Boä Giaùo Luaät
The Code of Canon Law
Baûn dòch vieät ngöõ cuûa:
Ñöùc OÂng Nguyeãn Vaên Phöông, Linh Muïc Phan Taán Thaønh, Linh Muïc Vuõ Vaên Thieän, Linh Muïc Mai Ñöùc Vinh
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Quyeån III:
Nhieäm Vuï Giaùo Huaán Cuûa Giaùo Hoäi
Thieân 3:
Giaùo Duïc Coâng Giaùo
Ñieàu 793: (1) Cha meï vaø nhöõng ngöôøi thay quyeàn cha meï, coù boån phaän vaø quyeàn lôïi giaùo duïc con caùi. Cha meï coâng giaùo coøn coù boån phaän vaø quyeàn lôïi choïn löïa nhöõng phöông theá vaø tröôøng hoïc naøo thích hôïp hôn caû, tuøy theo hoaøn caûnh moãi nôi, ñeå lo lieäu vieäc giaùo duïc coâng giaùo cho con caùi.
(2) Cha meï coù quyeàn ñoøi hoûi nhaø nöôùc giuùp ñôõ nhöõng gì caàn thieát ñeå chu toaøn vieäc giaùo duïc coâng giaùo cho con caùi.
Ñieàu 794: (1) Do moät danh nghóa ñaëc bieät, Giaùo Hoäi coù boån phaän vaø quyeàn lôïi ñaûm nhieäm vieäc giaùo duïc; bôûi vì chính Thieân Chuùa ñaõ uûy thaùc cho Giaùo Hoäi söù meänh giuùp ñôõ loaøi ngöôøi ñaït tôùi ñôøi soáng sung maõn cuûa Kitoâ giaùo.
(2) Caùc vò Chuû Chaên phaûi laøm heát nhöõng gì caàn thieát ñeå moïi tín höõu ñöôïc höôûng neàn giaùo duïc coâng giaùo.
Ñieàu 795: Neàn giaùo duïc ñích thöïc phaûi baûo ñaûm vieäc huaán luyeän toaøn veïn con ngöôøi, höôùng veà muïc ñích toái haäu cuûa con ngöôøi, vaø caû veà thieän ích chung cuûa xaõ hoäi. Bôûi ñoù, caùc treû em vaø thanh nieân phaûi ñöôïc giaùo duïc laøm sao ñeå coù theå phaùt trieån ñieàu hoøa veà moïi taøi naêng sinh lyù, luaân lyù vaø trí tueä; ñaït ñöôïc moät yù thöùc toaøn haûo veà traùch vuï vaø bieát xöû duïng töï do caùch hôïp lyù; vaø ñöôïc huaán luyeän ñeå tham gia tích cöïc vaøo ñôøi soáng xaõ hoäi.
Chöông I: Caùc Tröôøng Hoïc
Ñieàu 796: (1) Trong caùc phöông theá phaùt trieån giaùo duïc, caùc tín höõu haõy heát söùc löu taâm ñeán caùc tröôøng hoïc vì tröôøng hoïc giuùp ñôõ cha meï caùch ñaëc bieät trong vieäc chu toaøn traùch nhieäm giaùo duïc.
(2) Caùc phuï huynh phaûi coäng taùc chaët cheõ vôùi caùc giaùo vieân cuûa nhaø tröôøng maø hoï ñaõ kyù thaùc vieäc ñaøo taïo con caùi mình. Ñoái laïi, khi thi haønh chöùc vuï cuûa mình, caùc giaùo vieân cuõng phaûi coäng taùc maät thieát vôùi caùc phuï huynh, saün saøng nghe yù kieán cuûa hoï. Ngoaøi ra neân thaønh laäp vaø taùn trôï caùc toå chöùc hay caùc buoåi hoäi phuï huynh.
Ñieàu 797: Cha meï phaûi ñöôïc töï do choïn löïa tröôøng hoïc cho con caùi. Do ñoù, caùc tín höõu phaûi thieát tha ñoøi hoûi nhaø nöôùc nhìn nhaän quyeàn töï do naøy cuûa cha meï vaø baûo veä quyeàn aáy, keå caû baèng nhöõng giuùp ñôõ kinh teá, döïa treân ñöùc coâng baèng phaân phoái.
Ñieàu 798: Cha meï phaûi göûi con caùi vaøo caùc tröôøng coù neàn giaùo duïc coâng giaùo. Neáu khoâng theå ñöôïc, thì ngoaøi chöông trình hoïc ra, cha meï phaûi lo cho con caùi ñöôïc giaùo duïc coâng giaùo ñaày ñuû.
