Vaán Naïn Ngöøa Thai Vaø Phaù Thai
Lm. Traàn Maïnh Huøng, DCCT
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Phaù Thai (Phaàn II)
II. Khôûi Ñaàu Söï Soáng Con Ngöôøi
Ngöôøi ta ñaõ ñöa ra nhieàu lyù thuyeát khaùc nhau baøn veà thôøi ñieåm khôûi ñaàu söï soáng con ngöôøi. Caùc lyù chöùng ñöôïc ñeà nghò ñeå nhaän bieát veà khôûi ñieåm söï soáng con ngöôøi thuoäc moät trong caùc söï kieän sau: thôøi ñieåm tröùng thuï tinh, thôøi ñieåm tröùng laøm toå trong töû cung, thôøi ñieåm phaân ñoaïn (khi tröùng ñaõ thöïc söï ñöôïc caù theå hoaù, ñeán ñoä söï löôõng phaân khoâng theå xaûy ra nöõa), söï xuaát hieän caùc xung ñoäng thaàn kinh trong baøo thai, thôøi ñieåm thai coù theå phaùt trieån ñöôïc, thôøi ñieåm ñöùa treû chaøo ñôøi, thôøi ñieåm ñöùa treû baét ñaàu öùng ñaùp vôùi tieán trình xaõ hoäi hoaù. Trong caùc lyù thuyeát treân ñaây, coù ba lyù thuyeát - xaùc ñònh söï khôûi ñaàu söï soáng con ngöôøi baèng:
1. Söï thuï tinh,
2. Söï phaân ñoaïn,
3. Söï xuaát hieän caùc xung ñoäng naõo - coù leõ xöùng ñaùng ñeå ñem ra bình luaän hôn caû.
Tuy nhieân, tröôùc khi khaûo saùt ba lyù thuyeát ñaùng chuù yù ñoù, chuùng ta caàn nhaéc laïi raèng: Giaùo Hoäi Coâng Giaùo La Maõ maëc daàu vaãn thöøa nhaän laø vaán ñeà thôøi ñieåm khôûi ñaàu söï soáng con ngöôøi chöa theå giaûi quyeát ñöôïc (xeùt veà phöông dieän lyù thuyeát), nhöng trong thöïc teá, vaãn duy trì laäp tröôøng cho raèng söï soáng con ngöôøi hieän dieän töø luùc xaûy ra söï thuï tinh: "Ngay töø giaây phuùt thuï tinh, söï soáng cuûa moãi ngöôøi phaûi ñöôïc toân troïng caùch tuyeät ñoái, vì con ngöôøi laø thuï taïo duy nhaát treân traàn gian ñöôïc Thieân chuùa döïng neân vì chính noù, vaø linh hoàn cuûa moãi ngöôøi ñöôïc Thieân Chuùa tröïc tieáp taïo döïng."
Lyù do Giaùo Hoäi nhaán maïnh treân laäp tröôøng aáy chính laø: khi phaûi ñöông ñaàu vôùi moät söï hoà nghi veà söï kieän (tröôøng hôïp ôû ñaây laø söï soáng con ngöôøi baét ñaàu khi naøo), chuùng ta caàn ñi theo ñöôøng loái haønh ñoäng an toaøn. Vaø trong tröôøng hôïp naøy, giaûi phaùp an toaøn nhaát laø söï soáng con ngöôøi baét ñaàu vôùi söï vieäc tröùng thuï tinh (coøn goïi laø hôïp töû), thay vì laø vaøo moät luùc naøo sau ñoù trong tieán trình phaùt trieån cuûa phoâi hoaëc thai.
Baây giôø, chuùng ta seõ thaän troïng khaûo saùt moät soá luaän cöù ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh thôøi ñieåm khôûi ñaàu söï soáng con ngöôøi.
a) Söï thuï tinh
Nhöõng ngöôøi chuû tröông söï soáng con ngöôøi ñaõ coù töø luùc tröùng thuï tinh quaû quyeát (khoâng phaûi laø khoâng hôïp lyù) raèng: keå töø luùc aáy, ñaõ coù moät soá toå hôïp gien môùi chaéc chaén khoâng phaûi laø cuûa baát cöù loaøi naøo khaùc loaøi ngöôøi, nhöng cuõng khaùc haún vôùi cô caáu di truyeàn cuûa caû cha laãn meï. Do ñoù, khoâng bao giôø ñöôïc xem tröùng môùi thuï tinh chæ laø moät khoái teá baøo trong loøng ngöôøi meï, nhö Huaán thò Donum vitae vaø Tuyeân ngoân cuûa Thaùnh boä Tín Lyù vaø Ñöùc Tin veà vaán ñeà phaù thai ñaõ khaúng ñònh: "Ngay töø khi tröùng ñöôïc thuï tinh, moät söï soáng môùi ñöôïc baét ñaàu maø söï soáng aáy khoâng phaûi cuûa cha cuõng chaúng phaûi cuûa meï, nhöng ñuùng hôn ñoù laø söï soáng môùi cuûa moät con ngöôøi môùi vaø noù coù theå töï mình phaùt trieån".
