Nhöõng Ngöôøi Löõ Haønh Treân Ñöôøng Hy Voïng
cuûa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän
10- Chí Khí
1. Baùt côm bò vôõ
* Ñöøng ham caõi vaõ soâi noåi, con seõ ra muø quaùng. Ñam meâ nhö maây muø, che khuaát aùnh saùng khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa (ÑHV 210).
* Ñöøng ñuøng ñuøng quaùt maéng khi ngöôøi khaùc coù loãi. Haõy nhaãn naïi ñôïi chôø, vôùi lôøi leõ dòu daøng vaø taát caû yù ngay laønh, con ñaït nhieàu keát quaû hôn laø chöûi maéng nhau töøng giôø. Thaønh coâng cho baûn thaân con vaø con cheá ngöï tính tình cuûa con (ÑHV 217).
* Haõy quay löng cho haïng ngöôøi baát nhaân, hoï ræ tai con: "Daïi gì cho khoå caùi ñôøi!" Chuùa Gieâsu ñaõ ñuoåi Pheâroâ: "Satan haõy cuùt ñi!" (ÑHV 223).
Thaùnh Beâneâñictoâ chaøo ñôøi naêm 480 taïi Mercia. Trong thôøi kyø ñang maûi meâ theo ñuoåi vieäc hoïc, ngaøi ñaõ nhaän ra thaùnh yù nhieäm maàu cuûa Thieân Chuùa muoán ngaøi vaøo moät khu röøng vaéng ôû Subiacoâ caùch Roma 40 daëm ñeå soáng ñôøi tòch lieâu thaân maät vôùi Chuùa. Vaø chính taïi nôi ñaây, ngaøi ñaõ laäp neân ñôøi soáng Ñan tu, soáng coäng ñoaøn, chieâm nieäm vaø lao ñoäng, moät loái tu trì luùc ñoù chöa coù ôû AÂu chaâu. Ngaøy nay, taïi Subiacoâ, vaãn coøn taát caû di tích cuûa Tu vieän nguyeân thuûy.
Tieáng nhaân ñöùc cuûa ngaøi ñoàn vang khaép nôi; nhieàu keû ñeán xin daâng mình cho Chuùa theo luaät doøng cuûa ngaøi ñaët. Phaàn ñoâng moân ñoà ñeàu haêng say, quaûng ñaïi; nhöng cuõng coù moät soá ít khoâng chòu noåi, muoán ngaøi nôùi roäng luaät ñoâi chuùt. Ngaøi cöông quyeát giöõ vöõng lyù töôûng tu trì. Thaáy theá, ngaøy noï, coù keû leùn boû thuoác ñoäc vaøo baùt thöùc aên cuûa ngaøi; nhöng laï thay, luùc ngaøi laøm daáu Thaùnh giaù, töï nhieân baùt thöùc aên aáy vôõ ra. Caùc keû aùc taâm kia voäi quyø goái thuù loãi.
2. Thieáu phuï can tröôøng
* Ngöôøi chí khí bieát thinh laëng. AÊn noùi böøa baõi, thieáu suy nghó, gieo raéc chia reõ, thuû ñoaïn ñoù laø khí cuï cuûa ma quæ ñeå haï ñöùc baùc aùi (ÑHV 204).
* Ngöôøi chí khí khoâng toïc maïch doøm ngoù vieäc ngöôøi khaùc, nhöng ñem taát caû yù chí ñeå bieát mình roõ hôn (ÑHV 205).
* Ñöøng noùi: "Toâi töï nhieân vaäy, söûa sao ñöôïc." Khoâng, ñoù laø nhöõng khuyeát ñieåm, con phaûi "neân ngöôøi", "neân con Chuùa". Nhöõng tính aáy baát xöùng vôùi con (ÑHV 222).
