Nöôùc Maét vaø Haïnh Phuùc
(Nhöõng baøi Suy Nieäm Vaø Caàu Nguyeän
cuûa Linh Muïc Nguyeãn Taàm Thöôøng, SJ.)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 06 -
Thaùnh Giaù
Thaùnh Giaù laø gì?
Toâi nhìn thaáy thaùnh giaù moãi ngaøy. Toâi nghe noùi veà thaùnh giaù raát thöôøng. Thaùnh giaù treân thaùp chuoâng. Thaùnh giaù treân baøn thôø. Thaùnh giaù baùn trong tieäm. Thaùnh giaù ngoaøi nghóa trang. Thaùnh giaù treân töôøng ñaù. Thaùnh giaù trong ngheä thuaät. Thaùnh giaù trong thi ca. Thaùnh giaù ôû khaép nôi. Nhöng thaùnh giaù laø gì? Ñeå tìm caâu traû lôøi khoâng phaûi laø vaán ñeà ñôn giaûn. Coù nhieàu yùnghó khaùc nhau veà thaùnh giaù. Tuøy theo moãi ngöôøi maø thaùnh giaù coù giaù trò khaùc bieät.
*
* *
Thaùnh giaù baèng vaøng thì giaù trò hôn baèng goã. Thaùnh giaù vaøng cuõng tuøy theo to nhoû maø giaù ñaét hay reû. Ngöôøi mua traû giaù ñeå ñöôïc bôùt. Ngöôøi baùn thì laïi mong giaù cao. Ngöôøi coù tieàn thì mua thaùnh giaù vaøng toát. Keû ít tieàn thì mua vaøng dôû. Hoï löøa nhau, khoâng caån thaän thì mua phaûi thaùnh giaù vaøng giaû. Ai cuõng muoán thaùnh giaù vaøng. Hoï vaát vaû, ñam meâ kieám tieàn ñeå tích tröõ loaïi thaùnh giaù naøy. Khi maát thì ñau khoå tieác xoùt. Thaùnh giaù laø ñôn vò kinh teá ñeå aán ñònh tieàn baïc. Thaùnh giaù xaùc ñònh söï giaøu coù.
*
* *
Thaùnh giaù cuõng ñöôïc duøng ñeå trang ñieåm. Hoï ñeo töøng chuøm thaùnh giaù treân vaønh tai, beân maùi toùc nhuoäm xanh, ñoû. Ngöôøi thích thì khoâng sao, ngöôøi khoâng öa thì luùc ñoù keû ñeo thaùnh giaù bò khinh bæ. Coù ngöôøi thích trang ñieåm baèng thaùnh giaù treân giaây chuyeàn vaøng. Hoï ñeo thaùnh giaù ôû daï hoäi, ôû tieäc cöôùi, ôû caùc buoåi tieáp taân. Luùc ñoù, yù nghóa cuûa thaùnh giaù ñeå keùo keû khaùc chuù yù ñeán mình. Vaø cuõng coù nhöõng thaùnh giaù treân vuøng ngöïc hôû hang. Luùc aáy, thaùnh giaù naèm trong duyeân côù cuûa nhöõng rung caûm caùm doã. Ngöôøi coù thaùnh giaù ñeå trang ñieåm thì haõnh dieän. Keû khoâng coù thì theøm muoán. Thaùnh giaù luùc naøy laø xuùi ñaåy cuûa loøng tham.
*
* *
Thaùnh giaù ôû ngoaøi nghóa trang thì vaéng laëng, ít ai nhìn. Thaùnh giaù bò möa laïnh, bò naéng gay gaét. Thaùnh giaù vaøng thì ñöôïc saên soùc, giöõ gìn caån thaän. Thaùnh giaù ôû ngoaøi nghóa trang coù theå gaãy ñoå töø laâu nhöng chaúng ai ñeå yù. Nhöng neáu Chuùa ôû treân thaùnh giaù ñoù thì ñöôïc töï do ngaém maây trôøi. Coù caùi hoang laïnh cuûa buoåi chieàu möa phuøn, nhöng cuõng coù theå coù tieáng hoùt cuûa moät caùnh chim naøo ñoù döøng chaân haùt vui. Coù theå laø söông rôi, laø gioù baõo, nhöng Chuùa khoâng ngoät ngaït vì höông phaán nhö nhöõng thaùnh giaù vaøng treân ngöïc, treân coå cuûa con ngöôøi. Thaùnh giaù ngoaøi nghóa trang thì khoâng ñöôïc saên soùc, nhöng Chuùa coù töï do ñeå thaûnh thôi nhìn hoa nôû, nhìn naéng bay. Thaùnh giaù treân giaây chuyeàn ñeå trang ñieåm thì Chuùa bò ngöôøi ta nhìn, vaø nhieàu khi nhìn baèng nhöõng aùnh maét thieáu trong saïch.
