Nhöõng Ngöôøi Löõ Haønh Treân Ñöôøng Hy Voïng
cuûa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän
17- Thanh Baàn
1. Ngöôøi ngheøo trong giaác mô
* Ngheøo heøn, ngheøo khoù, ngheøo khoå, ngheøo cöïc. Neáu coù tinh thaàn thanh baàn, haõy chaáp nhaän nhöõng haäu quaû cuûa ngheøo naøn giöõa xaõ hoäi (ÑHV 413).
* Coù nhö khoâng coù, baùn nhö khoâng baùn, mua nhö khoâng mua, nhö khoâng coù gì caû, maø laøm chuû taát caû, khoâng ñoøi hoûi gì caû, saün saøng cho taát caû. Ñoù laø tinh thaàn thanh baàn (ÑHV 421).
Ñaàu theá kyû XIII, Chuùa gôûi ñeán cho nhaân loaïi moät vì sao raïng saùng ñöùc hy sinh, trong Phuùc AÂm trieät ñeå, haêng haùi loan truyeàn söï thaät vaø ñaëc bieät laø soáng ngheøo khoù. Vì sao aáy laø Phanxicoâ Assisioâ, nöôùc YÙ.
Sau nhöõng naêm boân ba truyeàn giaùo khaép nôi, laém keû ñaõ ñi theo ngaøi. Neân ngaøi ñaõ soaïn thaûo vaø ñeä trình leân Toaø Thaùnh baûn Hieán phaùp cuûa moät doøng môùi mang teân: "Doøng Anh em heøn moïn". Khi nghieân cöùu baûn Hieán phaùp, Toaø Thaùnh ñaõ quyeát ñònh khoâng thöøa nhaän, bôûi cho ñoù laø ñieàu khoâng theå thöïc hieän ñöôïc. Vì caên cöù vaøo truyeàn thoáng, caùc doøng ñeàu coù cô sôû, ñoäng saûn, baát ñoäng saûn... thì môùi baûo ñaûm ñöôïc töông lai.
Phanxicoâ lang thang quanh quaån ôû Roma nhieàu ngaøy cho ñeán moät hoâm, ngaøi ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Innocenteâ III cho vaøo trieàu yeát. Thaùnh nhaân suïp laïy Ñöùc Thaùnh Cha vaø noùi: "Xin Ñöùc Thaùnh Cha pheâ chuaån luaät Doøng Anh em heøn moïn cuûa chuùng con. Neáu baûo raèng luaät aáy khoâng theå giöõ noåi, thì sao trong Phuùc AÂm Chuùa laïi daïy: Haõy boû moïi söï maø theo Thaày. Khoâng theå soáng Phuùc AÂm moät caùch trieät ñeå ñöôïc sao?" Ñöùc Thaùnh Cha hieàn töø chuùc laønh cho Phanxicoâ vaø höùa seõ taän tình giuùp ñôõ. Ñeâm aáy Chuùa cho Ñöùc Thaùnh Cha naèm moäng thaáy Ñeàn thôø Lateâranoâ (laø ñaàu vaø laø meï cuûa caùc ñeàn thôø) ngaõ nghieâng suïp ñoå thì kìa, coù moät ngöôøi gaày oám, aên maëc khoù khaên raùch röôùi chaïy ñeán keà vai naâng daäy. Ñöùc Thaùnh Cha nhìn kyõ thì roõ raøng ngöôøi aáy laø Phanxicoâ! Maáy ngaøy sau, ngaøi trieäu taäp Hoäi ñoàng Hoàng Y vaø pheâ chuaån baûn luaät cuûa caùc Anh em heøn moïn. Ngaøi giaûi thích: "Chuùa cho Cha hieåu qua giaác mô aáy laø Hoäi Thaùnh Chuùa ñang phaûi laâm nguy vì xa hoa vaät chaát, neân phaûi coù nhöõng keû soáng tinh thaàn ngheøo khoù Phuùc AÂm môùi choáng ñôõ toaø nhaø Hoäi Thaùnh ñöùng vöõng ñöôïc".
2. Caùc chò em Tieåu Muoäi
* "Ngheøo trong con ôû, ngheøo trong aùo con maëc, ngheøo trong ñoà con aên, ngheøo trong ñoà con duøng, ngheøo trong vieäc con laøm" (Cha Chevrier) (ÑHV 408).
* Theá gian khoâng thaáy con vaâng phuïc, theá gian khoâng bieát con trinh khieát, nhöng theá gian deã nhaän ra con laø chöùng nhaân thanh baàn (ÑHV 418).