- Baù töôùc Chantal ñaõ töû naïn! Tin seùt ñaùnh aáy ñaäp vaøo tai Gioanna Phanxica Chantal. Baø baøng hoaøng ñeán ngaát xæu. Laïi theâm moät Thaùnh giaù naëng trong ñôøi cuûa baø. Thaùnh giaù thöù nhaát Chuùa gôûi ñeán laø caùi cheát cuûa meï baø vaøo luùc baø chöa ñöôïc hai tuoåi. Baây giôø laïi moät Thaùnh giaù thöù hai ñuùng luùc baø môùi 28 xuaân xanh. Tuy ñau khoå tröôùc caùi cheát cuûa choàng, ngöôøi thieáu phuï treû tuoåi aáy vaãn can ñaûm, quyeát ôû vaäy nuoâi 4 con thô vaø oâm aáp lyù töôûng chæ thuoäc veà Chuùa. Chính loøng ñaïo ñöùc, baùc aùi vaø chí khí cuûa baø ñaõ naâng ñôõ baø trong côn thöû thaùch. Haønh ñoäng saùng choùi sau ñaây laø moät baèng chöùng cuï theå: baø ñaõ tình nguyeän mang ñöùa con cuûa keû baén cheát choàng mình ñeán nhaø thôø chòu pheùp Röûa toäi vaø laøm meï ñôõ ñaàu cho noù.
Nhôø söï höôùng daãn cuûa thaùnh Phanxicoâ de Sales, baø ñaõ daâng mình vaøo doøng Thaêm Vieáng vaø ñaõ hy sinh ñoùng goùp raát nhieàu ñeå laøm cho Doøng phaùt trieån moïi maët.
3. Moät thoâng ñieäp bí maät
* Ngöôøi ích kyû traùnh traùch nhieäm, traùnh nhoïc meät, traùnh hy sinh; hoï muoán taïo haïnh phuùc, taïo moät "thieân ñaøng daønh rieâng" cho hoï giöõa traàn gian, nhöng hoï seõ maát thieân ñaøng vónh vieãn (ÑHV 196).
* Ñöøng cho khieáp nhöôïc laø khoân ngoan. Chính vì nhieàu ngöôøi coøn aùnh saùng "khoân ngoan" kieåu ñoù maø coøn toái taêm chieám ñoaït nhieàu moâi tröôøng hoï khoâng daùm mô öôùc (ÑHV 199).
* Chuùa khoâng sinh con ñeå laøm ñaøn cöøu, ñaøn vòt, nhöng ñeå laõnh ñaïo moâi tröôøng cuûa con. Laõnh ñaïo laø thuùc ñaåy, laø loâi cuoán (ÑHV 214).
Cheá ñoä Phaùtxít cuõng nhö thuyeát phaân bieät chuûng toäc cuûa Hitler, ñöôïc quaân ñoäi vaø vuõ khí che chôû, ñang treân ñöôøng baønh tröôùng maõnh lieät, thì boãng döng phaûi moät töôøng thaønh: tieáng noùi beânh vöïc nhaân quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo.
Ñöùc Thaùnh Cha Pioâ XI ñaõ cöông quyeát noùi leân tieáng noùi cuûa löông taâm vaø söï thaät. Ngaøi bí maät cho aán loaùt vaø ñöa vaøo nöôùc Ñöùc moät böùc thoâng ñieäp leân aùn söï sai laïc vaø taøn aùc cuûa thuyeát phaân bieät chuûng toäc cuõng nhö cuûa cheá ñoä Phaùtxít Hitler. Moät ngaøy chuùa nhaät noï, böùc thoâng ñieäp aáy ñöôïc ñoïc leân treân khaép nôi toaø giaûng ôû caùc nhaø thôø thuoäc laõnh thoå nöôùc Ñöùc, tröôùc söï baøng hoaøng vaø töùc giaän cuûa Hitler cuõng nhö cuûa maät vuï Gastapa. Vì söï thaät, Ñöùc Pioâ XI cuõng nhö toaøn theå Giaùo Hoäi Ñöùc ñaõ saün saøng ñoùn nhaän moïi haäu quaû, vaø haäu quaû sau ñoù ñaõ thöïc söï ñeán. Ñöùc Pioâ XI bò thoaù maï. Nhieàu Hoàng Y, Giaùm muïc, giaùo só cuõng nhö giaùo daân noåi tieáng cuûa Giaùo Hoäi Ñöùc ñaõ bò baét. Nhöng lòch söû muoân ñôøi seõ coøn khaâm phuïc chí khí vaø yù thöùc söù maïng cuûa Ñöùc Pioâ XI.
