Nhöõng Ngöôøi Löõ Haønh Treân Ñöôøng Hy Voïng
cuûa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän
19- Gia Ñình
1. Moät baø hoaøng haäu ñaïo ñöùc
* Gia ñình laø teá baøo cuûa Hoäi Thaùnh. Chaân lyù naøy laøm thaáy roõ söï cao caû vaø söù maïng cuûa gia ñình:
- Noái tieáp Hoäi Thaùnh Chuùa Gieâsu ñaõ thieát laäp ôû traàn gian.
- Hieän dieän cuûa Chuùa laø chuû gia ñình thöïc söï.
- Thöøa taùc vuï tö teá trong gia ñình laø vai troø cuûa ngöôøi cha.
- Chöùng tích söï hieän dieän Hoäi Thaùnh baèng söï soáng gia ñình haøng ngaøy.
- Noã löïc vöôn leân ñeán Chuùa cuûa gia ñình, laøm Hoäi Thaùnh cuøng tieán leân.
- Lieân laïc giöõa Chuùa vaø moãi chi theå trong gia ñình. (ÑHV 494).
* Chuûng vieän thöù nhaát, ñeä töû vieän thöù nhaát, tröôøng sö phaïm thöù nhaát laø gia ñình coâng giaùo. Khoâng vò giaùm ñoác naøo taøi ba, chuyeân moân ñeán ñaâu coù theå thay theá cha meï ñöôïc. Neáu cô sôû baäc nhaát aáy bò hoûng, töông lai Hoäi Thaùnh vaø xaõ hoäi nhaân loaïi cuõng rung rinh suïp ñoå. Ñöùc Gioan XXIII bieân thö cho cha meï ngaøy ngaøi ñöôïc nguõ tuaàn: "Thöa Thaày Meï, hoâm nay con ñöôïc 50 tuoåi, Chuùa thöông ban cho con nhieàu chöùc trong Hoäi Thaùnh, ñi nhieàu nôi, hoïc nhieàu saùch, nhöng khoâng tröôøng naøo daïy doã con, laøm ích cho con hôn hoài con ñöôïc ngoài treân chaân Thaày Meï" (ÑHV 505).
Soáng trong caûnh giaøu sang vaø danh voïng cuûa trieàu ñình Phaùp vaøo tieàn baùn theá kyû XIII, laøm sao Vua Louis IX laïi trôû thaønh moät thaùnh nhaân ñöôïc? Ñoù laø nhôø göông saùng vaø söï giaùo duïc cuûa meï ngaøi. Hoaøng Haäu Blanche de Castille. Baø ñaõ aâu yeám, kieân cöôøng daïy doã con. Vua Thaùnh Louis khoâng bao giôø coù theå queân ñöôïc lôøi noùi cuûa meï haèng nhaéc ñi nhaéc laïi beân tai ngaøi: "Louls con thaân yeâu cuûa meï, con bieát meï yeâu con laém; nhöng thaø meï thaáy con cheát tröôùc maët meï traêm ngaøn laàn, khoâng thaø meï thaáy con phaïm toäi troïng maát loøng Chuùa moät laàn".
2. Nhöõng gioït nöôùc maét khoâng voâ ích
* Thôøi ñaïi ta, Hoäi Thaùnh ñaõ vaïch ra moät linh ñaïo veà hoân nhaân, cho chuùng ta thaáy hoân nhaân laø moät phöông tieän ñeå con ngöôøi trieån nôû vaø laø moät ôn goïi ñeán söï thaùnh thieän (ÑHV 475).
* Neáu giaùo daân ñaët naëng nhieäm vuï traàn theá cuûa mình, thì nhieäm vuï traàn theá quan troïng nhaát, quyeát ñònh nhaát cuûa hoï laø ñôøi soáng gia ñình (ÑHV 477).
* Huaán luyeän nhöõng chi theå hoaït ñoäng trong nhieäm theå Chuùa Kitoâ, laøm cho con caùi mình neân con Chuùa. Nhieäm vuï cha meï ñoøi buoäc caùc con phaûi ñi tieân phong veà moïi phöông dieän, moïi nhaân ñöùc (ÑHV 492).
Tröôùc söï sa ñoïa cuûa caäu con trai taïi thaønh Carthage, baø Monica raát ñoåi buoàn phieàn. Baø vaãn thöôøng khoùc loùc caàu nguyeän cho con vaø naêng chaïy ñeán cuøng Thaùnh Giaùm muïc Ambroâsioâ ñeå nhôø caäy ngaøi khuyeân baûo. Thaùnh nhaân an uûi baø: "Nöôùc maét baø seõ khoâng voâ ích ñaâu! Baø haõy troâng caäy, Augustinoâ con baø seõ trôû laïi".
Ñuùng nhö lôøi Thaùnh nhaân an uûi, sau nhöõng naêm ñaém mình trong taø thuyeát vaø laïc thuù, Augustinoâ caûm thaáy chaùn ngaùn, coâ ñôn saàu muoän toät ñoä. Anh nghieân cöùu giaùo lyù Coâng giaùo, ñi nghe thaùnh Ambroâsioâ giaûng vaø chòu pheùp Röûa toäi naêm 33 tuoåi. Thaáy con ñaõ trôû veà cuøng Chuùa; baø Monica khaáp khôûi vui möøng theo con ñi veà Phi chaâu, nhöng doïc ñöôøng, ngöôøi meï thaùnh thieän vaø can tröôøng aáy ñaõ nhaém maét bình an trong Chuùa. Khi thuaät laïi caùi cheát cuûa meï mình, Thaùnh Augustinoâ vieát: "Laïy Chuùa, chuùng con nghó: khoâng ñöôïc laøm boån phaän hieáu thaûo ñoái vôùi meï chuùng con, vôùi lôøi than khoùc reân ræ vì caùi cheát cuûa baø ñaâu phaûi laø moät hoaïn naïn, vaø baø cuõng chaúng maát ñi hoaøn toaøn: ñôøi soáng trong traéng cuûa baø minh chöùng ñieàu aáy vaø chuùng con coù lyù maø tin vöõng vaøng raèng baø ñang an nghæ trong Chuùa... Daàn daàn con laïi nhôù ñeán ngöôøi toâi tôù cuûa Chuùa, meï con luoân luoân ñaïo ñöùc thaùnh thieän tröôùc maët Chuùa, luoân luoân dòu daøng saên soùc chuùng con. Con maát meï caùch ñoät ngoät, nhöng con caûm thaáy an uûi khi con daâng cho Chuùa nöôùc maét con khoùc meï, con daâng nöôùc maét aáy caàu cho meï con. Neáu ai ñoaùn xeùt con phaïm toäi vì khoùc thöông moät baø meï cheát ñi vaø taïm thôøi maét con khoâng coøn troâng thaáy nöõa, thì xin hoï nhôù raèng chính baø ñaõ khoùc than bieát bao naêm tröôøng ñeå maét baø ñöôïc troâng thaáy con soáng laïi vôùi Chuùa, xin hoï ñöøng nhaïo cöôøi con, nhöng xin hoï cuõng khoùc loùc vì toäi loãi con ñaõ phaïm tröôùc maét Chuùa. Chuùa laø Cha cuûa taát caû anh chò em chuùng con trong Ñöùc Kitoâ".
3. Baø meï can tröôøng
* Tình yeâu hoân nhaân coù söùc ruùt töø quaû tim con ngöôøi taát caû can ñaûm, tin töôûng vaø quaûng ñaïi (ÑHV 467).
* Ngöôøi ngoaøi ñaùnh giaù hoân nhaân coâng giaùo theo möùc ñoä thaùnh thieän cuûa gia ñình coâng giaùo (ÑHV 499).
Ngaøy 17.9.1798, thôøi vua Caûnh Thònh, Taây Sôn, moät ngöôøi anh huøng xöù Hueá guïc ngaõ: Thaùnh Emmanuel Nguyeãn vaên Trieäu. Phaùp tröôøng in veát maùu ñoû cuûa ngaøi.
Tröôùc ñoù, treân quaõng ñöôøng töø khaùm ñöôøng ñeán nôi haønh quyeát, ngöôøi ta thaáy moät baø cuï giaø ñi beân caïnh phaïm nhaân ñeå an uûi, ñoäng vieân, khích leä con can tröôøng cheát vì ñaïo Chuùa.
Khi lyù hình vöøa hoaøn taát phaän söï: ñaàu cuûa Emmanuel Trieäu vöøa ruïng xuoáng, thì giaùo daân nhaát loaït uøa ra laáy boâng vaø vaûi thaám maùu cuûa ngaøi. Baø meï cuûa ngaøi tieán thaúng ñeán tröôùc maët quan: "Baåm quan, khi con toâi coøn soáng thì thuoäc quyeàn cuûa quan, nay con toâi ñaõ cheát, xin quan cho toâi ñöôïc lónh xaùc mang veà choân caát, hay ít nöõa ñöôïc chieác ñaàu". Quan truyeàn binh lính trao ngay chieác ñaàu phaïm nhaân cho baø. Baø meï giaø bình tónh laáy vaït aùo tröôùc boïc ñaàu con laïi, oâm sieát vaøo ngöïc, giöõa ñoâi baøn tay xöông xaåu vaø ñi boä treân 10 caây soá ñeå trôû veà nhaø.
