Boä Giaùo Luaät
The Code of Canon Law
Baûn dòch vieät ngöõ cuûa:
Ñöùc OÂng Nguyeãn Vaên Phöông, Linh Muïc Phan Taán Thaønh, Linh Muïc Vuõ Vaên Thieän, Linh Muïc Mai Ñöùc Vinh
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Quyeån VII: Toá Tuïng
Phaàn I: Söï Phaùn Xöû Noùi Chung
Thieân 4:
Caùc Ñöông Söï Trong Vuï Kieän
Chöông I: Nguyeân Ñôn Vaø Bò Ñôn
Ñieàu 1476: Baát cöù ai, ñaõ ñöôïc röûa toäi hay khoâng, cuõng coù theå ñaàu ñôn khôûi toá; beân bò kieän hôïp leä phaûi traû lôøi.
Ñieàu 1477: Maëc duø nguyeân ñôn hay bò ñôn ñaõ choïn ngöôøi thuï uûy hay luaät sö, hoï vaãn buoäc phaûi luoân ñích thaân trình dieän ôû toøa theo quy ñònh cuûa luaät phaùp hay cuûa thaåm phaùn.
Ñieàu 1478: (1) Nhöõng vò thaønh nieân vaø nhöõng ngöôøi thieáu xöû duïng trí khoân chæ coù theå ra toøa nhôø cha meï, hay ngöôøi giaùm hoä, hay ngöôøi quaûn taøi, ñöøng keå quy ñònh ôû trieät 3.
(2) Neáu thaåm phaùn xeùt raèng quyeàn lôïi cuûa caùc vò thaønh nieân xung ñoät vôùi quyeàn lôïi cuûa cha meï, cuûa ngöôøi giaùm hoä, hay cuûa ngöôøi quaûn taøi, hoaëc xeùt raèng nhöõng ngöôøi naøy khoâng theå baûo veä hoaøn toaøn nhöõng quyeàn lôïi cuûa caùc vò thaønh nieân, thì thaåm phaùn phaûi chæ ñònh moät ngöôøi giaùm hoä hay ngöôøi quaûn taøi rieâng cho caùc vò thaønh nieân tröôùc toøa.
(3) Nhöng trong nhöõng vuï thieâng lieâng hay lieân quan ñeán vieäc thieâng lieâng, neáu vò thaønh nieân ñaõ bieát xöû duïng trí khoân, thì coù theå khôûi toá hoaëc traû lôøi maø khoâng caàn phaûi coù söï öng thuaän cuûa cha meï hay ngöôøi giaùm hoä; vaø neáu ñaõ ñuû möôøi boán tuoåi troïn, caùc em coù theå ñích thaân ra toøa; neáu khoâng, thaåm phaùn phaûi chæ ñònh cho hoï moät ngöôøi quaûn taøi.
(4) Nhöõng ngöôøi bò caám quaûn trò taøi saûn vaø nhöõng ngöôøi taøn taät taâm trí, chæ coù theå ñích thaân ra toøa ñeå traû lôøi veà toäi phaïm cuûa mình hay khi coù leänh cuûa thaåm phaùn. Trong nhöõng vaán ñeà khaùc, hoï phaûi khôûi toá vaø traû lôøi nhôø nhöõng ngöôøi quaûn taøi cuûa hoï.
Ñieàu 1479: Khi ngöôøi giaùm hoä hay quaûn taøi ñaõ ñöôïc chính quyeàn daân söï chæ ñònh, thì hoï coù theå ñöôïc thaåm phaùn Giaùo Hoäi chaáp nhaän sau khi hoûi yù kieán, neáu coù theå ñöôïc, cuûa Giaùm Muïc giaùo phaän cuûa chính ngöôøi ñöôïc uûy thaùc cho ngöôøi giaùm hoä hay quaûn taøi. Neáu khoâng coù ngöôøi giaùm hoä hay quaûn taøi, hay neáu xeùt thaáy ngöôøi ñaõ ñaët khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc, thì chính thaåm phaùn phaûi chæ ñònh moät ngöôøi giaùm hoä hay moät ngöôøi quaûn taøi cho vuï kieän.
Ñieàu 1480: (1) Caùc phaùp nhaân ra toøa qua nhöõng ngöôøi ñaïi dieän hôïp phaùp cuûa hoï.
(2) Trong tröôøng hôïp khoâng coù ñaïi dieän hay ngöôøi naøy cheånh maûng, thì chính Baûn Quyeàn phaûi töï mình hay nhôø ngöôøi khaùc ra toøa thay cho phaùp nhaân thuoäc quyeàn cuûa mình.
Chöông II: Caùc Ngöôøi Thuï UÛy Cho Vuï Kieän Vaø Caùc Luaät Sö
Ñieàu 1481: (1) Caùc ñöông söï coù theå töï yù choïn cho mình moät luaät sö vaø moät ngöôøi thuï uûy. Tuy nhieân, ngoaøi nhöõng tröôøng hôïp noùi ôû trieät 2 vaø 3, ñöông söï coù theå ñích thaân khôûi toá hoaëc traû lôøi, tröø khi thaåm phaùn thaáy caàn phaûi coù söï giuùp ñôõ cuûa moät ngöôøi thuï uûy hay moät luaät sö.
(2) Trong moät phaùn xöû hình söï, bò caùo luoân luoân phaûi coù moät luaät sö do chính mình choïn hay do thaåm phaùn chæ ñònh.
(3) Trong moät phaùn xöû hoä söï coù lieân quan ñeán caùc vò thaønh nieân hay coâng ích, ngoaïi tröø caùc vuï hoân phoái, thaåm phaùn phaûi chieåu chöùc vuï ñaët moät ngöôøi bieän hoä cho beân naøo thieáu ngöôøi baûo veä.