*
* *
Cuõng coù nôi thaùnh giaù ñöôïc duøng ñeå xuoáng ñöôøng. Hoï vaùc thaùnh giaù khoâng phaûi ñeå leân ñoài chòu ñoùng ñinh, nhöng ñeå ñi bieåu tình vaø ñoùng ñinh keû khaùc. Thaùnh giaù vôùi khaåu hieäu. Thaùnh giaù vôùi nhöõng baøn tay naém chaët haän thuø. Thaùnh giaù ñaèng ñaèng tröôùc muõi suùng. Thaùnh giaù ñeå ñaùnh nhau. Thaùnh giaù baây giôø laø phöông tieän tranh ñaáu. Neáu Chuùa naèm treân thaùnh giaù ñoù chaéc Chuùa sôï laém. Suoát cuoäc ñôøi, Ngaøi chæ daäy caùc moân ñeä cuûa Ngaøi caùch cheát chöù chaúng bao giôø daäy caùch chieán ñaáu.
Caùc nhaø laõnh tuï thì daäy keû theo hoï chieán thuaät tranh giaønh aûnh höôûng. Hoï phaûi bieát laøm sao ñeå aùp ñaët keû thuø. Hoï phaûi hoïc caùch tieâu dieät ñoái phöông. Thaøy Gieâsu chæ daäy moân sinh cuûa mình phaûi chuaån bò cheát (Mt 21,12-13). Vì theá, khi thaùnh giaù bò vaùc xuoáng ñöôøng bieåu tình, chaéc haún Chuùa phaûi luoáng cuoáng laém vì Ngaøi naøo coù bieát gì.
*
* *
Coù thaùnh giaù treân laàu chuoâng goã, coù thaùnh giaù trong baûo taøng vieän. Thaùnh giaù treân laàu chuoâng thì coù khi phuû buïi môø, maïng nheän che kín. Thaùnh giaù khoâng coù ngöôøi saên soùc, nhöng chieàu chieàu coù tieáng chuoâng phoå nhaïc. Saùng saùng coù lôøi chuoâng ñöa kinh. Con ngöôøi boû Chuùa phuû buïi nhöng coù ñaøn boà caâu bay veà, ñaäu xuoáng chuyeän troø. Thaùnh giaù trong baûo taøng vieän laø thaùnh giaù quùy. Hoï canh giöõ caån thaän. Nhöng khi ñöôïc con ngöôøi canh giöõ caån thaän thì Chuùa treân thaùnh giaù ñoù coù nhieàu lo aâu. Ngöôøi ta rình moø aên caép. Thaùnh giaù bò ñaët trong loàng kính. Neáu Chuùa ôû ñoù chaéc ngoät ngaït vì bò giam haõm. Ngaøy ngaøy, haøng ngaøn con maét ñi qua doøm ngoù. Neáu Chuùa ôû ñoù chaéc Chuùa boái roái laém. Chuùa treân thaùnh giaù goã xaáu xí thì laïi ñöôïc töï do. Chuùa treân thaùnh giaù maø ñöôïc loaøi ngöôøi giöõ gìn quyù hoùa laïi laø moät coõi tuø ñaày.