Vì chính lyù do ñoù, caùc lyù chöùng uûng hoä quyeàn ñöôïc phaù thai cuûa ngöôøi phuï nöõ naïi vaøo quyeàn baûo veä töï do rieâng tö caù nhaân hay quyeàn ñöôïc tuøy thích haønh xöû vôùi thaân theå cuûa hoï, caùc lyù chöùng aáy loä roõ tính caùch giaû doái ñaùng kinh khieáp cuûa chuùng. Nhöõng ngöôøi chuû tröông nhö theá ñaõ quan nieäm moät caùch ñôn giaûn raèng: trong voøng vaøi tuaàn hoaëc vaøi thaùng sau khi tröùng ñaõ ñöôïc thuï tinh, khoâng coù sinh theå naøo hieän dieän vaø lieân quan, ngoaïi tröø söï soáng cuûa ngöôøi meï.
Ñoàng thôøi, cuõng caàn noùi ngay raèng: tuy tröùng ñaõ thuï tinh roõ raøng ñaõ laø moät sinh theå mang tính ngöôøi veà maët di truyeàn, moät caùi tröùng cuûa con ngöôøi, khaùc haún vôùi tröùng cuûa baát kyø loaøi naøo khaùc, nhöng söï kieän ñoù, töï noù, chöa ñuû ñeå keát luaän raèng ñaõ coù moät nhaân vò hieän höõu töø luùc tröùng vöøa môùi thuï tinh. Tuy laø moät sinh theå mang tính ngöôøi, tröùng vöøa thuï tinh chaéc chaén coù tieàm naêng vaø khaû naêng phaùt trieån thaønh moät nhaân vò. Nhöng chöa theå noùi raèng nguyeân söï coù tieàm naêng trôû thaønh moät nhaân vò laø laäp töùc ñaõ ñuû ñeå gaén cho caùi tröùng vöøa thuï tinh ñoù teân goïi moät nhaân vò. Bôûi neáu vaäy, moãi teá baøo cuûa sinh theå mang tính ngöôøi ñoù ñeàu phaûi ñöôïc xem nhö moät nhaân vò, suoát thôøi kyø phaùt trieån ñaàu tieân cuûa sinh theå ñoù, duø noù laø moät hôïp töû, moät phoâi daâu hay moät phoâi baøo.
Vì chöng, moãi moät teá baøo ñoù ñeàu coù tieàm naêng thaønh moät con ngöôøi, noùi caùch khaùc, taát caû caùc teá baøo cuûa sinh theå ñang ôû giai ñoaïn phaùt trieån ñaàu tieân aáy, ñeàu laø caùc "teá baøo toaøn naêng" (Totipotent cells); chuùng coù ñaày ñuû tieàm naêng ñeå töï phaùt trieån moät caùch hoaøn chænh, giaû söû neáu chuùng kòp thôøi ñöôïc taùch khoûi nhöõng teá baøo khaùc, vaø sau ñoù ñöôïc ñem caáy vaøo vaùch töû cung cuûa moät ngöôøi nöõ, neáu thaønh coâng, thì chuùng coù theå phaùt trieån thaønh moät con ngöôøi thöïc söï. Vì theo söï khaûo saùt cuûa caùc chuyeân gia nghaønh y, thì tieán trình phaùt trieån nôi con ngöôøi ñöôïc baét ñaàu khi tinh truøng laøm cho tröùng (noaõn) thuï tinh, vaø sau ñoù taïo neân moät teá baøo duy nhaát, goïi laø hôïp töû, teá baøo naøy coù khaû naêng töï taïi phaùt trieån thaønh moät cô theå (organism).
Vì theá, tröùng thuï tinh (hôïp töû) coøn ñöôïc coi nhö laø teá baøo toaøn naêng. Sau khi tröùng ñaõ ñöôïc thuï tinh, chæ vaøi tieáng ñoàng hoà sau (khoaûng 4 - 6 tieáng), hôïp töû seõ töï ñoäng phaân chia thaønh nhieàu teá baøo toaøn naêng (totipotent cells), ñoàng chaát theå veà maët di truyeàn. Vì lyù do ñoù, maø giaû theå ta laáy moät teá baøo toaøn naêng (ñaõ ñöôïc phaân chia sau khi tröùng ñaõ thuï tinh) ñem caáy vaøo vaùch töû cung cuûa ngöôøi phuï nöõ (neáu thaønh coâng) thì teá baøo naøy coù khaû naêng phaùt trieån thaønh baøo thai. Töø ñoù, ta coù theå giaûi thích hieän töôïng sinh ñoâi, laø moät tröùng sau khi ñaõ thuï tinh, töï phaân chia laøm 2 teá baøo toaøn naêng rieâng bieät vaø roài sau ñoù seõ töï phaùt trieån thaønh 2 caù theå rieâng reõ. Do ñoù, xeùt veà maët di truyeàn thì treû em sinh ñoâi coù cuøng chung moät gien y heät nhö nhau.