4. Ñöùa con yeâu cuûa toå quoác
* Lôïi duïng quaàn chuùng ñeå tieán thaân, khoâng phaûi laø tö caùch ngöôøi laõnh ñaïo. Con seõ laøm laõnh tuï xöùng ñaùng neáu con khoâng traùnh quaàn chuùng, nhöng tìm ñeán vôùi hoï vaø lieàu thaân cöùu hoï (ÑHV 198).
* Va chaïm ngöôøi khaùc laø söï thöôøng. Soáng moät xaõ hoäi khoâng va chaïm nhau chæ coù theå laø thieân ñaøng. Moät hoøn ñaù nhôø va chaïm maø laùng hôn, troøn hôn, saïch hôn, ñeïp hôn
(ÑHV 211).
* Thôøi giôø vaø söùc löïc laø cuûa Chuùa, taïi sao phí phaïm vì nhöõng trôû ngaïi doïc ñöôøng. Ñaïi döông bao giôø cuõng coù soùng, thuyeàn cöù vöõng vaøng löôùt ñi, khoâng nghó gì ñeán soùng
(ÑHV 220).
Ñöùc Cha Mannix, moät Giaùm muïc goác AÙi Nhó Lan (Irlande), ñaõ ñöôïc Toaø Thaùnh cöû sang laøm Toång Giaùm muïc giaùo phaän Melbourne (UÙc Ñaïi Lôïi). Trong thôøi kyø Ailen tranh ñaáu vôùi Anh quoác ñeå giaønh laïi ñoäc laäp, ngaøi coù moät thaùi ñoä raát quaû caûm vaø moät tieáng noùi raát uy tín. Ngaøy noï theo döï tính, ngaøi veà thaêm queâ höông Ailen baèng taøu thuûy; nhöng khi taøu vöøa veà ñeán gaàn Ailen thì chính phuû Anh quoác cho haûi quaân ra caûn ñöôøng vôùi phaùp leänh: "Toång Giaùm muïc Mannix khoâng ñöôïc ñaët chaân leân Ailen maø phaûi veà Anh quoác. Hôn theá, duø ôû Anh, Toång Giaùm muïc cuõng khoâng ñöôïc leân vuøng Toâ Caùch Lan (Scotland) laø nôi coù nhieàu ngöôøi goác AÙi Nhó Lan ñang ôû". Tröôùc leänh ñoù, Ñöùc Cha Mannix traû lôøi: "Khoâng ñöôïc leân Toâ Caùch Lan thì toâi seõ leân moät tænh gaàn Toâ Caùch Lan vaäy". Sau ñoù, ngaøi ñaõ ñeán New Castle, moät tænh gaàn Toâ Caùch Lan vaø caùc nôi khaùc ñeàu töïu veà New Castle ñeå nghe ngaøi dieãn thuyeát veà boån phaän cuûa ngöôøi Coâng giaùo ñoái vôùi neàn ñoäc laäp cuûa Toå quoác. Cuoäc dieãn thuyeát thaønh coâng khoâng theå töôûng töôïng. Caùc baùo chí ñaêng taûi nhöõng baøi dieãn thuyeát cuûa ngaøi sang ñeán taän AÙi Nhó Lan, gaây neân moät baàu khí soâi noåi trong moïi taàng lôùp daân chuùng.
Moät thôøi gian sau, Ailen giaønh laïi ñöôïc ñoäc laäp nhöng vaãn leä thuoäc moät phaàn vaøo Anh quoác. Trong Hieán phaùp coù ghi moät ñieàu khoaûn buoäc Quoác tröôûng hay Thuû töôùng AÙi Nhó Lan tröôùc khi nhaäm chöùc phaûi tuyeân theä baûo veä Anh giaùo (Tin laønh) vaø trung thaønh vôùi Nöõ hoaøng Anh laø ngöôøi ñöùng ñaàu Anh giaùo. Tröôùc ñieàu khoaûn aáy, phaàn ñoâng caùc vò Giaùm muïc AÙi Nhó Lan ñeàu baûo: "Ngöôøi Coâng giaùo khoâng ñöôïc tuyeân theä nhö vaäy".