*
* *
Ngöôøi Kitoâ höõu nhaän thaùnh giaù ñeå phaân bieät mình khoûi toân giaùo khaùc. Giöõa nhöõng ngöôøi Kitoâ höõu, tu só laïi ñeo thaùnh giaù ñeå phaân bieät hoï khoâng laø giaùo daân. Giöõa tu só, thaùnh giaù cuõng ñöôïc ñeå phaân bieät treân nhaãn baïc, treân gaäy caàm ñeå noùi ai laø thaày thöôïng phaåm chöùc vò, ai laø tu só thöôøng. Nhö vaäy, thaùnh giaù cuõng ñöôïc duøng ñeå laø daáu hieäu phaân bieät. Nhöõng ngaøy coøn soáng, Chuùa lao taùc meät nhoïc, nhöng khoâng phaûi ñeå xaây ñeàn thôø. Chuùa vaát vaû ñi moøn loái treân buïi ñöôøng Galileâa nhöng khoâng phaûi ñeå may côø, daùn bích chöông haàu loan baùo moät toân giaùo môùi. Chuùa xaây döïng Nöôùc Thieân Chuùa trong tim con ngöôøi. "Chính nôi ñieàu naøy maø moïi ngöôøi seõ bieát caùc con laø moân ñeä Ta: aáy laø caùc ngöôi coù loøng thöông meán laãn nhau" (Yoan 13,35). Tình yeâu voâ hình, khoâng nhìn thaáy thì Chuùa laïi baûo laáy laøm daáu hieäu cho ngöôøi ta nhìn. Coøn thaùnh giaù höõu hình, ai cuõng nhìn ñöôïc thì Chuùa laïi chaúng choïn laøm daáu hieäu.
Treân ñöôøng töø Jerusalem leân nuùi soï coù raát nhieàu ngöôøi nhìn Chuùa vaùc thaùnh giaù. Coù nhieàu keû ñaõ ñöôïc thöøa höôûng aân hueä cuûa Ngaøi, ñöôïc Ngaøi chöõa beänh, ñöôïc Ngaøi nuoâi aên nhöng hoï khoâng vaùc thaùnh giaù ñôõ Ngaøi. Khoâng moät moân ñeä naøo gheù vai gaùnh cho Thaày mình ñôõ moûi. Chuùa ñaõ nhieàu laàn quïy ngaõ vì yeáu söùc. Keû vaùc thaùnh giaù ñôõ Ngaøi laø Simon, ngöôøi xöù Kyrene (Lc 23,26). Phuùc AÂm khoâng heà noùi laø oâng Simon ñaõ ñöôïc thöøa höôûng ñaëc aân gì cuûa Chuùa caû. Vaø coù theå oâng ta laø moät ngöôøi ngoaïi giaùo. Ñôøi laø vaäy, coù nhieàu keû theo Chuùa nhöng ñeå Chuùa vaùc thaùnh giaù moät mình. Coù keû treân danh nghóa khoâng laø ngöôøi theo Chuùa nhöng laïi nhôø hoï maø Chuùa ñôõ khoå.
*
* *
Thaùnh giaù laø gì?
Coù quaù nhieàu loaïi thaùnh giaù:
- Thaùnh giaù ñeå trang ñieåm. Ñieàu ñoù ñuùng.
- Thaùnh giaù laø ñôn vò kinh teá tính baèng tieàn baïc. Ñieàu ñoù ñuùng.
- Thaùnh giaù laø phöông tieän tranh ñaáu.
- Thaùnh giaù coù theå laøm duyeân côù cho loøng theøm muoán tham lam.
- Thaùnh giaù coù theå ñeå loâi cuoán, quyeán duõ ngöôøi khaùc.
- Thaùnh giaù coù theå bò queân laõng ngoaøi caùnh ñoàng.
- Thaùnh giaù cuõng ñöôïc gìn giöõ caån thaän trong tuû saét khoùa kín.
- Thaùnh giaù ñeå phaân bieät chöùc vò trong xaõ hoäi.
Moät caâu hoûi maø coù quaù nhieàu caâu traû lôøi ñuùng thì caâu traû lôøi thöôøng laø sai. Vì caâu traû lôøi ñuùng nhaát chæ coù moät. Khoâng bao giôø coù hai caùi ñeïp nhaát cuõng nhö chaúng bao giôø coù hai ñieàu ñuùng nhaát.