Nhöõng ngöôøi chuû tröông "söï soáng phaùt sinh ngay laäp töùc" (Immediate Animation), thì cho raèng caû söï soáng con ngöôøi laãn nhaân vò ñeàu baét ñaàu hieän dieän vaøo thôøi ñieåm tröùng thuï tinh, nhöõng ngöôøi aáy ñang uûng hoä lyù thuyeát sinh löïc töùc thôøi vaø thuyeát nhaân hoaù hay nhaân vò hoaù laäp töùc. Sau ñaây, toâi xin ñöôïc trình baøy hai lyù thuyeát khaùc cuõng uûng hoä thuyeát sinh löïc töùc thôøi, nhöng cho raèng söï nhaân hoaù seõ dieãn ra moät caùch tieäm tieán. Ñieàu ñoù coù nghóa laø hoï chaáp nhaän coù moät khoaûng caùch thôøi gian giöõa söï xuaát hieän cuûa moät sinh theå mang tính ngöôøi veà maët di truyeàn (vaøo luùc tröùng thuï tinh) vaø söï xuaát hieän cuûa moät nhaân vò.
b) Lyù thuyeát taêng tröôûng
Lyù thuyeát naøy chöùng thöïc cho nieàm tin raèng: nhaát thieát phaûi dieãn ra moät vaøi söï taêng tröôûng nôi phoâi thai tröôùc khi sinh theå mang tính ngöôøi aáy ñöôïc coi nhö laø moät "con ngöôøi" thöïc söï. Lyù thuyeát naøy duøng hai caùch thöùc ñeå xem xeùt vaán ñeà khôûi ñaàu söï soáng con ngöôøi nhö laø moät caù theå rieâng bieät. Sau ñaây seõ laø phaàn trình baøy chi tieát hôn veà hai caùch thöùc ñoù.
Caùch thöù nhaát heát söùc coå xöa, vaø ñôn giaûn chæ laø söï aùp duïng moät soá yù töôûng caên baûn cuûa trieát hoïc.
Caùch thöùc thöù hai môùi meû hôn, vaø döïa treân nhöõng böôùc tieán cuûa caùc coâng trình nghieân cöùu, nhôø vaøo nhöõng tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät hieän ñaïi trong ngaønh phoâi thai hoïc hieän thôøi.
Tröôùc heát, chuùng ta seõ khaûo saùt caùc lyù do thuaàn lyù vaø coå xöa cuûa laäp tröôøng cho raèng: söï xuaát hieän cuûa söï soáng caù nhaân khoâng truøng hôïp vôùi vieäc tröùng thuï tinh.
Caû Aristote laãn thaùnh Thomas Aquinas ñeàu theo thuyeát nhaân hoaù tieäm tieán. Caùc ngaøi chuû tröông raèng: maëc duø coù söùc soáng (sinh löïc) ngay töø luùc tröùng thuï tinh, nhöng söùc soáng ñoù ñöôïc giaûi thích nhôø söï hieän dieän tröôùc heát cuûa moät sinh hoàn, vaø sau ñoù laø nhôø söï hieän dieän cuûa giaùc hoàn. Theo Aristote vaø thaùnh Thomas, moïi vaät soáng ñeàu coù hoàn; hoàn (cuûa sinh vaät) chæ laø nguyeân lyù hoaëc nguoàn hay sinh löïc cuûa sinh vaät. Vì vaäy, ñoái vôùi tröùng vöøa ñöôïc thuï tinh laø caùi ñaõ mang tính ngöôøi veà maët di truyeàn, chuùng ta coù theå noùi noù ñaõ coù, tröôùc heát, moät sinh hoàn (söùc soáng thöïc vaät hay dinh döôõng cuûa maàm phoâi), vaø sau ñoù laø moät giaùc hoàn, töùc laø caùi giaûi thích vaø ñieàu khieån khaû naêng caûm giaùc vaø dinh döôõng cuûa sinh theå ñang phaùt trieån. Nhöõng sinh löïc aáy ñöôïc hieåu laø caùc hoàn chaát theå, höôùng daãn lieân tuïc söï taêng tröôûng cuûa "phoâi" (embryo) suoát nhöõng ngaøy, tuaàn vaø thaùng ñaàu tieân.
Aristote vaø thaùnh Thomas ñaõ ñöa ra nhöõng lyù leõ raát ñaëc bieät ñeå chuû tröông raèng söï soáng cuûa con ngöôøi (mang tính chaát caù bieät), trong tieán trình phaùt trieån cuûa phoâi, caàn coù thôøi gian ñeå xuaát hieän. Nhöng lyù leõ ñoù ñöôïc caùc ngaøi trình baøy, trong moät hoïc thuyeát trieát hoïc: goïi laø hình chaát thuyeát (Hylomorphism). Thuyeát naøy cho raèng taát caû caùc thuï taïo hay vaät-theå ñeàu coù hai nguyeân lyù hieän höõu, cuï theå laø chaát lieäu vaø hình-theá, laø hai nguyeân lyù boå tuùc chaët cheõ cho nhau. Ñoái vôùi thaùnh Thomas, hình theá cuûa moät vaät ñöôïc bieát ñaày ñuû hôn nhôø hình theá baûn theå, ñöôïc ñoàng-hoaù vôùi hoàn cuûa vaät-theå neáu, trong thöïc teá, vaät theå aáy laø moät vaät soáng. Nhö vaäy, giaùo huaán truyeàn thoáng - theo quan ñieåm - cuûa thaùnh Thomas daïy raèng: chæ linh hoàn cuûa con ngöôøi, voán dó thieâng lieâng, môùi laø hình theá baûn theå cuûa nhaân vò. Noùi raèng linh hoàn thieâng lieâng laø hình theá baûn theå cuûa con ngöôøi, aáy laø chuùng ta muoán noùi chính noù laø "caùi laøm cho sinh theå mang tính ngöôøi thaønh nhaân vò".