4. Baø meï taän tuïy
* Haïnh phuùc cuûa moät ngöôøi khoâng caên cöù ôû cuûa caûi, chöùc vuï, nhöng ôû tình yeâu maø ngöôøi aáy taäp yeâu suoát ñôøi (ÑHV 462).
* Khi con coøn treû, con ñi nôi con muoán, nhöng khi tröôûng thaønh, ngöôøi khaùc seõ caàm tay con, nhieàu ngöôøi khaùc, nhieàu baøn tay nhoû seõ níu laáy vaø loâi keùo con ñeán nôi con khoâng muoán, nôi maø khoâng bao giôø con daùm ñeán, nôi maø khoâng bao giôø con tin raèng con coù söùc ñeán... nhöng tình yeâu coù theå baét buoäc con laøm taát caû! (ÑHV 465).
Baø Margarita coù hai ñôøi choàng: ngöôøi choàng tröôùc maát sôùm ñeå laïi hai muïn con trai, ngöôøi choàng sau cuõng voäi ra ñi giöõa moät ñaøn con ñoâng ñuùc, trong soá ñoù coù Gioan Boscoâ môùi troïn hai tuoåi.
Maëc duø baø cuõng thöông yeâu vaø chieàu chuoäng ngöôøi anh caû Gioan Boscoâ, nhöng tính tình noù quaù noùng naûy hung haêng, khieán baø raát buoàn phieàn ñau khoå. Cha xöù thaáy Gioan Boscoâ vöøa saùng trí laïi vöøa ñaïo ñöùc, neân khuyeân baø cho chaùu luùc raûnh roãi ñöôïc leân nhaø xöù hoïc haønh, ñaøo luyeän cho ngaøy böôùc vaøo nhaø Chuùa. Thaèng anh caû gheùt em laém! Noù baét Gioan Boscoâ laøm vieäc ñeâm ngaøy vaø ñaùnh ñaäp caäu moät caùch taøn nhaãn. Noù baûo: "Maøy xem tao ñaâu coù chöõ nghóa gì maø laøm vieäc coù ai hôn noåi khoâng!" Gioan Boscoâ ñaùp: "ÔØ! thì cuõng nhö con boø nhaø ta thoâi, noù ñaâu hoïc haønh gì maø vaãn caøy thaät khoeû". Bò thua trí, thaèng anh töùc giaän ñaám ñaù tuùi buïi cho ñeán luùc Gioan Boscoâ ngaát xæu treân ñaát.
Ngöôøi quaû phuï thaáy theá caøng theâm ñau khoå, laéng lo. Moät ñeâm kia, baø goïi Gioan Boscoâ laïi vaø noùi nhoû vaøo tai caäu: "Meï thöông con laém, nhöng neáu ôû gaàn anh con, meï e raèng coù ngaøy anh con noùng tính seõ ñaùnh cheát con maát! Maáy hoâm nay, meï thao thöùc baên khoaên vaø nghó theá naøy: Thoâi, meï ñaønh taïm xa con, meï gôûi con qua nhaø caäu caùch ñaây vaøi chuïc caây soá. Con coá gaéng giuùp vieäc caäu cho qua ngaøy thaùng. Meï con ta caàu nguyeän. Chuùa seõ khoâng boû con ñaâu. Ngöôøi seõ cho öôùc voïng con ñöôïc thaønh töïu, con hieåu yù meï chöa?"
"...Thöa meï, Gioan Boscoâ nhoû nheï noùi: con seõ nghe lôøi meï. Xa meï vaø caùc anh em con nhôù laém, nhöng con coá gaéng lao ñoäng ñeå vöøa yù caäu. Con ñem theo ít saùch vôû ñeå kieám giôø roãi ñoïc theâm. Con cöông quyeát khoâng boû yù ñònh daâng mình cho Chuùa, duø phaûi khoù khaên ñeán ñaâu chaêng nöõa, xin meï cöù yeân trí". Saùng hoâm sau, luùc trôøi coøn môø söông, baø quaû phuï treû ñöa tieãn con leân ñöôøng. Nhìn theo caäu beù vai mang tuùi reát ñöïng ít thöùc aên, vaøi ba cuoán saùch... ngöôøi meï khoâng khoûi buøi nguøi rôi leä.
ÔÛ nhaø caäu, tuy Gioan Boscoâ khoûi bò ñaùnh ñaäp, nhöng coâng vieäc lao ñoäng laïi quaù söùc naëng neà. Vì nhaø ngöôøi caäu chuyeân laøm baùnh mì haèng ngaøy, töø ba giôø saùng, caäu Gioan Boscoâ ñaõ phaûi daäy sôùm ñoát löûa. Döôùi aùnh löûa chaäp chôøn. Gioan Boscoâ laáy saùch ra hoïc. Caøng hoïc caäu caøng thoâng minh tieán boä.
Cuoäc ñôøi cöù troâi qua nhö theá cho ñeán moät hoâm, ngöôøi anh caû cuûa Gioan Boscoâ quyeát ñònh laäp gia ñình vaø ra laøm aên sinh soáng rieâng reõ. Caäu ñöôïc meï vui söôùng ñoùn veà vaø ngaøy ngaøy ñeán nhaø cha xöù hoïc haønh, tu luyeän. Ñeán naêm 1835, caäu troøn 20 tuoåi vaø ñöôïc vaøo Ñaïi hoïc Torinoâ. Tröôùc ngaøy töïu tröôøng, vì gia ñình quaù ngheøo, meï caäu phaûi ñaønh loøng mang chieác aùo cöôùi, kyû vaät quyù baùu nhaát cuûa baø, sang nhaø haøng xoùm naên næ hoï mua duøm, ñeå kieám tieàn may cho caäu chieác aùo chuøng thaâm.
Ngaøy thaùng thoi ñöa. Thoaùt choác ñaõ ñeán luùc Gioan Boscoâ ñöôïc haïnh phuùc böôùc leân baøn thaùnh. Sau leã thuï phong linh muïc baø meï hieàn sung söôùng caûm ñoäng quyø goái laõnh nhaän pheùp laønh ñaàu tay cuûa ñöùa con trai quyù yeâu. Baø oâm hoân con aâu yeám vaø nhaén nhuû con maáy lôøi vaøng ngoïc, baèng moät cung gioïng ngoït ngaøo nhö xöa: "Hôõi Gioan, con yeâu daáu cuûa meï, hoâm nay meï sung söôùng laém, meï maõn nguyeän thaáy con ñaõ trôû thaønh linh muïc. Con haõy thaønh taâm phuïng söï Chuùa vaø taän tuïy phuïc vuï caùc linh hoàn. Xin con ñöøng lo gì cho meï, moät chæ nhôù ñeán meï luùc daâng leã treân baøn thaùnh, chöøng aáy laø ñuû cho meï".
Linh muïc Boscoâ ghi taïc lôøi meï vaøo trong taâm khaûm, soát saéng phuïc vuï moïi ngöôøi, nhaát laø treû em coâi cuùt ñôn ngheøo vaø boïn laâu la, cao boài, du ñaûng...Töø thaùng 12 naêm 1841, ngaøi baét ñaàu quy tuï chuùng laïi ñeå nuoâi naáng, daïy doã. Daàn daàn ngaøi xaây döïng theâm nhaø cöûa, toå chöùc coâng vieäc giaùo duïc caùch coù heä thoáng, kyû cöông. Nhöng phaàn thì tieàn baïc hieám hoi, phaàn thì thaáy boïn laâu la, cao boài du ñaûng ai cuõng ngaùn, thaønh thöû chaúng coù ai tìm ñeán giuùp ñôõ... Gioan Boscoâ khoâng bieát xoay xôû caùch naøo, beøn veà queâ naên næ meï giaø: "Xin meï gaéng leân giuùp con vì Chuùa, vì caùc linh hoàn thanh thieáu nieân". Thaáy con tieàu tuïy laïi theâm löûa meán Chuùa yeâu ngöôøi nung ñoát, baø Margarita khoâng quaûn tuoåi giaø theo con leân ñöôøng phuïc vuï.
Duø luõ treû trong tröôøng thaät ngoã ngaùo maát daïy, söùc khoûe cuûa baø laïi caøng ngaøy caøng yeáu, haäu quaû cuûa moät xuaân thôøi vaát vaû long ñong, nhöng baø Magarita vaãn haêng say daán thaân phuïc vuï. Möôøi maáy naêm laàn löôït troâi qua, caøng laâu coâng vieäc caøng beà boän ra, cô sôû caøng roäng lôùn, cha Gioan Boscoâ caøng vaát vaû, thì baø Magarita caøng theâm meät nhoïc. Nhöng ñeán moät hoâm, thaáy mình khoâng chòu ñöôïc nöõa, baø beøn goïi cha Boscoâ laïi, roùt nheï vaøo loøng ñöùa con trai: "Gioan con yeâu quyù cuûa meï, vì thöông con, meï ñaõ aâm thaàm phuïc vuï suoát bao naêm qua; nhöng caùi luõ laâu la aáy ngaøy caøng theâm quaù quaét. Meï khoâng coøn söùc chòu ñöïng ñöôïc nöõa. Con nghó xem, meï troàng ñöôïc luoáng rau naøo laø chuùng ñaù boùng laøm tan naùt heát; meï môùi nuoâi ñöôïc baày gaø chuùng cuõng chaúng tha, röôït ñuoåi theo laøm chuùng taùn loaïn... Con bieát, maét meï ñaõ môø, meï raùn khaâu quaàn aùo cho chuùng, nhöng vöøa khaâu xong, chuùng huøa nhau vaät loän ñaám ñaù khieán quaàn aùo chuùng chaúng coøn taám naøo nguyeân veïn; chaên meàn con ñaõ chaïy ngöôïc chaïy xuoâi kieám veà cho chuùng, chuùng noâ ñuøa dô baån chaúng theøm röûa raùy, cöù phoùng ñaïi leân giöôøng truøm kín mít laøm dô baån heát trôn; thaäm chí coøn coù ñöùa ban ñeâm troán ñi, mang theo caû chaên maøn aùo xoáng!"