Maø chuùng ta bieát taïi Ailen, 95% daân chuùng laø ngöôøi Coâng giaùo, neân caùc Thuû töôùng ñöôïc baàu leân laø ngöôøi Coâng giaùo, nhöng sau ñoù ai cuõng phaûi töø chöùc vaø nhöôøng gheá thuû töôùng cho moät öùng cöû vieân tin laønh vì thaáy khoâng theå tuyeân theä nhö hieán phaùp ñoøi buoäc. Lieân tieáp maáy nhieäm kyø, caùc daân bieåu Coâng giaùo trong Quoác hoäi caûm thaáy raát phaân vaân giöõa hai ñieàu phaûi löïa choïn: tuyeân theä thì maéc loãi, khoâng tuyeân theä thì thieät thoøi cho Toå quoác.
Ñeán moät nhieäm kyø kia, oâng Edmond de Valera ñöôïc baàu leân. Luùc aáy, moät böùc ñieän tín töø UÙc Ñaïi Lôïi ñaùnh sang cho Quoác hoäi Ailen, noäi dung goïn loûn: "Khi ta tuyeân theä maø nöôùc Anh bieát laø ta seõ khoâng giöõ lôøi, thì ñöôïc pheùp tuyeân theä! Kyù teân: Tieán só Mannix". Theo lôøi khuyeân, oâng Edmond de Valera ñaõ tuyeân theä. Treân gheá Thuû töôùng oâng ñaõ ra söùc hoaït ñoäng cho AÙi Nhó Lan ñöôïc ñoäc laäp hoaøn toaøn... vaø quoác hoäi ñaõ nhaát trí boû phieáu xoaù haún ñieàu khoaûn treân ra khoûi Hieán phaùp.
5. Tieáng noùi cuûa löông taâm
* Ngöôøi chí khí coù tinh thaàn hy sinh, nhö vieân ñöôøng, haït muoái! Chaáp nhaän tan bieán ñeå laøm cho thöùc aên coù muøi vò ngon laønh maø khoâng khoe khoang (ÑHV 201).
* Ngöôøi chí khí coù taâm hoàn ngay thaúng vaø caûm thaáy ñeâ nhuïc khi böôi moùc vieäc keû khaùc hoaëc soáng quanh co (ÑHV 202).
Tröôùc söï ñaøn aùp Toân giaùo moät caùch khoa hoïc vaø daõ man cuûa Mao traïch Ñoâng, Ñöùc Cha Kyø AÂn ñaõ can ñaûm ñoïc treân toaø giaûng nhaø thôø chính toaø Thöôïng Haûi moät baøi dieãn thuyeát noùi roõ laäp tröôøng ñuùng ñaén cuûa Hoäi Thaùnh vaø cuûa chính ngaøi. Trong baøi aáy coù caâu: "Neáu coù hai linh hoàn, toâi coù theå hy sinh moät, nhöng bôûi chæ coù moät linh hoàn, moät löông taâm, neân toâi khoâng theå hy sinh noù vôùi baát cöù giaù naøo caû... Baûn thaân toâi coù linh hoàn vaø theå xaùc, linh hoàn toâi xin phoù thaùc cho Chuùa, hieán daâng cho Hoäi Thaùnh, coøn theå xaùc toâi xin trao taëng Toå quoác..."
Vì traùch nhieäm, vò Toång Giaùm muïc Thöôïng Haûi ñaõ noùi leân taát caû söï thaät, duø quaù bieát nhöõng caùi chi ñang chôø ñôïi ngaøi. Ngaøi saün saøng ñoùn nhaän moïi haäu quaû. Vaø thaät theá, hai ngaøy sau, ngaøi bò baét vaø maát tích cho ñeán hoâm nay.
6. ÔÛ tuø trong Chuùa
* Tröôùc trôû ngaïi, con haõy ñöùng vöõng nhö moät teân khoång loà. Ôn Chuùa khoâng thieáu. Neáu con phaûi haïn cheá hoaït ñoäng moät thôøi gian, coù caàn gì ñaâu! Vieäc con laøm laø vieäc cuûa Chuùa, hôn laø vieäc cuûa con (ÑHV 219).
* Chieáu saùng ñôøi con baèng ñöùc tin vaø ñöùc aùi. Ñoát chaùy theá gian vôùi ngoïn löûa Chuùa ñaët trong tim con (ÑHV 226).
* Laøm theá naøo maø tö töôûng, ngoân ngöõ, haønh ñoäng con khieán ngöôøi ta phaûi phaûn öùng: Con ngöôøi naøy ñaõ say meâ moät cuoán saùch: Phuùc AÂm, ñaõ bò loâi cuoán bôûi moät lyù töôûng: Cuoäc Ñôøi Chuùa Gieâsu (ÑHV 227).