Tuy nhieân, caàn nhôù raèng: bôûi vì theo hình chaát thuyeát, chaát lieäu vaø hình theá boå tuùc chaët cheõ cho nhau, neân noùi caùch chính xaùc hôn, linh hoàn thieâng lieâng cuûa con ngöôøi chæ coù theå laø hình theá baûn theå cuûa con ngöôøi, neáu noù coù theå böôùc vaøo söï hieän höõu ñoäc nhaát "trong moät thaân theå phöùc hôïp ñöôïc caáu taïo heát söùc chaët cheõ [chaát lieäu]". Moät caùch khaù ñôn giaûn, hoïc thuyeát cuûa thaùnh Thomas ñi ñeán choã cho raèng: linh hoàn con ngöôøi hay hình theá baûn theå khoâng heà hieän höõu tröôùc khi cô caáu theå lyù cuûa baøo thai phaùt trieån moät caùch ñaày ñuû, ñeán möùc coù theå ñoùn nhaän hoaëc thuï laõnh linh hoàn aáy, vaø raèng, tröôùc khi linh hoàn con ngöôøi hieän dieän nôi baøo thai, baøo thai khoâng phaûi laø moät nhaân vò.
YÙ nghóa ñaày ñuû cuûa hình chaát thuyeát, coù leõ seõ ñöôïc hieåu roõ vaø toát hôn, neáu noù ñöôïc ñaët töông phaûn vôùi moät hoïc thuyeát lôùn khaùc laø thuyeát nhò nguyeân (Dualism). Moät chuû thuyeát ñöôïc söû duïng ñeå giaûi thích moái quan heä giöõa linh hoàn vaø theå xaùc con ngöôøi. Caû Plato laãn Descartes ñeàu chuû tröông raèng: linh hoàn vaø thaân xaùc con ngöôøi laø hai thöïc taïi phaân bieät hoaøn toaøn, vaø laø hai höõu theå ñoäc laäp vaø taùch bieät, caùi naøy lieân keát vôùi caùi kia nhö oâng taøi xeá (linh hoàn) vôùi chieác xe hôi cuûa oâng ta (theå xaùc). Ngöôøi taøi xeá coù theå hieän höõu tröôùc khi coù chieác xe, thaäm chí anh ta coù theå laøm ra chieác xe maø sau naøy anh ta seõ laùi noù. Ñoái vôùi hình chaát thuyeát, thöïc taïi hoaøn toaøn khaùc. Linh hoàn con ngöôøi khoâng hieän höõu tröôùc khi coù theå xaùc. Do ñoù, "linh hoàn trong theå xaùc coù phaàn töông töï nhö caùi hình thuø cuûa böùc töôïng nôi böùc töôïng ñoù"; hay chuùng ta coù theå noùi: linh hoàn "gioáng nhö hình thuø cuûa toaø nhaø chæ hieän höõu nôi ngoâi nhaø ñaõ xaây xong".
Am hieåu hình chaát thuyeát vaø vieäc trình baøy cuûa thuyeát aáy veà töông quan giöõa linh hoàn vaø theå xaùc con ngöôøi, Joseph F. Donceel, S.J., cho raèng: linh hoàn thieâng lieâng chæ coù theå ñöôïc phuù ban cho moät thaân theå ñaõ coù nhöõng cô quan chính yeáu cuûa con ngöôøi, goàm coù: caùc giaùc quan, tim, phoåi, heä thaàn kinh trung öông vaø boä naõo, nhaát laø voû naõo. Coù theå noùi caùch ñôn giaûn raèng, linh hoàn cuûa con ngöôøi, vì laø linh hoàn cuûa con ngöôøi vaø vì laø hình theá baûn theå cuûa con ngöôøi, neân chæ coù theå ñöôïc "thieát laäp" trong moät thaân xaùc ñaõ ñöôïc ban cho nhöõng boä phaän caáu thaønh caàn thieát - cho duø chöa ñaày ñuû - ñieàu kieän cuûa nhöõng hoaït ñoäng tinh thaàn, ñaëc bieät cuûa con ngöôøi sau naøy nhö trí hieåu vaø yù muoán.
Taát nhieân, cuõng caàn ghi nhaän raèng thaùnh Thomas khoâng heà coi linh hoàn con ngöôøi nhö laø keát quaû cuûa moät söï tieán hoaù töø töø; ñuùng hôn, linh hoàn ñöôïc Thieân Chuùa saùng taïo vaø phuù vaøo sinh theå mang tính ngöôøi ñang phaùt trieån ngay khi sinh theå aáy saün saøng ñoùn nhaän noù. Aristote vaø thaùnh Thomas öôùc tính khoaûng thôøi gian ñoù daøi töø 40 ñeán 80 ngaøy . Ñoù laø moät söï öôùc löôïng raát ñaùng chuù yù, phuø hôïp vôùi nhöõng ñieàu kieän maø ngaøy nay chuùng ta bieát ñöôïc veà nhöõng giai ñoaïn phaùt trieån cuûa baøo thai: sau 6 tuaàn (42 ngaøy), taát caû caùc cô quan beân trong cuûa baøo thai ñaõ coù maët, sau 12 tuaàn (84 ngaøy), caáu truùc cuûa naõo ñaõ ñaày ñuû.