Cha Gioan Boscoâ thöông yeâu meï laém, nghe nhöõng lôøi treân nhö ñöùt ruoät naùy gan; ngaøi than thôû vôùi meï: "Meï ôi! con bieát meï raát thöông con, con khoâng muoán laøm cho meï phaûi khoå, nhöng vaéng boùng meï thì coøn ai giuùp con phuïc vuï höõu hieäu ñöôïc nöõa?" Roài ngaøi thinh laëng, ngöôùc nhìn leân Thaùnh giaù. Baø meï cuõng nhìn leân. Nöôùc maét caû hai chaûy roøng roøng, tình thöông daït daøo khoân taû. Boãng döng baø Margarita buoät mieäng: "Gioan con, thoâi meï hieåu roài, meï seõ ôû laïi vôùi con. ÔÛ laïi cho ñeán cheát".
Boïn laâu la tuy nghòch ngôïm, ngoã ngaùo nhöng caøng khoân lôùn, chuùng caøng yeâu meán quyù chuoäng baø. Caû nhaø ñeàu goïi baø caùi teân aâu yeám thaân maät: "Mamma Margarita: Maù Margarita". Sau hôn 20 naêm phuïc vuï beân caïnh con, muøa ñoâng naêm 1865, baø Margarita thanh thaûn ra ñi, ñeå laïi nieàm thöông tieác xoùt xa cho ñaïi gia ñình. Ai cuõng xem baø nhö moät vò Thaùnh.
5. Song thaân cuûa Thaùnh nöõ Teâreâxa Haøi Ñoàng Gieâsu
* Caùc con ngaïc nhieân khi nghe noùi ñeán "ôn goïi laøm cha meï gia ñình"? - Ngöôøi ta laàm laïc khi daønh ôn thieân trieäu, baäc troïn laønh cho tu só thoâi (ÑHV 476).
* Söï hieäp nhaát giöõa ñoâi baïn phaûi raát troïn veïn: hieäp nhaát theå xaùc, tình yeâu, tinh thaàn vaø thieâng lieâng, nhôø söï hieän dieän cuûa Chuùa Kitoâ. Yeâu trong Chuùa, ñeïp laém! Yeâu thöông vì Chuùa, caøng ñeïp hôn! Gia ñình laéng nghe tieáng Chuùa vaø cuøng tieán leân trong söï thaân maät Chuùa (ÑHV 489).
* Gia ñình laø moät "trung taâm aùnh saùng", ñem ngoïn löûa hoàng ñoát saùng noùng keû khaùc. Ngaøy naøo moãi gia ñình laø moät "trung taâm aùnh saùng", theá giôùi naøy seõ laø moät ñaïi gia ñình ñaày aùnh saùng, ñaày hy voïng. (ÑHV 502).
Teâreâxa moà coâi meï luùc chöa ñaày 4 tuoåi, caùc chò laïi laàn löôït noi göông nhau böôùc vaøo Doøng Kín, vì theá coâ raát ñöôïc cha yeâu quyù chieàu chuoäng.
Khi vöøa 14 tuoåi röôûi. Teâreâxa öôùc ao daâng mình cho Chuùa theo chaân caùc chò laém, nhöng chaúng bieát laøm sao ñeå taâm söï cho cha giaø hieåu. Coâ sôï raèng caùi tin seùt ñaùnh aáy, seõ khieán cha ñau buoàn, giaûm thoï, vì oâng thöông coâ "coâng chuùa" cuûa oâng laém; hôn nöõa, hai chò sau heát cuûa coâ laïi môùi vaøo Doøng Kín caùch ñoù chaúng bao laâu.
Moät buoåi chieàu kia, thaáy cha ra vöôøn ngoài chôi, hai tay khoanh laïi ngaém thieân nhieân xinh ñeïp, Teâreâxa ñaùnh baïo ñeán ngoài gaàn beân cha, nhöng mieäng chöa thoát neân lôøi maø nöôùc maét ñaõ raøn ruïa. OÂng Martin cuùi xuoáng nhìn con toû loøng yeâu thöông tha thieát. Ñoaùn bieát coù ñieàu uaån khuùc muoán noùi, oâng aüm ñaàu con vaøo ngöïc vaø hoûi:
- Coù vieäc gì vaäy? noùi cho cha nghe naøo....
Baáy giôø Teâreâxa môùi gaït nöôùc maét toû cho cha bieát vieäc mình quaù söùc ao öôùc vaøo Nhaø Kín. OÂng Martin nghe cuõng phaûi baät khoùc. Theá nhöng, oâng chaúng noùi moät lôøi gì ngaên caûn ôn keâu goïi cuûa con; oâng chæ baûo caùch nhoû nheï:
- Con coøn treû, laøm sao quyeát ñònh vieäc ñoù ñöôïc!
Teâreâxa vaãn tieáp tuïc naên næ, neâu ñuû moïi lyù do. Cuoái cuøng oâng Martin cuõng phaûi ñaønh loøng chaáp thuaän theo thaùnh yù Chuùa.
Ngaøy nay, du khaùch naøo ñeán vieáng tö ñöôøng cuûa Teâreâxa Haøi Ñoàng Gieâsu, xin ñöøng queân taûn boä ra phía sau vöôøn, ñeán ngay choã xaûy ra caâu chuyeän treân ñaây vaø chieâm ngaém pho töôïng traéng baèng ñaù caåm thaïch do moät nhaø ñieâu khaéc tröù danh thöïc hieän. Pho töôïng noùi leân taát caû tình phuï töû trong giaây phuùt quan troïng cuûa cuoäc ñôøi Chò Thaùnh Teâreâxa. Caøng nhìn, du khaùch caøng caûm ñoäng say meâ...
Theá nhöng, duø yù cha ñaõ chaáp thuaän, Teâreâxa vaãn chöa böôùc vaøo Doøng Kín ñöôïc, vì coøn quaù nhoû, môùi 15 tuoåi ñaàu! OÂng cöù beøn ñöa coâ "coâng chuùa nhoû" cuûa mình theo ñoaøn haønh höông sang thaønh Roma yeát kieán Ñöùc Thaùnh Cha Leâoâ XIII. Teâreâxa ñaõ baïo daïn xin pheùp Ñöùc Thaùnh Cha chuaån cho mình ñöôïc vaøo doøng Kín luùc 15 tuoåi. Thaáy coâ beù naøi xin caùch ñôn sô chaân thaønh khaån khoaûn. Ñöùc Leâoâ XIII raát caûm ñoäng, nhöng vaãn baûo cöù theo söï quyeát ñònh cuûa Ñaáng baûn quyeàn trong ñòa phaän vaø sau cuøng caùc ñaáng ñaõ chaáp thuaän.
Theá laø Teâreâxa ñöôïc vaøo Doøng Kín! Coâng lao vaø söï hy sinh cuûa oâng Martin to lôùn bieát chöøng naøo! Veà sau, khi vieát chuyeän "Moät taâm hoàn", Teâreâxa luoân nhaéc ñeán coâng ôn cuûa cha, khoâng nhöõng trong vieäc nuoâi naáng veà maët vaät chaát, maø caû veà maët thieâng lieâng nöõa! "Laàn kia ñang nghe giaûng veà meï Thaùnh Teâreâxa Avila, cha lieàn cuùi xuoáng kheõ baûo con: con caàm trí nghe, ñang noùi veà thaùnh quan thaày cuûa con ñaáy! Con vaãn caàm trí, nhöng xin noùi thöïc raèng con hay nhìn cha hôn nhìn ñeán dieãn giaû. Dieän maïo cha toát ñeïp, noùi cuøng con nhieàu söï, thænh thoaûng hai maét cha öùa leä, cha coá giöõ maø khoâng giöõ noåi phaûi ñeå traøn ra. Khi nghe giaûng veà chaân lyù ñôøi ñôøi, cha hình nhö khoâng coøn phaûi laø ngöôøi döông theá nöõa, linh hoàn cha nhö ñaõ bay xa veà theá giôùi khaùc..."
Ñaõ coù moät cha thaùnh thieän nhö theá, Teâreâxa cuõng ñöôïc moät baø meï ñaïo ñöùc. Thaùnh nöõ ñaõ vieát veà cha meï nhö sau: "Thieân Chuùa ñaõ ban cho toâi moät ngöôøi meï vaø moät ngöôøi cha xöùng ñaùng soáng ôû treân trôøi hôn laø ôû döôùi theá". Caû hai oâng baø ñaõ giaùo duïc con theo tinh thaàn Kitoâ giaùo, nhöng vaãn khoâng bao giôø töôûng töôïng mình seõ coù moät coâ beù uùt sau naøy seõ laøm thaùnh caû. Theá nhöng, chính cuoäc soáng cuûa hoï ñaõ chuaån bò con ñöôøng cho Thaùnh nöõ böôùc ñi, nhö lôøi Chuùa Gieâsu noùi trong Phuùc AÂm: "Caây toát aét sinh traùi toát".
