Nhöõng Ngöôøi Löõ Haønh Treân Ñöôøng Hy Voïng
cuûa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän
14- Toâng Ñoà
1. Hai röông baøi gaãm cuûa moät vò Toång Thoáng
* Giaùo daân thôøi sô khai dieãn taû caùch noâm na: Toâng ñoà laø ngöôøi coù Chuùa Kitoâ trong loøng, Chuùa Kitoâ treân maët, Chuùa Kitoâ trong meäng, Chuùa Kitoâ treân tay, Chuùa Kitoâ trong oùc, Chuùa Kitoâ treân vai... Toùm taét, laø moät ngöôøi ñaày traøn Chuùa Kitoâ vaø cho keû khaùc Chuùa Kitoâ (ÑHV 292).
* Ñöøng noùi nhieàu, laøm ít, hoaït ñoäng daøi, caàu nguyeän vaén, nhaän roäng raõi, cho heïp hoøi, khoan dung cho mình, khaét khe vôùi ngöôøi (ÑHV 304).
Sau ñeä nhò theá chieán, nöôùc YÙ haàu nhö hoaøn toaøn tan naùt vì bom ñaïn vaø aùch Phaùtxít cuûa nhaø ñoäc taøi Mussolini. OÂng De Gasperi ñaõ can ñaûm, saùng suoát leøo laùi coâng cuoäc phuïc höng quoác gia veà moïi maët. Luùc oâng maát (1954), ngöôøi ta khaùm phaù ra trong phoøng oâng coù hai röông ñaày aäp giaáy tôø; nhìn kyõ thì toaøn laø baøi gaãm moãi ngaøy do chính tay oâng ta vieát ra naêm naøy qua naêm noï. Ai naáy ñeàu ngaïc nhieân vaø caøng theâm loøng thaùn phuïc quyù meán moät nhaø chính trò kheùo leùo, ñoàng thôøi laø toâng ñoà thaùnh thieän ñaõ hy sinh troïn ñôøi cho daân toäc, taän tuïy vôùi coâng vieäc maø vaãn khoâng boû qua nhöõng giaây phuùt soáng noäi taâm, nguyeän caàu.
Toång Thoáng De Gasperi ñaõ laøm toâng ñoà trong söù meänh cuûa oâng. Ñöùc Pioâ XII ñaõ cho choân xaùc oâng trong ñeàn thôø thaùnh Loârensoâ, caïnh moà Ñöùc Thaùnh Cha Pioâ IX.
2. Vieân Thò tröôûng nhieät thaønh
* Toâng ñoà laø thaùnh hoùa moâi tröôøng baèng moâi tröôøng, lao ñoäng laø toâng ñoà cuûa lao ñoäng, hoïc sinh laø toâng ñoà cuûa hoïc sinh, boä ñoäi laø toâng ñoà cuûa boä ñoäi... (ÑHV 293).
* Keû thuø hieåm nhaát cuûa coâng vieäc toâng ñoà laø keû "noäi thuø", Giuña noäp Chuùa. (ÑHV 314).
* Keû thuø khoác haïi nhaát cuûa ñôøi toâng ñoà con khoâng phaûi laø keû ngoaïi thuø, ñoái laäp con, nhöng laø keû noäi thuø: chính baûn thaân con coù theå thaønh teân giaùn ñieäp laøm vieäc cho caû hai beân: Thieân Chuùa vaø ma quyû (ÑHV 315).
Laø moät giaùo sö ñaïi hoïc loãi laïc, moät chính trò gia noåi tieáng, oâng La Pira, Thò tröôûng thaønh phoá Florence, coøn laø moät toâng ñoà giaùo daân haêng haùi nhieät thaønh, soáng ñôøi toaøn hieán trong baäc ñoäc thaân vaø chuyeân taâm nghieân cöùu caùc vaán ñeà thaàn hoïc caùch saâu xa kyõ löôõng. Coù laàn, moät chò uûy vieân Italia kia daâng mình vaøo Doøng Kín. Buoåi leã ñöôïc Ñöùc Hoàng Y Agagiania ñeán chuû toaï vaø ñaët Mình Thaùnh Chuùa, coøn thuyeát trình vieân veà ñeà taøi "Ñôøi soáng chieâm nieäm" tröôùc maët Ñöùc Hoàng Y chính laø Thò tröôûng La Pira!
OÂng La Pira coøn hoaït ñoäng toâng ñoà ngay trong moâi tröôøng chính trò moät caùch haêng say vôùi tö caùch laø moät Thò tröôûng. Giöõa luùc giaëc Myõ xaâm löôïc doäi bom xuoáng Haø Noäi, oâng ñaõ ñeán thaêm Vieät Nam vaø baøn veà vaán ñeà vaõn hoài hoaø bình, xaây döïng nöôùc Vieät Nam ñoäc laäp thoáng nhaát.
Theá giôùi ñeàu bieát tieáng oâng La Pira vaø khaâm phuïc taøi naêng cuõng nhö loøng ñaïo ñöùc cuûa oâng.
3. Toâng ñoà hôùt toùc daïo
* Bò nhuïc maï, baét bôù, ñuoåi töø thaønh naøy sang thaønh khaùc, laø daáu Chuùa thöông con, Chuùa choïn con laøm toâng ñoà thaät. "Toâi tôù khoâng hôn chuû, moân ñeä khoâng hôn Thaày, hoï ñaõ xöû vôùi Thaày theá naøo, cuõng seõ ñoái vôùi caùc con nhö vaäy. Haõy vui möøng hoan hæ... vì neáu chuùng con theo theá gian, thì theá gian khoâng gheùt chuùng con." (ÑHV 295).
Laém keû ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh quen bieát moät cuï giaø hôùt toùc daïo, theo ñaïo Tin laønh, ngöôøi raát vui veû, duø vôï ñaõ cheát, con caùi ôû xa, coù ñöùa ñi nghóa vuï. Cuï soáng trong moät caên nhaø luïp xuïp nhöng vaãn caûm thaáy haïnh phuùc. Moãi khi khôûi söï hôùt toùc laø cuï noùi ngay ñeán Phuùc AÂm, ñeán Chuùa Jeùsus-Christ. Nhieàu ngöôøi khoù queân ñöôïc caâu noùi cuûa cuï: "Toâi khoâng ham giaøu gì, kieám ñöôïc ñuû aên vaø lo "haàu Chuùa" haèng ngaøy laø toâi sung söôùng thoûa maõn!"
Cuï haân hoan veà söù maïng Chuùa Kitoâ trao cho cuï vaø ñaõ lôïi duïng ngheà hôùt toùc cuûa mình ñeå trieät ñeå thi haønh söù maïng aáy.
4. Cha gaùnh nöôùc thueâ
* Bò nhuïc maï, baét bôù, ñuoåi töø thaønh naøy sang thaønh khaùc, laø daáu Chuùa thöông con, Chuùa choïn con laøm toâng ñoà thaät. "Toâi tôù khoâng hôn chuû, moân ñeä khoâng hôn Thaày, hoï ñaõ xöû vôùi Thaày theá naøo, cuõng seõ ñoái vôùi caùc con nhö vaäy. Haõy vui möøng hoan hæ... vì neáu chuùng con theo theá gian, thì theá gian khoâng gheùt chuùng con." (ÑHV 319).
Thôøi Töï Ñöùc caám ñaïo gaét gao, coù moät linh muïc teân "cuï Thanh" caûi trang ñi gaùnh nöôùc thueâ taïi chôï Ñoâng Ba, Hueá. Ban ngaøy laøm vieäc lam luõ, toái veà truù nguï nhaø baø Tham, thuoäc xöù Gia Hoäi.
Nhôø gaùnh nöôùc thueâ maø cuï Thanh tieáp xuùc ñöôïc vôùi nhieàu giaùo daân, cho hoï chòu caùc pheùp Bí tích, Giaûi toäi cho caùc tín höõu bò giam ôû khaùm ñöôøng, nhaát laø cho nhöõng ai saép ra phaùp tröôøng laõnh phuùc Töû Ñaïo. Cuï thöôøng traø troän trong daân chuùng, laøm daáu sao ñoù ñeå caùc giaùo höõu nhaän ra mình.
Luùc linh muïc Ñaëng Ñöùc Tuaán bò baét ñöa ra Hueá ñeå xöû, ngaøi ñöôïc töï do taïm moät thôøi gian ñeå laøm baûn ñieàu traàn noåi tieáng veà ñaïo Coâng giaùo. Trong nhöõng thaùng ngaøy aáy, thænh thoaûng ngaøi gheù thaêm nhaø baø Tham ôû Gia Hoäi. Trong nhaø baø coù teân ñaày tôù haàu haï côm nöôùc raát leã pheùp, kính caån. Sau ñoâi ba laàn thaêm vieáng, cha Ñaëng Ñöùc Tuaán ñeå yù suy nghó: "Anh naøy sao thaáy coù veû quen quen".