ÔÛ ñaây, caàn noùi raèng ñoái phöông cuûa hoïc thuyeát Thomas veà söï nhaân vò hoaù khoâng töùc thôøi, ñaõ phaûn ñoái raèng: chính thaùnh Thomas coù theå seõ boû yù töôûng cuûa ngaøi veà söï saùng taïo vaø truyeàn ban khoâng töùc thôøi linh hoàn thieâng lieâng cuûa con ngöôøi, neáu ngaøi coù ñöôïc nhöõng lôïi theá do söï tieán boä, trong caùc kieán thöùc sinh hoïc nhö chuùng ta coù ngaøy nay.
Noùi caùch khaùc, theo caùc hieåu bieát chuùng ta coù ngaøy nay veà DNA vaø RNA, roõ raøng tröùng vöøa thuï tinh cuûa con ngöôøi coù theå thoûa maõn nhöõng ñieàu kieän maø thaùnh Thomas ñöa ra veà vieäc moät sinh theå ñöôïc caáu taïo ñaày ñuû vaø saün saøng ñoùn nhaän moät hoàn ngöôøi thieâng lieâng. Vì vaäy, coù theå noùi ñöôïc raèng, neáu thaùnh Thomas soáng vaøo thôøi naøy, haún ngaøi seõ nghieâng veà laäp tröôøng nhaân hoaù töùc thôøi (Immediate Hominization) hôn laø nhaân hoaù tieäm tieán (Mediate Hominization), vaø seõ noùi caùch ñôn giaûn raèng linh hoàn con ngöôøi, vaø vì ñoù, nhaân vò, hieän dieän töø luùc thuï tinh.
Loái giaûi thích taân tieán cuûa lyù thuyeát taêng tröôûng, cho raèng söï soáng caù nhaân cuûa con ngöôøi, baét ñaàu vaøo luùc maø caùc xung ñoäng thaàn kinh cuûa baøo thai xuaát hieän, nhö chuùng ta coù theå khaùm phaù ñöôïc nhôø vieäc söû duïng ñieän naõo ñoà (Electro-Encephalogram = EEG). Nhöõng khaùm phaù veà xung ñoäng naõo ñoù, coù theå coù ñöôïc vaøo tuaàn thöù taùm cuûa thai kyø, vaø chuùng truøng hôïp khaù sít sao vôùi söï thay ñoåi teân goïi töø maàm phoâi sang baøo thai theo söï phaùt trieån cuûa sinh theå. Sôû dó coù chuû tröông cho raèng: sinh maïng con ngöôøi baét ñaàu vôùi söï khaùm phaù caùc xung ñoäng naõo, laø vì coù moät söï song song giöõa chuû tröông ñoù, vôùi caên cöù ñöôïc söû duïng ñeå giaûi quyeát vaán ñeà tuyeân boá ñieåm töû cuûa con ngöôøi.
Ngaøy nay, coù moät phong traøo chuû tröông ñoàng nhaát caùi cheát cuûa con ngöôøi vôùi caùi cheát cuûa naõo hoaëc vôùi vieäc con ngöôøi rôi vaøo moät traïng thaùi hoân meâ baát khaû ñaûo ngöôïc. Moät trong nhöõng caùch thöùc xaùc ñònh caùi cheát cuûa con ngöôøi hay söï cheát cuûa boä naõo, ñoù laø söû duïng ñieän naõo ñoà. Neáu sau hai laàn ñoïc (moãi laàn töø 10 ñeán 20 phuùt) caùch nhau 24 tieáng ñoàng hoà, maø khoâng thu nhaän ñöôïc baát cöù xung ñoäng naøo cuûa boä naõo, thì khi aáy, coù theå coâng boá raèng caùc xung ñoäng naõo ñaõ hoaøn toaøn khoâng coøn nöõa, nhö ñaõ ghi nhaän ñöôïc. Trong nhöõng tröôøng hôïp nhö vaäy, chuùng ta coù theå coi söï soáng cuûa con ngöôøi ñaõ keát thuùc, vaø con ngöôøi ñoù coù theå ñöôïc tuyeân boá laø ñaõ cheát.
Tuy nhieân, caàn nhaän ra raèng: vieäc söû duïng ñieän naõo ñoà (EEG) ñeå khaúng ñònh caùi cheát, vieäc aáy nhaát thieát tieàn giaû ñònh söï hieän dieän cuûa nhöõng daáu hieäu thoâng thöôøng vaø roõ raøng cuûa söï cheát. Nhöõng tieâu chuaån thoâng thöôøng cuûa söï cheát laø: ñöông söï baát ñoäng, khoâng phaûn öùng gì ñoái vôùi nhöõng kích thích gaây ñau ñôùn, khoâng coøn thôû, khoâng coù phaûn xaï gì, vaø con ngöôøi tröông leân baát ñoäng. Hôn nöõa, giaù trò cuûa caùc daáu hieäu thoâng thöôøng cuûa söï cheát vaø cuûa caùc yeáu toá phuø hôïp vôùi ñieän ñoà naõo caàn phaûi ñöôïc thaåm tra ñeå loaïi tröø hai tröôøng hôïp sau ñaây:
1. Ngöôøi ñoù phaûi khoâng ôû trong tình traïng cô theå haï nhieät ñoä (nhieät ñoä cô theå ôû döôùi 90oF);
2. Hoaëc tình traïng lieân quan ñeán vieäc söû duïng caùc chaát kích thích taùc ñoäng leân heä thaàn kinh trung öông. Khi caùc tieâu chuaån ñoù ñaõ ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng, thì vieäc tuyeân boá veà caùi cheát cuûa moät con ngöôøi seõ traùnh ñöôïc tính tuøy tieän, vaø coù giaù trò.