Ngöôøi ta coøn nhôù thaùng 9 naêm 1843, moät thanh nieân teân Louis Martin ñi boä töø xöù Normandie mieàn Taây nöôùc Phaùp, ñeán taän Thuïy Só, leo leân nuùi Alpes ñeå xin vaøo tu Doøng thaùnh Bernard, nhöng cha Beà treân baûo caäu: "Con chöa bieát La ngöõ, haõy veà hoïc roài ñeán ñaây cha seõ nhaän". Roài cuõng khoaûng thôøi gian aáy, moät thieáu nöõ teân Maria Gueùrin cuøng ñi vôùi meï ñeán xin daâng mình vaøo Doøng Nöõ Tu thaùnh Vinh Sôn Phaoloâ, nhöng baø beà treân traû lôøi caùch döùt khoaùt döôùi söï soi saùng cuûa Chuùa: "Chuùa khoâng muoán, con haõy veà ôû theá gian".
Ngaøi bieát thieän chí cuûa caäu Louis Martin vaø coâ Maria Gueùrin, nhöng thaùnh yù nhieäm maàu cuûa Ngaøi ñaõ ñònh lieäu caùch khaùc. Ngaøy 13.8.1858, hoï ñaõ laøm leã thaønh hoân taïi nhaø thôø Ñöùc Baø thaønh Alencon.
Hai oâng baø sinh ñöôïc 9 ngöôøi con, 4 ñöùa ñaàu Chuùa caát veà luùc coøn nhoû tuoåi, 5 ñöùa sau laàn löôït daâng mình cho Chuùa trong doøng Kín vaø doøng Thaêm Vieáng. Teâreâxa laø con gaùi uùt. Hai oâng baø raát öôùc ao hieán daâng cho Chuùa moät ñöùa con trai ñeå ñi truyeàn giaùo, nhöng Chuùa laïi goïi hai caäu con trai nhoû Louis vaø Jean Baptiste veà Thieân ñaøng luùc chöa ñöôïc moät tuoåi. Ñeå buø laïi, Chuùa ñaõ cho Teâreâxa, con gaùi uùt, ñöôïc Ñöùc Pioâ XI phong laøm boån maïng caùc xöù truyeàn giaùo, ñoàng haøng vôùi thaùnh Phanxicoâ Xavieâ.
6. Baø meï thaùnh thieän vaø ñaûm ñang thaønh Luaân Ñoân
* Chuùa Kitoâ ñaõ muoán xaây döïng nhieäm theå Ngaøi baèng nhöõng teá baøo gia ñình; Hoäi Thaùnh coù theå thay ñoåi ñöôøng loái toâng ñoà, thay ñoåi caùc hoäi ñoaøn, nhöng Hoäi Thaùnh luoân luoân phaùt trieån nhôø caùc gia ñình. Ñöùc tin ñöôïc thoâng truyeàn qua caùc teá baøo soáng ñoäng vaø laønh maïnh aáy (ÑHV 495).
* Giaùo duïc con caùi laø "Tröôøng vöôn leân" cho cha meï. Treû con coù "caùi nhìn chæ trích", chuùng laø nhöõng "quan saùt vieân khaét khe". Chuùng baét buoäc caùc con xöû trí ñuùng vai troø cuûa caùc con vaø do ñoù giuùp caùc con tieán leân (ÑHV 496).
Ñaàu theá kyû XX naøy, taïi Luaân Ñoân, coù moät gia ñình coâng nhaân vöøa ngheøo khoù laïi vöøa ñoâng con: caû thaûy 13 ñöùa! Boá cuûa chuùng phaûi ñi laøm vieäc suoát ngaøy ôû xí nghieäp, baø meï ôû nhaø laøm ngheà phuï vaø lo vieäc noäi trôï. Duø ñaàu taét maët toái, baän bòu suoát ngaøy suoát ñeâm, nhöng baø Vaughan vaãn vui veû thay maët choàng daïy doã con caùi hoïc giaùo lyù taäp luyeän chuùng coù tinh thaàn ñaïo ñöùc, khuyeân chuùng chòu khoù hoïc taäp, lao ñoäng vaø ñaëc bieät laø tröa naøo, röûa cheùn baùt xong, baø Vaughan cuõng ñeán nhaø thôø chaàu Chuùa moät giôø. Laùng gieàng ai cuõng laáy laøm laï vaø hoûi baø: "Moät baày con 13 ñöùa, baän roän saùng toái, maø sao tröa naøo chò cuõng ñi chaàu Thaùnh Theå?" Baø töôi cöôøi baûo: "Thaáy moät baày con luùc nhuùc, aên böõa mai chaïy gaïo böõa hoâm, toâi lo laém. Hôn theá, chuùng coøn ñeán tröôùc tröôøng hoïc, theo baïn beø ruû reâ ñi chôi hoaëc ra phoá phöôøng xa hoa, do ñoù nhieàu nguy hieåm, toâi caøng thao thöùc hôn. Thaønh thöû moãi ngaøy daàu baän vieäc ñeán ñaâu, toâi cuõng boû ra moät giôø ñeå chaàu Chuùa, soát saéng xin Ngöôøi ban ôn cho vôï choàng toâi nuoâi naáng caùc chaùu haèng ngaøy duøng ñuû vaø daïy doã chuùng neân ngöôøi ñaïo ñöùc".
Chuùa ñaõ nhaän lôøi vaø aân thöôûng cho loøng tin cuøng söï hy sinh cuûa baø Vaugran: trong 13 ngöôøi con, moät ngöôøi laøm Hoàng Y Toång Giaùm muïc giaùo phaän Luaân Ñoân, moät ngöôøi khaùc laøm Toång Giaùm muïc, hai ngöôøi laøm linh muïc hai nam tu só, hai nöõ tu só; coøn 5 ngöôøi ôû theá gian laäp gia ñình löu truyeàn noøi gioáng, soáng cuoäc ñôøi ñaïo ñöùc thaùnh thieän.
7. Hai chieác nhaãn
* Thöïc ñaùng buoàn khi theá giôùi vaên minh ngaøy nay chæ hieåu giaùo lyù coâng giaùo veà hoân nhaân qua "nhöõng luaät caám!"; theá giôùi ñaâu ngôø Chuùa Gieâsu ñaõ ñeán cöùu chuoäc tình yeâu nhaân loaïi, ñaõ ban moät söï thaêng tieán con ngöôøi laï luøng laø bí tích hoân nhaân! Con phaûi hoïc vaø trình baøy khía caïnh tích cöïc, toát ñeïp cuûa hoân nhaân coâng giaùo (ÑHV 480).
* Gia ñình laø teá baøo cuûa Hoäi Thaùnh, noùi caùch khaùc, laø moät "Hoäi Thaùnh côõ nhoû" (Ecclesiuncula) ôû ñoù Chuùa Gieâsu hieän dieän, sinh soáng, cheát, phuïc sinh caùch maàu nhieäm trong caùc chi theå (ÑHV 493)
* Con haõy tin raèng: ñôøi soáng gia ñình coâng giaùo laø moät "loái tu ñöùc" rieâng bieät (ÑHV 497).
Hoâm Ñöùc Cha Sartoâ (sau naøy laø Thaùnh Giaùo Hoaøng Pioâ X) vöøa ñöôïc thuï phong Giaùm muïc, ngaøi lieàn veà thaêm meï. Ngaøi ñeå tay treân baøn tröôùc maët meï giaø ngheøo khoù vaø thöa: "Meï xem ñaây naøy, chieác nhaãn môùi Giaùm muïc cuûa con".
Baø coá ñöa baøn tay nhaên nheo cuûa mình ñaët treân tay con vaø baûo: "Neáu khoâng coù chieác nhaãn cöôùi ngheøo naøn cuûa meï ñaây thì laøm sao coù chieác nhaãn giaùm muïc cuûa con ngaøy hoâm nay ñöôïc!".
8. Toâng Ñoà lieân gia
* YÙ thöùc ñöôïc söù maïng, nhieàu gia ñình coâng giaùo seõ ñaët döôùi quyeàn xöû duïng cuûa Hoäi Thaùnh nhöõng maõnh löïc nhaân loaïi vaø sieâu nhieân cuûa tình yeâu vôï choàng, cuûa bí tích hoân nhaân, vôùi moät söï haêng say laï thöôøng (ÑHV 482).
* Nhöõng giaây phuùt thinh laëng beân nhau, chìm ñaém trong caàu nguyeän, Nhöõng giaây phuùt töï phaùt caàu nguyeän cho nhau, cho con caùi, Nhöõng giaây phuùt trao ñoåi thaân maät veà ñôøi soáng thieâng lieâng, veà vieäc toâng ñoà, Laø moät maïc khaûi, moät nieàm vui saâu xa vaø thaém thieát. Caùc con haõy kinh nghieäm: Chuùa ôû giöõa caùc con! (ÑHV 490).
* Giôø "ngoài beân nhau", "cuøng nhau ngoài beân Chuùa" laø giôø cuûa chaân lyù, laø moät khaùm phaù kyø dieäu, laø moät lieàu thuoác thaàn tieân. Baàu khí gia ñình seõ thay ñoåi, nhieàu vaán ñeà gay caán ñöôïc thoâng caûm giaûi quyeát. Tröôùc kia hai vôï choàng "chung soáng hoøa bình" caùch noâng caïn, rôøi raïc. Giôø ñaây taát caû laø moät tình yeâu, moät nieàm vui, moät lo aâu, moät lôøi caàu nguyeän. (ÑHV 504).