Moät hoâm ñang ngoài ôû baøn aên, Cha Tuaán ñaêm ñaêm nhìn vaøo maét teân ñaày tôù ñöùng ôû goác phoøng, roài baïo daïn hoûi: "Phaûi maøy khoâng Thanh?" - "Thöa phaûi" - "Trôøi ñaát! Vaäy maø bao nhieâu thaùng nay tao nhìn khoâng ra". Noùi ñoaïn cha Tuaán oâm choaøng laáy cuï Thanh nöôùc maét chaûy roøng roøng... Thì ra hai anh em ñaõ hoïc cuøng nhau moät tröôøng ôû Penang (Malaysia), sau bao nhieâu naêm daøi xa caùch giôø ñaây môùi gaëp nhau laïi!
Cuï Thanh vaãn tieáp tuïc ngheà gaùnh nöôùc thueâ nhö cuõ... Cho ñeán moät hoâm, saéc tha ñaïo ñöôïc trieàu ñình ban boá, Ñöùc Cha Bình (Sohier) baáy giôø môùi ra maét coâng khai vaø choïn ngaøy laøm leã taï ôn troïng theå taïi Kim Long, nôi coù Toøa Giaùm muïc. Giaùo daân khaép nôi haân hoan töïu veà möøng leã thaät ñoâng ñaûo. Caû nhöõng vò quan trong trieàu vaø ngöôøi beân löông ôû Kinh ñoâ cuõng ñeán ñeå xem. Trong leã haùt troïng theå aáy, vò chuû teá khoâng phaûi laø Ñöùc Cha Bình maø laø... Cuï Thanh. Giaùo daân xoân xao, ngöôøi beân löông thì ngaïc nhieân khen ngôïi vaø traàm troà baûo: "Ngôõ laø ai, hoaù ra cuï Thanh gaùnh nöôùc thueâ ôû chôï Ñoâng Ba. Khoâng ngôø oâng ta giöõ chöùc vuï to ñeán theá. OÂng ca La tinh thaät hay, maø caû oâng Taây cuõng phaûi quyø chaàu nöõa...".
Cuï Thanh ñaõ tìm ra phöông phaùp toâng ñoà cho thôøi ñaïi mình döôùi aùnh saùng soi daãn cuûa Chuùa Thaùnh Linh.
5. Toâng ñoà treân maùy phaùt thanh
* Gioïng töï maõn khieán moïi ngöôøi laùnh xa, khoâng ai tin con laøm taát caû thay Chuùa Thaùnh Thaàn (ÑHV 317).
Ai cuõng bieát nhöõng taùc phaåm cuûa Ñöùc Cha Tihamer Toth, moät nhaø ñaïi giaùo duïc nöôùc Hung Gia Lôïi, nhö: "Kinh tin kính", "Möôøi ñieàu raên", "Chuùa Cöùu Theá vôùi thanh nieân", "Chí khí ngöôøi treû"... Caùc taùc phaåm aáy raát thieát thöïc, haáp daãn, ñaõ ñöôïc ngaøi noùi treân ñaøi phaùt thanh vaø thu huùt raát ñoâng thính giaû, nhaát laø thanh nieân nam nöõ taïi nöôùc ngaøi.
6. Toâng ñoà truyeàn hình
* Thôøi ñaïi môùi, nhu caàu môùi, phöông phaùp môùi. "Thaày ôû vôùi caùc con moïi ngaøy cho ñeán taän theá", vaø Ngaøi ban cho Hoäi Thaùnh leã Hieän Xuoáng môùi (ÑHV 296).
Nhö ñaõ noùi, ngoaøi coâng vieäc cuûa moät Giaùm muïc phuï taù, moät giaùm ñoác toaøn quoác cuûa Hoäi truyeàn baù Ñöùc tin, Ñöùc Cha Fulton Sheen coøn daâng hieán caû cuoäc soáng ñeå laøm toâng ñoà treân maùy truyeàn hình nöõa... töøng trieäu giaùo daân trong vaø ngoaøi nöôùc Myõ cuõng nhö löông daân khaép nôi ñeàu chaêm chuù theo doõi caùc baøi giaûng cuûa Ñöùc Cha treân maøn aûnh truyeàn hình. Tin Möøng ñöôïc thoåi vaøo nhaø hoï nhö laøn gioù maùt mang nguoàn sinh löïc cho nhöõng giôø khaéc hoang mang, chaùn naûn, Ñöùc Cha Fulton Sheen ñaõ ñaùp öùng nhu caàu Lôøi Chuùa cuûa thôøi ñaïi môùi baèng phöông phaùp môùi vaäy.
7. Taám göông cuûa moät ñaïi toâng ñoà truyeàn giaùo
* Haêng say heát mình, nhöng bieát chia seû vôùi moïi ngöôøi, bieát coäng taùc vôùi keû thua mình. Ñöøng laøm ñaïi lyù taát caû, haàu nhö töø luùc con khôûi söï hoaït ñoäng môùi coù trôøi ñaát muoân vaät (ÑHV 297).
* Vieäc Chuùa, khoâng ai ñöôïc giöõ ñoäc quyeàn ñaïi lyù. Caùc toâng ñoà thöa Chuùa: "Coù ngöôøi khoâng theo chuùng con maø laáy danh Thaày tröø quyû." Chuùa baûo: "Ai khoâng choáng Ta thì thuaän vôùi Ta" (ÑHV 306).
* Taâm hoàn toâng ñoà kính troïng thöôïng caáp, keå caû khi trình baøy ngöôïc laïi chæ thò, vaø khoâng bao giôø voâ leã tröôùc maët keû khaùc. Khoâng theå tha thöù thaùi ñoä baát tuaân, hai loøng (ÑHV 316).
* "Toâng ñoà baèng böõa aên". Böõa côm laø chuyeän thöôøng tình, nhöng Chuùa aên ôû nhaø Mañeâleâna, ôû nhaø Simon, Giakeâu, khaùc xa chuùng ta: "Hoâm nay söï cöùu roãi ñaõ ñeán vôùi nhaø naøy!" (ÑHV 326).
* Ñöøng ham ñaïi chuùng, ñöøng vuï soá ñoâng, haõy xaùc tín vaán ñeà caùn boä; quaàn chuùng loän xoän rôøi raïc, chæ caàn moät caùn boä ñuû khuaáy ñoäng, ñuû khôi daäy caû quaàn chuùng; caùn boä laø hoàn, laø boä oùc, laø xöông soáng cuûa quaàn chuùng (ÑHV 338).
Thaùnh Phanxicoâ Xavieâ laø moät tieán só löøng danh ôû ñaïi hoïc Sorbone, Phaùp, cuøng luùc laïi ñöôïc giöõ chöùc vuï Khaâm sai cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Vôùi taøi naêng vaø chöùc vuï aáy, coäng vôùi loøng nhieät thaønh toâng ñoà noùng hoåi, ngaøi ñaõ leân ñöôøng truyeàn giaùo khaép nôi.
Nhöng AÙ chaâu ñaát roäng meânh moâng, ñöôøng ñi laïi gian nan traéc trôû, thaùnh nhaân ñaõ laøm theá naøo?
* Ngaøi ñaõ nghieân cöùu phöông phaùp truyeàn giaùo, taâm lyù cuûa daân baûn xöù nôi Ngaøi ñeán giaûng ñaïo.
* Vaïch ra nhöõng quy luaät buoäc nhaø truyeàn giaùo phaûi noi theo.
* Gieo raéc haït gioáng xong nôi naøo, ngaøi lieàn xeáp ñaët, huaán luyeän nhöõng keû coäng taùc, thöøa keá, roài laïi ra ñi rao giaûng. ÔÛ phöông trôøi xa, ngaøi duøng thô töø ñeå daïy doã, giaûi ñaùp, ñoäng vieân tinh thaàn hoï, thuùc ñaåy hoï tieán leân.
Naêm 1904, ngaøi ñöôïc Ñöùc Pioâ X ñaët laøm quan thaày caùc xöù truyeàn giaùo, khoâng phaûi chæ vì ngaøi ñaõ rao giaûng vaø röûa toäi cho moät soá lôùn löông daân; nhöng coøn vì ñaõ vaïch ra phöông phaùp truyeàn giaùo cho caùc coäng söï vieân cuûa Ngaøi, thôøi ñaïi Ngaøi vaø cho caû muoân ngaøn theá heä mai sau nöõa.
