Noùi Vôùi Giôùi Treû
(Nhöõng Loaït Baøi Noùi Chuyeän Vôùi Giôùi Treû
cuûa Nöõ Tu Mai An thöïc hieän
trong chöông trình Phaùt Thanh
cuûa Ñaøi Chaân Lyù AÙ Chaâu naêm 1995)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 22 -
Khoân Ngoan Vaø Thoâng Bieát
Demostene laø moät nhaø thuyeát gia raát noåi tieáng ngöôøi Hy Laïp. Hoâm aáy oâng ñoùng vai traïng sö bieän hoä cho moät bò caùo raát ngheøo, nhöng caùc quan toøa khoâng chuùt baän taâm ñeán nhöõng lôøi baøo chöõa cuûa oâng. Hoï toû ra lô laø chia trí vaø thì thaàm chuyeän rieâng cuûa hoï. Thaáy vaäy oâng Demostene ngöng bieän hoä vaø vôùi gioïng haáp daãn oâng baét ñaàu keå chuyeän. Demostene noùi:
- Kính thöa quan toøa vaø caùc traïng sö, xin cho pheùp toâi ñöôïc keå moät söï kieän coù lieân quan ñeán vuï xöû cuûa chuùng ta hoâm nay.
Moät baùc thôï moäc noï ñeán nhaø ngöôøi phuù hoä xin thueâ moät con löøa ñeå traåy ñi ñeán thaønh Atene. Doïc ñöôøng, gaëp luùc trôøi noùng nöïc, baùc thôï moäc beøn xuoáng khoûi löng löøa vaø ngoài naáp boùng löøa. Chuû löøa bieát ñöôïc söï vieäc neân ñoøi taêng theâm tieàn thueâ löøa. Ngöôøi phuù hoä noùi:
- OÂng phaûi traû theâm tieàn cho toâi, bôûi vì khoâng nhöõng oâng ñaõ cöôõi treân löng löøa, maø coøn naáp boùng noù nöõa.
Baùc thôï moäc traû lôøi:
- Chaúng phaûi toâi ñaõ traû tieàn thueâ caû con löøa hay sao? Keå caû boùng noù nöõa chöù!
Töø ñoù naûy sinh cuoäc tranh luaän vaø keøm theo nhöõng cuù aåu ñaû nöõa...
Caâu chuyeän cuûa thuyeát gia Demostene moãi luùc moät theâm haáp daãn vaø baàu khí toøa aùn trôû neân im baët. Caùc quan toøa ñeàu im laëng chuù yù laéng nghe. Thaáy vaäy, Demostene lieàn caét ngang caâu chuyeän vaø trôû laïi vôùi nhöõng lôøi leõ bieän hoä cho ngöôøi bò caùo ngheøo. Laäp töùc caùc quan toøa lieàn ñöùng leân ñoàng thanh phaûn ñoái ñoøi Demostene keå tieáp cho hoï söï vieäc con löøa keát thuùc ra sao. Tröôùc nhöõng lôøi yeâu caàu cuûa quan toøa, Demostene lieàn nghieâm neùt maët vaø doõng daïc noùi:
- Hôõi caùc quan toøa, thaät laø ñieàu ñaùng hoå ngöôi cho caùc oâng! Khi toâi leân tieáng bieän hoä ñeå beânh vöïc cho ngöôøi ngheøo bò caùo oan thì caùc oâng chia trí, lô ñaõng khoâng theøm laéng nghe. Theá maø khi noùi ñeán boùng cuûa con löøa thì caùc oâng laïi chuù yù heát moïi chi tieát veà söï vieäc. Thöû hoûi, coù phaûi caùc oâng ñaõ ñoái xöû vaø haønh ñoäng nhö ngöôøi khoân ngoan hay chaêng? (Jesus, v.8, N.1).
Caùc baïn thaân meán, caùc baïn traû lôøi theá naøo cho caâu hoûi cuûa thuyeát gia Domestene? Caùc baïn nghó gì veà tö caùch cuûa caùc quan toøa trong maåu chuyeän treân ñaây? Ñoái vôùi baïn khoân ngoan laø gì? Khoân ngoan vaø thoâng bieát khaùc nhau theá naøo?
Thöôøng thì chuùng ta coù quan nieäm khoâng maáy roõ reät veà ngöôøi khoân ngoan vaø ngöôøi thoâng thaùi, hieåu roäng bieát nhieàu.