Caùch ñaây 20 naêm, cha ñöôïc gia ñình Caäu-ly ôû Chicago (Hoa Kyø) môøi duøng côm toái. Suoát buoåi chieàu hoâm aáy, cha nghe hai vôï choàng hoï noùi say söa veà "Phong traøo gia ñình coâng giaùo", maø hoï ñang laø hoäi vieân hoaït ñoäng. Hoï baûo:
"Caùc Hoäi gia ñình khoâng mang laïi keát quaû toát ñeïp, vì gia ñình muoán laøm gì, caû vôï caû choàng phaûi cuøng nhau nhaát trí. Neáu moät mình vôï giaùo duïc con caùi, coøn choàng thì leø pheø laøm göông xaáu thì uoång coâng. Do ñoù, chuùng toâi ñaõ thaønh laäp "Phong traøo gia ñình coâng giaùo" coù caû vôï choàng cuøng tham gia. Cöù baûy, taùm gia ñình trong khu phoá laøm thaønh moät nhoùm, haèng tuaàn luaân phieân gaëp nhau ôû moät gia ñình. Tröôùc heát chuùng toâi suy nieäm Tin Möøng, ruùt kinh nghieäm soáng trong tuaàn qua cuûa töøng gia ñình, töøng khu phoá. Vaán ñeà aûnh höôûng trong khu phoá raát quan troïng: moät chaùu hö hoûng coù theå loâi keùo chaùu khaùc. Saùch baùo caùc chaùu ñoïc, phim aûnh caùc chaùu xem, chuùng toâi ñeàu quan taâm kieåm ñieåm. Thænh thoaûng coù cha xöù ñeán gaëp maët chia seû vôùi nhoùm naøy hay vôùi nhoùm khaùc. Chuùng toâi ñoàng yù vôùi nhau: Luùc hoïp maët taát caû moïi ngöôøi ñeàu hieän dieän, ñöøng thieáu moät ai, vaø chæ sau khi gaëp maët xong môùi uoáng nöôùc traø baùnh ngoït, ñeå khoâng phaân bieät gia ñình giaøu vôùi gia ñình ngheøo, vaø ñeå nhaø naøo tieáp ñoùn khoûi baän roän ñi xuoáng beáp luùc gaëp maët. Vôï choàng chuùng toâi vöøa ñi voøng quanh theá giôùi, thaêm caùc nöôùc coù phong traøo naøy. Nhôø ôn Chuùa, chuùng toâi thaáy baàu khí cuûa gia ñình ñaày tình yeâu Chuùa, bieát giuùp nhau bieán ñoåi, bieát chaáp nhaän nhau hôn, soáng quaûng ñaïi hôn, can ñaûm hôn, bieát nhìn thaáy gia ñình laø moät söù meänh, moät ôn goïi: Vôï choàng giuùp nhau, cha meï giuùp caùc con, caùc gia ñình cuøng khu phoá giuùp nhau neân thaùnh.
"Ngoaøi nhöõng buoåi hoïp haèng tuaàn, moãi toái, sau luùc caàu nguyeän vaø cho caùc con ñi nguû, chuùng toâi coù "giôø ngoài beân nhau" vôï choàng cuøng chung moät lo aâu, moät nieàm vui, moät moái hy voïng, moät tình yeâu beân Chuùa.
"Chuùng toâi coøn môû roäng nhaø ñoùn tieáp khoâng nhöõng hoï haøng, baïn höõu, maø taát caû moïi ngöôøi, nhaát laø ngöôøi ngoaïi quoác, caùc du hoïc sinh, chuùng toâi kieám nhöõng gia ñình coù khaû naêng tình nguyeän tieáp ñoùn moät coâ, moät caäu hoïc sinh ôû Ñaïi hoïc naøy hay Ñaïi hoïc khaùc ñeå cho sinh soáng trong gia ñình nhö moät ngöôøi con, hay ñoùn veà höôûng baàu khí aám cuùng trong caùc dòp leã, ngaøy nghæ. Caøng ngaøy chuùng toâi tieáp ñoùn ñöôïc caøng ñoâng vaø caøng coù aûnh höôûng toát, khoâng nhöõng vôùi caù nhaân hoï, beø baïn hoï, maø caû gia ñình hoï ôû Chaâu AÙ, Chaâu Phi nöõa. Luùc hoï rôøi nöôùc chuùng toâi, chuùng toâi vaãn coøn lieân laïc maät thieát nhö ngöôøi con trong gia ñình, vaø chuùng toâi laïi ñoùn tieáp moät du hoïc sinh khaùc, laém luùc laø do anh chò em baïn tröôùc giôùi thieäu ñeán vôùi chuùng toâi. Maáy chuïc naêm nay, chuùng toâi say meâ coâng vieäc toâng ñoà naøy".
9. "Nhöõng baø meï khoâng ñaùm cöôùi"
* Coù moät söï saùng suoát ñaùng buoàn: xeùt moïi ngöôøi theo quaù khöù cuûa hoï. Coù moät söï saùng suoát ñaày yeâu thöông: ñoaùn tröôùc ngöôøi ta coù theå bieán ñoåi toát ñeïp chöøng naøo! (ÑHV 472).
* Tình yeâu khoâng muø quaùng: Thaáy yeáu ñuoái cuûa ngöôøi yeâu vaø coá gaéng gaùnh vaùc. Thaáy khaû naêng cuûa ngöôøi yeâu vaø teá nhò khôi daäy (ÑHV 473).
* Gia ñình coâng giaùo laøm toâng ñoà baèng caùch "tieáp ñoùn". "Môû roäng nhaø" caùc con vaø ñoàng thôøi "môû roäng loøng" caùc con. Nhaø naøo laïi khoâng coù khaùch? "Tieáp ñoùn" laø caùch theá tieän nhaát, töï nhieân nhaát, ñeå laøm chöùng tích veà tình yeâu, veà söï hieäp nhaát, veà nieàm vui, veà côûi môû... "Ngheä thuaät tieáp ñoùn" seõ trôû neân "toâng ñoà tieáp ñoùn". Caùc con haõy soáng vaø laøm cho nhöõng ai ñeán gia ñình caùc con ñeàu "theøm soáng nhö caùc con" (ÑHV 503).
Trong xaõ hoäi ngaøy nay, vì caùm doã xa hoa ñoài truïy, vì thieáu kinh nghieäm cuoäc soáng, nhieàu thieáu nöõ bò lôïi duïng phaûi sa ngaõ, ñaùnh hoûng caû cuoäc ñôøi. Coù nhöõng gia ñình haïnh phuùc ñaõ nghó tôùi hoï vaø laäp ra "Phong traøo giuùp nhöõng ngöôøi meï khoâng ñaùm cöôùi". Toå chöùc naøy hoaït ñoäng chính thöùc ôû Canada vaø Myõ.
Thoâng thöôøng, thieáu nöõ naøo gaëp phuùt sa lôõ cuõng ñeàu mang moät taâm tö buoàn chaùn ñau khoå: ñi ñeán hoân nhaân baát ñaéc dó thì khoâng vöøa yù vaø coù leõ seõ chaúng haïnh phuùc, veà gia ñình laém luùc bò boá meï ñaùnh ñuoåi, ôû laïi ñòa phöông thì haøng xoùm phæ baùng xaáu hoå suoát ñôøi. Neân chæ coøn caùch laø ñi naïo thai hoaëc töï töû! Toå chöùc noùi treân nhaèm muïc ñích giuùp ñôõ hoï trong nhöõng hoaøn caûnh nhö vaäy.
Ñeán vaên phoøng cuûa toå chöùc, caùc coâ gaëp nhöõng oâng baø raát thoâng caûm, bieát laéng nghe taâm tö ñau thöông vaø xaáu hoå cuûa hoï, yeâu meán hoï vaø thu xeáp moïi söï cho hoï. Sau khi naém roõ söï vieäc, chính nhöõng nhaân vieân vaên phoøng aáy an uûi thoâng caûm vôùi gia ñình caùc coâ vaø lieân laïc vôùi nhöõng gia ñình ñaïo ñöùc trong toå chöùc ôû caùc thaønh phoá khaùc ñeå ñoùn caùc coâ tôùi. Caùc coâ coù theå choïn löïa mua veù xe hoaëc maùy bay hay taøu löûa tuøy yù. Ñeán nôi caùc coâ thaáy ngay hai oâng baø laï maët ñoùn tieáp mình caùch nieàm nôû nhö cha meï ruoät. Hoï ñöa caùc coâ veà nhaø lo laéng saên soùc cho ñeán ngaøy sinh nôû. Chính hoï laøm cho tinh thaàn caùc coâ bieán ñoåi thaáy ñôøi coøn ñaùng yeâu, coøn ñaùng hy voïng ñeå soáng thaûnh thôi, an bình. Hoï giuùp caùc coâ xaây döïng laïi cuoäc ñôøi nôi naøy hay nôi khaùc; hoaëc ñöa caùc coâ trôû veà gia ñình cuõ, tieáp tuïc naâng ñôõ caùc coâ maø khoâng bao giôø nhaéc ñeán quaù khöù, chæ tin töôûng vaø laøm vieäc cho töông lai.
