõ ñöôïc chuaån y ñuùng caùch.
Caùc lôøi nguyeän
363. Trong baát cöù Thaùnh leã naøo, phaûi ñoïc caùc lôøi nguyeän rieâng cuûa Thaùnh leã ñoù, tröø phi qui ñònh caùch khaùc.
Trong caùc leã nhôù caùc thaùnh thì ñoïc lôøi nguyeän nhaäp leã rieâng cuûa thaùnh kính nhôù, neáu khoâng coù, thì laáy trong phaàn Chung caùc thaùnh.
Vaøo nhöõng ngaøy trong tuaàn muøa Thöôøng nieân, thì ngoaøi nhöõng lôøi nguyeän cuûa Chuùa nhaät ñaàu tuaàn, coøn coù theå laáy caùc lôøi nguyeän cuûa moät Chuùa nhaät khaùc thuoäc muøa Thöôøng nieân, hoaëc moät trong caùc lôøi nguyeän cuûa caùc leã cho caùc nhu caàu khaùc nhau, coù ghi trong saùch leã. Nhöng luoân chæ ñöôïc pheùp duøng moät lôøi nguyeän nhaäp leã laáy töø caùc leã ñoù maø thoâi.
Nhö theá, chuùng ta coù nhieàu baûn vaên hôn ngoõ haàu giuùp nuoâi döôõng kinh nguyeän cuûa caùc Kitoâ höõu caùch doài daøo hôn.
Nhöng trong caùc muøa phuïng vuï quan troïng hôn, vieäc thích öùng naøy ñaõ ñöôïc thöïc hieän nhôø nhöõng lôøi nguyeän rieâng cho moãi ngaøy trong tuaàn saün coù trong saùch leã.
Kinh nguyeän Thaùnh Theå
364. Saùch leã Roâma ñaõ ñöôïc theâm nhieàu kinh Tieàn tuïng vôùi muïc ñích giuùp bieåu loä caùc lyù do taï ôn trong kinh nguyeän Thaùnh Theå ñöôïc roõ raøng hôn, ñoàng thôøi cuõng laøm noåi baät caùc khía caïnh khaùc nhau cuûa maàu nhieäm cöùu ñoä.
365. Khi löïa choïn kinh nguyeän Thaùnh Theå coù trong Saùch leã Roâma phaûi theo nhöõng quy luaät sau ñaây:
a) Luoân ñöôïc söû duïng Kinh nguyeän Thaùnh Theå I hay Leã Qui Roâma, tuy nhieân neân duøng ñaëc bieät trong nhöõng ngaøy coù kinh Hieäp thoâng cuøng Hoäi Thaùnh rieâng, hoaëc trong nhöõng Thaùnh leã coù kinh Vì vaäy, laïy Chuùa, xin vui loøng chaáp nhaän leã vaät... rieâng, trong leã caùc thaùnh Toâng ñoà vaø caùc thaùnh coù teân trong kinh nguyeän Thaùnh Theå aáy, cuõng neân duøng kinh aáy trong caùc ngaøy Chuùa nhaät, tröø khi vì lyù do muïc vuï thaáy neân söû duïng kinh nguyeän Thaùnh Theå III;
b) Kinh nguyeän Thaùnh Theå II, vì nhöõng ñaëc ñieåm rieâng cuûa noù, tieän hôn neân duøng vaøo caùc ngaøy trong tuaàn, hoaëc trong nhöõng hoaøn caûnh ñaëc bieät. Maëc duø coù kinh Tieàn tuïng rieâng, nhöng cuõng coù theå ñoïc vôùi nhöõng kinh Tieàn tuïng khaùc, nhaát laø vôùi nhöõng kinh Tieàn tuïng nhaéc laïi vaén taét maàu nhieäm cöùu ñoä, ví duï: vôùi nhöõng kinh Tieàn tuïng chung. Khi laøm leã caàu cho ngöôøi quaù coá, coù theå theâm coâng thöùc rieâng ñaõ truø lieäu coù ghi saün ôû choã cuûa noù, nghóa laø tröôùc kinh Xin Chuùa cuõng nhôù ñeán anh chò em chuùng con.
c) Kinh nguyeän Thaùnh Theå III coù theå ñoïc vôùi baát cöù kinh Tieàn tuïng naøo. Toát hôn neân duøng kinh naøy vaøo caùc Chuùa nhaät vaø leã kính. Neáu duøng kinh nguyeän Thaùnh Theå naøy trong leã caàu cho nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi, coù theå theâm coâng thöùc rieâng caàu cho ngöôøi quaù coá vaøo choã ñaõ döï lieäu, nghóa laø sau caâu: Laïy Cha nhaân töø xin thöông ñoaøn tuï moïi con caùi Cha ñang taûn maùc khaép nôi veà vôùi Cha.
d) Kinh nguyeän Thaùnh Theå IV coù kinh Tieàn tuïng khoâng thay ñoåi vaø trình baøy toùm löôïc taát caû maàu nhieäm cöùu ñoä. Coù theå söû duïng kinh naøy trong Thaùnh leã khoâng coù lôøi tieàn tuïng rieâng, vaø leã caùc Chuùa nhaät muøa Thöôøng nieân. Vì lyù do caáu truùc, khoâng theå xen vaøo kinh naøy coâng thöùc rieâng caàu cho ngöôøi quaù coá.
Caùc baøi haùt
366. Caùc baøi haùt ñaõ coù saün trong Nghi thöùc Thaùnh leã, ví duï: Laïy Chieân Thieân Chuùa... thì khoâng ñöôïc thay theá baèng baøi haùt khaùc.
367. Khi löïa choïn caùc baøi haùt xen giöõa caùc baøi ñoïc cuõng nhö caùc ca nhaäp leã, ca tieán leã vaø ca hieäp leã, thì haõy tuaân theo caùc quy luaät ñaõ aán ñònh taïi nhöõng nôi ñoù (x. 40-41, 47-48, 61-64, 74, 87-88).