Ngöôøi ta khoâng theå tranh luaän veà thaùnh giaù. Keû duøng thaùnh giaù laøm phöông tieän tranh ñaáu thì khoâng theå chaáp nhaän thaùnh giaù laø ñeå ñoùng ñinh mình. Keû muoán laáy thaùnh giaù ñeå laøm daùng thì ñoái vôùi hoï thaùnh giaù chæ coù nghóa khi duøng ñeå trang ñieåm. Ai choïn thaùnh giaù ñeå phaân bieät mình vôùi keû khaùc toân giaùo thì thaùnh giaù mang maàu saéc moät kyù hieäu. Moãi ngöôøi nhìn thaùnh giaù moät caùch khaùc nhau. Giaù trò cuûa thaùnh giaù tuøy thuoäc caùi nhìn cuûa hoï.
*
* *
Ñöùc Kitoâ noùi veà thaùnh giaù nhö sau: "Ai muoán theo Ta, haõy boû mình, vaùc thaùnh giaù cuûa mình moãi ngaøy maø theo Ta" (Lc 9,23). Vaùc thaùnh giaù ñeå ñi theo moät ngöôøi chöù khoâng phaûi ñeå thoûa maõn toø moø veà moät ngöôøi. Nhö theá thaùnh giaù khoâng phaûi laø moät ñònh nghóa ñeå hieåu bieát baèng trí tueä maø phaûi hieåu baèng loái soáng. Bôûi ñoù, keû khoâng theo Ngaøi thì söï hieåu bieát tri thöùc veà thaùnh giaù chaúng coù yù nghóa gì. Keû ñaõ theo Ngaøi thì khoâng caàn tìm ñònh nghóa cho thaùnh giaù. Vì ñaõ theo Ngaøi thì bieát thaùnh giaù laø gì roài. "Veà phaàn toâi, öôùc chi toâi ñöøng coù vinh quang nôi moät ñieàu gì, tröø phi nôi thaäp giaù cuûa Chuùa chuùng ta" (Gal 6,14).
Toâi noùi vôùi ngöôøi ta veà thaùnh giaù. Toâi cuõng nghe keû khaùc noùi vôùi toâi veà thaùnh giaù. Toâi nhìn thaùnh giaù moãi ngaøy maø toâi ñaâu thaáy vinh quang. Cuoäc soáng vaãn ñaày raãy traàm luaân cuûa noù. Nhö vaäy thaùnh giaù naøo môùi cho toâi hy voïng?
Giöõa bao nhieâu loaïi thaäp giaù, thaùnh Phaoloâ choïn coù moät. Ñoù laø thaäp giaù cuûa Chuùa chuùng ta.
Nhö theá, khoâng phaûi thaäp giaù naøo cuõng coù vinh quang. Ñieàu aáy cuõng haøm yù laø coù nhieàu thaùnh giaù giaû. Neáu phaân bieät ñöôïc thaùnh giaù thaät giöõa thaùnh giaù giaû thì ngöôøi ta seõ hieåu ñöôïc vaán ñeà sau ñaây.
Vaán ñeà laø ngöôøi ta phaøn naøn veà thaùnh giaù. Khi gaëp ñieàu baát haïnh, ngöôøi ta hay noùi: Ñôøi toâi khoå quaù! Chuùa göûi thaùnh giaù cho toâi!
Phuùc AÂm keå raèng Chuùa bò ñieäu ra coâng tröôøng, bò nhoå vaøo maët, bò xæ nhuïc, bò taùt, bò ñoäi voøng gai, bò cöôøi. Ngöôøi ta laøm thaäp giaù, baét Ngaøi vaùc ñi roài ñoùng ñinh Ngaøi treân thaäp giaù ñoù (Mc 15,16-20; Mt 27,27-31; Yn 19,1-3). Nhö theá, thaäp giaù trong yù nghóa baát haïnh laø saûn phaåm cuûa con ngöôøi. Con ngöôøi ñaõ coù saùng kieán cheá ra thaäp giaù ñeå ñoùng ñinh Chuùa. Neáu thaäp giaù laø saûn phaåm cuûa con ngöôøi thì phaûi noùi con ngöôøi ñaõ gôûi thaäp giaù cho Chuùa, chöù Chuùa laøm gì coù thaäp giaù maø gôûi cho con ngöôøi?