8. Moät baøn tay kín ñaùo
* Caùi "toâi" cuûa con caøng baønh tröôùng thì vieäc toâng ñoà caøng thaát baïi, caùi "toâi" cuûa con caøng tan bieán, vieäc toâng ñoà caøng keát quaû (ÑHV 302).
* Laõnh nhaän moät traùch nhieäm toâng ñoà laø saün saøng chaáp nhaän chòu "töû ñaïo" bôûi moïi ngöôøi, ôû moïi nôi, baèng moïi caùch, vôùi taát caû yeâu thöông vaø beàn chí nhö Pheâroâ vaø Gioan: Hoï töø hoäi ñöôøng ra veà vui veû vì ñaõ ñöôïc xöùng ñaùng chòu sæ nhuïc vì Danh Chuùa (ÑHV 313).
* Ngöôøi ta khoâng ñeå yù ñeán söï hieän dieän khieâm toán vaø hoaït ñoäng thaàm laëng cuûa toâng ñoà. Nhöng söï vaéng maët cuûa toâng ñoà laøm cho ngöôøi ta thaáy ngay moâi tröôøng troáng roãng vaø cheát laïnh. Khoâng ai chuù yù vaø quí troïng muoái, aùnh saùng, khí trôøi, nhöng thieáu chuùng laø vuõ truï cheát ngay. Khoâng ai ñeå yù quaû ñaát ñang hoaït ñoäng, xoay vaàn, nhöng neáu noù ñöùng laïi chuùng ta cuõng tieâu dieät (ÑHV 342).
Cha Pheâroâ ñau thöông haøn naëng vaø qua ñôøi. Nhieàu keû ñeán giuùp tang gia. Ngöôøi ta môû tuû kieám y phuïc ñeå thay cho ngaøi, nhöng luïc loïi moät hoài laâu maø vaãn khoâng thaáy moät maûnh aùo quaàn naøo caû. Caùc linh muïc baïn raát ñoåi ngaïc nhieân, giaùo daân thì ñaâm ra hoà nghi khoâng bieát trong luùc ñau oám, ai ñaõ ñeán laáy troäm aùo xoáng cuûa ngaøi.
Ngöôøi ta tra hoûi Hoäi ñoàng giaùo xöù, quyeát tìm cho ra leõ. Baáy giôø hoï môùi trình baøy leõ thaät: "Kính thöa quí cha, khoâng ai laáy troäm ñoà cha xöù chuùng con heát! Ngaøi ñaõ boá thí taát caû, nhöng raát kín ñaùo, neân chaúng moät ai hay bieát. Ngaøi giao cho anh em chuùng con thuoác men, tieàn baïc, quaàn aùo, thöùc aên ñeå giuùp nhöõng gia ñình thieáu thoán. Ngaøi chæ coøn moãi hai boä quaàn aùo, moät boä ñang maëc, coøn boä kia baån chöa giaët ñöôïc... Taát caû chæ ngaàn aáy thoâi!"
Baây giôø moïi ngöôøi môùi vôõ leõ. Giaùo daân cuõng nhö löông daân trong xöù voâ cuøng xuùc ñoäng vì baáy laâu nay chính ngaøi ñaõ giuùp ñôõ hoï caùch kín ñaùo, teá nhò maø hoï chaúng hay.
9. Moät cuoäc ñaàu tö höõu ích
* Saün saøng hy sinh nhöõng tieän nghi con thaáy khoâng hôïp cho moät toâng ñoà ñích thöïc. Ñöøng taïo neân nhöõng söï caàn thieát khoâng caàn (ÑHV 303).
* Quaû tim con phaûi roäng ñuû ñeå chöùa ñöïng vaø rung nhòp vôùi taát caû chöông trình Phuùc AÂm hoùa cuûa Hoäi Thaùnh ( ÑHV 331).
Taïp chí "Truyeàn baù ñöùc tin" coù thuaät laïi caâu chuyeän moät cuï giaø AÁn Ñoä, luùc coøn laø thanh nieân ñaõ say söa nghieän ngaäp caø-pheâ, thuoác laù, röôïu maïnh coù tieáng. Nhöng roài moät hoâm, chaøng ñoïc thaáy treân baùo lôøi keâu goïi giuùp nuoâi chuûng sinh ôû caùc giaùo phaän ngheøo. Ñoïc xong, chaøng raát ñoåi phaân vaân: moät ñaøng chaøng muoán mình phaûi laøm moät caùi gì ñoù, ñaøng khaùc, chaøng thaáy nhöõng thöù aáy laïi quaù haáp daãn, chaû coù veû toäi loãi gì!
Tuy nhieân chaøng ñaõ quyeát ñònh: boû taát caû, nhöng daàn daàn vôùi thôøi gian. Chaøng ñoùng goùp soá tieàn tieâu xaøi aáy vaøo quyû Truyeàn Baù Ñöùc tin ñeå giuùp nuoâi ít chuûng sinh ngheøo. Cuï theå, lieân tieáp trong maáy möôi naêm, nhieàu theá heä chuûng sinh, linh muïc ñaõ ñöôïc chaøng giuùp ñôõ. Hoï lieân laïc thö tín vôùi chaøng moãi luùc moät nhieàu... Thôøi gian troâi qua, ñeán ngaøy chaøng thanh nieân nghieän caø-pheâ, thuoác laù, röôïu maïnh xöa kia trôû thaønh cuï giaø 85 tuoåi. Ngaøy kyû nieäm sinh nhaät 85 cuûa cuï, cuï tuyeân boá tröôùc maët hoï haøng: "Vôùi nhöõng hy sinh suoát maáy möôi naêm qua, toâi ñaõ ñaøi thoï cho vieäc huaán luyeän caùc chuûng sinh, vaø ñeán nay, con soá caùc linh muïc raõi raùc khaép nôi ñöôïc toâi giuùp ñôõ leân ñeán 30 ngöôøi. Toâi raát haïnh phuùc. Toâi ñaõ ñaàu tö thaønh coâng, vaø toâi seõ coøn tieáp tuïc ñaàu tö cho ñeán giôø Chuùa goïi".
10. Tre taøn, maêng moïc
* AÙnh saùng toâng ñoà cuûa con phaûi chuyeån sang nhöõng lôùp toâng ñoà khaùc, cho ñeán luùc theá gian töø u toái traøn ngaäp haøo quang. Laøm toâng ñoà cho toâng ñoà (ÑHV 305).
* Neáu moãi giaùo xöù, con huaán luyeän ñöôïc 5 chieán só ñích thöïc thoâi, nhöng ngöôøi ñeán sau con, seõ xöû duïng, hôïp taùc vôùi hoï, quyeát sinh, quyeát töû suoát ba boán chuïc naêm. Bao nhieâu tieàm löïc chuùng ta queân khaùm phaù, khai thaùc trong nöôùc Chuùa. (ÑHV 337).
Thaùnh Gioan Ñoaøn Trinh Hoan sinh naêm 1798 taïi Kim Long, tænh Thöøa Thieân. Ngaøi laø moät linh muïc thaùnh thieän, göông maãu ñaõ can ñaûm hy sinh vì Chuùa taïi Ñoàng Hoäi ngaøy 26.5.1861. Maëc duø thôøi buoåi caám caùch ngaët ngheøo, ngaøi khoâng queân nhieäm vuï to lôùn vaø quan troïng cho töông lai laø lo chuyeån boù ñuoác toâng ñoà sang tay caùc theá heä treû. Ngaøi ñaõ huaán luyeän ñöôïc 12 ngöôøi con laøm linh muïc. Vì theá, tuy maùu ngaøi ñaõ ñoå ra vì Chuùa, 12 ngöôøi con aáy vaãn tieáp tuïc söù maïng anh duõng cuûa ngaøi cho ñeán ngaøy taøn cuûa cuoäc ñôøi. Vaø hoï cuï theå, "tre taøn maêng moïc", lôùp naøy ngaõ xuoáng, lôùp khaùc ñöùng leân!
11. Khoâng chuùt naûn loøng
* Caàn choïn loïc nhöng ñöøng chæ trích, baát tín nhieäm, khinh reû. Nhöõng toâng ñoà Chuùa Gieâsu choïn ñeå xaây döïng caû Hoäi Thaùnh cuõng ñaày khuyeát ñieåm. Ngaøi chæ caàn hoï ñôn sô, chaân thaønh theo Ngaøi (ÑHV 301).