Döïa treân nhöõng phaân tích ñoù, ta coù theå thaáy ñöôïc tính baát hôïp lyù cuûa laäp tröôøng chuû tröông maïng soáng con ngöôøi baét ñaàu vôùi söï xuaát hieän coù theå thaåm ñònh ñöôïc cuûa caùc xung ñoäng naõo. Noùi caùch khaùc, chuùng ta khoâng theå ñôn giaûn cho raèng: vì cuoäc soáng con ngöôøi keát thuùc baèng söï bieán maát cuûa caùc xung ñoäng coù theå thaåm ñònh ñöôïc cuûa naõo, neân coù theå chuû tröông raèng, maïng soáng con ngöôøi baét ñaàu vôùi söï hoaït ñoäng cuûa boä naõo.
Nhö chuùng ta vöøa xem xeùt, tieâu chí cuûa söï cheát laø söï bieán maát khoâng theå hoài phuïc cuûa caùc xung ñoäng naõo, chöù khoâng phaûi laø söï thieáu vaéng hay bieán maát taïm thôøi. Trong hai thaùng ñaàu cuûa söï phaùt trieån baøo thai, caùc xung ñoäng naõo coù theå chöa nhaän ra ñöôïc vaø chuùng vaãn ôû trong traïng thaùi chöa ño löôøng ñöôïc, suoát moät khoaûng thôøi gian naøo ñoù, keå töø luùc chuùng xuaát hieän. Tuy vaäy, moät ñieàu chaéc chaén laø caùc xung ñoäng naõo cuûa baøo thai trong giai ñoaïn ñoù, khoâng theå noùi laø ñaõ bieán maát khoâng theå hoài phuïc. Thöïc teá, chuùng seõ xuaát hieän.
Vì vaäy, vieäc söû duïng ñieän naõo ñoà (EEG) ñeå xaùc ñònh khôûi ñieåm cuoäc soáng con ngöôøi laø moät vieäc laøm khoâng chuaån veà maët phöông phaùp luaän. Söï phuû nhaän baøo thai laø moät con ngöôøi, tröôùc khi coù söï xuaát hieän cuûa caùc xung ñoäng naõo cuõng toû ra baát oån. Khi chuùng ta löu yù raèng: trong noã löïc xaùc ñònh moät ngöôøi ñaõ cheát hay chöa, vieäc kieåm tra xung ñoäng naõo baèng caùch söû duïng ñieän naõo ñoà (EEG) seõ chæ ñöôïc aùp duïng, sau khi ñaõ aùp duïng caùc tieâu chuaån y khoa thoâng thöôøng, ñeå xaùc ñònh caùi cheát maø vaãn coøn moät vaøi nghi ngôø, khoâng bieát ñöông söï ñaõ cheát thaät chöa. Nhöõng nghi ngôø nhö vaäy, dó nhieân, khoâng ñöôïc ñaët ra ñoái vôùi moät phoâi vöøa môùi xuaát hieän vaø traùi tim chæ ñaäp vaøo tuaàn thöù ba hoaëc thöù tö, cuõng nhö khoâng ñöôïc ñaët ra vôùi nhöõng ngöôøi ñang phaûn öùng ñoái vôùi caùc chaát kích thích.
c) Thôøi ñieåm phaân ñoaïn
Veà vieäc khôûi ñaàu söï soáng con ngöôøi, lyù thuyeát thöù ba maø chuùng ta muoán khaûo saùt laø lyù thuyeát cho raèng: cuoäc soáng caù theå baét ñaàu vaøo thôøi ñieåm phaân ñoaïn, töùc laø cuoäc soáng con ngöôøi ñöôïc xem nhö baét ñaàu vaøo luùc, maø noù ñaõ ñöôïc cuûng coá vaø ñaõ coù söï oån ñònh moät caùch baát khaû thay ñoåi soá löôïng cô theå seõ phaùt trieån trong kyø thai ngheùn cuï theå ñoù. Coù theå noùi maïng soáng con ngöôøi xeùt nhö laø moät caù theå, chæ coù khi maø söï phaân chia vaø taêng boäi teá baøo thaønh gaáp ñoâi gaáp ba ñaõ xong, vaø khoâng theå ñaûo ngöôïc (baát khaû hoài) ñöôïc nöõa, vaø vì vaäy, tính caù bieät cuûa cô theå ñang phaùt trieån ñaõ ñöôïc thieát laäp vaø chaéc chaén seõ phaùt trieån thaønh moät con ngöôøi.