Hoï laø ai? Thöa laø nhöõng ñoà ñeä trung tín, nhöõng ñöùa con tinh thaàn cuûa Cha Charles de Foucauld, ngöôøi ñaõ soáng haõm mình caàu nguyeän vaø chaàu Thaùnh Theå giöõa sa maïc Sahara maø tröôùc khi cheát ñaõ ñeå laïi di chuùc: "Toâi öôùc ao ñöôïc choân ngay taïi choã toâi lìa ñôøi, vaø an nghæ nôi ñaây cho ñeán taän theá. Caám khoâng ai ñöôïc dôøi haøi coát toâi khoûi nôi maø Thieân Chuùa nhaân laønh ñaõ cho toâi hoaøn taát cuoäc haønh höông treân coõi traàn theá. Khoâng quan taøi, khoâng caàn xaây haàm moä, chæ caàn döïng treân naám moà ñôn sô moät thaùnh giaù goã".
Khaép treân theá giôùi, caùc chò em Tieåu Muoäi ñeàu soáng tinh thaàn ngheøo khoù Phuùc AÂm nhö Cha Charles de Foucauld ñaõ theå hieän, döôùi nhöõng tuùp leàu tranh, trong nhöõng xoùm bình daân laày loäi, hay treân nhöõng con thuyeàn chaät heïp. Ñaâu ñaâu chò em cuõng tìm ñöôïc haïnh phuùc vì coù Chuùa Gieâsu Thaùnh Theå ôû cuøng.
Trong Thuû baûn cuûa caùc chò em coù ghi theá naøy: "Chuùng ta yeâu quyù caùch rieâng nhöõng keû moïn heøn khoán khoå, vì bieát raèng yeâu thöông giuùp ñôõ keû nhoû heøn trong haøng nguõ con caùi loaøi ngöôøi laø yeâu thöông giuùp ñôõ chính mình Chuùa. Chuùng ta seõ ñem loøng toân troïng vaø baùc aùi maø noàng haäu tieáp ñoùn hoï, chuù yù ñoái ñaõi heát söùc nhaõ nhaën vôùi hoï laø nhöõng phaàn chi theå ñau yeáu cuûa Chuùa Gieâsu.
"Chuùng ta chia seû ñôøi soáng vôùi keû ngheøo, cuøng ôû moät nhaø nhö hoï, cuøng aên nhöõng thöùc aên nhö hoï, cuøng maëc moät thöù quaàn aùo maø chuùng ta seõ vaù maïng cho ñeán khi khoâng theå duøng ñöôïc nöõa. Moãi khi ñi ñaâu, neáu coù theå ñöôïc chuùng ta seõ ñi haïng choùt, haïng cuûa ngöôøi ngheøo. ÔÛ beänh vieän xin caáp döôõng nhö ngöôøi ngheøo, vaø khi cheát, xin choân caát nhö moät ngöôøi ngheøo...
"Nhö Chuùa Gieâsu ñaõ töï yù trôû neân keû roát heøn vaø laøm ñaày tôù moïi ngöôøi, chuùng ta cuõng khoâng ñeå caùc keû khaùc haàu haï, nhöng luoân luoân choïn nhöõng coâng vieäc thaáp heøn vaø khoù nhoïc hôn heát.
"ÔÛ trong nhoùm chuùng ta, ai naáy ñeàu cuøng mong muoán ôû döôùi keû khaùc: yeâu thích choã roát cuøng, vui loøng nhaän laáy moïi ñieàu xæ nhuïc, khoâng tìm caùch chöõa loãi, maëc duø mình bò traùch oan, tröø ra khi danh döï cuûa Chuùa hay ñöùc baùc aùi coù theå vì ñoù maø bò toån haïi...
"Khieâm toán trong tö töôûng, lôøi noùi, vieäc laøm; khieâm toán vôùi keû nhoû heøn cuõng nhö vôùi keû quyeàn theá. Khieâm toán khi thaønh coâng cuõng nhö luùc thaát baïi, khi ñöôïc khen lao cuõng nhö khi bò laêng maï. Luoân giöõ thaùi ñoä hieàn laønh, deã daøng dung thöù, vaø ñaày khoan hoàng ñoái vôùi keû khaùc".
3. Kho taøng Hoäi Thaùnh
* Duøng cuûa caûi caùch quaûng ñaïi, troïng cuûa caûi caùch teá nhò, xa cuûa caûi caùch anh huøng (ÑHV 414).
* "Hoäi thaùnh cuûa ngöôøi ngheøo", khoâng phaûi ñeå laøm cho daân chuùng ngheøo maõi, nhöng vôùi noã löïc thaêng tieán cuoäc ñôøi cuûa daân chuùng veà moïi phöông dieän (ÑHV 420).
