Boä Giaùo Luaät
The Code of Canon Law
Baûn dòch vieät ngöõ cuûa:
Ñöùc OÂng Nguyeãn Vaên Phöông, Linh Muïc Phan Taán Thaønh, Linh Muïc Vuõ Vaên Thieän, Linh Muïc Mai Ñöùc Vinh
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Quyeån VII: Toá Tuïng
Phaàn II: Toá Tuïng Hoä Söï
Tieát I: Toá Tuïng Hoä Söï Thoâng Thöôøng
Thieân 8:
Söï Khaùng Nghò AÙn Vaên
Chöông I: Ñôùi Tranh Veà Söï Voâ Hieäu Cuûa AÙn Vaên
Ñieàu 1619: Tuy vaãn toân troïng quy ñònh cuûa caùc ñieàu 1622 vaø 1623, söï voâ hieäu cuûa caùc aùn töø do luaät thöïc taïi aán ñònh, neáu ñöôïc ñöông söï ñeà khôûi ñôùi tranh bieát maø khoâng neâu leân cho thaåm phaùn tröôùc khi tuyeân aùn, thì phaûi keå laø ñöôïc bao yeåm do chính aùn vaên, mieãn laø vuï kieän chæ lieân heä ñeán ích lôïi caùc tö nhaân.
Ñieàu 1620: AÙn vaên seõ bò voâ hieäu baát khaû bao yeåm neáu:
1. ñöôïc ban haønh do moät thaåm phaùn voâ thaåm quyeàn tuyeät ñoái;
2. ñöôïc ban haønh do moät ngöôøi khoâng coù quyeàn taøi thaåm trong toøa aùn ñaõ xöû vuï kieän;
3. thaåm phaùn ban haønh aùn vaên do aûnh höôûng cuûa baïo löïc hay sôï haõi traàm troïng;
4. söï toá tuïng tieán haønh maø khoâng coù ñôn thænh nguyeän tö phaùp, nhö noùi ôû ñieàu 1501, hoaëc khoâng choáng laïi moät bò ñôn naøo heát;
5. ñöôïc ban haønh giöõa caùc ñöông söï maø ít laø moät beân trong caùc ñöông söï aáy khoâng coù naêng caùch ra tröôùc toøa aùn;
6. moät ngöôøi ñaõ haønh ñoäng nhaân danh moät ngöôøi khaùc nhöng khoâng ñöôïc uûy nhieäm hôïp leä;
7. quyeàn bieän hoä ñaõ bò töø choái ñoái vôùi beân naøy hay beân kia cuûa caùc ñöông söï;
8. söï tranh tuïng khoâng ñöôïc phaân giaûi, duø chæ laø moät phaàn.
Ñieàu 1621: Ñôùi tranh veà söï voâ hieäu, noùi ôû ñieàu 1620, coù theå ñöôïc neâu leân nhö khöôùc bieän khoâng bò giôùi haïn thôøi gian, hoaëc nhö toá quyeàn tröôùc thaåm phaùn ñaõ tuyeân aùn, trong haïn möôøi naêm töø ngaøy coâng boá aùn vaên.
Ñieàu 1622: AÙn vaên bò voâ hieäu coù theå bao yeåm neáu:
1. ñöôïc ban haønh do moät soá khoâng hôïp leä cuûa caùc thaåm phaùn, traùi vôùi quy ñònh cuûa ñieàu 1425, trieät 1;
2. khoâng vieän daãn caùc lyù leõ hay lyù do quyeát ñònh;
3. thieáu chöõ kyù theo nhö luaät ñoøi hoûi;
4. khoâng ghi naêm, thaùng, ngaøy vaø nôi ban haønh;
5. döïa treân moät aùn töø tö phaùp voâ hieäu, vaø söï voâ hieäu khoâng ñöôïc bao yeåm chieáu theo quy taéc cuûa ñieàu 1619;
6. ñöôïc ban haønh choáng laïi moät ñöông söï vaéng maët hôïp leä, chieáu theo ñieàu 1593, trieät 2.
Ñieàu 1623: Ñôùi tranh voâ hieäu trong nhöõng tröôøng hôïp noùi ôû ñieàu 1622 coù theå ñöôïc neâu leân trong haïn ba thaùng keå töø khi coâng boá aùn vaên.
Ñieàu 1624: Chính thaåm phaùn ñaõ tuyeân aùn phaûi cöùu xeùt ñôùi tranh veà söï voâ hieäu; neáu ñöông söï sôï raèng thaåm phaùn aáy, vì ñaõ gaây ra aùn vaên khoâng bò khaùng nghò vì ñôùi tranh veà voâ hieeâu, seõ coù thieân kieán vaø ñaùng bò hoà nghi, thì ñöông söï coù theå ñoøi hoûi ñeå ñöôïc theá bôûi moät thaåm phaùn khaùc chieáu theo quy taéc cuûa ñieàu 1450.