Ñieàu 799: Caùc tín höõu phaûi coá gaéng ñeå vieäc giaùo duïc toân giaùo vaø luaân lyù hôïp theo löông taâm cuûa cha meï, keå caû ôû caùc tröôøng hoïc, cuõng nhö löu taâm ñeán trong nhöõng luaät leä nhaø nöôùc ban haønh veà vieäc ñaøo taïo thanh thieáu nieân.
Ñieàu 800: (1) Giaùo Hoäi coù quyeàn thieát laäp vaø ñieàu khieån caùc tröôøng hoïc thuoäc moïi ngaønh, moïi loaïi vaø moïi caáp baäc.
(2) Caùc tín höõu neân uûng hoä caùc tröôøng coâng giaùo, heát söùc giuùp ñôõ ñeå xaây caát vaø naâng ñôõ caùc hoïc ñöôøng.
Ñieàu 801: Caùc Doøng tu coù söù meänh chuyeân moân veà giaùo duïc, trong khi trung thaønh theo ñuoåi söù meänh rieâng cuûa mình, phaûi noã löïc chu toaøn vieäc giaùo duïc coâng giaùo keå caû nhôø caùc tröôøng cuûa mình ñöôïc thieát laäp vôùi söï ñoàng yù cuûa Giaùm Muïc giaùo phaän.
Ñieàu 802: (1) Neáu khoâng coù caùc tröôøng chuyeân lo giaùo duïc theo tinh thaàn Kitoâ giaùo, thì Giaùm Muïc giaùo phaän phaûi tìm caùch thieát laäp.
(2) Ñaâu coù theå ñöôïc, Giaùm Muïc giaùo phaän phaûi lieäu thieát laäp caùc tröôøng chuyeân nghieäp vaø kyõ thuaät, vaø caû nhöõng tröôøng khaùc ñaùp öùng nhu caàu rieâng cuûa ñòa phöông.
Ñieàu 803: (1) Tröôøng hoïc ñöôïc goïi laø coâng giaùo khi ñöôïc nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn trong Giaùo Hoäi hay moät coâng phaùp nhaân trong Giaùo Hoäi ñieàu khieån, hoaëc ñöôïc Giaùo Quyeàn nhìn nhaän nhö vaäy qua moät vaên kieän.
(2) Vieäc huaán luyeän vaø giaùo duïc trong moät tröôøng coâng giaùo phaûi ñöôïc caên cöù treân nhöõng nguyeân taéc cuûa giaùo lyù coâng giaùo. Caùc giaùo vieân phaûi troåi vöôït veà giaùo lyù chaân chính vaø ñôøi soáng thanh lieâm.
(3) Khoâng tröôøng hoïc naøo, maëc duø trong thöïc teá laø coâng giaùo, coù theå mang teân “tröôøng coâng giaùo” neáu khoâng coù söï ñoàng yù cuûa nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn trong Giaùo Hoäi.
Ñieàu 804: (1) Vieäc huaán luyeän vaø giaùo duïc veà ñaïo coâng giaùo trong baát cöù tröôøng hoïc naøo hoaëc baèng nhöõng phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi khaùc nhau, phaûi tuøy thuoäc ôû quyeàn bính cuûa Giaùo Hoäi. Caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc phaûi ban haønh caùc quy luaät chung veà vaán ñeà naøy; caùc Giaùm Muïc giaùo phaän phaûi lo höôùng daãn vaø kieåm soaùt vieäc thi haønh.
(2) Baûn Quyeàn sôû taïi phaûi löu taâm ñeå caùc giaùo vieân daïy toân giaùo trong caùc tröôøng, keå caû caùc tröôøng khoâng coâng giaùo, ñöôïc troåi trang veà ñaïo lyù chaân chính, veà chöùng taù ñôøi soáng Kitoâ Giaùo vaø veà khoa sö phaïm.
Ñieàu 805: Trong giaùo phaän cuûa mình, Baûn Quyeàn sôû taïi coù quyeàn boå nhieäm hay pheâ chuaån caùc giaùo vieân daïy toân giaùo cuõng nhö quyeàn trieäu hoài hay yeâu caàu trieäu hoài, khi coù moät lyù do toân giaùo hay phong hoùa ñoøi hoûi.