Nhöõng ngöôøi baûo thuû öôùc tính ñoä daøi thôøi gian xaûy ra söï phaân ñoâi naøy laø khoaûng 7 - 8 ngaøy. Thôøi gian naøy töông öùng vôùi thôøi gian caàn thieát ñeå tröùng ñaõ thuï tinh laøm toå trong töû cung. Thoaùng hôn, moät soá ngöôøi öôùc tính thôøi gian xaûy ra söï phaân ñoâi laø 14 - 21 ngaøy sau tröùng thuï tinh. Tuy nhieân, trong caùch lyù giaûi cuûa hoï, ta thaáy thôøi gian caàn thieát ñeå hình thaønh caù theå tính, vaø do ñoù, ñeå xuaát hieän moät con ngöôøi caù bieät, theo lyù thuyeát naøy, chæ toái ña laø ba tuaàn, ít hôn caû löôïng thôøi gian maø thaùnh Thomas ñöa ra trong hình chaát thuyeát cuûa ngaøi, cuõng nhö ít hôn löôïng thôøi gian ñöôïc ñeà nghò bôûi lyù thuyeát taêng tröôûng hieän ñaïi, laø lyù thuyeát laáy söï xuaát hieän caùc xung ñoäng naõo cuûa baøo thai ñeå laøm cô sôû xaùc ñònh ñieåm khôûi ñaàu cuûa cuoäc soáng con ngöôøi.
Lyù leõ caên baûn ñeå noùi raèng moät nhaân vò khoâng hieän dieän tröôùc khi caù theå tính ñöôïc thieát laäp laø: moãi ngöôøi laø moät caù theå. Veà phöông dieän trieát hoïc, ñieàu ñoù coù nghóa laø moãi ngöôøi ñeàu baát khaû phaân chia, vaø do vaäy, khoâng theå töï mình taùch thaønh hai hoaëc ba ngöôøi hoaëc hôn nöõa. Moät con ngöôøi khoâng theå töï mình vaø trong mình trôû thaønh hai hoaëc hôn nöõa. AÁy theá maø moät caùi tröùng vöøa môùi thuï tinh, trong moät khoaûng thôøi gian naøo ñoù, vaãn coù khaû naêng töï mình phaân chia. Khi khaû naêng ñoù hoaït ñoäng, hieän töôïng nhaân ñoâi seõ xaûy ra.
Bao laâu maø caùi khaû naêng phaân chia thaønh hai sinh theå rieâng bieät ñoù, vaãn coøn trong hôïp töû ñang taêng trieån, trong chöøng möïc ñoù, seõ khoâng coù moät thöïc theå caù bieät hoaù, vaø vì theá, chöa coù söï hieän höõu cuûa moät nhaân vò. Neáu khoâng chaáp nhaän nhö theá thì phaûi noùi raèng: moät con ngöôøi coù theå trôû thaønh hai caù nhaân hoaëc hôn nöõa! Nhöng, nhö treân kia chuùng ta ñaõ trình baøy, nhö theá laø ñaõ vi phaïm ñònh nghóa trieát hoïc veà caù nhaân, voán ñöôïc hieåu laø baát khaû töï mình phaân chia.
Moät taùc giaû vieát veà ñieàu aáy nhö sau: "Neáu tröùng ñaõ thuï tinh coù theå taùch thaønh hai thöïc theå vaø roài sau ñoù thaønh hai con ngöôøi, thì thaät laø khoù maø chaáp nhaän ñöôïc raèng thoaït ñaàu, noù [caùi tröùng ñaõ thuï tinh] ñaõ laø moät con ngöôøi hoaøn toaøn laø ngöôøi". Baèng moät loái noùi raát roõ raøng, chính Donceel ñaõ ñöa ra moät tröôøng hôïp ngöôïc laïi vôùi thuyeát nhaân hoaù laäp töùc: "Hai anh em sinh ñoâi y heät nhau... khôûi ñaàu cuoäc soáng töø cuøng moät tröùng ñöôïc thuï tinh töø moät tinh truøng. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñeà xöôùng thuyeát nhaân hoaù laäp töùc, caùi tröùng ñaõ thuï tinh ñoù chæ laø moät nhaân vò. Vaøo ñaàu kyø thai ngheùn, caùi tröùng ñoù taùch thaønh hai phaàn (hoaëc hôn nöõa), moãi phaàn phaùt trieån thaønh moät con ngöôøi tröôûng thaønh. Thaät khoù dung hoaø söï kieän ñoù vôùi thuyeát nhaân hoaù laäp töùc. Moät nhaân vò khoâng theå taùch thaønh hai hoaëc hôn hai nhaân vò".
Quaû quyeát raèng: söï soáng caù theå con ngöôøi khoâng coù tröôùc khi caù theå tính ñöôïc thieát laäp, quaû quyeát ñoù coøn ñöôïc haäu thuaãn bôûi söï kieän moät soá nhaø khoa hoïc öôùc tính raèng: khoaûng 1/3 ñeán 1/2 soá löôïng tröùng ñaõ thuï tinh khoâng bao giôø laøm toå ñöôïc trong töû cung, nhöng chuùng bò truïc xuaát khoûi töû cung vaøo kyø kinh nguyeät sau ñoù cuûa ngöôøi phuï nöõ. Caùc tröùng ñaõ thuï tinh nhöng khoâng laøm toå ñoù, seõ rôi ra ngoaøi gioáng nhö caùc tröùng chöa thuï tinh. Tuy nhieân, vì söï ruïng tröùng xaûy ra töø 14 ngaøy tröôùc khi thôøi kyø kinh nguyeät baét ñaàu, cho neân vieäc caùc tröùng ñaõ thuï tinh rôi ra ngoaøi seõ dieãn ra tröôùc thôøi ñieåm hoaøn thaønh caù theå hoaù. Vaäy thaät ra, chuùng ta coù theå noùi caùc tröùng ñaõ thuï tinh nhöng bò toáng ra ngoaøi ñoù ñaõ laø nhöõng con ngöôøi mang hoàn thieâng baát töû vaø laø moät sinh maïng caù theå ñöôïc hay khoâng? Haù ñoù laïi chaúng phaûi laø moät söï phung phí voâ lyù sinh maïng con ngöôøi hay sao?