Ñieàu 1625: Ñôùi tranh veà söï voâ hieäu coù theå ñöôïc ñeä noäp chung vôùi khaùng caùo, trong thôøi haïn döï lieäu cho söï khaùng caùo.
Ñieàu 1626: (1) Ñôùi tranh veà söï voâ hieäu coù theå ñöôïc neâu leân khoâng nhöõng do caùc ñöông söï nghó mình bò thieät haïi, maø coøn do chöôûng lyù hay baûo heä moãi khi hoï coù quyeàn can döï.
(2) Thaåm phaùn coù theå chieåu chöùc vuï thaâu hoài hay caûi chính aùn vaên voâ hieäu do mình ban haønh trong haïn kyø phaùp ñònh noùi ôû ñieàu 1623, tröø khi trong thôøi gian ñoù khaùng caùo ñöôïc ñeä noäp chung vôùi ñôùi tranh veà söï voâ hieäu, hay söï voâ hieäu ñaõ ñöôïc bao yeåm do söï maõn haïn kyø döï lieäu ôû ñieàu 1623.
Ñieàu 1627: Caùc vuï xöû ñôùi tranh veà söï voâ hieäu coù theå ñöôïc cöùu xeùt theo caùc quy taéc veà toá tuïng hoä söï khaåu bieän.
Chöông II: Söï Khaùng Caùo
Ñieàu 1628: Ñöông söï naøo nghó mình bò thieät haïi bôûi moät aùn vaên, cuõng nhö chöôûng lyù vaø baûo heä trong nhöõng vuï ñoøi hoûi söï coù maët cuûa hoï, ñeàu coù quyeàn khaùng caùo leân thaåm phaùn thöôïng caáp, mieãn laø giöõ quy ñònh cuûa ñieàu 1629.
Ñieàu 1629: Khoâng ñöôïc khaùng caùo choáng laïi:
1. moät aùn vaên cuûa chính Ñöùc Thaùnh Cha hay cuûa Toái Cao Phaùp Vieän Toøa Thaùnh;
2. moät aùn vaên voâ hieäu, tröø khi söï khaùng caùo ñöôïc noäp chung vôùi ñôùi tranh veà söï voâ hieäu chieáu theo quy taéc cuûa ñieàu 1625;
3. aùn vaên ñaõ trôû thaønh vaán ñeà quyeát tuïng;
4. aùn leänh cuûa thaåm phaùn hay aùn vaên trung phaùn maø khoâng coù hieäu löïc cuûa aùn chung quyeát, tröø khi khaùng caùo ñöôïc noäp chung vôùi khaùng caùo choáng laïi aùn vaên chung quyeát;
5. aùn vaên hay aùn leänh trong moät vuï kieän ñöôïc luaät phaùp aán ñònh phaûi phaùn xöû trong haïn kyø thaät khaâån caáp.
Ñieàu 1630: (1) Söï khaùng caùo phaûi ñöôïc noäp cho thaåm phaùn ñaõ ban haønh aùn vaên trong thôøi haïn thaát hieäu laø möôøi laêm ngaøy keå töø khi aùn vaên ñöôïc coâng boá.
(2) Neáu söï khaùng caùo ñöôïc trình mieäng, luïc söï phaûi ghi ra treân giaáy tôø tröôùc maët ngöôøi khaùng caùo.
Ñieàu 1631: Neáu xaûy ra moät vaán ñeà quyeàn khaùng caùo, thì toøa aùn khaùng caùo phaûi cöùu xeùt vaán ñeà thaät khaån caáp theo caùc quy taéc cuûa toá tuïng khaåu bieän.
Ñieàu 1632: (1) Neáu ñôn khaùng caùo khoâng noùi roõ muoán leân toøa aùn naøo, thì phaûi suy ñoaùn laø khaùng caùo ñeán toøa aùn ñöôïc noùi ôû caùc ñieàu 1438 vaø 1439.
(2) Neáu ñöông söï ñoái phöông khaùng caùo leân moät toøa aùn khaùng caùo khaùc, thì toøa aùn naøo cao caáp hôn seõ cöùu xeùt vuï aùn, mieãn laø giöõ ñieàu 1415.
Ñieàu 1633: Söï khaùng caùo phaûi ñöôïc tieáp dieãn tröôùc thaåm phaùn toøa khaùng caùo trong haïn moät thaùng töø ngaøy noäp khaùng caùo, tröø khi thaåm phaùn toøa sô thaåm ñaõ aán ñònh moät thôøi haïn daøi hôn cho ñöông söï theo ñuoåi khaùng caùo.