* Trong vieäc toâng ñoà, huaán luyeän vaø löïa choïn chieán só taâm huyeát toái quan troïng. Moät laõnh tuï loãi laïc ñaõ noùi: "Neáu coù ba traêm chieán só, toâi seõ cai trò ñeán cheát." Chuùa Gieâsu choïn 12 ngöôøi ñeå toàn taïi ñeán taän theá (ÑHV 309).
* Con ñöøng do döï veà con vaø veà ngöôøi khaùc: chaøi löôùi nhö Pheâroâ, thu thueá nhö Mattheâu ñeàu laøm toâng ñoà ñöôïc. "Haõy theo Thaày, Thaày seõ laøm cho chuùng con chinh phuïc ngöôøi ta." Con laøm khoâng ñöôïc nhöng Thaày laøm ñöôïc (ÑHV 330).
Thaáy Thaùnh Gioan Boscoâ ñi thu nhaët boïn cao boài, du ñaûng, caën baõ xaõ hoäi veà nuoâi döôõng, yeâu thöông, giaùo duïc, laém keû cho laø vieäc luoáng coâng voâ ích. Maø nhaän xeùt cuûa hoï luùc ñaàu cuõng coù veû ñuùng, vì nhieàu ñöùa thoùi naøo taät aáy, ôû vôùi thaùnh nhaân moät thôøi gian roài laïi troán ñi, mang theo caû chaên aùo, ñoà vaät trong nhaø. Nhöng thaùnh Gioan Boscoâ khoâng chuùt naûn loøng, vaãn ñem heát taâm hoàn huaán luyeän chuùng, ñoå baàu nhieät huyeát toâng ñoà töø quaû tim ngaøi sang quaû tim chuùng. Theá roài ngay luùc coøn soáng, ngaøi ñaõ ñaøo taïo nhieàu linh muïc, tu só, môû nhieàu nhaø huaán luyeän khaép caùc nöôùc AÂu chaâu, naén ñuùc ñöôïc nhieàu giaùo daân, coâng daân toát, phaùi moät ñoaøn truyeàn giaùo sang Nam Myõ giaûng ñaïo. Ngaøi ñöôïc phuùc thaáy moät ñöùa con trong ñaùm laâu la cuûa mình leân laøm Giaùm muïc taïi Nam Myõ, sau naøy ñöôïc vinh thaêng leân Hoàng y: Hoàng Y Caglieâroâ. Hôn theá nöõa, moät caäu thieáu nieân tröôùc kia ôû vôùi Ngaøi laø Ñoâminicoâ Savioâ laïi ñöôïc phong Thaùnh. Keû keá vò ngaøi cuõng trôû thaønh Thaùnh, laø cha Don Rua.
12. Moät thaùnh moät theå
Moãi vò thaùnh ñeàu coù moät loái rieâng ñeå theå hieän cuoäc soáng cuûa Chuùa Gieâsu trong ñôøi mình. Vöôøn hoa muoân saéc cuûa Hoäi Thaùnh goàm ñuû moïi gioáng hoa, khoâng hoa naøo gioáng hoa naøo caû: coù hoa boø döôùi ñaát, coù hoa laïi leo treân caønh; hoa naøy nôû veà ñeâm, hoa kia khoe saéc luùc maët trôøi ñuùng ngoï. Chính caùi ñeïp thieân hình vaïn traïng aáy khieán loøng ngöôøi caûm thaáy ngaây ngaát. Tuøy theo ôn soi saùng cuûa Thaùnh Linh, caùc Thaùnh ñaõ soáng Tin Möøng moãi ngöôøi moãi veû:
* Thaùnh Phanxicoâ Saleâsioâ laøm linh höôùng cho Hoaøng haäu nöôùc Phaùp, ñöôïc trieàu ñình heát söùc troïng kính, ñeán noãi môøi kieâm luoân chöùc coá vaán cho nhaø vua. Moät hoâm thaáy thaùnh nhaân ñang ngoài treân xe, moät ngöôøi Tin laønh voán coù oùc aùc caûm böôùc ra chaän laïi vaø hoûi:
- Trong Thaùnh Kinh ñaâu coù choã naøo cho thaáy caùc thaùnh Toâng ñoà ñi xe maø nay oâng laïi ñi xe!
- Coù chöù! Thaùnh Phanxicoâ Saleâsioâ nhanh trí vaø dòu daøng ñaùp.
- Choã naøo? OÂng noùi toâi nghe!
- OÂng baïn khoâng nhôù aø! trong Coâng vuï toâng ñoà (8, 26-40) coù keå laïi caâu chuyeän hoaïn quan cuûa nöõ hoaøng Kandakeâ, nöôùc EÂthioâpi, treân ñöôøng ñi töø Gieârusalem xuoáng Gaza, ñaõ môøi phoù teá Philippheâ cuøng leân ngoài xe ñeå giaûi thích saùch Tieân tri Isaia cho oâng ta nghe ñoù!
* Thaùnh Phanxicoâ Assisioâ, traùi laïi baét chöôùc Chuùa Gieâsu trong cuoäc soáng khoù ngheøo hoaøn toaøn. Ngaøi truùt boû y phuïc cho cha khi baét ñaàu cuoäc ñôøi chöùng nhaân phieâu löu voâ ñòch. Sau ñoù chæ soáng baèng ngheà aên xin. Ñeán khi sai ñeä töû ñi rao giaûng Tin Möøng, ngaøi baét phaûi thöïc thi caùc chæ thò truyeàn giaùo cuûa Chuùa (Mc 6, 8-9) saùt maët chöõ. Phaàn ngaøi, cuõng vì khieâm toán, ngaøi chæ chòu chöùc phoù teá, töø choái chöùc linh muïc.
* Thaùnh Brunoâ laäp Doøng Cartusianoâ suoát ñôøi soáng trong thinh laëng. Thaùnh Canasioâ laïi ñi rao giaûng cho anh chò em Tin laønh khaép moïi nôi.
* Thaùnh Vinh Sôn Phaoloâ ngaøy ñeâm lo vieäc töø thieän baùc aùi. Nhöng thaùnh Simong Coät, suoát maáy möôi naêm tröôøng chæ ôû treân coät ñeå caàu nguyeän, giöõa naéng giöõa möa!
13. Cha cuûa ngöôøi cuøi
* Nhöõng ñieàu con öôùc ao maø khoâng thöïc hieän ñöôïc, laém luùc ñeïp loøng Chuùa vaø coâng nghieäp hôn taát caû keát quaû maø con ñaéc chí (ÑHV 298).
* Khoâng caàn ñòa vò naøo môùi laøm toâng ñoà ñöôïc. Ñöøng thaéc maéc ñòa vò con hay ñòa vò ngöôøi khaùc; laøm vì Chuùa hay vì ñòa vò? "Vieäc ngoài beân taû hay beân höõu laø vieäc Ñöùc Chuùa Cha" (ÑHV 310).
* Nay ñòa vò naøy, mai ñòa vò kia, ngöôøi toâng ñoà khoâng caûm thaáy maát maùt gì caû, chæ bieát moät tieáng goïi: "Ñeán ñeå phuïc vuï, khoâng ñeå ñöôïc haàu haï." ÔÛ ñaâu cuõng neân thaùnh (ÑHV 311).
* Con buoàn vì maát ñòa vò, vì khoâng ñöôïc "ñaët ñuùng choã", con ñi buoân sao maø buoàn vì loã laõ? (ÑHV 312).
Sau 15 naêm laøm Giaùm muïc ñòa phaän Saøi goøn, Ñöùc Cha Gioan Cassaigne ñaõ tình nguyeän veà soáng giöõa nhöõng beänh nhaân cuøi thaân yeâu ôû Di Linh, trong moät ngoâi nhaø goã nhoû heïp. Tuy khoâng giöõ moät ñòa vò naøo tröôùc maët xaõ hoäi, nhöng ngaøi thaät laø moät chöùng nhaân tình yeâu Thieân Chuùa, moät con ngöôøi cuûa baùc aùi vò tha. Möôøi taùm naêm trôøi ngaøi soáng trong thinh laëng giöõa röøng nuùi thaâm-u, vôùi nhöõng beänh nhaân queâ muøa chaát phaùc, khoâng maáy ai bieát roõ, nhöng khi quaû tim vò anh huøng aáy ngöng ñaäp, thì quaû tim cuûa daân Vieät cuõng nhö cuûa toaøn theå theá giôùi ñeàu rung caûm leân. Ai naáy ñeàu caûm phuïc taám göông chöùng nhaân anh duõng cuûa ngaøi.
