Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa Naêm B
Nhöõng Baøi Suy Nieäm Lôøi Chuùa Chuùa Nhaät
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Muøng 6 thaùng Gieâng
Leã Hieån Linh
Tin Möøng cho löông daân
(Isaia 60,1-6; Thö EÂpheâsoâ 3,2-3a.5-6; Mattheâoâ 2,1-12)
Phuùc AÂm: Mt 2, 1-12
"Chuùng toâi töø phöông Ñoâng ñeán thôø laïy Ñöùc Vua".
Khi Chuùa Gieâsu sinh haï taïi Beâlem thuoäc xöù Giuña, trong ñôøi vua Heâroâñeâ, coù maáy nhaø ñaïo só töø Ñoâng phöông tìm ñeán Gieâ-rusalem. Caùc oâng noùi: "Vua ngöôøi Do-thaùi môùi sinh ra hieän ñang ôû ñaâu? Chuùng toâi ñaõ nhaän thaáy ngoâi sao cuûa Ngöôøi ôû Ñoâng phöông, vaø chuùng toâi ñeán ñeå trieàu baùi Ngöôøi". Nghe noùi theá, vua Heâroâñeâ boái roái, vaø taát caû Gieârusalem cuøng vôùi nhaø vua. Vua ñaõ trieäu taäp taát caû caùc ñaïi giaùo tröôûng vaø luaät só trong daân, vaø hoûi hoï cho bieát nôi maø Ñöùc Kitoâ sinh haï. Hoï taâu nhaø vua raèng: "Taïi Beâlem thuoäc xöù Giuña, vì ñoù laø lôøi do Ñaáng Tieân tri ñaõ cheùp: Caû ngöôi nöõa, hôõi Beâlem, ñaát Giuña, khoâng leõ gì ngöôi beù nhoû hôn heát trong caùc thaønh trì cuûa Giuña, vì töï nôi ngöôi seõ xuaát hieän moät thuû laõnh, Ngöôøi ñoù seõ chaên nuoâi Israel daân toäc cuûa Ta".
Baáy giôø Heâroâñeâ ngaàm trieäu taäp maáy nhaø ñaïo só tôùi, caën keõ hoûi han hoï veà thôøi giôø ngoâi sao ñaõ hieän ra. Roài vua ñaõ phaùi hoï ñi Beâlem vaø daën raèng: "Caùc khanh haõy ñi ñieàu tra caån thaän veà Haøi Nhi, roài khi ñaõ gaëp thaáy, haõy baùo tin laïi cho Traãm, ñeå caû Traãm cuõng ñeán trieàu baùi Ngöôøi". Nghe nhaø vua noùi, hoï leân ñöôøng. Vaø kìa ngoâi sao hoï xem thaáy ôû Ñoâng phöông, laïi ñi tröôùc hoï, maõi cho tôùi nôi vaø ñaäu laïi treân choã Haøi Nhi ôû. Luùc nhìn thaáy ngoâi sao, hoï heát söùc vui möøng. Vaø khi tieán vaøo nhaø, hoï ñaõ gaëp thaáy Haøi Nhi vaø Baø Maria Meï Ngöôøi, vaø hoï ñaõ quyø goái xuoáng suïp laïy Ngöôøi. Roài, môû kho taøng ra, hoï ñaõ daâng tieán Ngöôøi leã vaät: vaøng, nhuõ höông vaø moäc döôïc. Vaø khi nhaän ñöôïc lôøi moäng baùo ñöøng trôû laïi vôùi Heâroâñeâ, hoï ñaõ qua ñöôøng khaùc trôû veà xöù sôû mình.