Thaùnh Lorensoâ Phoù teá, phuï taù cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Sixtoâ, laø moät ngöôøi suoát ñôøi taän tuïy giaûng daïy, lo laéng cho giaùo daân Roma trong côn caám caùch vaø ñaëc bieät thöông yeâu nhöõng ngöôøi ngheøo khoå. Ngaøi bò hoaøng ñeá baét vaø ra leänh phaûi noäp taát caû taøi saûn cuûa Hoäi Thaùnh do ngaøi quaûn lyù. Ngaøi xin heïn maáy hoâm. Ñuùng ngaøy, hoaøng ñeá vui möøng ñôïi ngaøi ñem noäp cuûa caûi. Vaø roài, Lorensoâ ñaõ ñeán, daãn theo moät luõ ñoaøn ngöôøi ngheøo khoå, beänh taät, queø quaët maø ngaøi ñaõ giuùp ñôõ baèng cuûa caûi Hoäi Thaùnh, haïng ngöôøi maø hoaøng ñeá boû rôi, chaúng theøm ñeám xæa. Ñöùng tröôùc maët hoaøng ñeá, Lorensoâ noùi: "Taâu hoaøng ñeá, ñaây laø taát caû kho taøng cuûa Hoäi Thaùnh".
Töùc toái, hoaøng ñeá haï leänh baét giam ngaøi, tra taán, cöïc hình ñuû caùch, vaø cuoái cuøng cho lyù hình nung ñoû giöôøng saét roài ñaët ngaøi leân treân raùn cho cheát chaùy. Hoâm aáy laø ngaøy 10.8.258.
4. Linh muïc "Ba xu"
* Ngöôøi ít ñoøi hoûi laø ngöôøi söôùng, vì thaáy mình ñaày ñuû, ngöôøi nhieàu ñoøi hoûi laø ngöôøi cöïc, vì cöù thaáy mình thieáu thoán maõi (ÑHV 409).
* Söï thanh baàn thöù nhaát laø gì? - Laø laøm vieäc! Ñaây laø nieàm an uûi cuûa con khi hieåu yù nghóa cuûa nhoïc meät lao taùc haøng ngaøy. Haïnh phuùc cuûa con ñöôïc Chuùa noùi trong Phuùc AÂm: "Phuùc cho toâi tôù ñoù, chuû ñeán maø gaëp noù ñang laøm nhö theá" (ÑHV 423).
Caùch ñaây 40 naêm, coù moät cha Vieät Nam soáng raát ngheøo khoù vaø ñaïo ñöùc. Ñaëc bieät vôùi soá tieàn tieát kieäm töøng xu naêm naøy sang naêm khaùc, ngaøi ñaõ cuøng hai ngöôøi thôï daàn daàn xaây xong moät ngoâi nhaø trang an, saùng suûa.
Moãi ngaøy ngaøi aên hai böõa, moãi böõa ba xu vaø töï naáu aên laáy: moät xu gaïo, moät xu maém toâm vaø moät xu traùng mieäng baèng moät maåu baùnh hình oâng phaät maø daân ñòa phöông vaãn goïi laø baùnh "Tam ích". Luùc naøo coù ngöôøi daâng cuùng dö tieàn mua vaät lieäu thì coâng vieäc tieán haønh maïnh hôn, ñeán luùc saïch tuùi thì taïm ñình chæ. Tieàn boång leã moãi ngaøy maáy haøo ngaøi daønh ñeå traû coâng thôï.
Luùc môùi khôûi coâng ai cuõng noùi: "bieát bao giôø môùi xong ñöôïc". Ñeán ngaøy khaùnh thaønh, moïi ngöôøi ñeàu hoan hæ, caûm phuïc vaø taëng cho vò linh muïc moät bieät hieäu ñôn sô nhöng noùi leân taát caû loøng thöông meán bieát ôn: "Cha ba xu". Vì quaù lao löïc vaø cam khoå, chæ vaøi naêm sau, "cha ba xu, qua ñôøi giöõa söï thöông tieác cuûa moïi ngöôøi. Tröôùc luùc nhaém maét lìa traàn, ngaøi noùi: "Toâi sung söôùng vì ñaõ hy sinh taát caû ñeå laøm vieäc Chuùa, töû lao baát töû lao".
Ngaøy nay, ngoâi thaùnh ñöôøng vaãn coøn söøng söõng tröôùc maët moïi ngöôøi nhö taám göông phaûn chieáu ñöùc thanh baàn vaø hoàn toâng ñoà saùng choùi cuûa vò linh muïc.