14. Coù raâu - khoâng raâu
* Vieäc toâng ñoà nhaèm ñöa ngöôøi ta vaøo Hoäi Thaùnh, khoâng phaûi ñeå laäp nhöõng Hoäi Thaùnh rieâng cuûa nhoùm naøy nhoùm noï, doøng naøy, doøng kia. Chöa roái ñaïo, nhöng roái vieäc ñaïo laém (ÑHV 320).
Ñaây laø moät caâu chuyeän haøi höôùc, dí doûm:
Trong ngoâi thaùnh ñöôøng noåi tieáng noï ôû YÙ, ngöôøi ta thueâ moät hoaï só tröù danh ñeán veõ moät böùc aûnh cuûa Thaùnh Phanxicoâ Assi thaät lôùn. Hoâm hoïa só baét ñaàu chuaån bò thuoác sôn, giaù veõ, thì moät tu só Phanxicoâ ñeán goùp yù theá naøy: "Xin hoïa só löu yù, thaùnh Phanxicoâ khoâng coù raâu ñaâu, phaûi veû cho ñuùng söï thaät".
- Vaâng, toâi seõ laøm ngaøi thoûa maõn!
Hoâm sau, moät tu só ngaønh Capuxinoâ laïi ñeán gôïi yù: "Hoïa só neân nhôù. Thaùnh Phanxicoâ cuûa chuùng toâi coù raâu ñaøng hoaøng, phaûi veõ cho ñaày ñuû"
- Vaâng, xin ngaøi cöù yeân taâm! Theá laø cuoäc tranh chaáp "cha thaùnh cuûa chuùng toâi coù raâu - cha thaùnh cuûa chuùng toâi khoâng coù raâu" ñaõ buøng noå. Khoå nhaát laø nhaø hoïa só, cöù bò hai nhoùm ñeán quaáy raày, laøm maát nhieàu giôø lao ñoäng. Vaø roài bieát theo yù kieán ai ñaây!
Suy nghó moät thôøi gian laâu, cuoái cuøng oâng naûy ra yù kieán: treo moät böùc maøn ngaên laïi, roài ngoài veõ sau böùc maøn aáy, keøm theo lôøi tuyeân boá: "ngaøy khaùnh thaønh môùi haï maøn xuoáng vaø ai naáy seõ thoûa maõn".
Ngaøy khaùnh thaønh ñaõ ñeán! Tu só hai phe vaø giaùo daân trong vuøng nghe phong phanh veà caâu chuyeän aáy keùo nhau tôùi thaät ñoâng tröôùc nôi laøm vieäc cuûa hoïa só. Nghi thöùc khai maïc baét ñaàu, böùc maøn töø töø haï xuoáng, moïi ngöôøi ñeàu nín thôû, hoài hoäp... Treân khung aûnh, Thaùnh Phanxicoâ Assi hieän ra naèm daøi, mình ñaép chaên, troâng coù veû oám lieät. Oaùi oaêm thay, chieác chaên aáy laïi keùo leân taän soáng muõi, khieán chaúng ai bieát vò thaùnh ngheøo coù raâu hay khoâng coù raâu: ñuùng laø beân naøo cuõng thoûa maõn!
15. Vì toâi laø ngöôøi Coâng giaùo
* Tröôùc khi phaøn naøn ngöôøi noï ngöôøi kia, haõy töï hoûi mình: "Muoái cuûa toâi coøn maën khoâng? Ñeøn cuûa toâi coøn saùng khoâng?" (ÑHV 300).
* "Toâng ñoà baèng hy sinh vaø thinh laëng" nhö haït luùa choân vuøi, naùt thoái ñeå sinh muoân ngaøn haït khaùc nuoâi nhaân loaïi. "Toâng ñoà baèng chöùng tích." Lôøi quaû quyeát suoâng khoâng ñaùng ngöôøi ta tin töôûng maáy, duø ngoït ngaøo trau chuoát ñeán ñaâu. Tang vaät ñaùng tin hôn. Hình aûnh chuïp ñöôïc, tieáng noùi ghi aâm ñöôïc, caøng deã ñaùnh ñoäng ngöôøi ta hôn.
Nhöng chính con ngöôøi soáng ñoäng baèng xöông thòt, neáu caû cuoäc sinh hoaït, neáu caû moät lôùp ngöôøi, moät gia ñình cuøng soáng moät lyù töôûng, thì chöùng tích aáy coù moät söùc maïnh thuyeát phuïc lôùn lao bieát chöøng naøo! (ÑHV 322).
Trong thôøi ñeä nhò theá chieán, taïi moät nöôùc Chaâu AÙ maø ña soá daân chuùng ñeàu theo Phaät giaùo hay thôø cuùng Toå tieân, nhieàu cuoäc giao tranh aùc lieät ñaõ xaûy ra. Haàu heát moïi ngöôøi ñeàu phaûi di taûn. Caùc cô sôû ñeàu bò phaù tan taønh.
Khi hoaø bình ñöôïc taùi laäp, taát caû chæ coøn laø moät ñoáng tro taøn toû töôøng: caàu coáng, dinh thöï, nhaø cöûa, nhaát laø vieän baûo taøng ñoà soä cuûa quoác gia. Nhöng moät ñieàu khieán ai naáy cuõng laáy laøm ngaïc nhieân laø heát thaûy baùu vaät cuûa vieän baûo taøng vaãn nguyeân veïn. Thì ra chuùng ñaõ ñöôïc oâng Giaùm ñoác giaø can ñaûm baûo veä ñeán giaây phuùt cuoái cuøng vaø di taûn ñeán nôi an toaøn hôn. Vaø khi moïi söï ñaõ sinh hoaït bình thöôøng, oâng laïi töï nguyeän ñöùng ra xaây moät vieän baûo taøng môùi vôùi voán vay ôû ngaân haøng, höùa sau naøy seõ traû goùp nhôø thu tieàn veù cuûa khaùch du lòch, khoâng xaâm phaïm moät xu cuûa coâng quyõ nhaø Nöôùc.
Ngaøy khaùnh thaønh vieän-baûo-taøng, baùo chí ñeàu ñaêng taûi coâng lao cuûa oâng, vaø nhaân daân trong nöôùc heát söùc hoan ngheânh vaø caûm phuïc oâng. Nhaø Nöôùc cöû oâng laøm Giaùm ñoác vieän baûo taøng cho ñeán vónh vieãn vaø trao taëng huy chöông cao quyù ñeå caùm ôn oâng vì ñaõ coù coâng giöõ gìn caùc baùu vaät cuûa quoác gia khoûi toån haïi. Vì nhö moïi ngöôøi khaùc, oâng cuõng ñaõ coù theå boû chaïy, cuõng ñaõ coù theå giaáu ít ñoà quí, baûo laø ñaõ tieâu tan döôùi bom ñaïn, ñeå roài sau ñoù ngaàm baùn ra ngoaïi quoác kieám chuùt ít cho baûn thaân mình.
Khi ñöùng tröôùc quaàn chuùng caûm phuïc, thaéc maéc, hoûi han, cuï giaø Giaùm ñoác ñaõ traû lôøi caùch ñôn sô, khieâm toán vaø bình thaûn: "Toâi ñaõ laøm vaäy chæ vì toâi laø ngöôøi Coâng giaùo".
Nhöõng baùu vaät cuï ñaõ gìn giöõ nguyeân veïn nay vaãn ñöôïc tröng baøy trong vieän baûo taøng quoác gia. Cöù ba thaùng, ngöôøi ta thay ñoåi moät laàn, caát ñoà cuõ vaøo, ñem ñoà môùi ra vaø phaûi laøm nhö theá trong khoaûn 15 naêm môùi xong moät voøng ñaày ñuû, ngaàn aáy ñuû bieát kho baùu quyù giaù chöøng naøo vaø soá löôïng lôùn lao ngoaøi söùc töôûng töôïng.
16. Toâng ñoà tieáp xuùc
* Laøm toâng ñoà laø "laøm nhö caùc thaùnh Toâng Ñoà". Neáu khoâng nghieàn ngaãm vaø thuoäc loøng Toâng Ñoà Coâng Vuï, thì con khoâng laøm toâng ñoà ñaéc löïc ñöôïc (ÑHV 291).
* "Toâng ñoà baèng tieáp xuùc": "Phaûi chaêng taâm hoàn chuùng toâi soát meán khi noùi chuyeän vôùi Ngöôøi doïc ñöôøng?" Con khoâng nghó raèng: moãi cuoäc tieáp xuùc laø moät coâng taùc toâng ñoà sao? (ÑHV 323).