Khoâng ai bieát ñöôïc soá gia ñình laøm vieäc nhö theá laø bao nhieâu, nhöng chaéc laø ñoâng laém, vaø phaûi coù moät loøng baùc aùi, hy sinh cao ñoä môùi thöïc hieän ñöôïc.
10. Hai vôï choàng caâm
* Ñoøi hoûi bieán ñoåi maø khoâng yeâu thöông laøm cho baïn mình baát maõn. Yeâu thöông maø khoâng ñoøi hoûi bieán ñoåi laø cho baïn phöông tieän. (ÑHV 468).
* Yeâu thöông ñeå giuùp baïn bieán ñoåi laø cho baïn phöông tieän. Baét baïn bieán ñoåi môùi yeâu thöông laø caát heát phöông tieän (ÑHV 469).
* YÙ thöùc raèng caùc con ñoàng traùch nhieäm veà söï tröôûng thaønh trong tình yeâu Chuùa. YÙ thöùc raèng ôn goïi cuûa caùc con laø cuøng nhau vaø nhôø nhau neân thaùnh: YÙ thöùc raèng ôn bí tích thöôøng xuyeân giuùp ñôõ caùc con. Caùc con ñöôïc thuùc ñaåy haêng say soáng maàu nhieäm Cheát vaø Phuïc Sinh qua moïi khía caïnh cuûa ñôøi soáng caùc con. (ÑHV 486).
Anh caâm, chò cuõng caâm, theá maø vaãn tìm hieåu nhau vaø ñi ñeán hoân nhaân nhö moïi ngöôøi khaùc! Khoâng nhöõng theá, gia ñình coøn laøm aên khaám khaù vaø daàn daàn sinh ñöôïc 6 ngöôøi con. Xoùm gieàng thaáy theá ai cuõng möøng cho gia ñình caâm vaø ræ tai nhau: "Caâm cuõng khoå maø cuõng hay, khoûi coù lôøi qua tieáng laïi, cuõng chaúng phaûi nghe tieáng naëng tieáng nheï, bôùt ñöôïc nhieàu vuï va chaïm xích mích".
Ai ngôø ñaâu, con ngöôøi coù thaät laém caùch ñeå baøy toû tình caûm cuûa mình! Vôï choàng caâm maø vaãn côm khoâng laønh, canh khoâng ngoït. Caû hai cuøng ñöa nhau ra toøa ly dò. Thieân haï hieáu kyø laïi ñöôïc dòp ñi xem. Toøa chaáp thuaän cho hoï ly dò nhau vaø quyeát ñònh moãi beân phaûi nuoâi 3 ñöùa, cöù moãi thaùng hai beân gaëp nhau moät laàn ñeå cho con caùi thaêm boá meï vaø anh chò em thaêm nhau.
Theá nhöng vaãn khoâng xuoâi, laïi cuøng nhau ra toøa laàn nöõa, vì maáy laàn gaëp nhau caû hai vôï choàng vaãn coù chuyeän xích mích trong luùc con caùi thì ríu rít vui veû. Toøa xöû: "Töø ñaây ba thaùng môùi gaëp nhau moät laàn".
Ñöôïc moät thôøi gian, gia ñình caâm aáy laïi... daét nhau ra toaø! Vì vôï choàng vaãn tieáp tuïc sinh söï. Toaø aùn phaûi ñi ñeán moät giaûi phaùp sau heát: "Töø ñaây, con ñi thaêm meï vaø anh chò em thì boá ñöøng ñi theo, maø con ñi thaêm boá vaø anh chò em thì meï phaûi ôû nhaø. Chöøng aáy môùi yeân ñöôïc!"
11. Moái tình saét son
* Ñoâi baïn ñoái vôùi nhau, cuõng nhö ñoái vôùi con caùi, soáng taát caû tình yeâu cuûa Chuùa Gieâsu ñoái vôùi moïi ngöôøi. Ñoâi baïn do ñoù tham döï vaø soáng laïi maàu nhieäm cöùu chuoäc. Ñoâi baïn taäp yeâu thöông caùch phong phuù, voâ bôø beán, nhö Chuùa Gieâsu yeâu hoï vaø yeâu moïi ngöôøi (ÑHY 466).
* Tình yeâu luoân luoân thao thöùc; khoâng phaûi vì hoaøi nghi tình yeâu cuûa baïn mình, nhöng vì thaáy mình coù traùch nhieäm taïo cho nhau nhöõng gì laø môùi meû, laø caûm höùng, laø bieán ñoåi, coù khi chính baïn cuõng khoâng hay bieát. Chính noãi thao thöùc aáy laø moät nieàm vui (ÑHV 471).
Cuoäc soáng gia ñình cuûa moät vò töôùng laõnh noï ôû Philippine ñang ñaàm aám troâi qua trong baàu khí thaùnh thieän ñaïo ñöùc, thì boãng moät hoâm, baùc só chaån maïch cho bieát: baø maéc beänh phung cuøi, phaûi ñöa vaøo traïi cuøi xa caùch moïi ngöôøi caøng sôùm caøng toát.
Thöïc laø moät tin seùt ñaùnh! Töø ñaây vôï choàng phaûi xa nhau sao? Quaû theá, khoâng maáy ngaøy sau, oâng töôùng buoàn khoå ñöa vôï vaøo traïi baøi phong; nhöng vì quaù yeâu vôï, oâng nghó ra ñöôïc moät dieäu keá: Taát caû nhaø cöûa, tieän nghi sang troïng oâng ñeàu giao caû cho con caùi ôû. Coøn oâng, oâng thueâ moät caên nhaø nhoû ngay tröôùc maët traïi cuøi vaø ñeán soáng ôû ñoù. Ngaøy ngaøy, ban saùng, tröôùc khi ñi laøm, oâng gheù vaøo thaêm vôï; chieàu toái xong coâng vieäc, oâng cuõng gheù vaøo an uûi. Caû hai chia seû taâm tình lo aâu, nhoïc meät cuõng nhö vui söôùng trong ngaøy cho nhau, baùo tin veà con caùi, baïn beø, roài cuøng nhau ñoïc kinh caàu nguyeän.
Luùc ñaàu khoâng moät ai bieát roõ, nhöng daàn daàn ngöôøi ta môùi ñeå yù, tìm hieåu vaø toû loøng caûm phuïc baøn taùn vôùi nhau: "Laøm sao hoï trung thaønh vôùi nhau nhö theá! Laøm sao oâng töôùng taøi ba aáy laïi quí vôï ñeán theá!"
Möôøi maáy naêm troâi qua, beänh baø ñeán luùc khoûi haún. Vò töôùng sung söôùng laùi xe ñöa vôï veà nhaø sum hoïp vôùi con caùi, baïn beø, ñeå laïi cho daân chuùng xa gaàn moät hình aûnh cao ñeïp veà moái tình hieäp nhaát yeâu thöông trong Chuùa.
12. Baø meï can ñaûm cuûa 7 anh em nhaø Macabeâ
* Canh taân gia ñình ñeå canh taân Hoäi Thaùnh (ÑHV 478).
* Sinh con caùi khoâng phaûi ñaùp laïi nhu caàu noái tieáp gioáng noøi, nhöng laø öôùc muoán taêng tröôûng nhieäm theå; giaùo duïc con caùi laø huaán luyeän nhöõng keû thôø phöôïng Ñöùc Chuùa Cha caùch trung thöïc. Khaùm phaù vaø khaâm phuïc yù ñònh cao caû cuûa Chuùa veà gia ñình caùc con (ÑHV 491).
Döôùi aùch thoáng trò cuûa caùc vua doøng doõi Seâlaukus Hy Laïp (198-143), daân Do Thaùi ñaõ traûi qua moät côn baùch haïi thaät laø khuûng khieáp. Quan quaân ngaøy ñeâm truy luøng nhöõng keû caét bì cho con caùi, hoäi hoïp ngaøy thöù Baûy; hoaëc baét eùp moät soá ngöôøi phaûi aên thòt heo, traùi vôùi leà luaät daïy. Ngaøy noï, coù moät gia ñình goàm: moät meï vôùi 7 ngöôøi con ñeàu bò baét vaø bò cung baùch phaûi aên thòt heo. Lyù hình tra taán baèng ñoøn tröôïng vaø gaân boø, nhöng hoï vaãn moät daï trung thaønh khoâng lay chuyeån. Vua Antioâcho quaù xung giaän. OÂng ra leänh caét löôõi vaø loät da ñaàu ngöôøi con caû roài vaát leân chaûo; laàn löôït ngöôøi con thöù hai, thöù ba... cho ñeán ngöôøi con thöù saùu ñeàu chòu nhöõng cöïc hình nhö theá. Nhöng taát caû 6 anh em vaãn moät möïc trung thaønh vôùi leà luaät thaùnh cho ñeán hôi thôû cuoái cuøng. Hoâm aáy, nhöõng keû hieáu kyø ñeán xem ñeàu nghe ñöôïc roõ raøng nhöõng lôøi tuyeân boá vaøng cuûa hoï: "Chuùng toâi saün saøng cheát chöù khoâng traùi phaïm caùc Leà luaät coå truyeàn!", "Ñoà khoán kieáp, ngöôøi caát maïng soáng ñôøi naøy cuûa chuùng ta, nhöng Vua vuõ truï seõ cho chuùng ta soáng laïi!", "OÂng ñöøng coù aûo töôûng... "
Coøn ngöôøi meï, baø thaät laø ngöôøi thaät ñaùng caûm phuïc, ñaùng ñöôïc kính caån ghi nhôù. Moät loøng caäy troâng vaøo Chuùa, baø ñaõ can ñaûm chöùng kieán 7 con cuøng cheát trong moät ngaøy. Loøng ñaày chí khí anh huøng, khí phaùch nam nhi, baø noùi vôùi caùc con baèng tieáng noùi cuûa Toå tieân: "Meï khoâng ñöôïc bieát laøm sao chuùng con ñaõ xuaát hieän trong daï meï, vì khoâng phaûi meï ñaõ taëng chuùng con sinh khí vaø söï soáng, cuõng khoâng phaûi meï ñaõ xeáp ñaët caùc yeáu toá xaây ñaép moãi ñöùa chuùng con. AÁy vaäy, Ñaáng Taïo thaønh vuõ truï, Ñaáng ñaõ naén ñuùc con ngöôøi khi sinh ra vaø ñaõ laø nguoàn goác cuûa taát caû moïi söï, ngöôøi seõ traû laïi cho chuùng con, trong loøng laân maãn Ngöôøi, sinh khí vôùi söï soáng, moät khi chuùng con ñaõ khoâng maøng ñeán chính mình ñeå beânh vöïc caùc Luaät cuûa Ngöôøi".