Suy Nieäm:
Chuùa Nhaät Leã Hieån Linh
Chuùng ta ñoïc: Isaia 60,1-6
Thö EÂpheâsoâ 3,2-3a.5-6
Tin Möøng Mattheâoâ 2,1-12
Leã Hieån linh ngaøy nay khoâng coøn long troïng nhö ngaøy tröôùc. Noù khoâng coøn laø cao ñieåm coù nhieàu Chuùa Nhaät theo sau laøm thaønh moät muøa phuïng vuï Hieån linh nöõa. Nay, Hieån linh chæ coøn laø leã sau heát cuûa muøa Giaùng sinh. Vaø nhö theá cuõng deã hieåu. Vì Hieån linh laø gì, neáu chaúng phaûi laø vieäc Ñaáng Linh thieâng toû hieän ra? Theá maø coøn vieäc toû hieän naøo roõ reät hôn chính Ñaáng Linh thieâng maëc laáy xaùc thòt sinh ra laøm ngöôøi? Giaùng sinh laø Hieån linh vaäy.
Tuy nhieân, leã Hieån linh hoâm nay cuõng coù moät ñoái töôïng roõ reät. Noù noùi ñeán vieäc Thieân Chuùa Giaùng sinh laøm ngöôøi toû mình ra cho daân ngoaïi, cuõng nhö Ngöôøi ñaõ toû mình ra cho daân Dothaùi khi goïi muïc ñoàng ñeán thôø laïy vaø khi ñeå cho oâng Simeâon vaø baø Anna nhìn thaáy Ngöôøi nôi Ñeàn thôø. Leã Hieån linh naèm trong maàu nhieäm Thieân Chuùa toû baûn tính thaàn linh cuûa Ngöôøi ra cho maét phaøm cuûa loaøi ngöôøi chuùng ta ñöôïc nhìn thaáy Ngöôøi. Nhöng nhöõng keû ñöôïc nhìn thaáy Ngöôøi hoâm nay khoâng phaûi laø daân Dothaùi nöõa, maø laø caùc daân ngoaïi. Vaø ñieàu naøy ñöôïc caû ba baøi ñoïc Kinh Thaùnh cuûa Phuïng vuï Thaùnh leã hoâm nay ñoàng thanh noùi leân.
1. Isaia Ñaõ Tieân Baùo Maàu Nhieäm Naøy
Baøi saùch cuûa oâng ngaøy nay ñöôïc thaåm ñònh nhö moät baûn vaên khôûi höùng vaøo muøa thu naêm 520. Daân Dothaùi môùi ñöôïc pheùp hoài höông. Ñoaøn ngöôøi ñaïo ñöùc veà tröôùc ñaõ laäp laïi ñöôïc baøn thôø ôû Yeârusalem vaø ñang xaây döïng laïi caû ngoâi thaùnh ñöôøng ngaøy tröôùc. Ai ai cuõng phaán khôûi. Dòp leã Traïi caøng noâ nöùc hôn nöõa. Coù leõ chính boái caûnh ñoù ñaõ khôûi höùng cho taùc giaû cuûa ñoaïn tieân tri hoâm nay.
OÂng nhìn vaøo caùc töôøng thaønh ñang moïc leân vaø oâng thoát ra lôøi phaán khôûi: haõy vuøng ñöùng, hôõi Yeârusalem; vì aùnh saùng cuûa Thieân Chuùa cöùu ñoä ñaõ toûa xuoáng treân ngöôi. Heát roài caùc thôøi ngöôi bò nhuïc nhaõ tieâu ñieàu trong caûnh löu ñaøy.
Ngöôïc laïi, kìa xem caùc daân toäc ñang toái taêm trong gioù buïi. Baøn tay Thieân Chuùa ñang ñeø naëng treân hoï. Coøn ngöôi, baây giôø bình an ñang xaây laïi giao öôùc vôùi Thieân Chuùa tín thaønh... Ngöôøi maø vuøng leân trong chieàu höôùng naøy thì roõ raøng caùc Lôøi Thieân Chuùa cuøng toå phuï chuùng ta seõ thöïc hieän. Moïi daân ñang ñi trong toái taêm laàm laïc seõ nhìn thaáy aùnh saùng chieáu treân ngöôi maø tuoân ñeán. Hoï ñem theo caû con chaùu ngöôi ñaõ phaân taùn trong thôøi löu laïc trôû veà. Hoï mang nhieàu thoå saûn ñeán daâng leã cho Thieân Chuùa.