Tuy chæ laøm Giaùo Hoaøng trong moät thôøi gian vaén voûi, khoâng ñaày naêm naêm, nhöng Ñöùc Gioan XXIII ñaõ laøm töôi treû haún khuoân maët cuûa Hoäi Thaùnh. Trong suoát quaûng ñôøi treân ngoâi Giaùo hoaøng aáy, ngaøi ñaõ ñi thaêm phaïm nhaân ôû traïi giam Ara Coeli, vieáng caùc treû em ôû vieän nhi ñoàng, ñoät xuaát choáng gaäy ñeán vôùi caùc coâng nhaân ñang laøm vieäc trong vöôøn hoaëc ôû nhaø in Vatican. Trong caùc buoåi trieàu yeát, tính hoàn nhieân, nhöõng caâu chuyeän dí doûm vaø loøng nhaân aùi töø ngaøi phaùt xuaát ra thaät laø nhö söùc noùng söôûi aám moïi con tim löông giaùo vaây quanh ngaøi. Qua Coâng ñoàng Vatican II do ngaøi trieäu taäp 11.10.1962, ngaøi ñaõ môû moät con ñöôøng xinh ñeïp cho Hoäi Thaùnh tieáp xuùc vôùi theá giôùi, vôùi anh em khoâng Coâng giaùo, vôùi anh em Voâ thaàn, khai maøo moät giai ñoaïn côûi môû vaø thoâng caûm. Ngaøi ñaõ ñeå laïi moät caâu noùi baát huû: "Neáu Hoäi Thaùnh khoâng ñeán vôùi nhaân loaïi thì nhaân loaïi khoâng ñeán vôùi Hoäi Thaùnh".
17. Caùc toâng ñoà tö töôûng
* "Ai beàn ñoã ñeán cuøng seõ ñöôïc cöùu roãi." Moät toâng ñoà sa ñoïa laøm hoûa nguïc vui möøng hôn caû moät ñoaøn luõ. Haõy caàu nguyeän vaø naâng ñôõ nhau (ÑHV 294).
* "Toâng ñoà baèng tö töôûng": naâng ñôõ moät ngöôøi baïn ñang lung laïc, môû chaân trôøi cho baïn thaáy khaû naêng vaø ôn goïi caùch saùng toû, ñem hy voïng cho moät cuoäc ñôøi saép tan vôõ. Baùo chí seõ bôùt ñaêng nhöõng tin uoáng thuoác nguû... ñoäc döôïc... neáu coù nhöõng ngöôøi nhö con. (ÑHV 324).
ÔÛ ñaây, cha xin nhaéc ñeán moät ñoâi vaên haøo hieän ñaïi ñaõ ñem tö töôûng thaám nhuaàn Tin Möøng cuûa mình saùng soi cho nhieàu ngöôøi khaép theá giôùi.
Vaên haøo Francois Mauriac (1885-1970), thaønh vieân Haøn Laâm Vieän Phaùp, ñaõ vieát nhieàu tieåu thuyeát moâ taû cuoäc tranh chaáp giöõa ñöùc tin vaø xaùc thòt, nhieàu vôû kòch coù noäi dung vaø tinh thaàn Kitoâ giaùo. OÂng ñöôïc taëng giaûi thöôûng Nobel vaên chöông naêm 1952.
Vaên haøo Thomas Merton, veà sau vaøo Doøng Khoå tu, ñaõ ñeå laïi raát nhieàu taùc phaåm tröù danh ñöôïc dòch ra nhieàu thöù tieáng töø Anh ngöõ, chaúng haïn nhö: Khoâng ai laø moät hoøn ñaûo, Haït gioáng chieâm nieäm, Soáng ñôøi tónh nieäm...
Vaên haøo John Wu, tröôùc laø ñaïi söù cuûa Trung Hoa taïi caùc nöôùc, sau ñi tu laøm linh muïc, ñaõ ñeå laïi nhieàu taùc phaåm veà trieát lyù Ñoâng Taây, laøm cho nhieàu giôùi suy nghó.
Vaên haøo Daniel-Rops (1901-1951) thaønh vieân Haøn Laâm Vieän Phaùp, sau khi trôû laïi ñaïo Coâng giaùo, chæ chuyeân vieát veà Chuùa Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi. Nhöõng pho saùch suùc tích, coù giaù trò vaên chöông cuõng nhö lòch söû, khoa hoïc cuûa oâng ñaõ ñöôïc phieân dòch ra nhieàu thöù tieáng vaø ñöôïc taùi baûn nhieàu laàn: nhö "Cuoäc ñôøi Ñöùc Gieâsu trong lòch söû" ñaõ ñöôïc taùi baûn ñeán 538 laàn ngay luùc taùc giaû coøn soáng! Nhöõng taùc phaåm ñoù ñaõ soi saùng ñöùc tin cho khoâng bieát bao nhieâu ngöôøi, nhaát laø haïng trí thöùc.
Baùc só Tagaski Nagai (1908-1951) ngöôøi Nhaät Baûn naïn nhaân cuûa bom nguyeân töû thaû xuoáng Hiroshima. OÂng ñaõ may maén soáng soùt nhöng cheát vôï hieàn vaø thöông tích ñaày khaép thaân theå. Tuy ñau khoå taâm hoàn veà gia ñình tan naùt, quaën quaïi theå xaùc vì côn beänh hoaønh haønh, baùc só Nagai vaãn vöøa vui töôi nghieân cöùu khoa hoïc, thí nghieäm treân thaân xaùc mình caùc thöù thuoác ñieàu trò haäu quaû cuûa chaát phoùng xaï, vöøa töôøng thuaät nhöõng ngaøy coøn laïi cuûa ñôøi oâng. Thaät laø moät göông saùng veà tin yeâu, hy voïng cho moïi ngöôøi treân khaép theá giôùi.
Ñöùc Hoàng Y Salieøge, ngöôøi phuï traùch muïc "Maûnh vuïn suy tö (nhöng daáu teân) trong moät tuaàn baùo Coâng giaùo ôû Toulouse (Phaùp). Muïc naøy caùc ñoäc giaû raát thích ñoïc, vì noù vöøa dí doûm vöøa thaám thía saâu saéc, baét ngöôøi ta phaûi suy nghó. Tuy nhieân khoâng ai bieát roõ teân taùc giaû laø gì, maáy chuïc naêm sau môùi bieát laø Ñöùc Hoàng Y Salieøge.
18. Toâng ñoà thieáu nhi
* "Toâng ñoà baèng ñau khoå", khoâng giaûng giaûi, khoâng hoaït ñoäng, nhöng thinh laëng teá leã cöùu bao linh hoàn. Chuùa Gieâsu haáp hoái treân thaùnh giaù, Ñöùc Meï haáp hoái trong taâm hoàn döôùi chaân Thaùnh Giaù (ÑHV 321).
* Töø xöa, "thieáu nhi" ñaõ laøm toâng ñoà ñaày duõng caûm: Tarcisio ñaõ mang Chuùa ñeán bao nhieâu ngöôøi. Haõy ghi lôøi Chuùa: "Ñöøng khinh deå treû con." (ÑHV 328).
Chiaretta sinh ra trong moät gia ñình ngheøo naøn, theâm thay môùi boán tuoåi ñaàu laïi maéc beänh naëng, laøm muû trong phoåi, khoù thôû thöôøng hay möûa ra maùu. Cha meï em, maëc duø ngheøo khoù, nhöng vì thöông con tha thieát, vaãn ñöa em ñi beänh vieän naøy ñeán beänh vieän kia. Gia ñình cöù thay ñoåi choã ôû luoân ñeå mong em choùng khoûi. Nhöng caùc baùc só ñeàu boù tay baát löïc. Chiaretta phaûi cheát sôùm thoâi!
Trong côn buoàn phieàn, cha meï em tình côø nghe noùi ñeán phong traøo Baùc aùi Hieäp Nhaát (Focolare), lieàn ñöa em ñeán moät beänh vieän gaàn trung taâm Loppiano, vaø caû gia ñình taäp soáng yeâu thöông theo Lôøi Chuùa. Sau moät thôøi gian, baàu khí gia ñình trôû neân soát saéng haún. Chính em Chiaretta soáng Lôøi Chuùa caùch ñôn sô thaâm traàm nhaát.