Ngöôøi taây phöông ñònh nghóa khoân ngoan theo tieâu chuaån khoa hoïc vaø trí thöùc. Nhieàu khi chuùng ta ñoïc treân baùo chí veà moät nhaø thoâng thaùi ngöôøi Myõ, ngöôøi Ñöùc, ngöôøi Nga ñaõ laøm cho theá giôùi phaûi ngaïc nhieân thaùn phuïc veà nhöõng khaùm phaù môùi meû cuûa hoï. Hoï ñöôïc coi laø ngöôøi khoân ngoan, taøi gioûi. Quan nieäm cuûa ngöôøi taây phöông veà ngöôøi khoân ngoan laø ngöôøi giaøu kieán thöùc, hieåu bieát nhieàu, coù taøi ñaøo saâu caùc bí quyeát cuûa khoa hoïc, vaø coù theå phaùt minh nhöõng caùi môùi meû. Theá nhöng, xem ra quan nieäm ñoù thaät haïn heïp, neáu khoâng daùm noùi laø sai laàm. Caàn phaûi phaân bieät söï hieåu bieát, taøi gioûi, taøi kheùo chöa haún ñaõ laø ngöôøi khoân ngoan. Caùc nhaø baùc hoïc tinh anh naém trong tay bí maät luaät thieân nhieân chöa haún laø ngöôøi khoân ngoan. Hoï quy tuï söï hieåu bieát veà nhöõng söï beân ngoaøi, veà söï vieäc, theo chieàu höôùng khaùm phaù vuõ truï, chinh phuïc thieân nhieân. Hoï ñöôïc theá giôùi chuù yù löu taâm khoâng phaûi vì ñôøi soáng cuûa hoï, nhöng chæ vì söï hieåu bieát vaø nhöõng phaùt minh khoa hoïc hoï coù theå minh chöùng vaø bieåu dieãn cho theá giôùi bieát, vì nhöõng thaønh coâng hoï ñaõ ñaït tôùi.
Traùi laïi, theo quan nieäm cuûa ngöôøi ñoâng phöông vaø cuûa kinh thaùnh thì ngöôøi khoân ngoan laø ngöôøi bieát taän duïng vaø quy tuï söï hieåu bieát cuûa mình vaøo vieäc khaùm phaù ra chính baûn thaân, bieát höôùng veà chieàu kích sieâu nhieân vaø chieàu saâu cuûa cuoäc soáng, ñeå tieán tôùi söï caûm nghieäm cuûa tình thöông vaø vieäc chieâm ngöôõng söï thaät.
Trong khi caùc nhaø baùc hoïc tìm kieám söï hoaøn haûo cuûa söï vaät, thì ngöôøi khoân ngoan ñoâng phöông tìm kieám söï hoaøn haûo vaø quyeàn töï chuû cuûa con ngöôøi. Vì theá coù theå hieåu ñöôïc raèng coù nhieàu nhaø baùc hoïc khoâng haún laø ngöôøi khoân ngoan, nhöng cuõng coù nhieàu ngöôøi khoân ngoan nhöng laïi keùm hieåu bieát veà khoa hoïc. Xem ra danh töø khoân ngoan cuûa tieáng Vieät Nam ta goùi gheùm yù nghóa thaät phong phuù, caû veà söï hieåu bieát khoân kheùo, laãn trong caùch cö xöû ngoan ñaïo.
Giaù trò cuûa söï hieåu bieát veà khoa hoïc tuøy thuoäc vaøo ñöôøng höôùng vaø yù nghóa caùc nhaø baùc hoïc maëc cho noù. Neáu moät nhaø baùc hoïc coù taøi hieåu bieát nhöng thieáu khoân ngoan coù theå bieán ñoåi söï hieåu bieát cuûa mình thaønh duïng cuï ñeå bieåu döông quyeàn theá, danh voïng tröôùc maét ngöôøi khaùc. Caùc phaùt minh khoa hoïc cuûa theá giôùi ngaøy nay quaû laø con dao hai löôõi. Moät maët noù ñaåy maïnh söï thaêng tieán con ngöôøi, vaø maët khaùc laïi laø duïng cuï tieâu dieät söï soáng con ngöôøi caùch daõ man nhaát.
