Saùch Öôùc
by Rev. Kim Ñònh, Vietnamese Philosopher
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
1. Saùch öôùc chính laø thaùnh kinh cuûa Vieät Nam, moät kinh voâ töï: khoâng coù chöõ, chæ coù ba trang troáng trôn, nhöng hai trang ñoïc ñöôïc coù teân laø hoûa vaø moäc. Saùch ñöôïc ban cho Thaàn Taûn Vieân khi xuoáng thaêm Laïc Long Quaân döôùi thuûy phuû. Ñaây laø quyeån saùch gia truyeàn ñöôïc oâng cha trao laïi cho con chaùu, trao döôùi ñaùy bieån töùc chæ nhöõng ñieàu cheùp trong saùch naèm trong vuøng tieàm thöùc coäng thoâng cuûa ñaïi chuûng. Truyeàn thoáng taâm linh nhaân loaïi thöôøng duøng loøng bieån ñeå chæ nhöõng chaân lyù thaâm saâu cao caû. Nhöõng chaân lyù trong saùch öôùc ñöôïc dieãn taû baèng ba aån ngöõ: tieân roàng, aån soá 2-3 vaø neùt cong.
Saùch Öôùc noùi leân nguoàn goác vaên hoùa Vieät phaùt xuaát töø Thaùi Bình Döông nhö ñöôïc kieän chöùng baèng truyeän hieàn trieát Taneâ leân thaêm kho trôøi ñöôïc ban cho 2 hoøn ñaù quyeàn löïc vaø 3 thuùng khoân töùc cuõng cuøng duøng hai boä soá 2-3 nhö saùch öôùc (2 trang hoûa moäc: hoûa soá 2, moäc soá 3). Hieàn trieát Taneâ ôû ñaûo Ñaneâ töùc giöõa loøng Thaùi Bình Döông y nhö Laïc Long Quaân. Chaéc vì nguoàn goác bieån caû naøy maø Vieät Nam goïi queâ höông laø nöôùc. Nöôùc Vieät Nam: "Water Vieät Nam" noùi leân lieân heä vôùi bieån roõ raøng. Ñeå hieåu ñöôïc noäi dung saùch öôùc caàn phaûi hieåu hai trang hoûa moäc laø gì töùc laø phaûi hieåu nguõ haønh ra sao, vì nguõ haønh thaønh bôûi hai boä soá 2-3 laøm goác.
2. Haõy xem cô caáu nguõ haønh (hình) seõ thaáy xöông soáng cuûa toaøn boä vaên hoùa Vieät maø cuõng laø cuûa Ñaïo Nho naèm trong ba soá 2-3-5 neân muoán hieåu Vieät Nho caùch thaáu trieät thì phaûi hieåu veà nguõ haønh, ñoù cuõng laø bí quyeát cuûa gia toäc. Nhö vaäy phaân tích nguõ haønh coù nghóa laø phaân tích Vieät Nho trong ñôït tinh hoa nhaát vaø sôû dó sau Khoång Töû, Nho bò cho laø thaát truyeàn, thì moät phaàn cuõng taïi nguõ haønh khoâng ñöôïc khôûi coâng nghieân cöùu veà maët cô caáu. Tuy Nho coù noùi nhieàu nhöng toaøn theo loái ma thuaät kieåu aâm döông gia töùc traät ñöôøng roõ reät.
Vaäy neùt noåi baät trong nguõ haønh cuûa Vieät khaùc vôùi "nguõ haønh" caùc nôi ôû choã coù Voâ theå naèm vuøng ngay trong giöõa goïi laø Haønh Thoå, ñoù laø ñieàu khoâng maáy ai ñeå yù tôùi vì noù dieãn taû baèng soá vaø hình caùi neùt ñaëc tröng cuûa Ñoâng Nam AÙ laø löôõng nhaát (dual-unit) hai maø moät: neáu hai laø hai, moät laø moät thì deã, laø söï thöôøng. Ñaøng naøy oaùi oaêm ôû choã hai maø moät, moät maø ba. Hai ñaây cuõng laø coù vôùi khoâng moät traät, coù vôùi khoâng khaùc nhau nhö trôøi vôùi ñaát, nöôùc vôùi löûa. Vaäy maø Vieät Nho baûo laø moät, khaùc bieát bao vôùi duy vaät chæ coù Höõu, duy taâm chæ coù Voâ, Vieät thì caû Höõu caû Voâ moät traät.
3. Chaân lyù ñoù coøn ñöôïc keát thaønh ñoà aùn môùi laï ôû choã veõ ra caùi khoâng ñöôïc môùi taøi, bôûi khoâng thì voâ hình laøm sao maø veõ. Vaäy maø Vieät Nho veõ ñöôïc ñaáy, ñoù laø nhôø caùi khung Gieáng Vieät. Gieáng Vieät? Laïi moät caùi voâ lyù nöõa! gieáng thì ñaâu chaû coù, vieäc gì maø giöõ cuûa Vieät? Thöa goïi laø Gieáng Vieät vì noù khaùc vôùi gieáng thoâng thöôøng ôû choã bao goàm caû coù vôùi khoâng. Coù hay Höõu bieåu thò baèng 4 thanh goã ñaët boán chung quanh mieäng gieáng, coøn Voâ ñöôïc bieåu thò baèng mieäng gieáng troøn, daân chuùng quen noùi veà gieáng raèng "baèng caùi saøng ba laøng aên khoâng heát". Ba laøng ñaây chæ caû ñaïo ñaát, trôøi, ngöôøi, cuøng tham döï vaøo caùi Voâ ôû giöõa goïi laø voâ bieân, voâ bôø, voâ beán, voâ cuøng. Vì loái ñaët 4 thanh goã neân coù ba taàng chæ trôøi ñaát ngöôøi môùi goïi laø Gieáng Vieät, vaø toå tieân Vieät ñaõ ñöa leân trôøi tröôùc baï giöõ baûn quyeàn khoâng ai ñöôïc in laïi baèng ñaët teân cho ngoâi sao ñaåu cuûa choøm sao phöông nam goàm 7 sao laø Tænh, Quæ, Lieãu, Tinh, Tröông, Döïc, Chaån. Sao Tænh coù hình Vieät Tænh.