Haèng ngaøy, Chiaretta röôùc Chuùa Gieâsu Thaùnh Theå vaø coá gaéng soáng giaây phuùt hieän taïi. Em ghi teân voâ lôùp hoïc nhöng suoát naêm chæ ñeán lôùp ñöôïc ba, boán laàn, vaøo nhöõng luùc khoûe nhaát. Ngoaøi nhöõng luùc aáy, em phaûi luoân soáng trong loàng döôõng khí, thôû baèng khí oxy. Ngaøy ngaøy caùc baïn mang baøi hoïc veà cho em, roài nhaän baøi laøm cuûa em ñeå noäp. Theá maø ñeán kyø thi cuoái naêm, em ñöùng haïng nhaát! Maëc duø bieát mình khoâng theå ôû traàn theá ñöôïc bao laâu, Chiaretta vaãn soáng giaây phuùt hieän taïi caùch vui veû, vaãn laøm baøi vôû nhö caùc baïn hoïc. Cha meï, baùc só, y-taù ai cuõng xoùt xa caûm phuïc voâ cuøng. Ñaëc bieät laø moãi laàn chích cho em moät muõi thuoác (maø moãi ngaøy nhieàu oáng nhö theá), em cuõng ñöa tay ra keøm theo moät nuï cöôøi raát töôi tónh: "cöù chích cho em ñi! ñöøng ngaïi! Coù Chuùa soáng vôùi em!"
Ngaøy côn beänh trôû neân traàm troïng, cha meï Chiaretta ñaõ quyeát ñònh ñöa em veà nhaø. Luùc töø giaõ, em ñi quanh baét tay caùc baïn khaùc cuøng phoøng, noùi moät caâu ñôn sô: "Chuùng ta seõ gaëp nhau, khoâng döôùi ñaát thì treân Thieân ñaøng vaäy!" Roài em caùm ôn baùc só, y-taù vaø ra veà vui veû. Maáy ngaøy sau Chiaretta giaõ bieät coõi ñôøi, nuï cöôøi vaãn töôi nôû treân moâi!
Hieän nay gia ñình em ñaõ soáng haún taïi trung taâm Focolare, Loppiane. Chính cha ñaõ gaëp cha meï cuûa em Chiaretta vaø nghe thuaät laïi caâu chuyeän veà ñôøi em nhö vöøa keå. Moät em cuûa Chiaretta cuõng ñang maéc beänh nhö chò. Vaø coâ beù naøy, môùi 5 tuoåi ñaàu, maø cuõng chia seû kinh nghieäm soáng Phuùc AÂm vôùi cha!.
19. Toâng ñoà cuûa giôùi lao ñoäng
* Neáu con baûo "giaùo daân coù ôn ñaëc suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn" coù ngöôøi seõ cho raèng con nhaïo baùng hoï! Neáu con baûo "giaùo daân laø tö teá, tieân tri, vöông giaû", coù ngöôøi seõ cho con laø theä phaûn! Coù maáy giaùo daân yù thöùc hoï ñöôïc Chuùa goïi? Chuùa caàn hoï? Haõnh dieän vaø tri aân vì ñöôïc laøm con Chuùa nhôø pheùp Thaùnh Taåy? Laøm chieán só, chöùng nhaân cho pheùp Theâm söùc? (ÑHV 333).
* Thôøi ñaïi giaùo daân. Bao laâu chöa ñoäng vieân ñöôïc toaøn löïc daân Chuùa yù thöùc vaø haønh ñoäng, caùc taàng lôùp xaõ hoäi naøy chöa theå thaám nhuaàn Phuùc AÂm ñöôïc (ÑHV 334).
* Bí quyeát coâng cuoäc toâng ñoà trong thôøi ñaïi ta: Toâng ñoà giaùo daân! (ÑHV 335).
Laø con trai cuûa moät gia ñình lao ñoäng ôû Bæ, caäu Cardji phaûi vaát vaû töø taám beù. Ba cuûa caäu cheát sôùm. Ngaøy ba caäu haáp hoái caäu ñaõ caàm tay ba vaø noùi vôùi ba:"Thöa ba, ba ñaõ laø moät ngöôøi thôï, moät ngöôøi cha göông maãu, hy sinh vì caùc con. Con xin höùa vôùi ba laø seõ coá gaéng xöùng ñaùng vôùi ba, seõ laøm toâng ñoà phuïc vuï giôùi lao ñoäng!"
Caäu Cardji ñaõ giöõ lôøi höùa, daâng mình vaøo chuûng vieän ñeå laøm linh muïc. Roài vôùi quaû tim khoâng ngôùt thao thöùc phuïc vuï giôùi thôï thuyeàn, cha ñaõ saùng kieán laäp ra phong traøo Thanh Lao Coâng (JOC). Vôùi phöông phaùp "Xem-Xeùt-Laøm", caên cöù treân döï kieän thöïc teá ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà theo aùnh saùng Phuùc AÂm, phong traøo ñaõ thaønh coâng röïc rôõ. Giôùi treû lao ñoäng nhôø phong traøo ñaõ haêng say soáng Ñöùc Tin vaø ñaáu tranh cho coâng bình, baùc aùi, giaûi phoùng chính giai caáp cuûa mình. Phong traøo naøy lan khaép moïi nôi. Naêm Ñöùc OÂng Cardji kyû nieäm Kim Khaùnh linh muïc, caùc baïn Thanh Lao Coâng ñaõ taëng ngaøi moät veù maùy bay ñeå ngaøi coù theå ñi naêm chaâu thaêm nhöõng keû chính tay ngaøi ñaõ giaûi phoùng. Ngaøi ñöôïc giôùi treû khaép theá giôùi voâ cuøng yeâu meán vaø ngöôõng moä.
Ñeå toû loøng ghi ôn cuûa Toaø Thaùnh ñoái vôùi ngaøi cuõng nhö meán yeâu saâu xa ñoái vôùi giôùi treû, Ñöùc Gioan XXIII ñaõ phong ngaøi laøm Hoàng Y. Ngaøi thöôøng noùi:"Toâi muoán leo leân maùi nhaø vaø la cho moïi ngöôøi nghe moät bí quyeát: Phaûi duøng giaùo daân laøm toâng ñoà trong moâi tröôøng cuûa hoï".
20. Caùc Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø Tu hoäi ñôøi
* Toâng ñoà baèng "phuï nöõ" raát ñaéc löïc, töø baø Maria, baø Salomeù theo giuùp Chuùa Gieâsu, thaùnh Phaoloâ cuõng nhaéc ñeán nhieàu phuï nöõ toâng ñoà: "Xin göûi lôøi chaøo Trypheùna vaø Tryphosa, caùc baø ñaõ lieàu coâng lao nhoïc trong Chuùa." (Rom. 16:12) (ÑHV 327).
* Haõy nghieân cöùu caùc tu hoäi ñôøi: thôøi ñaïi môùi, giaûi phaùp môùi, ñoù laø aân ñaëc suûng cuûa thôøi ñaïi ta, seõ laøm thaêng tieán ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa bao giaùo daân. Caùc Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ nhaän thaáy daáu hieäu cuûa thôøi ñaïi tröôùc chuùng ta nhöõng maáy chuïc naêm (ÑHV 339).
* Ñöôøng loái cuûa toâng ñoà thôøi ñaïi ta: - ÔÛ giöõa traàn gian, - Khoâng do traàn gian, - Nhöng cho traàn gian, - Vôùi phöông tieän cuûa traàn gian (ÑHV 340).
* Laø chi theå cuûa nhieäm theå, chuùng ta laø oùc ñeå suy tö, laø maét ñeå nhìn thöïc taïi traàn theá, laø tai ñeå nghe tieáng reân ræ, ñoøi hoûi, laø vai ñeå gaùnh vaùc, laø tay ñeå cöùu vôùt, laø chaân ñeå ñi ñeán vôùi ngöôøi khoå ñau, laø quaû tim ñeå khaéc khoaûi yeâu thöông, laø mieäng ñeå noùi nhöõng lôøi baùc aùi uûi an. Nhôø toâng ñoà maø Hoäi Thaùnh hieän dieän giöõa theá giôùi ngaøy nay (ÑHV 341).
Chính caùc Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ môû loái, ban haønh nhöõng chæ thò saùng suoát, cuõng nhö ñaët heát tin töôûng vaøo Tu Hoäi Ñôøi. Chính caùc ngaøi ñaõ ñöôïc Thaùnh Linh soi saùng ñeå ñoùn nhaän vaø höôùng daãn nhöõng taâm hoàn taän hieán giöõa traàn theá trong thôøi ñaïi ta. Sau ñaây, cha xin trích daãn lôøi cuûa moät vaøi Ñaáng ñaõ noùi ñeán Tu Hoäi Ñôøi. Ñoù laø nhöõng lôøi vaøng ngoïc maø ta phaûi suy ngaém ñeå hieåu yù nghóa cuûa Tu Hoäi Ñôøi chuùng ta.