Nhö vaäy taùc giaû ñaõ caên cöù vaøo thöïc taïi ñeå noùi leân nieàm tin vaøo töông lai theo nhö lôøi Chuùa höùa. Lôøi cuûa oâng ñuùng thaät laø lôøi tieân tri, theo nghóa tieân baùo veà thôøi sau heát, khi moïi Lôøi Höùa ñöôïc thöïc hieän. Do ñoù noù vöôït xa hôn caû thôøi thieân sai nöõa, neáu ta hieåu thôøi naøy laø luùc Chuùa Cöùu theá sinh ra trong xaùc thòt. Noù noùi veà thôøi caùnh chung, khi moïi söï ñöôïc hoaøn taát. Vaø nhö theá, taùc giaû saùch Khaûi huyeàn thaät coù lyù khi möôïn laïi nhöõng lôøi tieân tri hoâm nay ñeå noùi veà Yeârusalem treân trôøi (21,9-27).
Nhöng khoâng theå coù Yeârusalem treân trôøi tröôùc khi coù Yeârusalem döôùi ñaát. Khoâng phaûi Yeârusalem “hình boùng” nôi daân Dothaùi maø laø Yeârusalem “chaân thaät” laø Hoäi Thaùnh chuùng ta.
Do ñoù, lôøi tieân tri hoâm nay cuõng ñöa veà Hoäi Thaùnh ñang treân ñöôøng löõ thöù traàn gian, Hoäi Thaùnh maø Coâng ñoàng Vatican 2 ñaõ tuyeân xöng laø “aùnh saùng muoân daân”. Vaø trong thöïc teá, Hoäi Thaùnh naøy ñang quy tuï muoân daân muoân nöôùc, maø tröôùc ñaây laø daân ngoaïi. Hoäi Thaùnh ñaõ ñöôïc aùnh saùng cuûa Thieân Chuùa chieáu soi ngay töø hoâm Thaùnh Thaàn hieän xuoáng. Caùc daân toäc baét ñaàu ñeán vôùi Hoäi Thaùnh ngay töø hoâm ñoù. Söï hieän dieän cuûa Hoäi Thaùnh ôû giöõa theá giôùi noùi leân raèng lôøi tieân tri Isaia ñang ñöôïc thöïc hieän.
Vaø nhö theá laø nhôø ôû aùnh saùng cuûa Thieân Chuùa cöùu ñoä ñang toûa treân Hoäi Thaùnh nhö maây saùng phuû treân Leàu Giao öôùc treân ñöôøng ñi giöõa sa maïc. Vì neáu khoâng coù “Chuùa ôû vôùi Hoäi Thaùnh haèng ngaøy cho ñeán taän theá”, Hoäi Thaùnh khoâng theå quy tuï ñöôïc muoân daân nöôùc nhö vaäy. Chính Ñöùc Yeâsu, Con Thieân Chuùa giaùng traàn laøm ngöôøi ñaõ ñem aùnh saùng môùi vaøo theá gian vaø ñaët nôi Hoäi Thaùnh. Chính Ngöôøi sau khi töû naïn vaø phuïc sinh ñaõ tuoân ñoå Thaùnh Thaàn xuoáng döôùi hình löôõi löûa ñeå Hoäi Thaùnh trôû thaønh aùnh saùng muoân daân.