Ñieàu 1482: (1) Moãi ngöôøi chæ coù quyeàn choïn cho mình moät ngöôøi thuï uûy; ngöôøi naøy khoâng ñöôïc nhôø ngöôøi khaùc thay theá mình, neáu khoâng coù naêng quyeàn minh thò cho pheùp.
(2) Tuy nhieân, neáu coù lyù do chính ñaùng, moät ngöôøi cuõng coù theå choïn nhieàu ngöôøi thuï uûy; nhöng nhöõng ngöôøi naøy phaûi ñöôïc chæ ñònh theå naøo ñeå giöõa hoï coù thöù töï öu tieân.
(3) Coù theå choïn nhieàu luaät sö cuøng moät luùc.
Ñieàu 1483: Ngöôøi thuï uûy vaø luaät sö phaûi laø ngöôøi tröôûng thaønh vaø coù thanh danh; ngoaøi ra, luaät sö phaûi laø coâng giaùo, tröø khi Giaùm Muïc giaùo phaän cho pheùp caùch khaùc, vaø coù baèng tieán só giaùo luaät, hay phaûi laø moät chuyeân vieân thaät söï, vaø ñöôïc chính Giaùm Muïc öng chuaån.
Ñieàu 1484: (1) Tröôùc khi ñaûm nhieäm chöùc vuï, ngöôøi thuï uûy vaø luaät söï phaûi naïp ôû toøa aùn uûy nhieäm thö coâng chính.
(2) Tuy nhieân, ñeå traùnh cho moät quyeàn lôïi khoûi bò tieâu huûy, thaåm phaùn coù theå chaáp nhaän moät ngöôøi thuï uûy caû khi ngöôøi naøy khoâng trình uûy nhieäm thö, mieãn laø ñöôïc baûo ñaûm thích hôïp. Nhöng aùn töø seõ maát hieäu löïc neáu trong haïn kyø thaát hieäu do thaåm phaùn aán ñònh, ngöôøi thuï uûy khoâng ñeä trình uûy nhieäm thö caùch hôïp thöùc.
Ñieàu 1485: Neáu khoâng coù uûy nhieäm thö ñaëc bieät, ngöôøi thuï uûy khoâng theå thi haønh caùch höõu hieäu söï töø khöôùc toá quyeàn, söï tieán haønh vuï kieän hay caùc haønh vi tö phaùp; cuõng nhö khoâng theå ñieàu ñình, thoûa hieäp, daøn xeáp troïng taøi, vaø noùi chung nhöõng vaán ñeà maø luaät phaùp ñoøi phaûi coù uûy nhieäm thö ñaëc bieät.
Ñieàu 1486: (1) Ñeå vieäc trieäu hoài ngöôøi thuï uûy vaø luaät sö coù hieäu löïc, caàn phaûi thoâng baùo cho hoï bieát; neáu söï ñoái tuïng ñaõ baét ñaàu, phaûi thoâng baùo söï trieäu hoài cho caû thaåm phaùn vaø ñöông söï ñoái phöông bieát nöõa.
(2) Sau khi phaùn quyeát ñöôïc ban haønh, quyeàn lôïi vaø nghóa vuï khaùng caùo vaãn thuoäc veà ngöôøi thuï uûy, mieãn laø ngöôøi chuû uûy khoâng phaûn ñoái.
Ñieàu 1487: Khi coù lyù do heä troïng, ngöôøi thuï uûy cuõng nhö luaät sö coù theå bò baõi chöùc do aùn leänh cuûa thaåm phaùn ban haønh chieåu chöùc vuï, hay do ñöông söï yeâu caàu.
Ñieàu 1488: (1) Caám ngöôøi thuï uûy vaø luaät sö mua quyeàn lôïi ñang tranh tuïng, hoaëc thoûa hieäp ñeå ñoøi thuø lao quaù möùc hay ñeå chia phaàn ñoà vaät ñang töông tranh. Söï thoûa hieäp nhö theá, neáu coù, seõ voâ hieäu, vaø hoï coù theå bò thaåm phaùn phaït tieàn. Ngoaøi ra, luaät sö coù theå bò huyeàn chöùc vaø neáu taùi phaïm, coù theå bò Giaùm Muïc chuû tòch toøa aùn khai tröø khoûi danh saùch caùc luaät sö.
(2) Cuõng bò phaït nhö theá, nhöõng luaät sö vaø nhöõng ngöôøi thuï uûy naøo, baèng caùch gian laän luaät phaùp, ruùt caùc vuï aùn khoûi toøa aùn coù thaåm quyeàn ñeå cho caùc toøa aùn khaùc phaùn xöû coù lôïi hôn.
Ñieàu 1489: Luaät sö vaø ngöôøi thuï uûy naøo, vì lyù do quaø caùp hay lôøi höùa heïn, hay vì baát cöù lyù do gì maø phaûn boäi boån phaän cuûa mình, seõ bò ñình chæ thi haønh quyeàn baûo trôï, vaø bò phaït tieàn hay nhöõng hình phaït khaùc töông xöùng.
Ñieàu 1490: Neáu coù theå ñöôïc, trong moãi toøa aùn neân coù nhöõng ngöôøi baûo trôï coá ñònh do chính toøa aùn traû löông ñeå giöõ chöùc vuï luaät sö vaø ngöôøi thuï uûy, nhaát laø trong nhöõng vuï hoân phoái, ñeå caùc ñöông söï, neáu thích, coù theå choïn hoï.
(Nhoùm Dòch Thuaät Vieät ngöõ Boä Giaùo Luaät)