Ñieàu 806: (1) Giaùm Muïc giaùo phaän coù quyeàn troâng nom vaø thanh tra caùc tröôøng coâng giaùo naèm trong laõnh thoå cuûa ngaøi, keå caû nhöõng tröôøng ñöôïc thieát laäp hay ñieàu khieån bôûi caùc tu só. Ngaøi cuõng coù quyeàn ra nhöõng quy luaät veà vieäc ñieàu haønh chung caùc tröôøng coâng giaùo. Caùc tröôøng do tu só ñieàu khieån phaûi tuaân theo caùc quy luaät aáy, tuy vaãn duy trì quyeàn töï trò veà quaûn trò noäi boä cuûa caùc tröôøng.
(2) Döôùi söï troâng nom cuûa Baûn Quyeàn sôû taïi, caùc hieäu tröôûng cuûa caùc tröôøng coâng giaùo phaûi lo sao cho vieäc daïy hoïc trong tröôøng cuûa hoï coù giaù trò veà phöông dieän khoa hoïc ít laø ngang vôùi caùc tröôøng taïi ñòa phöông.
Chöông II: Caùc Ñaïi Hoïc Coâng Giaùo Vaø Caùc Hoïc Vieän Cao Ñaúng Khaùc
Ñieàu 807: Giaùo Hoäi coù quyeàn thieát laäp vaø ñieàu khieån caùc tröôøng Ñaïi Hoïc vôùi muïc ñích phaùt trieån nhaân baûn vaø naâng cao vaên hoùa cuûa con ngöôøi, cuõng nhö ñeå chu toaøn boån phaän giaùo huaán cuûa chính Giaùo Hoäi.
Ñieàu 808: Khoâng coù Ñaïi Hoïc naøo, duø thöïc teá laø coâng giaùo, coù quyeàn mang teân hay danh hieäu “Ñaïi Hoïc Coâng Giaùo” khi chöa coù söï ñoàng yù cuûa nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn trong Giaùo Hoäi.
Ñieàu 809: Ñaâu coù theå vaø xeùt laø thích hôïp, thì caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc phaûi lo cho coù caùc ñaïi hoïc hay ít laø caùc phaân khoa, ñöôïc phaân phoái thích ñaùng trong laõnh thoå, trong ñoù caùc moân hoïc ñöôïc nghieân cöùu vaø giaûng daïy hôïp vôùi giaùo lyù Coâng Giaùo, tuy vaãn toân troïng söï töï trò veà khía caïnh khoa hoïc.
Ñieàu 810: (1) Chieáu theo noäi quy, boån phaän cuûa nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn laø phaûi lo lieäu ñeå trong caùc ñaïi hoïc Coâng Giaùo, caùc giaùo sö ñöôïc boå nhieäm phaûi laø nhöõng ngöôøi, ngoaøi kieán thöùc chuyeân moân vaø khaû naêng sö phaïm, coøn phaûi coù giaùo lyù nguyeân tuyeàn vaø ñôøi soáng thanh lieâm nöõa. Caùc giaùo sö thieáu nhöõng ñieàu kieän aáy phaûi bò khai tröø, chieáu theo thuû tuïc döï lieäu trong noäi quy.
(2) Caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc vaø caùc Giaùm Muïc giaùo phaän lieân heä, coù boån phaän vaø quyeàn lôïi theo doõi ñeå moïi nguyeân taéc cuûa giaùo lyù coâng giaùo ñöôïc tuaân thuû nghieâm chænh trong caùc ñaïi hoïc aáy.
Ñieàu 811: (1) Nhaø chöùc traùch trong Giaùo Hoäi coù thaåm quyeàn phaûi lo lieäu ñeå trong caùc ñaïi hoïc coâng giaùo coù moät phaân khoa hay moät hoïc vieän, hay ít ra moät lôùp thaàn hoïc daønh cho sinh vieân giaùo daân.
(2) Trong moãi ñaïi hoïc coâng giaùo phaûi coù nhöõng lôùp thaûo luaän rieâng veà caùc vaán ñeà thaàn hoïc coù lieân quan vôùi caùc boä moân daïy trong caùc phaân khoa.
Ñieàu 812: Nhöõng ngöôøi daïy caùc moân thaàn hoïc trong baát cöù moät hoïc vieän cao ñaúng naøo, ñeàu phaûi coù uûy nhieäm cuûa nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn.
Ñieàu 813: Giaùm Muïc giaùo phaän phaûi taän taâm lo laéng veà muïc vuï cho caùc sinh vieân, keå caû baèng caùch thieát laäp giaùo xöù ñaïi hoïc hay ít ra, chæ ñònh nhöõng linh muïc tuyeân uùy sinh vieân. Ngoaøi ra, phaûi döï lieäu ñeå ngay trong caùc ñaïi hoïc, duø khoâng coâng giaùo, cuõng coù nhöõng trung taâm ñaïi hoïc coâng giaùo nhaèm giuùp ñôõ giôùi treû, nhaát laø veà phaïm vi thieâng lieâng.