Vaø nhö theá lôøi Isaia noùi veà Yeârusalem ôû thôøi caùnh chung cuõng nhö trong giai ñoaïn löõ thöù traàn gian, cuoái cuøng phaûi caên cöù vaøo vieäc Ngoâi Hai Thieân Chuùa giaùng sinh trong xaùc thòt ñeå toû vinh quang Thaàn tính cho thieân haï ñöôïc thaáy. Phuïng vuï coù lyù ñeå ñoïc baøi tieân tri naøy trong ngaøy leã hoâm nay. Vaø chuùng ta ñöôïc khuyeán khích nhìn vaøo con treû thaønh Beâlem nhö laø cöùu tinh caùc daân toäc, vì Ngöôøi thaät laø aùnh saùng chieáu trong Hoäi Thaùnh.
2. Thaùnh Maùttheâu Nhìn Thaáy Maàu Nhieäm
Ngöôøi dieãn taû maàu nhieäm trong baøi Tin Möøng hoâm nay. Beà ngoaøi ngöôøi nhö muoán thuaät truyeän, nhöng thaät ra ngöôøi ñaõ möôïn truyeän ñeå noùi leân nieàm tin Ñöùc Yeâsu laø aùnh saùng muoân daân vaø laø nhaø cuûa Ngöôøi laø Hoäi Thaùnh seõ taäp hoïp muoân nöôùc. Chính vì vaäy maø caâu truyeän ngöôøi keå coù nhieàu thieáu soùt veà vaên chöông khieán haäu theá ñaõ tìm caùch boå sung baèng nhieàu yù kieán khaùc thöôøng.
Ngöôøi ta muoán xaùc ñònh coù nhöõng vò vua töø Batö tôùi mang theo caùc leã vaät ñeå daâng Chuùa. Vìcoù vaøng, höông vaø moäc döôïc neân haõy quy ñònh hoï laø phaùi ñoaøn 3 ngöôøi cho tieän. Ñaøng khaùc, con soá 3 naøy laïi nhaéc nhôû tôùi 3 ngöôøi con Noe laø toå phuï cuûa taát caû loaøi ngöôøi sau naïn luït. Hoï coù theå ñaõ töø Batö tôùi bôûi vì naêm 614 khi quaân ñoäi nöôùc naøy ñeán taøn phaù thaùnh ñòa hoï ñaõ kính troïng ñeàn thôø ôû Beâlem vì trong ñoù coù hoïa nhöõng ngöôøi maëc y phuïc Batö ñeán thôø laïy Haøi nhi. Nhöng neáu nhö vaäy thì khoâng neân coi hoï laø vua cho duø danh töø hôïp vôùi nhöõng caâu thaùnh vònh (72,10) noùi raèng: “Vua Chuùa Tarsis vaø caùc ñaûo seõ kieäu ñeán leã vaät; Vua Chuùa Seâba vaø Saba seõ ñem trieàu coáng laïi chaàu”. ÔÛ Batö khoâng coù nhieàu vua cuøng moät luùc, nhöng laïi coù nhieàu ñaïo só, cuõng laø nhöõng nhaø hieàn trieát thoâng thaïo Kinh Thaùnh Batö vaø thöôøng ñöôïc caùc hoaøng ñeá Batö thænh vaán. Nabuchodonosor khi ñeán Yeârusalem (Yr 39,3-13) cuõng ñem theo moät vò ñaïo só nhö theá ñeå baøn hoûi.
Nhöng taát caû nhöõng yeáu toá ñoù khoâng quan troïng ñoái vôùi thaùnh Mattheâu. Ngöôøi chuù troïng giôùi thieäu Ñöùc Yeâsu laø Cöùu theá, Ñaáng maø ôû thôøi thaùnh Mattheâu, ngöôøi Dothaùi khoâng chòu coâng nhaän ñang khi caùc daân ngoaïi gia nhaäp Hoäi Thaùnh. Theá neân vai troø chính trong caâu truyeän laø nhöõng con ngöôøi ñeán töø phöông Ñoâng vaø caùc tö teá ôû Yeârusalem. Daân ngoaïi nhôø ñöôøng loái töï nhieân ñaõ khôûi söï tìm ra Chuùa; trong khi daân Dothaùi coù saùch Thaùnh maø khoâng bieát ñeán Ngöôøi. Noùi ñuùng hôn, daân ngoaïi cuõng phaûi nhôø ngöôøi Dothaùi coâng boá saùch Thaùnh thì môùi thaønh coâng trong vieäc ñi theo ñöôøng loái töï nhieân, bôûi vì ôn cöùu ñoä bôûi daân Dothaùi maø ñeán. Nhöng daân naøy ñoïc saùch Thaùnh maø khoâng hieåu, ñang khi chæ moät vaøi chæ daãn cuûa Thaùnh Kinh ñaõ giuùp ñöôïc daân ngoaïi leân ñöôøng gaëp Chuùa.