Ngaøy nay, moät vaøi nhaø thaàn hoïc loãi laïc vaø danh tieáng cuûa Ki-toâ giaùo, leân tieáng uûng hoä loái giaûi thích ñaëc bieät naøy cuûa thuyeát nhaân hoaù tieäm tieán, theo ñoù, sinh maïng con ngöôøi baét ñaàu vaøo khoaûng töø 14 ñeán 21 ngaøy sau khi tröùng thuï tinh, luùc maø söï phaân ñoâi caùc teá baøo khoâng theå dieãn ra nöõa, vaø do ñoù, caù theå tính cuûa maàm phoâi ñang taêng tröôûng ñöôïc baûo ñaûm. Quan ñieåm naøy chæ laø phaûn aûnh cuûa ñònh nghóa coå ñieån veà nhaân vò maø Boethius ñaõ ñöa ra: moät nhaân vò laø "moät baûn theå caù bieät mang baûn chaát coù lyù tính". Noùi caùch khaùc, khoâng coù moät nhaân vò naøo ñöôïc coi laø hieän höõu tröôùc khi coù moät baûn theå caù bieät. Nhö theá, trong hai hoaëc ba tuaàn ñaàu tieân, sau söï thuï tinh, vaán ñeà haøng ñaàu phaûi ñöôïc baøn ñeán laø vaán ñeà sinh theå ñang phaùt trieån coù mang baûn chaát coù lyù tính hay laø khoâng, hoaëc ñuùng hôn, noù ñaõ thöïc söï laø moät baûn theå ñaõ ñöôïc caù bieät hoaù hay chöa.
Vaøo khoaûng töø 14 - 21 ngaøy, sau khi tröùng thuï tinh, coù moät baûn theå theo nghóa laø coù söï thieát laäp caù theå tính; baûn theå aáy laøm cho sinh theå ñang phaùt trieån coù khaû naêng laõnh nhaän linh hoàn cuûa con ngöôøi. Nhö theá laø khaùc vôùi quan ñieåm cuûa thaùnh Thomas: ngaøi khoâng cho raèng thaân theå töï nhieân cuûa con ngöôøi coù theå hoaøn toaøn ñoùn nhaän linh hoàn con ngöôøi tröôùc khoaûng thôøi gian 40 ngaøy (ñoái vôùi nam giôùi) vaø khoaûng 80 ngaøy (ñoái vôùi nöõ giôùi) sau söï thuï tinh.
Quan ñieåm cho raèng söï soáng caù theå con ngöôøi baét ñaàu vaøo luùc caù theå tính ñöôïc thieát laäp, quan ñieåm ñoù ñöôïc caùc thoâng tin khoa hoïc haäu thuaãn. Ngaøy nay, haàu nhö ngöôøi ta ñaõ thöïc söï xaùc ñònh ñöôïc raèng: cho ñeán sau khi laøm toå, tröùng ñaõ thuï tinh chæ ñöôïc ñieàu khieån bôûi Ribonucleic Acid (RNA) cuûa meï, töùc laø bôûi gien di truyeàn cuûa ngöôøi meï, laø caùi duy nhaát coù trong tröùng tröôùc khi tröùng ñöôïc thuï tinh.
Nhö theá, suoát thôøi gian ñoù, hình nhö tinh truøng khoâng ñoùng vai troø ñieàu khieån hoaït ñoäng veà söï soáng cuûa sinh theå ñang phaùt trieån (laø tröùng ñaõ thuï tinh). Chæ sau khi quaù trình laøm toå ñaõ keát thuùc, thì gien cuûa sinh theå môùi thöïc söï hoaït ñoäng, vôùi keát quaû laø tröùng ñaõ thuï tinh baét ñaàu ñöôïc ñieàu khieån bôûi RNA cuûa chính noù. Neáu theá, hình nhö söï chuyeån ñoåi RNA cuûa tröùng ñaõ thuï tinh gaàn nhö truøng hôïp vôùi thôøi gian maø ngöôøi ta nghó laø caù theå tính ñöôïc thieát laäp, töùc laø khoaûng 14 ñeán 21 ngaøy sau khi thuï tinh. Vì vaäy, ít laø töø luùc ñoù, theo quan ñieåm cuûa caùc chuyeân gia, thì chuùng ta coù theå chaáp nhaän raèng: baøo thai ñaõ laø moät nhaân vò, nghóa laø moät baûn theå caù bieät mang moät baûn chaát coù lyù tính, bôûi vì hoàn thieâng ñoù ñöôïc chính Thieân Chuùa phuù ban.
Lm. Traàn Maïnh Huøng, DCCT (Roma)
(Trích daãn töø Ephata Vieät Nam soá 72, naêm 2002)