5. Raát ngheøo nhöng raát giaøu
* Ñöøng roäng raõi vôùi cuûa ngöôøi ta, ñöøng keo kieät vôùi cuûa rieâng con, ñöøng phung phí vôùi cuûa coâng coäng (ÑHV 412).
* Khoù ngheøo khoâng phaûi laø khoâng coù cuûa: ñoù laø khoán khoå, thieáu thoán. Khoù ngheøo tröôùc tieân laø taäp trung cuûa cho ñuùng. Moät coác caø-pheâ, moät coác bia! Nhöng cuõng laø moät coác moà hoâi, moät coác nöôùc maét, moät coác maùu ñoåi laáy noù. Moät khoùi thuoác, nhöng cuõng laø moät hôi thôû hoån heån cuûa ngöôøi lao ñoäng voâ danh (ÑHV 422).
Ngaøy nay ai ñaùp xe ñeán xöù Ars, vaøo thaêm nhaø xöù, troâng nhìn chieác oâ (duø) cuõ kyõ, caùi aùo chuøng thaâm vaù tröôùc vaù sau, ñoâi giaøy xoäc xeäch vaø caùi noài ñöôïc duøng ñeå naáu khoai taây moät laàn aên trong nhieàu ngaøy, ñeàu phaûi coâng nhaän raèng: Cha Gioan Vianney thaät laø moät ngöôøi soáng ngheøo khoù, thanh baïch.
Luùc tôùi nhaän xöù, cha boû moät ít ñoà ñaïc trong chieác xe caûi tieán keùo ñi; ñeán nôi toái aáy phaûi möôïn baùt dóa cuûa gia ñình Des Gorets maø duøng.
Theá nhöng, ñaøng khaùc, ngaøi laø moät ngöôøi raát giaøu coù, vì daàn daàn ñöôïc raát nhieàu ngöôøi daâng cuùng cuûa caûi. Nhöng coù bao nhieâu tieàn, ngaøi ñeàu ñem ra môû coâ nhi vieän, tröôøng mieãn phí vaø saém söûa Haøo Quang, aùo leã raát ñeïp. Ngaøi thöôøng noùi: "Caùi gì ñeïp nhaát toâi ñeàu daønh cho phuïng vuï, vieäc laøm Chuùa". Ngaøi soáng khaéc khoå vôùi baûn thaân, nhöng raát quaûng ñaïi vôùi moïi ngöôøi.
6. Caäu beù thanh baàn
* Khoâng coù cuûa maø tham vaãn chöa phaûi laø thanh baàn, coù cuûa maø khoâng dính beùn vaãn coù theå "coù loøng khoù khaên" thöïc söï (ÑHV 411).
* Thinh laëng nhöôøng nôi choã tieän nghi hôn, coâng vieäc lôïi loäc hôn cho keû khaùc, ñoù laø daáu thanh baàn chaân thaønh (ÑHV 415).
Caäu Gioan Boscoâ ñöôïc cha xöù nuoâi naáng ñeå chuaån bò vaøo Chuûng vieän. Ngaøi raát thöông yeâu tín caån caäu, vì thaáy roõ ôn thieân trieäu nôi caäu beù thoâng minh ñaïo ñöùc aáy.
Nhöng ruûi thay, cha giaø Don Cafassoâ, ngöôøi ñôõ ñaàu cuûa Gioan Boscoâ, laïi sôùm laâm beänh naëng. Tröôùc khi ly traàn, ngaøi goïi caäu Gioan ñeán beân giöôøng vaø baûo: "Cha thöông con vaø quyeát loøng ñöa con ñeán taän baøn thaùnh. Nhöng nay thaùnh yù Chuùa laïi khaùc. Vaäy chìa khoùa ñaây, con haõy caàm laáy, cha troái laïi taát caû gia taøi cuûa cha cho con. Coù gì con haõy baùn heát maø aên hoïc cho ñaït tôùi muïc ñích cha con ta haèng mong öôùc". Noùi ñoaïn Cha Don Cafassoâ taét thôû. Caùc ñaáng beà treân hay tin ñeàu töïu veà lo vieäc mai taùng. Baáy giôø Gioan Boscoâ thaønh thöïc thuaät laïi côn beänh cuõng nhö lôøi traên troái cuûa ngöôøi cha khaû kính tröôùc luùc lìa traàn. Vöøa noùi xong, caäu beù ruùt chìa khoùa ôû tuùi aùo ra, kính caån trao cho beà treân vaø noùi: "Thöa cha Beà treân, con xin trao chìa khoùa naøy cho Cha Beà treân. Con khoâng nhaän gì caû; xin beà treân duøng taøi saûn cuûa cha con maø laøm vieäc laønh. Treân Thieân ñaøng ngaøi caàu nguyeän cho con laø ñuû...".