Ñöùc Pioâ XII daïy:
* Veà baûn chaát Tu Hoäi Ñôøi: "Caùc Tu hoäi naøy ñöôïc keå laø thuoäc baûn chaát ñôøi soáng troïn laønh, vì coù nhieàu tính caùch gioáng vôùi doøng tu. Caû hai nhö coù moái lieân heä, baø con coù söï töông ñoàng chaët cheõ" (Toâng Saéc Hoäi Thaùnh Meï Quan Phoøng, soá 6). "Caùc Tu Hoäi Ñôøi ñaõ baét ñaàu thaønh hình trong tieàn baùn theá kyû vöøa qua, do moät ôn soi saùng ñaëc bieät cuûa Chuùa Quan Phoøng, vôùi muïc ñích ñaëc bieät caùch trung thaønh giöõa traàn theá caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, vaø chu toaøn caùch töï do hôn nhöõng coâng vieäc baùc aùi maø caùc doøng tu bò thôøi theá, hoaøn caûnh gaây khoù deã hay hoaøn toaøn ngaên caám khoâng cho thöïc hieän ñöôïc... Caùc Tu Hoäi Ñôøi cuõng chöùng toû raèng mình coù theå laøm thaønh moät khí cuï raát höõu ích ñeå xaâm nhaäp moâi tröôøng vaø laøm vieäc Toâng ñoà giöõa traàn theá". (Toâng saéc HTMQP soá 9).
* Veà hoaït ñoäng cuûa Tu Hoäi Ñôøi: "Söï phaùt trieån toát ñeïp cuûa Tu Hoäi Ñôøi chöùng minh ngaøy caøng roõ reät hôn baèng caùc Tu Hoäi Ñôøi coù theå:
- Phuïc vuï Hoäi Thaùnh vaø caùc linh hoàn caùch höõu hieäu.
- Soáng moïi nôi moïi luùc ñôøi soáng troïn laønh thöïc söï, trong nhöõng tröôøng hôïp maø ñôøi soáng doøng tu theo Giaùo luaät khoâng theå thöïc thi hoaëc khoù thích öùng noãi.
- Kitoâ hoaù caùch thaâm saâu gia ñình, ngheà nghieäp, xaõ hoäi nhôø söï tieáp xuùc tröïc tieáp moãi ngaøy cuûa moät cuoäc ñôøi toaøn hieán cho vieäc thaùnh hoaù.
- Laøm vieäc toâng ñoà döôùi nhieàu hình thöùc vaø ñoùng nhöõng vai troø maø hoaøn caûnh, nôi choán, thôøi gian khieán linh muïc vaø tu só khoù thöïc hieän ñöôïc" (Toâng saéc HTMQP soá 10).
* Veà ñaëc tính cuûa Tu Hoäi Ñôøi:
"Tính caùch traàn theá laø leõ soáng cuûa Tu Hoäi Ñôøi". "Khoâng nhöõng vieäc toâng ñoà cuûa caùc Tu Hoäi Ñôøi phaûi ñöôïc thöïc hieän giöõa traàn theá, nhöng cuõng phaûi thöïc hieän vôùi nhöõng phöông tieän traàn theá, nghóa laø vôùi ngheà nghieäp, hoaït ñoäng, hình thöùc, nôi choán, hoaøn caûnh thích hôïp vôùi ñieàu kieän traàn theá" (Töï saéc Sau moät naêm toát ñeïp soá 11). "Tu Hoäi Ñôøi laø ôn quan phoøng cuûa Thieân Chuùa" (soá 6).
Ñöùc Phaoloâ VI daïy:
"Tu Hoäi Ñôøi laø moät bieán coá raát quan troïng cho cuoäc soáng hieän taïi cuûa Hoäi Thaùnh" (Dieãn vaên ngaøy 2.2.1972). "Caùc con laø: moät caønh laù xinh töôi vaø maïnh meõ cuûa Hoäi Thaùnh trong giaây phuùt lòch söû naøy, moät caùnh quaân cuûa Hoäi Thaùnh ñang tieán maïnh giöõa traàn gian". (Dieãn vaên 20.9.1972)
21. Maûnh giaáy trong chieác huy chöông
* "Toâng ñoà baèng hy sinh vaø thinh laëng" nhö haït luùa choân vuøi, naùt thoái ñeå sinh muoân ngaøn haït khaùc nuoâi nhaân loaïi. "Toâng ñoà baèng chöùng tích." Lôøi quaû quyeát suoâng khoâng ñaùng ngöôøi ta tin töôûng maáy, duø ngoït ngaøo trau chuoát ñeán ñaâu. Tang vaät ñaùng tin hôn. Hình aûnh chuïp ñöôïc, tieáng noùi ghi aâm ñöôïc, caøng deã ñaùnh ñoäng ngöôøi ta hôn. Nhöng chính con ngöôøi soáng ñoäng baèng xöông thòt, neáu caû cuoäc sinh hoaït, neáu caû moät lôùp ngöôøi, moät gia ñình cuøng soáng moät lyù töôûng, thì chöùng tích aáy coù moät söùc maïnh thuyeát phuïc lôùn lao bieát chöøng naøo! (ÑHV 322)
Sau nhöõng thaùng naêm laøm ñaày tôù cho moät gia ñình quyù toäc, Sophie Berdanska phaûi thaát nghieäp ñoùi raùch, lang thang... Ngaøy kia gia ñình Merston, moät gia ñình Do Thaùi thueâ naøng veà chaêm soùc cho maáy ñöùa treû trong nhaø hoï. Ngay hoâm ñaàu tieân, khi bieát ñöôïc Sophie laø ngöôøi Coâng giaùo, oâng chuû ñaët ñieàu kieän laø "naøng khoâng ñöôïc giaûng ñaïo" cho con caùi cuûa oâng. Sophie nhaän lôøi. Vaø chieàu hoâm aáy, luùc coøn laïi moät mình trong phoøng, naøng laáy moät maûnh giaáy nhoû, vieát moät gioøng chöõ, xeáp laïi vaø boû vaøo huy chöông cha naøng ñeå laïi roài mang vaøo coå. Luõ treû trong nhaø nhieàu laàn ñoøi Sophie cho coi chieác huy chöông aáy, nhöng Sophie nhaát ñònh khoâng cho: Bí maät cuûa ñôøi coâ maø!
Döôùi söï chaêm soùc chæ baûo cuûa Sophie, luõ treû trong gia ñình Merston caøng ngaøy caøng neân nhu mì, ngoan ngoaõn. Cuoäc soáng ñang troâi qua laëng leõ thì moät hoâm, hoïa tai doàn daäp xaûy tôùi: Beù Naim ñau naëng caû nhaø cuoáng quít ñöa beù ñi beänh vieän. Sophie tình nguyeän tuùc tröïc ngaøy ñeâm ôû ñoù. Roài theâm hai ñöùa nöõa cuõng ngaõ beänh. Gaùnh ñaõ naëng laïi caøng naëng theâm treân ñoâi vai Sophie. Tuy nhieân, naøng vaãn taän tình phuïc vuï caùch vui veû, cho ñeán khi ba ñöùa nhoû trôû laïi bình thöôøng. Nhöng roài moät hoâm, keát quaû cuûa nhöõng ngaøy lao nhoïc thöùc khuya, daäy sôùm: Sophie ngaõ beänh vaø töø traàn.
Hai naêm troâi qua. Hoâm nay laø ngaøy gioã cuûa Sophie Berdanska. Ngöôøi ta thaáy caû gia ñình Merston daäy sôùm vaø cuøng nhau ñeán moät nhaø thôø Coâng giaùo döï Thaùnh leã... Phaûi chaêng laø pheùp laï?
Khoâng! Sau khi Sophie ñaõ maát ñöôïc ít laâu, luùc tình côø môû chieác huy chöông cuûa naøng maø tuïi treû ñaõ vaát laên loùc töø laâu trong moät xoù, oâng Merston ruùt ra ñöôïc moät maûnh giaáy treân coù ghi doøng chöõ: "Khi ngöôøi ta caám toâi noùi veà ñaïo cuûa toâi, toâi quyeát soáng ñaïo toâi tröôùc maët hoï nhö moät chöùng tích huøng hoàn". OÂng heát söùc baøng hoaøng caûm phuïc. Roài gia ñình cuûa oâng cuõng theá. Vaø sau ñoù, taát caû moïi ngöôøi ñeán nhaø thôø xin nhaän laõnh Bí tích Röûa toäi.
Hoâm nay, hoï ñang treân ñöôøng ñeán nhaø thôø döï leã gioã laàn thöù hai cuûa Sophie Berdanska, vò toâng ñoà treû ñaõ mang Tin Möøng ñeán cho hoï baèng moät cuoäc soáng aâm thaàm, nhöng chan chöùa tình yeâu, baùc aùi.