Trong phuùc aâm, Chuùa Gieâsu ñaõ khoâng ngaàn ngaïi leân tieáng khieån traùch nhöõng keû coi mình laø baäc thaày trong daân chuùng. Hoï töï haøo vì bieát roõ moïi chi tieát cuûa luaät phaùp, khoâng tröø daáu phaåy, daáu chaám naøo, vaø thuoäc loøng moïi kinh keä. Hoï raát khoân kheùo trong vieäc aùp duïng luaät phaùp ñeå laøm lôïi cho mình, ñeå boùc loät ngöôøi khaùc vaø coâng chính hoùa moïi hình thöùc baát coâng phaïm phaùp cuûa hoï. Chuùa Gieâsu tuyeân boá thaúng thaén vôùi hoï: Khoán cho caùc ngöôi, hôõi luaät só vaø pharisieâu giaû hình. Caùc ngöôi nhö ngöôøi muø daãn ñöôøng muø quaùng, ñeå roài cuøng rôi xuoáng hoá. Caùc ngöôi gioáng nhö moà maû beân ngoaøi queùt voâi traéng, nhöng beân trong ñaày xöông ngöôøi cheát hoâi thoái. Caùc ngöôi seõ phaûi chòu ñoaùn phaït naëng hôn (cf Mt 23).
Haïnh phuùc cho nhaân loaïi bieát bao neáu coù nhieàu nhaø thoâng thaùi, hieåu roäng bieát nhieàu, nhöng ñoàng thôøi laïi cuõng raát khoân ngoan. Vaäy theá naøo laø khoân ngoan thaät? Laøm theá naøo ñeå coù theå dung hoøa söï thoâng thaùi hieåu bieát vaø khoân ngoan?
Phaoloâ thaønh Tarso, moät ngöôøi coù hoïc thöùc cao, xuaát thaân töø moät gia ñình coù theá giaù, vaø lôùn leân trong tröôøng cuûa haøng luaät só vaø Pharisieâu. OÂng voán laø ngöôøi raát haêng say tuaân giöõ leà luaät vaø tìm kieám söï hoaøn haûo cuûa luaät phaùp. Theá nhöng, sau khi bò aùnh saùng cuûa Chuùa phuïc sinh chinh phuïc, Phaoloâ ñaõ ñöôïc ñoåi môùi hoaøn toaøn vaø ñaõ tuyeân boá: "Neáu toâi ñöôïc ôn tieân tri hieåu thaáu moïi maàu nhieäm, moïi khoa hoïc, coù caû ñöùc tin maïnh meõ ñeán dôøi ñöôïc nuùi ñoài, nhöng neáu toâi khoâng coù ñöùc aùi cuõng voâ duïng" (1Cor 13,2).
Phaoloâ coøn phaân bieät roõ raøng hôn giöõa söï hieåu bieát thuoäc veà trí thöùc vaø söï khoân ngoan chaân thaät laø hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Linh. Phaoloâ coøn noùi theâm: "Söï hieåu bieát hay khieán ngöôøi ta kieâu haõnh, coøn baùc aùi thöôøng xaây döïng" (1Cor 8:1). Phaoloâ muoán noùi veà thöù hieåu bieát cuûa trí khoân, nhöng khoâng aên nhòp vôùi taâm tình cuûa con tim, khoâng coù tình thöông; thì söï hieåu bieát ñoù seõ khoâng xaây döïng, cuõng khoâng laøm lôïi cho tha nhaân, vaø chæ laøm cho ngöôøi coù söï hieåu bieát aáy theâm kieâu caêng, töï ñaéc maø thoâi.
Phaoloâ, khoâng nhöõng chæ laø ngöôøi thoâng thaùi hieåu bieát nhieàu maø thoâi, nhöng trong caùch thi haønh söù meänh toâng ñoà ngöôøi ñaõ bieát khieâm toán côûi boû moïi hình thöùc khoe khoang veà söï hieåu bieát cuûa mình.
Phaoloâ tuyeân boá: "Thöa anh em, phaàn toâi, toâi ñeán vôùi anh em chaúng phaûi ñeán vaø duøng lôøi vaên hoa khoân kheùo haàu minh chöùng Ñöùc Kitoâ vôùi anh em. Vaø toâi quaû quyeát raèng ngoaøi Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng ñaõ chòu ñoùng ñanh, toâi chaúng bieát gì khaùc nôi anh em. Toâi ôû giöõa anh em maø yeáu ñuoái sôï seät run raåy laém, vì lôøi noùi vaø söï giaûng thuyeát cuûa toâi khoâng theo söï uyeån chuyeån khoân kheùo nhaân loaïi, nhöng ñeå minh chöùng... (1Cor 2:1-5).
Ñaâu laø ñaëc ñieåm cuûa ngöôøi khoâng ngoan thaät? Xin môøi caùc baïn treû cuøng traû lôøi...
Mai An
Thöù Tö, ngaøy 27/09/1995