Antioâcho töôûng cho mình bò nhaïo baùng vaø nghó ñoù laø lôøi maït saùt oâng. Vôùi caäu beù nhaát coøn soáng soùt, chaúng nhöõng oâng ra lôøi phuû duï maø coøn theà thoát cam ñoan mình seõ ban cho caäu cuûa caûi, laøm cho caäu haïnh phuùc, neáu caäu töø boû truyeàn thoáng cuûa Toå tieân, seõ cho caäu neân thaân höõu cuûa mình vaø trao ban chöùc töôùc. Nhöng vì ngöôøi thanh nieân khoâng theøm ñeå yù tôùi, vua môùi goïi baø meï laïi vaø môøi moïc baø haõy khuyeân caäu beù hoøng cöùu laáy noù. OÂng khaån khoaûn maõi thì baø nhaän vieäc khuyeân con. Baø cuùi xuoáng treân caäu vaø nhaïo löøa boïn baïo chuùa aùc ñoäc, baø noùi theá naøy baèng tieáng toå tieân:
- Con ôi, con haõy thöông meï ñaáng cöu mang con 9 thaùng vaø cho con buù môùm 3 naêm, cuõng ñaõ nuoâi naáng daãn ñöa con tôùi tuoåi naøy vaø ñaõ döôõng duïc con, meï xin con haõy ngöôùc nhìn trôøi ñaát maø xem taát caû moïi vaät trong ñoù, vaø haõy bieát raèng Thieân Chuùa ñaõ laøm ra chuùng, khoâng phaûi do vaät chaát gì ñaõ coù tröôùc, vaø veà loaøi ngöôøi thì cuõng nhö vaäy! Ñöøng sôï teân lyù hình aáy, nhöng haõy ôû sao cho xöùng vôùi caùc anh con vaø haõy chaáp nhaän cheát, ngoû haàu nhôø loøng thöông xoùt cuûa Chuùa, meï ñöôïc gaëp laïi con cuøng caùc anh con".
Baø vöøa döùt lôøi thì caäu thieáu nieân noùi: "Caùc ngöôi coøn ñôïi gì nöõa? Ta khoâng vaâng theo leänh truyeàn cuûa vua, nhöng vaâng nghe leänh truyeàn cuûa Leà luaät ñaõ ñöôïc ban xuoáng cho toå tieân chuùng ta ngang qua Moisen. Coøn ngöôi laø keû ñaõ baøy ra taát caû caùc troø ñoäc aùc naøy treân ngöôøi Do Thaùi, ngöôi seõ khoâng luoät khoûi tay Thieân Chuùa ñaâu. Vì neáu chuùng ta coù phaûi khoå, aáy laø bôûi toäi loãi chuùng ta; neáu coát ñeå quôû phaït vaø söûa daïy maø Chuùa Haèng soáng ñaõ thònh noä choác laùt vôùi chuùng ta, thì Ngöôøi seõ laïi nguoâi giaän laøm hoaø vôùi caùc toâi tôù cuûa Ngöôøi. Coøn ngöôi, quaân voâ ñaïo, ñoà khaû oá hôn heát giöõa moïi ngöôøi heát thaûy, ngöôi ñöøng döông döông töï ñaéc moät caùch voâ loái, phaùch taåu vôùi nhöõng hy voïng môø aùm maø giô tay haønh haï caùc toâi tôù cuûa Ngöôøi! Vì ngöôi khoâng thoaùt ñöôïc aùn cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng Toaøn naêng heát thaûy moïi söï. Quaû vaäy, anh em cuûa chuùng ta sau khi ñaõ chòu khoå hình vaén voûi ñeå ñöôïc soáng muoân ñôøi, thì baây giôø ñaõ ñöôïc ñaët döôùi giao öôùc cuûa Thieân Chuùa, coøn ngöôi, do söï phaùn xeùt cuûa Thieân Chuùa, ngöôi seõ mang laáy aùn phaït coâng minh xöùng vôùi söï kieâu ngaïo cuûa ngöôi. Phaàn ta, cuõng nhö caùc anh ta, ta xin phoù noäp xaùc hoàn ta vì caùc luaät leä Toå tieân, maø khaån caàu Thieân Chuùa, xin Ngöôøi thöông ñeán daân toäc chuùng ta vaø duøng nhöõng thöû thaùch tai hoïa maø ñöa ngöôi ñeán choã tuyeân xöng raèng chæ coù Ngöôøi laø Thieân Chuùa. Ta cuõng chæ xin söï thònh noä cuûa Ñaáng Toaøn naêng ñaõ giaùng xuoáng caùch coâng baèng treân taát caû gioáng noøi ta, ñeán ta vaø caùc anh em ta thì döøng laïi".
Töùc uaát ngöôøi leân, vua ñaõ xöû vôùi caäu moät caùch ñoäc aùc hôn laø vôùi caùc ngöôøi khaùc, vì laáy laøm ñaéng ñoùt lôøi cheá nhaïo aáy. Vaäy hoï ñaõ qua ñôøi hoaøn toaøn trong saïch vaø ñaày loøng tin caäy vaøo Chuùa. Cuoái cuøng, sau caùc con, ngöôøi meï cuõng ñaõ cheát Töû Ñaïo. (2 Mac 7,1-19; 20,41).
13. Toâng ñoà trong gia ñình
* Phöông tieän ñoäc nhaát ñeå bieán ñoåi taâm hoàn baïn mình laø chaáp nhaän baïn nhö thuôû ban ñaàu, vì ñöôïc yeâu thöông laø ñieàu kieän caàn thieát ñeå bieán ñoåi (ÑHV 470).
* Chuùa ñaõ trao cho con moät ngöôøi baïn thaân yeâu, nhöõng ñöùa con xinh xaén, trong saùng ñeå naâng ñôõ nhau neân thaùnh. Con ñaõ laøm gì? (ÑHV 485).
Gia ñình em Ceùcilia cö nguï ôû maïn Baéc YÙ, trong moät xoùm lao ñoäng ngheøo naøn. Töø saùng sôùm, ba em laø moät coâng nhaân phaûi ñeán sôû laøm vieäc vaø maõi tôùi 8, 9 giôø toái môùi veà tôùi nhaø. Vì theá, chaúng maáy khi Ceâcilia gaëp ñöôïc ba. Coøn meï thì lo vieäc noäi trôï vaø laøm vieäc phuï ñeå kieám chuùt ít theâm voâ ngaân quyõ gia ñình. Baø raát baùc aùi, ñaïo ñöùc. Tuy kinh teá cuûa gia ñình chaúng sung tuùc bao nhieâu, nhöng coù gì baø ñeàu san seû ngay cho loái xoùm. Ai ñau oám, baø bieáu thuoác men; aùo quaàn caùc keû raùch, baø boû giôø khaâu vaù hoä; nhaø naøo coù nhu caàu, baø ñem heát khaû naêng giuùp ñôõ. Caû laøng xoùm ai cuõng quyù meán baø, taám taéc khen baø laø ngöôøi hieàn laønh phuùc haäu.
Em beù Ceâcilia môùi 6 tuoåi ñaàu maø ñi hoïc caáp I. Em raát haõnh dieän veà meï vaø caûm thaáy mình soáng trong moät gia ñình haïnh phuùc, ñöôïc meï quyù meán yeâu thöông.
Töø hai naêm nay, ôû tröôøng hoïc cuûa giaùo xöù, em Ceâcilia ñöôïc huaán luyeän soáng Lôøi Chuùa, nhìn thaáy Chuùa Gieâsu bò boû rôi trong nhöõng ngöôøi bò aùp böùc, ñau khoå. Em raát ngoan. Em thöôøng hay chia seû kinh nghieäm soáng vôùi caùc baïn.
Moät hoâm thaät baát ngôø nhö gaùo nöôùc laïnh taït vaøo maët, moät ñöùa baïn noùi: "Naøy Ceâcilia, meï maøy thöïc toát, nhöng khoán khoå voâ cuøng!"
- Sao theá?
- Maøy ñöøng töôûng gia ñình maøy haïnh phuùc, vì boá maøy ñeâm naøo veà ñeán nhaø cuõng say söa be beùt. OÂng ñaùnh ñaäp, chöûi maéng meï maøy, haøng xoùm nhaø naøo cuõng nghe, maøy khoâng tin thì cöù thöû rình xem!