Ñieàu 814: Nhöõng quy luaät veà ñaïi hoïc cuõng phaûi ñöôïc aùp duïng cho caùc hoïc vieän cao ñaúng khaùc.
Chöông III: Caùc Ñaïi Hoïc Vaø Caùc Phaân Khoa Cuûa Giaùo Hoäi
Ñieàu 815: Vì nhieäm vuï coâng boá chaân lyù maïc khaûi, Giaùo Hoäi coù quyeàn coù caùc ñaïi hoïc hay caùc phaân khoa cuûa Giaùo Hoäi, haàu ñaøo saâu caùc moân hoïc thaùnh hay caùc moân lieân heä vôùi thaùnh khoa, vaø ñeå huaán luyeän caùc sinh vieân veà caùc moân aáy theo phöông phaùp khoa hoïc.
Ñieàu 816: (1) Caùc ñaïi hoïc vaø caùc phaân khoa cuûa Giaùo Hoäi chæ coù theå ñöôïc thieát laäp bôûi chính Toøa Thaùnh hay ñöôïc söï pheâ chuaån cuûa Toøa Thaùnh. Vieäc ñieàu haønh toái cao cuûa caùc cô sôû aáy cuõng thuoäc thaåm quyeàn cuûa Toøa Thaùnh.
(2) Moãi ñaïi hoïc vaø phaân khoa cuûa Giaùo Hoäi phaûi coù quy cheá vaø chöông trình hoïc ñöôïc Toøa Thaùnh pheâ chuaån.
Ñieàu 817: Khoâng moät ñaïi hoïc hay phaân khoa naøo, neáu khoâng ñöôïc Toøa Thaùnh thieát laäp hoaëc pheâ chuaån, coù quyeàn caáp nhöõng baèng coù giaù trò giaùo luaät trong Giaùo Hoäi.
Ñieàu 818: Nhöõng ñieàu ñaõ quy ñònh veà caùc ñaïi hoïc coâng giaùo trong caùc ñieàu 810, 812 vaø 813 cuõng coù giaù trò cho caùc ñaïi hoïc vaø caùc phaân khoa cuûa Giaùo Hoäi.
Ñieàu 819: Tuyø theo ích lôïi cuûa giaùo phaän, cuûa Doøng Tu vaø nhaát laø cuûa chính Giaùo Hoäi hoaøn vuõ ñoøi hoûi, caùc Giaùm Muïc giaùo phaän hoaëc caùc Beà Treân coù thaåm quyeàn cuûa caùc Doøng Tu phaûi göûi caùc thanh nieân, caùc giaùo só vaø caùc tu só coù tö caùch, ñöùc haïnh vaø taøi naêng ñeán caùc ñaïi hoïc hay caùc phaân khoa cuûa Giaùo Hoäi.
Ñieàu 820: Caùc Vieän Tröôûng vaø caùc giaùo sö cuûa caùc ñaïi hoïc vaø phaân khoa cuûa Giaùo Hoäi phaûi lo laéng ñeå caùc phaân khoa khaùc nhau trong ñaïi hoïc coù nhöõng sinh hoaït hoã trôï nhau theo nhö ñoái töôïng cho pheùp; ñeå giöõa caùc ñaïi hoïc vaø phaân khoa rieâng cuûa mình vôùi caùc ñaïi hoïc vaø phaân khoa khaùc, duø khoâng thuoäc Giaùo Hoäi, coù söï hôïp taùc hoã trôï. Nhôø ñoù, caùc khoa hoïc ñöôïc phaùt trieån hôn qua nhöõng hoaït ñoäng chung ñöôïc theå hieän baèng nhöõng khoùa hoäi thaûo, nhöõng chöông trình nghieân cöùu ñöôïc phoái hôïp vaø nhöõng phöông tieän khaùc.
Ñieàu 821: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc vaø Giaùm Muïc giaùo phaän phaûi truø tính ñeå ôû ñaâu coù theå ñöôïc, neân thieát laäp caùc vieän cao hoïc veà caùc khoa hoïc toân giaùo, trong ñoù, coù daïy caùc moân thaàn hoïc vaø caùc moân khaùc lieân heä ñeán vaên hoùa Kitoâ Giaùo.
(Nhoùm Dòch Thuaät Vieät ngöõ Boä Giaùo Luaät)