7. Ñaáy laø nhaø cuûa toâi
* Cuûa caûi choân vuøi con, neáu con ñoäi noù leân ñaàu; cuûa caûi laøm beä chaân con neáu con ñöùng treân noù (ÑHV 407).
* Luùc 15 tuoåi, thieáu nöõ Clara ñeán tu vieän, Thaùnh Phanxicoâ hoûi chò: "Con ñeán tìm gì ôû ñaây?" - "Con tìm Thieân Chuùa", Clara ñaùp. Caâu traû lôøi goïn gheõ vaø roõ reät. Ñoù laø taát caû kho taøng cuûa chò. Clara ñaõ neân thaùnh. Maáy ai bieát choïn nhö chò (ÑHV 424).
Hoâm aáy, vaøo dòp leã thaùnh Teâreâxa Avila, moät nhaø Doøng Kín noï môû coång cho giaùo daân vaø baø con vaøo tham quan. Coù moät ngöôøi khaùch hieáu kyø khoâng hieåu ñöôïc lyù do cuoäc soáng khaéc khoå nhieäm nhaët cuûa caùc Nöõ Tu naøy, beøn nghó buïng: "Chæ nhöõng ngöôøi khoâng ñuû côm aên, aùo maëc, ngheøo khoå xaáu soá môùi lieàu mình daáu thaân vaøo moät nôi kinh khuûng naøy".
OÂng gaëp moät Nöõ tu taïi haønh lang vaø hoûi: "Naøy Chò, giaû chò coù moät toaø nhaø sang troïng nhö toaø nhaø ôû ngoaøi coång, ñoái dieän vôùi Nhaø Doøng, Chò coù theå hy sinh choân mình vaøo trong boán böùc töôøng ñoùng kín naøy chaêng?".
Chò Nöõ tu vui veû traû lôøi: "Thöa oâng, nhaø aáy chính laø nhaø cuûa toâi!"
Quaû vaäy, ñoù laø toaø nhaø cuûa Chò Thaùnh Teâreâxa Haøi Ñoàng Gieâsu, ngöôøi nöõ tu maø oâng khaùch hieáu kyø vöøa chaát vaán.
8. Böùc thö moät chuûng sinh ngheøo
* Nhìn vaøo con, con thaáy thieáu, con cöïc soá moät. Nhìn vaøo anh em con, con thaáy bao nhieâu ngöôøi khoán cöïc hôn con (ÑHV 410).
"Ñaïi chuûng vieän Roma, ngaøy 16 thaùng Gieâng naêm 1901.
Troïng kính thaêm Ba maù, Baùc Hai, Caäu vaø anh chò. Khi thö naøy ñeán nhaø, chaéc caû nhaø ñang soát saéng döï tuaàn ñaïi phuùc môû taïi hoï ñaïo; vaø con mong raèng taát caû ñaõ soát saéng lo vieäc phaàn hoàn, xaây döïng haïnh phuùc vónh cöûu.
Con khoâng caàu cho gia ñình ñöôïc giaøu sang, chæ xin cho moïi ngöôøi trôû neân Kitoâ höõu toát, soáng ngheøo khoù, baèng an, phoù thaùc trong tay Chuùa quan phoøng.
Con laáy laøm vinh döï soáng trong caûnh ngheøo cuûa gia ñình mình, khoâng baùnh mì chæ aên chaùo, khoâng bao giôø bieát ñeán thòt, coù chaêng laø ñoâi ba dòp trong naêm. Leã Giaùng Sinh thì ñöôïc theûo baùnh, Maù töï laøm. Tuy nhieân, gaàn 20 ñöùa con ñang chôø chöïc ñóa chaùo, nhöng neáu coù ngöôøi ñeán aên xin, maù vaãn môøi hoï ngoài vaøo baøn maø chia böõa aên vôùi chuùng con...
Xin Ba maù tha cho nhöõng keû ñaõ vaø ñang laøm haïi gia ñình mình. Bieát ñaâu tröôùc maët Chuùa, hoï toát hôn mình...
Chuùa muoán con laøm linh muïc khoâng vì giaøu sang. Neáu theá thì thaät laø khoán naïn. Con seõ laøm linh muïc ñeå phuïc vuï keû ngheøo. Con: Angeloâ"
Ñoù laø böùc thö thaày A. Roncalli (sau laø Giaùo Hoaøng Gioan XXIII) gôûi thaêm Ba maù.