Caâu noùi ñoù nhö seùt ñaùnh vaøo tai Ceâcilia... Bao nhieâu giaác mô xinh ñeïp veà gia ñình phuùt choác tan taønh suïp ñoå. Taát caû haõnh dieän trôû thaønh tuûi nhuïc. Quaù xaáu hoå vôùi baïn, Ceâcilia ñaønh cuùi maët laøm thinh.
Toái hoâm aáy, meï Ceâcilia cho em aên côm sôùm ñeå em coù thôøi giôø hoïc baøi, roài baø ñöa em leân gaùc. Xong kinh toái, baø oâm hoân con, ñaép chaên cho con roài nheø nheï xuoáng nhaø laøm vieäc, ñôïi choàng veà aên côm cuøng moät theå.
Nhöng ñeâm hoâm aáy Ceâcilia chaúng taøi naøo nguû ñöôïc, maø em cuõng quyeát khoâng nguû ñeå xem caâu chuyeän caùc baïn noùi hoài chieàu coù ñuùng khoâng. Em cöù traèn troïc thao thöùc cho ñeán khi tieáng chuoâng goïi cöûa vang leân. Ceâcilia nghe roõ tieáng meï ra môû cöûa. Vöùt chaên caùch mau leï, em roùn reùn böôùc nheï töøng böôùc ñi xuoáng thang gaùc, neùp kyõ sau böùc maøn vaø hoài hoäp theo doõi...
Moät caûnh töôïng haõi huøng ñang dieãn ra tröôùc maët Ceâcilia: Ba em ñaàu toùc roái buø, hôi thôû saëc toaøn muøi röôïu. OÂng neùm maïnh muõ vaø aùo xuoáng neàn nhaø; baø meï dòu daøng thu nhaët caát vaøo tuû, vui veû doïn baøn môøi choàng aên toái. Ñoâi maét ñoû ngaàu, oâng trôïn tröøng nhìn baø cheâ lui cheâ tôùi, roài tuoân ra haèng loaït lôøi maéng chöûi nhö ñieân. Baø meï cuùi maët laøm thinh, vöøa aên vöøa khoùc. Laùt sau, oâng luøa nguyeân caû maâm côm xuoáng neàn nhaø, cheùn baùt vôõ tan taønh, ñoà aên chaûy leânh laùng... Cuõng chöa vöøa yù, oâng coøn taëng vôï nhöõng cuù ñaù taøn nhaãn.
Sau böùc maøn, Ceâcilia cheát lòm. Em thaàm thæ: "Thoâi ñuùng roài, tuïi baïn ñaâu coù noùi oan... caû loái xoùm ñeàu bieát caû... Khoán naïn quaù!"
Göôïng mình ñöùng daäy, Ceâcilia roùn reùn leân gaùc.
Hoâm sau bi kòch aáy laïi taùi dieãn tröôùc maét Ceâcilia... Tuy theá saùng naøo Ceâcilia thaáy meï cuõng vui töôi, neùn loøng lao mình vaøo coâng vieäc phuïc vuï ñaøn con nhoû. Rieâng Ceâcilia thì taâm thaàn baán loaïn, loøng ñaõ ñau xoùt. Em suy nghó, caàu nguyeän, nhôù laïi Lôøi Chuùa vaø thöông meán meï voâ cuøng, thaáy baø tuy ñau khoå vì choàng, nhöng vaãn moät möïc thöông yeâu troïng kính. Chuùa Gieâsu ñang bò boû rôi trong ba, trong meï, Ceâcilia xaùc tín ñöôïc ñieàu ñoù. Em baên khoaên suy nghó hoaøi, nhöng chaúng bieát laøm sao. Cuoái cuøng Chuùa soi saùng cho em moät dieäu keá raát hay.
Töø nay, toái naøo Ceâcilia cuõng naèm thöùc chôø ba. Vöøa nghe tieáng chuoâng, em lieàn ra coång ñoùn ba, caát aùo muõ cho ba. Vöøa keùo gheá cho ba ngoài, em quay sang giuùp meï doïn baøn. Trong suoát böõa aên, em cöù ngoài keà beân ba, ríu rít keå nhöõng chuyeän vui ôû tröôøng, hoûi thaêm ba coâng vieäc ôû sôû. Thoaït ñaàu ba em raát laáy laøm laï, caøu nhaøu khoù chòu, nhöng daàn daàn cuõng ñaønh chòu thua con, thaáy trong loøng vui vui... Nhieàu luùc Ceâcilia ñöùng giöõa nhaø haùt cho ba nghe caùc baøi haùt ôû tröôøng em. OÂng thích thuù laém. Baàu khí gia ñình ngaøy caøng nheï nhaøng, deã chòu. Moãi laàn oâng baûo: "Ceâcilia ñi nguû ñi, ñeå sôùm mai coøn daäy sôùm ñeán tröôøng", Ceâcilia ñeàu nuõng nòu "Con thöông ba nhoïc meät suoát ngaøy, con muoán ngoài maõi vôùi ba". Tuy vaãn coøn ngaø ngaø say, oâng cuõng laáy laøm caûm ñoäng vì caâu noùi ñôn sô cuûa con, ñoaïn choaøng tay oâm hoân con moät caùch aâu yeám.
Ba thaùng troâi qua, bi kòch ngaøy xöa ñaõ lui vaøo dó vaõng. Moät hoâm nhö thöôøng leä, ba Ceâcilia baûo: "Ñi nguû ñi, mai con daäy sôùm ñeán tröôøng maø con!", Ceâcilia aâu yeám oâm choaøng laáy ba vaø noùi: "Ba ôi! ba bieát taïi sao con khoâng ñi nguû khoâng?" - "Ba chaû bieát! Con thöùc vôù vaån gì cho haïi söùc khoûe" - "Khoâng ñaâu ba aï! Neáu ba maù thöông con, ba maù cho pheùp con noùi nheù! Maø ñöøng maéng con" - ÖØ, noùi ñi ba maù nghe thöû".
Ceâcilia ñaùnh baïo thuaät laïi caùch ñôn sô laøm sao em ñaõ bò xuùc ñoäng vaø tuûi nhuïc tröôùc caâu noùi cuûa moät ngöôøi baïn, roài haèng ñeâm, sau böùc maøn che, em ñaõ chöùng kieán taát caû... Ceâcilia thuù thöïc laø em thöông ba maù laém. Em thaáy Chuùa Gieâsu bò boû rôi trong ba, trong maù; vì theá em muoán mang Chuùa ñeán cho ba maù, yeâu thöông ngöôøi ñang bò boû rôi trong ba maù... Neân maáy thaùng nay, em ñaõ thi haønh dieäu keá nhö treân... Caøng nghe, hai oâng baø caøng caûm xuùc. Hoï möøng möøng, tuûi tuûi, khoâng ngôø con beù khoân ngoan, ñaïo ñöùc nhö vaäy. Ba maù Ceâcilia oâm sieát laáy con, ngheïn ngaøo nhìn nhau... Laùt sau ba Ceâcilia môùi thoát leân lôøi: "Töø nay con phaûi ñi nguû sôùm nghe khoâng! Ba höùa vôùi con: ba maù seõ hoaø thuaän, thöông yeâu nhau. Ba maù cuõng seõ tìm hieåu vaø soáng Lôøi Chuùa nhö con. Ba maù thöông yeâu con laém!"
14. Caây thoâng ñaâu caàn hoïc giaùo lyù
* Chuaån bò laøm linh muïc coù chuûng vieän, chuaån bò laøm tu só coù ñeä töû vieän, taäp vieän, chuaån bò laøm giaùo sö coù tröôøng sö phaïm, chuaån bò laøm cha meï coù gì? - Khoâng coù gì caû! Thaät laø moät thieáu soùt lôùn lao treân theá giôùi. Luùc naøy taïm coù lôùp döï bò hoân nhaân nhöng chöa ñi ñeán ñaâu. Bao nhieâu ngöôøi seõ laø naïn nhaân do cuoäc phieâu löu cuûa caùc con? (ÑHV 463).
Caâu chuyeän sau ñaây xaûy ra ôû xöù Escles, mieàn Vosges nöôùc Phaùp, khoaûng cuoái theá kyû XIX. Moät hoâm, cha xöù gaëp moät baø meï vaø baûo:
- Baø nhôù cho maáy chaùu ñi hoïc giaùo lyù ñeå chuaån bò röôùc leã vôõ loøng nghe!
- Cho hay khoâng cuõng chaúng quan heä gì. Baø vöøa noùi vöøa chæ tay veà phía röøng thoâng. Cha xem! Caây thoâng ñaâu caàn hoïc giaùo lyù maø chuùng vaãn töôi toát vaø phaùt trieån nhö thöôøng ñoù!
- ÔØ.. vaäy con heo trong chuoàng cuõng theá phaûi khoâng baø?
Sau ñoù moät thôøi gian, vaøo naêm 1910, caû xöù Escles xoân xao tröôùc hung tin: caäu con trai cuûa ngöôøi ñaøn baø noùi treân ñaõ boùp coå gieát cheát meï vì baø ta khoâng ñöa tieàn cho noù ñi tieâu xaøi, nhaäu nheït... Maøng löôùi phaùp luaät ñaõ toùm coå noù vaø tuyeân aùn töû sau ñoù maáy ngaøy.