Theá laø coù ñuû khung ñuû soá roài, chæ coøn vieäc ñeám soá ñaët vaøo khung nöõa laø ra cô caáu nguõ haønh nhö sau:
Ñoù laø xöông soáng cuûa Vieät cuõng nhö cuûa caû nho. Trong ñoù soá 5 ôû trung cung Haønh Thoå chôi vai troø then choát baèng ñem laïi cho 4 haønh chung quanh söï phong phuù voâ bieân, mieãn bieát khai gieáng ñuùng côõ, nhöng ngöôøi sau chöa bao giôø xeùt tôùi nguõ haønh nhö cô caáu heát maø chæ xeùt theo caâu noùi: Kim, Moäc, Thuûy, Hoûa, Thoå thaønh ra queân vò trí trung öông cuûa Thoå, neân cuõng ñaùnh maát luoân phaàn nhieäm maàu cuûa Vieät nho. Vì Thoå ôû trung cung ñaïi dieän cho Voâ theå hay muoán noùi caùch tích cöïc laø caû Toaøn Theå, ngöôøi ta quen dòch laø ñaát. Söï thaät thì khoâng phaûi laø ñaát maø laø caùi ñöùc cuûa caû ñaát trôøi cuøng haøm taøng trong ñoù.
4. Ngöôøi sau khoâng ñeå yù tôùi choã teá vi ñoù neân khinh deã Haønh Thoå coi nhö baø con ngheøo, vì Haønh Thoå chaúng coù chi heát. Boán haønh chung quanh ñeàu coù phöông, coù muøa.
Haønh Moäc soá 3 coù phöông ñoâng, muøa xuaân, maøu xanh.
Haønh Hoûa soá 2 coù phöông nam, muøa haï, maøu ñoû.
Haønh Kim soá 4 coù phöông taây, muøa thu, maøu traéng.
Haønh Thuûy soá 1 coù phöông baéc, muøa ñoâng, maøu ñen.
Thaät ra Thoå khoâng coù phöông maø cuõng chaúng coù muøa neân phaûi ñi xin 4 haønh kia tí ñuoâi laø tuaàn cuoái ñöa veà laøm voán goïi laø "Töù Quí". Tuùng ñeán noãi bò goïi laø "haønh voâ haønh, ñòa voâ ñòa". Thaûm thöông chöa? Söï thöïc thì quan troïng chính laïi naèm trong Haønh Thoå, nhö caâu phöông ngoân quen noùi "Trung hoøa cöïc thònh hoà Nguõ". Lyù Nhaân Toân goïi laø "Haønh Thoå phu nhaân" vì Thoå ñaïi dieän nguyeân lyù meï laø caùi laøm cho vaên hoùa Vieät tröôøng toàn mieân vieãn. OÂng Paul Mus noùi Vieät Nam khoâng bò Taøu ñoàng hoùa laø nhôø leã gia tieân vaø Thoå thaàn. Thoå thaàn ñaây chính laø Haønh Thoå ñaïi dieän cho Voâ theå ñeå laäp theá quaân bình vôùi Höõu Theå.
Ñang coù nieàm tin laø cuoái theá kyû 20 naøy moïi neàn vaên hoùa ñeàu suïp ñoå heát nhö coù moät soá hoïc giaû ñaõ töøng chuû tröông, nhöng tröø vaên hoùa Vieät, noù seõ coøn toàn taïi maõi.
Baøi sau toâi seõ noùi veà maáy ñöùc tính laøm cho vaên hoùa Vieät coù tính caùch tröôøng toàn ra sao. ÔÛ ñaây xin haõy nhaän xeùt ñieàu naøy laø caùc "nguõ haønh" khaùc khoâng laø "nguõ haønh" maø thöôøng laø "töù toá" vôùi khuyeát ñieåm raát lôùn laø thieáu Voâ theå, neân maát quaân bình sô nguyeân, trôû neân moät chieàu kích. Aristotle ñaõ heù thaáy ñieàu ñoù neân coá theâm vaøo yeáu toá thöù naêm (quinta essentia) laø ether nhöng thöû maùu thì thaáy cuøng loaïi maùu Höõu y nhö 4 toá kia, töùc Ether cuõng laø khí coù tinh teá hôn nhöng coøn naèm treân bình dieän Höõu chöa vaøo bình dieän Voâ.
Ñaøng khaùc töù toá thieáu söï keát hôïp vôùi phöông, muøa, maøu, saéc, vò v.v... neân khoâng dieãn taû ñöôïc tính caùch "thieân ñòa nhaát theå" nhö nguõ haønh vaø do ñoù töù toá coù tính caùch coá ñònh khoâng taêng tröôûng ñöôïc nhö nguõ haønh ñeå bieán ra caùc ñoà aùn sau nhö Haø Ñoà, Laïc Thö, Hoàng Phaïm, Cöûu Truø, thaønh ra chaúng coù giaù trò gì heát troïi.