ÔÛ ñaây noùi cho ñuùng khoâng phaûi laø lôøi saùch Isaia maø laø lôøi tieân tri Mikeâ, cuõng ñoàng thôøi vôùi Isaia. Mikeâ thaáy daân Chuùa ñang hoaûng hoát tröôùc söùc maïnh xaâm chieám cuûa ngoaïi bang (Assyria), oâng ñöôïc leänh an uûi vaø cuûng coá daân... Khoâng coù gì phaûi sôï teân “Goâliaùt” aáy, vì Chuùa seõ cho xuaát hieän moät Ñavít môùi töø Beâlem, laøng nhoû xíu cuûa ñaát Yuña. Nhö vaäy thì Beâlem ñaâu coù nhoû nöõa; neân thaùnh Mattheâu môùi ñoåi laïi caâu vaø vieát: Beâlem haún khoâng phaûi laø nhoû nhaát trong haøng boä laïc Yuña. Thaùnh Mattheâu nghó ñeán Chuùa Yeâsu sinh ra ôû Beâlem, Ngöôøi seõ laøm lôùn vì seõ chaên daét Israel Daân Chuùa.
Caùc ñaïo só seõ nhaän ra Ngöôøi khi nghe lôøi Kinh Thaùnh maø tieáp tuïc cuoäc haønh trình ñaõ khôûi söï töø phöông Ñoâng. Ngoâi sao laï laïi xuaát hieän daãn ñöôøng. Chính noù ñaõ khieán hoï bieát coù moät vò cöùu tinh hay cöùu theá ñaõ ra ñôøi, vì ngöôøi xöa vaãn quan nieäm ñôøi nhöõng nhaân vaät xuaát chuùng thöôøng gaén lieàn vôùi moät vì sao. Chuùa cho hoï thaáy moät sao laï hieän ra ôû treân trôøi. Hoï ñinh ninh ngay raèng ñoù laø ngoâi sao cuûa moät vò cöùu tinh môùi. Chuùa duøng ñöôøng loái töï nhieân, phuø hôïp vôùi hoï, ñeå ñöa hoï leân ñöôøng cöùu roãi. Hoï ñeán Yeârusalem. Ñieàu naøy laøm chöùng noãi chôø mong vò cöùu theá ôû trong daân Chuùa ñaõ ñöôïc nhöõng daân toäc chung quanh nghe bieát. Hoï hoûi vua Heâroâñeâ. Nhöng nôi daân Chuùa, muoán bieát chaân lyù phaûi ñoïc Thaùnh Kinh Lôøi Chuùa saün ñoù, nhöng phaûi thi haønh, coù ñi ñeán Beâlem môùi gaëp; chöù khoâng coá gaéng nhö caùc luaät só ôû laïi Yeârusalem thì chaúng bao giôø nhìn thaáy aùnh saùng cöùu ñoä ñaõ toûa xuoáng treân Yeârusalem môùi laø Haøi nhi thaønh Beâlem vaø Hoäi Thaùnh môùi meû cuûa Ngöôøi.