Ñieàu 1634: (1) Ñeå tieáp dieãn söï khaùng caùo, ñieàu kieän caàn vaø ñuû laø ñöông söï keâu naøi söï can thieäp cuûa thaåm phaùn thöôïng caáp ñeå xin söûa ñoåi baûn aùn bò khaùng nghò, keøm theo baûn sao cuûa aùn vaên naøy vaø noùi roõ nhöõng lyù do khaùng caùo.
(2) Neáu ñöông söï khoâng nhaän ñöôïc töø toøa sô thaåm baûn sao cuûa aùn vaên bò khaùng nghò trong thôøi haïn höõu ích, thì caùc haïn kyø khoâng löu thoâng; söï ngaên trôû phaûi ñöôïc cho thaåm phaùn toøa khaùng caùo bieát; thaåm phaùn toøa khaùng caùo seõ duøng meänh leänh truyeàn thaåm phaùn toøa sô thaåm phaûi chu toaøn nghóa vuï mau leï.
(3) Trong khi ñoù, thaåm phaùn toøa sô thaåm phaûi gôûi ñeán thaåm phaùn toøa khaùng caùo caùc aùn töø chieáu theo quy taéc cuûa ñieàu 1474.
Ñieâàu 1635: Khi ñaõ maõn thôøi haïn höõu ích ñeå khaùng caùo hoaëc tröôùc thaåm phaùn toøa sô thaåm hoaëc tröôùc thaåm phaùn toøa khaùng caùo, thì söï khaùng caùo ñöôïc keå laø ñaõ bò khöôùc töø.
Ñieàu 1636: (1) Ngöôøi khaùng caùo coù theå töø boû söï khaùng caùo, vôùi caùc hieäu löïc ñaõ noùi ôû ñieàu 1525.
(2) Neáu luaät khoâng ñònh caùch khaùc, söï khaùng caùo do baûo heä hay chöôûng lyù ñeà khôûi coù theå ñöôïc töø boû do baûo heä hay chöôûng lyù cuûa toøa khaùng caùo.
Ñieàu 1637: (1) Khaùng caùo do nguyeân ñôn ñeà khôûi cuõng coù giaù trò cho bò ñôn, vaø ngöôïc laïi.
(2) Neáu coù nhieàu bò ñôn hay nhieàu nguyeân ñôn, vaø neáu baûn aùn chæ bò khaùng nghò bôûi moät ngöôøi hay chæ choáng laïi moät ngöôøi trong soá nhöõng ngöôøi ñoù, thì söï khaùng nghò ñöôïc coi laø ñöôïc ñeà khôûi do taát caû moïi ngöôøi vaø choáng laïi taát caû moïi ngöôøi khi naøo vaán ñeà ñöôïc thænh caàu coù tính caùch baát khaû phaân hay laø moät nghóa vuï lieân ñôùi.
(3) Neáu moät ñöông söï khaùng caùo moät phaàn naøo cuûa aùn vaên, thì ñöông söï ñoái phöông, maëc duø ñaõ maõn kyø khaùng caùo, vaãn coù theå khaùng caùo phuï ñôùi nhöõng phaàn khaùc cuûa aùn vaên trong thôøi haïn thaát hieäu laø möôøi laêm ngaøy keå töø ngaøy söï khaùng caùo chính ñöôïc caùo tri.
(4) Tröø khi ñaõ roõ caùch khaùc, söï khaùng caùo ñöôïc keå laø choáng laïi taát caû caùc phaàn cuûa aùn vaên.
Ñieàu 1638: Söï khaùng caùo ñình chæ vieäc chaáp haønh aùn vaên.
Ñieàu 1639: (1) Ngoaïi tröø quy ñònh ôû ñieàu 1683, ôû caáp baäc khaùng caùo, khoâng ñöôïc nhaän theâm thænh caàu môùi, cho duø vôùi danh nghóa laø muoán nhaäp chung cho tieän. Bôûi vaäy, söï ñoái tuïng chæ coù theå nhaèm xaùc nhaän hay söûa ñoåi taát caû hay moät phaàn baûn aùn tröôùc ñaây maø thoâi.
(2) Caùc baèng chöùng môùi chæ ñöôïc thöøa nhaän chieáu theo quy taéc cuûa ñieàu 1600.
Ñieàu 1640: Thuû tuïc ôû toøa khaùng caùo cuõng gioáng nhö ôû toøa sô caáp, vôùi nhöõng thích öùng caàn thieát; tuy nhieân, neáu khoâng theå boå tuùc caùc baèng chöùng, thì ñöôïc pheùp tranh luaän vuï kieän vaø tuyeân aùn ngay sau söï ñoái tuïng döïa theo quy taéc cuûa ñieàu 1513, trieät 1 vaø ñieàu 1639, trieät 1.
(Nhoùm Dòch Thuaät Vieät ngöõ Boä Giaùo Luaät)