Trong thôøi gian bò caàm tuø, muïc sö Wurmbrand ngöôøi Roumanie phaûi ôû döôùi moät caùi haàm toái taêm, laïnh leûo. Khoå hôn nöûa laø phaûi aên uoáng vaø laøm moïi vieäc veä sinh taïi choã! Caùc baïn tuø vôùi oâng la leát trong ñoù, cuoái tuaàn môùi ñöôïc pheùp queùt doïn. OÂng ñaõ chòu laém nhuïc hình. Coù laàn lính gaùc baét oâng aên phaân, oâng xin ñöôïc pheùp aên phaân cuûa mình nhöng hoï khoâng chòu, baét phaûi aên phaân cuûa ngöôøi khaùc.
Suoát 17 naêm tuø nguïc nhö theá, muïc sö Wurmbrand vaãn kieân trì, duõng caûm, tröôùc sau nhö moät. OÂng luoân haêng haùi phuïc vuï caùc baïn tuø, ñoäng vieân tinh thaàn hoï, cö xöû vôùi moïi ngöôøi trong taâm tình baùc aùi, yeâu thöông. Bí quyeát cuûa oâng: Toâi ñang ngoài tuø vôùi Chuùa. (Sau khi ñöôïc traû töï do, oâng cho xuaát baûn moät cuoán saùch ñöôïc dòch sang tieáng Phaùp, nhan ñeà: "Mes prisons avec Dieu".)
7. Caäu beù can ñaûm
* Con phaûi taäp "bieát töø choái", "bieát noùi khoâng" (ÑHV 224).
* Nghieâm trang vaø vöõng vaøng, cöû chæ beân ngoaøi phaûi chieáu doïi taâm hoàn beân trong: taâm hoàn bình an, töï chuû cuûa con, khoâng treû nít luùng tuùng hoài hoäp (ÑHV 228).
Thôøi Caùch maïng Phaùp, Giaùo Hoäi bò baùch haïi döõ doäi. Moät hoâm cha xöù Bretagne caûi trang ñeán daâng leã taïi moät gia ñình ñaïo ñöùc trong xöù, laø gia ñình cuûa caäu Benjamin. Caäu beù raát sung söôùng vì ñaây laø laàn ñaàu tieân caäu ñöôïc giuùp leã, caäu theo cha xöù ñi ñöa Mình Thaùnh Chuùa cho keû lieät. Boãng coù tieáng xì xaøo... moät toaùn lính ñang tieán laïi... Cha xöù voäi trao Mình Thaùnh Chuùa cho caäu Benjamin röôùc, duø caäu chöa ñöôïc röôùc leã vôõ loøng! Cha cuõng trao cho caäu giöõ luoân caû Maët Nhaät, roài caû hai chia tay nhau, moãi ngöôøi chaïy moät ngaû. Vì coøn nhoû, chaïy yeáu, Benjamin bò toaùn lính baét ñöôïc. Moät laùt sau, cha xöù cuõng bò baét. Chuùng tra hoûi cha: "Maøy caát daáu Mình Thaùnh Chuùa ôû ñaâu? Cha moät möïc im tieáng. Töùc giaän, chuùng baén cha cheát taïi choã. Luïc soaùt moät hoài cuõng chaúng thaáy Mình Thaùnh Chuùa ñaâu, chuùng lieàn quay sang Benjamin: "Chaéc chaén maøy ñang giöõ Mình Thaùnh Chuùa, ñöa ngay cho tuïi tao keûo thieät maïng", Benjamin vöøa can ñaûm vöøa ngaây thô traû lôøi:
- Mình Thaùnh Chuùa toâi ñang coøn giaáu...
- ÔÛ ñaâu?
-...trong loøng toâi, caùc oâng moå ra maø laáy!"
Ñieân tieát, boïn lính gieát lieàn Benjamin taïi choã, beân moät caây soài coå thuï. Maáy naêm sau, Giaùo Hoäi Phaùp ñöôïc bình yeân trôû laïi. Moät côn baõo laøm ñoå caây soài coå thuï. Döôùi goác caây bò troác leân, ngöôøi ta tìm thaáy hai xaùc: treân xaùc caäu beù, Maët Nhaät coøn ñoù, saùng ngôøi.