Nhö vaäy, thaùnh Mattheâu ñaõ coù nhieàu aån yù khi vieát baøi Tin Möøng hoâm nay. Ñoù laø Tin Möøng cho löông daân vaø ñuùng hôn cho Hoäi Thaùnh cuûa Chuùa Yeâsu. Ngöôïc laïi noù gaây lo laéng buoàn phieàn cho Yeârusalem cuõ, laø nhöõng ngöôøi Dothaùi khoâng ñoùn nhaän Chuùa Yeâsu. Ñuùng nhö Yoan vieát trong chöông môû ñaàu saùch Tin Möøng thöù tö: “Ngöôøi ñaõ ñeán trong nhaø Ngöôøi maø gia nhaân cuûa Ngöôøi ñaõ khoâng tieáp nhaän. Coøn ai tieáp nhaän thì Ngöôøi ñaõ ban cho hoï quyeàn laøm con Thieân Chuùa... Vaø chuùng toâi ñaõ ñöôïc ngaém vinh quang cuûa Ngöôøi”.
Ñieàu naøy cuõng laø yù cuûa baøi thô Phaoloâ hoâm nay. Theo ngöôøi: maàu nhieäm trong caùc theá heä tröôùc chöa heà thoâng tri cho con caùi loaøi ngöôøi, thì nay ñaõ ñöôïc maïc khaûi ra: aáy laø daân ngoaïi cuõng laø keû thöøa töï, laø thaân mình, vaø ñoàng höôûng lôøi höùa trong Ñöùc Yeâsu Kitoâ nhôø Tin Möøng.
Nhöng khoâng theå Phuïng vuï hoâm nay chæ noùi leân maàu nhieäm ñoù ñeå Hoäi Thaùnh taï ôn vaø ñeå chuùng ta bieát mình ñaõ ñöôïc Chuùa thöông keâu goïi töø daân ngoaïi vaøo höôûng gia nghieäp Daân Chuùa. Baøi saùch Isaia ñaõ caên cöù vaøo thöïc taïi nhöng muoán ngöôøi ta nhìn xa hôn cho ñeán taän cuøng lòch söû. Phuïng vuï hoâm nay cuõng khuyeân chuùng ta höôùng maét veà thôøi caùnh chung maø vuøng leân, böøng saùng leân ñeå loâi cuoán, chæ ñöôøng cho caùc daân toäc xaây döïng ngaøy mai töôi saùng. YÙ töôûng cuûa baøi thö Phaoloâ cuõng vaäy. Thaùnh Toâng ñoà vieát ra ñeå thuùc ñaåy chuùng ta nhieät tình vôùi coâng cuoäc truyeàn giaùo. Vaø baøi Tin Möøng roõ raøng khuyeán khích moïi ngöôøi leân ñöôøng tìm Chuùa theo göông caùc ñaïo só.
Chuùng ta seõ thaønh thaät tham döï maàu nhieäm Hieån linh naøy, neáu sau khi thôø laïy Chuùa trong Phuïng vuï chuùng ta cuõng vöôn leân, böøng saùng, töùc laø coù neáp soáng toát ñeïp hôn, ñeå soi saùng cho ngöôøi khaùc bieát Chuùa; chuùng ta cuõng phaûi leân ñöôøng vôùi tha nhaân, neâu leân vôùi hoï nhöõng caâu noùi veà Chuùa. Coù khi chính chuùng ta seõ thaáy phaûi rôû laïi saùch Thaùnh; vaø laàn naøy ñoïc leân chuùng ta seõ hieåu roõ thôøi ñieàm, töùc laø ñoïc thaáy yù Chuùa nôi moïi söï vieäc xaûy ñeán haèng ngaøy. Coù theå coù nhieàu aùnh sao ñang chôø ñôïi daãn ñöa chuùng ta ñeán gaëp Chuùa vaø ñöa ngöôøi ta ñeán vôùi Ngöôøi. Vaø nhö vaäy, naêm nay cuõng coù moät leã Hieån linh cho chuùng ta.
(Trích daãn töø taäp saùch Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm)